Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
(İkinci) Çanakkale Deniz Muharebesi, Kaptan-ı Derya Zurnazen Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması'nın 21 Haziran 1655'te Venedik Cumhuriyeti Donanması ile Çanakkale Boğazı önlerinde yaptığı deniz muharebesi, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nın bir evresi.
| Çanakkale Deniz Muharebesi (1655) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Girit'in Fethi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Venedik Cumhuriyeti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Zurnazen Mustafa Paşa | | ||||||
| Güçler | |||||||
| 36 kalyon 8 mavna 60 kadırga | 26 kalyon 4 kalite 6 kadırga | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 11 kalyon 1 mavna 1 kadırga 200+ ölü 200+ yaralı 358 esir | 1 kalyon 126 ölü 180 yaralı | ||||||
Muharebenin öncesi
Osmanlıların Girit'i fethetmek amacıyla 1645 yılında başlattıkları harekât başlangıçta başarılı bir şekilde ilerlemiş ve 1648 yılına kadar adanın Kandiye hariç önemli merkezleri ele geçirilmişti. 1648 yılında ise Sultan İbrahim'in tahttan indirilmesi öncesi ve sonrasında İmparatorluk başkentinin tam bir kargaşanın içine düşmesi sonucunda Venedikliler toparlanma olanağı bulmuş ve Osmanlı Donanması'nın Girit'teki birliklere takviye göndermesini engellemek amacıyla Çanakkale Boğazı'nın Ege Denizi'ne açılan ağzını ablukaya alma stratejisini benimsemişlerdi.
1654 yılında Çanakkale Boğazı önlerinde Osmanlı ve Venedik donanmaları arasında meydana gelen muharebede Osmanlı Donanması galip gelerek söz konusu ablukayı kırmayı başarmıştı.
1655 yılında Venedikli Amiral Morosini sefer hazırlıklarına daha hazırlıklı bir şekilde başlamıştı. Baharın ilk aylarında Osmanlı Devleti'nin Girit harekâtına yönelik ikmal hatları üzerinde yer alan İğne Adası'na yönelen Venedik Donanması bu adadaki kaleyi ele geçirerek yerle bir etti, ayrıca limandaki gemileri de yaktı. Morosini daha sonra komutasındaki bir filoyu Çanakkale Boğazı açıklarına gönderirken, kendisi de komutasındaki savaş gemileriyle Volos'a yöneldi. 23 Mart'ta kalenin kuzeyine çıkartma yapan Venedik donanması kaleyi ele geçirdi ve tahrip etti. Kalede Osmanlıların Girit'teki birliklerine göndermeyi planladıkları iaşe ile 27 ağır top imha edildi.
Morosini Nisan başında Çanakkale Boğazı'na yöneldi ve burada Malta Şövalyelerine ait 6 kadırga da Venedik donanmasına katıldı. Osmanlı donanmasını Çanakkale Boğazı'nda göremeyen 26 parçalık Venedik donanması tekrar Ege adalarına yöneldi. Morosini 10 gemisini Mocenigo'ya takviye olarak bırakmıştı.
Osmanlı Devleti'nde ise bu dönemde yönetim değişiklikleri oluyordu. 28 Ekim 1654 tarihinde sadrazamlığa getirilen İbşir Mustafa Paşa muhaliflerine yönelik sert yönetimiyle çok kısa sürede çeşitli kesimlerin öfkesinin hedefi oldu ve 8 Mayıs 1655 tarihinde yeniçeriler ve sipahiler birleşerek İstanbul'da ayaklandılar. Önce sadrazamlıktan alınan Mustafa Paşa 11 Mayıs'ta idam edildi. Yerine bir yıl önce Venedik donanmasını Çanakkale'de mağlup eden Kaptan-ı Derya Kara Murad Paşa sadrazam oldu. Ondan boşalan Kaptan-ı Deryalığa ise Dellak Mustafa Paşa getirildi. Ancak onun da kısa bir süre sonra görevinden çekilmesi üzerine Zurnazen Mustafa Paşa Kaptan-ı Derya oldu (9 Mayıs 1655).
Muharebe
Yeni Kaptan-ı Derya 104 parçalık donanmasıyla Marmara Denizi'ne açıldı ve 19 Haziran'da Çanakkale Boğazı'na geldi. Boğaz dışında da yardımcı Türk gemileri vardı, ancak bu yıl İngilizlerin Tunus'a saldırısı nedeniyle Garp Ocakları'ndan takviye gemi gelememişti.
Venedik donanması 26 kalyon, 4 kalite ve 6 kadırgadan oluşuyordu. 21 Haziran'da Çanakkale Boğazı'ndan çıkmak için harekete geçen Osmanlı Donanmasına karşı Venedik gemileri demir atarak Osmanlıların hücumunu bekledi. Esasen Zurnazen Mustafa Paşa, Venedik donanmasının Alviso Foscari komutasındaki sağ kanadının daha zayıf olduğunu düşünmüş ve buraya yüklenmeyi öngörmüştü. Ancak donanma ilerlerken karşısında Venedik donanmasının sol kanadındaki ateş gücü yüksek gemilerini daha önde buldu. Osmanlı hücumu daha başlangıçtan itibaren düzensiz bir hal aldı ve yelkenliler dağıldılar. Karşılıklı ateşte Osmanlıların bir kadırgası battı, bir mavnası da yandı.
Osmanlı donanmasının düzensiz halinden cesaret alan Venedikliler karşı taarruza geçtiler. Altı saat süren çarpışmada Venediklilerin sadece David Golia adlı yanarken 126 kişi ölmüş, 180 kişi de yaralnmıştı. Buna karşılık Osmanlıların 9 gemisi daha yanmış, ikisi de enkaz halinde karaya oturmuş; ayrıca can kayıplarına ve yaralılara ilaveten 358 esir verilmişti.
Sonrası
Çarpışmadan bir hayli yıpranmış bir şekilde çıkan Osmanlı donanmasının geri kalan bölümü yaralarını sarmak için Bozcaada-Midilli rotası üzerinden Foça limanına sığındı. Mocenigo komutasındaki Venedik donanması ise Osmanlılara tekrar saldırmayı düşünse de Foça'nın berkitilmiş olduğunu görünce vazgeçti. Mocenigo rotasını güneye kırarak Delos civarındaki Morosini'ye katıldı. Zurnazen Mustafa Paşa ise muaharebeden kaçan kalyon kaptanlarını cezalandırarak Sakız Adasına gitti. Orada yapılan istişare sonucunda mavna ve kalyonların donanmadan ayrılması kararlaştırıldı.
Hırpalanmış Osmanlı donanmasının hareketsizliğinden istifade etmek isteyen Morosini ise, Osmanlıların Mora'nın güneydoğu ucundaki müstahkem mevkilerinden Menekşe Kalesi'nin almak istedi. 3 Temmuz'da Venedik donanması kaleyi denizden kuşattı. 6 Temmuz'da da karaya asker çıkartıldı. Ancak, aynı gün kaleden açılan ateşle bir Malta gemisinin infilak etmesi Malta Şövalyelerinin moralini bozdu ve Malta kadırgaları Venedik donanmasından ayrıldı ve ülkelerine doğru yelken açtı.
Malta şövalyelerinin çekilmesi kuşatmaya katılan kara birliklerini kayda değer ölçüde zayıflattı ve kalenin karadan bir baskın hücumuyla ele geçirilmesi planlarını suya düşürdü. Bunun üzerine denizden kuşatma daha sıkılaştırıldı.
Zurnazen Mustafa Paşa ise komutasındaki 42 kadırgayla Ardından Venedik kuşatması altında bulunan Menekşe Kalesi'nin yardımına giderken yolda hücuma uğrayıp götürdüğü erzağı da kaybetti. Ancak Menekşe'nin mutlaka kuşatmadan kurtarılması için kendisine gönderilen hatt-ı hümâyundaki tehditkâr ifadelerin tesiriyle, Mora yarımadasının kuzeydoğusundaki Anabolu’dan Menekşe'ye 12 kadırgayla asker ve top takviyesi getirdi.
Keza Zurnazen Mustafa Paşa komutasındaki 42 kadırgalık Osmanlı donanması da Menekşe Kalesi yakınlarında belirdi. İki donanma çatışmadan kaçınırken, Menekşe Kalesi de karadan takviye almaya devam ediyordu. Kuşatmanın başarılı olamayacağını anlayan Morosini 16 Ağustos'ta kuşatmayı kaldırdı.
Sonrasında Atina Körfezi'nde Megara'yı yağmalayan Venedik donanması Eylül sonlarına doğru 1648'den beri kuşatma altındaki Kandiye'yi takviye ederken, 12 kadırgalık Türk filosu da Hanya'ya ilave askerî birlik götürdü. Donanmanın geri kalan kısmıysa İstanbul'a geri döndü.
Sonuçlar
Muharebe sonucunda Osmanlı donanması her ne kadar ablukayı kırarak Ege Denizi'ne açılabilmişse de, Girit'teki durumu değiştirebilecek ölçekte bir harekât yapamayacak ölçüde kayıplara uğradı.
Çanakkale Boğazı'ndaki bu başarı Venediklileri daha da cesaretlendirerek bir yıl sonra bölgeye daha büyük bir donanma göndermeye teşvik etti.
Osmanlı donanmasının komuta kademesindeki istikrarsızlık sürdü. Zurnazen Mustafa Paşa'nın sadrazam olup, bu görevde sadece dört saat kaldıktan sonra azledilip sürülmesi üzerine, Firari Kara Mustafa Paşa'nın ardından Sarı Kenan Paşa Kaptan-ı Derya oldular.
Bir yıl sonra ise aynı bölgedeki deniz muharebesinde Sarı Kenan Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması 1571 yılındaki İnebahtı Deniz Muharebesi'nden beri en ağır yenilgiyi aldı.
Ayrıca bakınız
Dış kaynaklar
- Anderson,R.C. (2005 orj.1952), Naval wars in the Levant 1559-1853, Liverpool:Liverpool University Press ve Martino . (İngilizce)
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ikinci Canakkale Deniz Muharebesi Kaptan i Derya Zurnazen Mustafa Pasa komutasindaki Osmanli Donanmasi nin 21 Haziran 1655 te Venedik Cumhuriyeti Donanmasi ile Canakkale Bogazi onlerinde yaptigi deniz muharebesi 1645 1669 Osmanli Venedik Savasi nin bir evresi Canakkale Deniz Muharebesi 1655 Girit in FethiTarih21 Haziran 1655BolgeCanakkale Bogazi ve aciklariSonucVenedik zaferiTaraflarOsmanli ImparatorluguVenedik CumhuriyetiKomutanlar ve liderlerZurnazen Mustafa PasaGucler36 kalyon 8 mavna 60 kadirga26 kalyon 4 kalite 6 kadirgaKayiplar11 kalyon 1 mavna 1 kadirga 200 olu 200 yarali 358 esir1 kalyon 126 olu 180 yaraliMuharebenin oncesiVenediklilerin idaresindeki Girit in haritasi Osmanlilarin Girit i fethetmek amaciyla 1645 yilinda baslattiklari harekat baslangicta basarili bir sekilde ilerlemis ve 1648 yilina kadar adanin Kandiye haric onemli merkezleri ele gecirilmisti 1648 yilinda ise Sultan Ibrahim in tahttan indirilmesi oncesi ve sonrasinda Imparatorluk baskentinin tam bir kargasanin icine dusmesi sonucunda Venedikliler toparlanma olanagi bulmus ve Osmanli Donanmasi nin Girit teki birliklere takviye gondermesini engellemek amaciyla Canakkale Bogazi nin Ege Denizi ne acilan agzini ablukaya alma stratejisini benimsemislerdi 1654 yilinda Canakkale Bogazi onlerinde Osmanli ve Venedik donanmalari arasinda meydana gelen muharebede Osmanli Donanmasi galip gelerek soz konusu ablukayi kirmayi basarmisti 1655 yilinda Venedikli Amiral Morosini sefer hazirliklarina daha hazirlikli bir sekilde baslamisti Baharin ilk aylarinda Osmanli Devleti nin Girit harekatina yonelik ikmal hatlari uzerinde yer alan Igne Adasi na yonelen Venedik Donanmasi bu adadaki kaleyi ele gecirerek yerle bir etti ayrica limandaki gemileri de yakti Morosini daha sonra komutasindaki bir filoyu Canakkale Bogazi aciklarina gonderirken kendisi de komutasindaki savas gemileriyle Volos a yoneldi 23 Mart ta kalenin kuzeyine cikartma yapan Venedik donanmasi kaleyi ele gecirdi ve tahrip etti Kalede Osmanlilarin Girit teki birliklerine gondermeyi planladiklari iase ile 27 agir top imha edildi Morosini Nisan basinda Canakkale Bogazi na yoneldi ve burada Malta Sovalyelerine ait 6 kadirga da Venedik donanmasina katildi Osmanli donanmasini Canakkale Bogazi nda goremeyen 26 parcalik Venedik donanmasi tekrar Ege adalarina yoneldi Morosini 10 gemisini Mocenigo ya takviye olarak birakmisti Osmanli Devleti nde ise bu donemde yonetim degisiklikleri oluyordu 28 Ekim 1654 tarihinde sadrazamliga getirilen Ibsir Mustafa Pasa muhaliflerine yonelik sert yonetimiyle cok kisa surede cesitli kesimlerin ofkesinin hedefi oldu ve 8 Mayis 1655 tarihinde yeniceriler ve sipahiler birleserek Istanbul da ayaklandilar Once sadrazamliktan alinan Mustafa Pasa 11 Mayis ta idam edildi Yerine bir yil once Venedik donanmasini Canakkale de maglup eden Kaptan i Derya Kara Murad Pasa sadrazam oldu Ondan bosalan Kaptan i Deryaliga ise Dellak Mustafa Pasa getirildi Ancak onun da kisa bir sure sonra gorevinden cekilmesi uzerine Zurnazen Mustafa Pasa Kaptan i Derya oldu 9 Mayis 1655 MuharebeYeni Kaptan i Derya 104 parcalik donanmasiyla Marmara Denizi ne acildi ve 19 Haziran da Canakkale Bogazi na geldi Bogaz disinda da yardimci Turk gemileri vardi ancak bu yil Ingilizlerin Tunus a saldirisi nedeniyle Garp Ocaklari ndan takviye gemi gelememisti Venedik donanmasi 26 kalyon 4 kalite ve 6 kadirgadan olusuyordu 21 Haziran da Canakkale Bogazi ndan cikmak icin harekete gecen Osmanli Donanmasina karsi Venedik gemileri demir atarak Osmanlilarin hucumunu bekledi Esasen Zurnazen Mustafa Pasa Venedik donanmasinin Alviso Foscari komutasindaki sag kanadinin daha zayif oldugunu dusunmus ve buraya yuklenmeyi ongormustu Ancak donanma ilerlerken karsisinda Venedik donanmasinin sol kanadindaki ates gucu yuksek gemilerini daha onde buldu Osmanli hucumu daha baslangictan itibaren duzensiz bir hal aldi ve yelkenliler dagildilar Karsilikli ateste Osmanlilarin bir kadirgasi batti bir mavnasi da yandi Osmanli donanmasinin duzensiz halinden cesaret alan Venedikliler karsi taarruza gectiler Alti saat suren carpismada Venediklilerin sadece David Golia adli yanarken 126 kisi olmus 180 kisi de yaralnmisti Buna karsilik Osmanlilarin 9 gemisi daha yanmis ikisi de enkaz halinde karaya oturmus ayrica can kayiplarina ve yaralilara ilaveten 358 esir verilmisti SonrasiCarpismadan bir hayli yipranmis bir sekilde cikan Osmanli donanmasinin geri kalan bolumu yaralarini sarmak icin Bozcaada Midilli rotasi uzerinden Foca limanina sigindi Mocenigo komutasindaki Venedik donanmasi ise Osmanlilara tekrar saldirmayi dusunse de Foca nin berkitilmis oldugunu gorunce vazgecti Mocenigo rotasini guneye kirarak Delos civarindaki Morosini ye katildi Zurnazen Mustafa Pasa ise muaharebeden kacan kalyon kaptanlarini cezalandirarak Sakiz Adasina gitti Orada yapilan istisare sonucunda mavna ve kalyonlarin donanmadan ayrilmasi kararlastirildi Menekse nin 1680 yilina ait bir gravuru Hirpalanmis Osmanli donanmasinin hareketsizliginden istifade etmek isteyen Morosini ise Osmanlilarin Mora nin guneydogu ucundaki mustahkem mevkilerinden Menekse Kalesi nin almak istedi 3 Temmuz da Venedik donanmasi kaleyi denizden kusatti 6 Temmuz da da karaya asker cikartildi Ancak ayni gun kaleden acilan atesle bir Malta gemisinin infilak etmesi Malta Sovalyelerinin moralini bozdu ve Malta kadirgalari Venedik donanmasindan ayrildi ve ulkelerine dogru yelken acti Malta sovalyelerinin cekilmesi kusatmaya katilan kara birliklerini kayda deger olcude zayiflatti ve kalenin karadan bir baskin hucumuyla ele gecirilmesi planlarini suya dusurdu Bunun uzerine denizden kusatma daha sikilastirildi Zurnazen Mustafa Pasa ise komutasindaki 42 kadirgayla Ardindan Venedik kusatmasi altinda bulunan Menekse Kalesi nin yardimina giderken yolda hucuma ugrayip goturdugu erzagi da kaybetti Ancak Menekse nin mutlaka kusatmadan kurtarilmasi icin kendisine gonderilen hatt i humayundaki tehditkar ifadelerin tesiriyle Mora yarimadasinin kuzeydogusundaki Anabolu dan Menekse ye 12 kadirgayla asker ve top takviyesi getirdi Keza Zurnazen Mustafa Pasa komutasindaki 42 kadirgalik Osmanli donanmasi da Menekse Kalesi yakinlarinda belirdi Iki donanma catismadan kacinirken Menekse Kalesi de karadan takviye almaya devam ediyordu Kusatmanin basarili olamayacagini anlayan Morosini 16 Agustos ta kusatmayi kaldirdi Sonrasinda Atina Korfezi nde Megara yi yagmalayan Venedik donanmasi Eylul sonlarina dogru 1648 den beri kusatma altindaki Kandiye yi takviye ederken 12 kadirgalik Turk filosu da Hanya ya ilave askeri birlik goturdu Donanmanin geri kalan kismiysa Istanbul a geri dondu SonuclarMuharebe sonucunda Osmanli donanmasi her ne kadar ablukayi kirarak Ege Denizi ne acilabilmisse de Girit teki durumu degistirebilecek olcekte bir harekat yapamayacak olcude kayiplara ugradi Canakkale Bogazi ndaki bu basari Venediklileri daha da cesaretlendirerek bir yil sonra bolgeye daha buyuk bir donanma gondermeye tesvik etti Osmanli donanmasinin komuta kademesindeki istikrarsizlik surdu Zurnazen Mustafa Pasa nin sadrazam olup bu gorevde sadece dort saat kaldiktan sonra azledilip surulmesi uzerine Firari Kara Mustafa Pasa nin ardindan Sari Kenan Pasa Kaptan i Derya oldular Bir yil sonra ise ayni bolgedeki deniz muharebesinde Sari Kenan Pasa komutasindaki Osmanli Donanmasi 1571 yilindaki Inebahti Deniz Muharebesi nden beri en agir yenilgiyi aldi Ayrica bakinizGirit Savasi 1645 1669 Canakkale Deniz Muharebesi 1654 Canakkale Deniz Muharebesi 1656 Dis kaynaklarAnderson R C 2005 orj 1952 Naval wars in the Levant 1559 1853 Liverpool Liverpool University Press ve Martino ISBN 1 57898 538 2 Ingilizce Kaynakca Islam Ansiklopedisi Ibsir Mustafa Pasa maddesi Istanbul 2000 c 22 s 376 7 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mart 2017 Venice Austria and the Turks in the Seventeenth Century Volume 192 Kenneth Meyer Setton American Philosophical Society 1991 s 180