Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birinci Çanakkale Deniz Muharebesi, Kaptan-ı Derya Kara Dev Murat Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması'nın 16 Mayıs 1654'te bir Venedik Cumhuriyeti Donanması ile Çanakkale Boğazı önlerinde yaptığı deniz muharebesi. 1645–1669 döneminde Girit'in Fethi sırasında Osmanlı-Venedik Savaşları'nın bir evresidir.
| Çanakkale Deniz Muharebesi (1654) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Girit'in Fethi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Venedik Cumhuriyeti |  Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| | Kara Dev Murat Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
| 16 kalyon yelkenli gemi 2 mavna 8 kadırga | 30 kalyon yelkenli gemi 6 mavna 40 kadırga | ||||||
Nedenleri
Bu deniz muharebesi Venedik Cumhuriyeti tarafından idare edilen Girit adasını fethetmek için Osmanlı Devleti'nin adaya gönderdiği kara güçlerinin denizden iaşesi ve takviyesi için Osmanlı Devleti'nin İstanbul ve civarından yaptığı ulaşımı kesmek için Venedik'in denizden Çanakkale Boğazı'nı kapatıp, ablukaya almak hedefi ile yaptığı Çanakkale Boğazı önüne ve içine yaptığı hücumlardan ve Osmanlı Donanması'nın buna engel olmak için yaptığı çabalardan ilkidir.
Venedik Cumhuriyeti 1654 deniz muharebe ve ulaşımı sezonunun başında birçok Hollandalı ve İngiliz Akdeniz korsanlığı yapan gemiler kiralayarak desteklediği bir donanma filosunu Venedikli soylu Giuseppe Delfino komutasında Ege Denizi'ne göndermişti. Bu Venedik filosu yolda 3 gemiyi deniz kazası sonunda kaybettikten sonra, 16 Nisan'da Çanakkale Boğazı ağzına yetişmişti. Venedik filosunda 19 kalyon, 2 mavna ve 8 kadırga bulunmaktaydı. Filo komutanı Giuseppe Delfino'nın komutan gemisi 'San Giorgio grande adlı Venedikli kalyonu idi. Bu filonun ikinci kaptanı Venedikli soylu Daniele Morosini ise bir kadırgada bulunmakta ve Venedik filosunun 8 kadırgasına diğer bir Venedikli soylu Francesko Morosini "kadırga komutanı" olarak komuta etmekteydi.
Osmanlı Devleti Girit'e 1645'te asker çıkartma yapmış; adanın büyük bir kısmını eline geçirmiş ve 1564'te ile uğraşmaktaydı. 'de büyük gayretlerle o yıl büyük bir donanma kurulmuştu. Akdeniz'de Tunus beylerbeyliği ve Trablusgarp Beylerbeyliği deniz filoları da destek için çağrılmışlardı. Bu filolar Venedikliler ve bağdaşıklıkları gemileri ile karşılaşmadan Çanakkale Boğazı'na gelmeyi başarmışlardı. Kaptan-ı Derya Kara Dev Murad Paşa komutasında 30 yelkenli kalyon, 6 mavna veya mahon ve 40 kadırgadan oluşan bir filo İstanbul'dan 10 Mayıs'ta ayrılmış ve Çanakkale Boğazı'nın hemen Ege Denizi ağzına 15 Mayıs'ta varmıştı.
Muharabenin gelişmesi
Kaptan-ı derya'nın harp planına göre, Boğaz'ın ağzını korumakla görevli geride ihtiyat olarak bırakılan filodan ayrı olarak, Ege'ye çıkması hedeflenen donanma filosu harp düzeni ile üç sıra halinde önce Boğaz'ın ağzını tutacaktı. Bu filonun birinci sırasında yelkenli kalyonlar, ikinci sırasında mavnalar ve son sırasında ise kadırgalar vardı. Sonra, bu harp düzeni bozulmadan Ege Denizi'ne açılmak planlanmıştı.
Venedik amirali ise 15 Mayıs'ta harekâta geçti. Delfino'nun planı Venedik gemilerinin Osmanlı filosunun kenarlarında beklemeleri ve Osmanlı gemileri Ege'ye doğru ilerleyip onları geçtikten sonra, geriden Osmanlı filosuna hücum etmek idi.
Fakat Venedik harekâtı komutanın planına uymadı; Venedik gemilerinin çoğu hızla kendileri için planlanmış mevkilere doğru hareketa geçtiler. Fakat bu harekât koordineli olmadı. Filonun çoğunluğu hızla ilerleyip Defino'nun kalyon komuta gemisi San Giorgio grande ile ikinci komutan Daniele Morosini'nin 'Aquila d'Oro adlı gemisini ve 'Orsola Bonaventura (kaptanı Sebastiano Molino), ile Margarita adlı kalyonları ve 2 mavna ile 1 kadırgayı da arkada desteksiz bıraktılar.
İlerleyen Osmanlılar geride kalmış Venedik gemilerine yetiştiler. Bir büyük Osmanlı kalyonu Venedik komutan gemisi Aquila d'Oro kalyonuna hücum etti; ama Venedikliler bu Osmanlı gemisini ele geçirmeyi başardılar. Fakat tam bu sırada bu mevkiye 5 diğer Osmanlı gemisi yetişti. Bu gemiler hem Venediklilerin eline geçen Osmanlı gemisini hem de Venedik Amiral gemisi Aquila d'Oro kalyonunu ateşe verdiler. Yine geride kalmış bir kadırgada olan Venedik ikinci komutanı Daniele Morosini bir sandal ile hücuma uğrayan gemisinden kaçmakta iken yakalanıp esir edildi. Venedik kadırgalar kaptanı "Francesko Morosini" muharebede öldü.
O günkü çatışmalar sonucu Venediklilerin 2 kalyonu ve 1 kadırgası yanarak battı ve 1 Venedik kadırgası Osmanlılar eline geçti. Venedik donanmasının zayiatı 10 ölü 40 yaralı olarak verilmiştir; ama gerçekte bu zayiatın daha büyük olduğu çok daha olasıdır. Osmanlı kayıpları ise 2 yelkenli kalyon ve 1 kadırganın yanıp kaybolması ve olasılıkla 1 mavnanın da kaybıdır.
Katılan gemi envanteri
Bu deniz muharebeye katılan gemilerin envanteri şöyledir:
Venedik Cumhuriyeti
Giuseppe Delfino komutasındaki donanma: (Çoğunluğu İngiliz ve Hollandalılardan kiralanmış).
San Giorgio grande (Komutan gemisi)
Aquila d'Oro (Hollandalı Gouden Arend) - Yandı
Concordia (Hollandalı Eendracht)
Casa di Nassau (Hollandalı Huys van Nassau)
San Zorzi (Giorgio) piccolo (HollandalıKleene Sint Joris)
Aquila Coronato (Hollandalı Kronede Arend)
Orsola Bonaventura (İngiliz Ursula Bonaventure) - Yandı
Anna Bonaventura (Îngiliz Anne Bonaventure)
San Michiel
Spirito Santo
Apollo
Margarita
San Giovanni
Conte Sdrin/Conte Desdrin
Genovese grande
Pinco Tremartino
2 mavna
8 kadırga - Francesko Morosini'nin komuta kadırgası yandı, 1 diğeri Osmanlılara teslim oldu
Osmanlı Devleti
Kara Dev Murat Paşa komutasındaki donanma:
- 30 kalyon - 2 tanesi yandı
- 6 mavna - 1 tanesi battı
- 40 kadırga- 1 tanesi battı
- Boğaz'ın ağzını korumakla görevli ihtiyat filosu 14 kalyon 22 kadırga
Sonuç
Bu deniz muharabesinden sonra Ege Denizi ulaşımı Osmanlılara açılmış oldu. Venedik filosu ile Osmanlı donanması büyük Ege Denizi alanında küçük gemi grupları ile birbirinden kaçıp takip etme stratejisini uygulamaya başladılar. O yaz bir büyük deniz hücumu veya muharebesi olmadı.
Ege ve Akdeniz'de kampanya mevsimi sona erdikten sonra, Venedikliler bu deniz kıyılarında bulunan liman ve kalelerine çekildiler. Osmanlı ordusunun Girit'te bağlanmış olması dolayısıyla bu üslere hücum edilemedi. Osmanlı donanması bunu da yapamadı. Donanmanın mensupları arasında çok sayıda yeniçeri bulunmaktaydı. Bunlar kişi kendi kışlalarında geçirmek istemekteydiler. Bu nedenle Osmanlı donanması Çanakkale Boğazı'ndan geri dönerek İstanbul'a geri geldi.
Böylece bu deniz muharebesi ile 1654'te kazanılmış olan stratejik avantaj Osmanlılar için kayboldu.
Kaynakça
Konuyla ilgili yayınlar
- Anderson,R.C. (2005 orj.1952), Naval wars in the Levant 1559-1853, Liverpool:Liverpool University Press ve Martino . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Birinci Canakkale Deniz Muharebesi Kaptan i Derya Kara Dev Murat Pasa komutasindaki Osmanli Donanmasi nin 16 Mayis 1654 te bir Venedik Cumhuriyeti Donanmasi ile Canakkale Bogazi onlerinde yaptigi deniz muharebesi 1645 1669 doneminde Girit in Fethi sirasinda Osmanli Venedik Savaslari nin bir evresidir Canakkale Deniz Muharebesi 1654 Girit in FethiTarih16 Mayis 1654BolgeCanakkale Bogazi ve aciklariSonucOsmanli zaferiTaraflarVenedik CumhuriyetiOsmanli ImparatorluguKomutanlar ve liderlerKara Dev Murat PasaGucler16 kalyon yelkenli gemi 2 mavna 8 kadirga30 kalyon yelkenli gemi 6 mavna 40 kadirgaNedenleriBu deniz muharebesi Venedik Cumhuriyeti tarafindan idare edilen Girit adasini fethetmek icin Osmanli Devleti nin adaya gonderdigi kara guclerinin denizden iasesi ve takviyesi icin Osmanli Devleti nin Istanbul ve civarindan yaptigi ulasimi kesmek icin Venedik in denizden Canakkale Bogazi ni kapatip ablukaya almak hedefi ile yaptigi Canakkale Bogazi onune ve icine yaptigi hucumlardan ve Osmanli Donanmasi nin buna engel olmak icin yaptigi cabalardan ilkidir Venedik Cumhuriyeti 1654 deniz muharebe ve ulasimi sezonunun basinda bircok Hollandali ve Ingiliz Akdeniz korsanligi yapan gemiler kiralayarak destekledigi bir donanma filosunu Venedikli soylu Giuseppe Delfino komutasinda Ege Denizi ne gondermisti Bu Venedik filosu yolda 3 gemiyi deniz kazasi sonunda kaybettikten sonra 16 Nisan da Canakkale Bogazi agzina yetismisti Venedik filosunda 19 kalyon 2 mavna ve 8 kadirga bulunmaktaydi Filo komutani Giuseppe Delfino nin komutan gemisi San Giorgio grandeadli Venedikli kalyonu idi Bu filonun ikinci kaptani Venedikli soylu Daniele Morosini ise bir kadirgada bulunmakta ve Venedik filosunun 8 kadirgasina diger bir Venedikli soylu Francesko Morosini kadirga komutani olarak komuta etmekteydi Osmanli Devleti Girit e 1645 te asker cikartma yapmis adanin buyuk bir kismini eline gecirmis ve 1564 te ile ugrasmaktaydi de buyuk gayretlerle o yil buyuk bir donanma kurulmustu Akdeniz de Tunus beylerbeyligi ve Trablusgarp Beylerbeyligi deniz filolari da destek icin cagrilmislardi Bu filolar Venedikliler ve bagdasikliklari gemileri ile karsilasmadan Canakkale Bogazi na gelmeyi basarmislardi Kaptan i Derya Kara Dev Murad Pasa komutasinda 30 yelkenli kalyon 6 mavna veya mahon ve 40 kadirgadan olusan bir filo Istanbul dan 10 Mayis ta ayrilmis ve Canakkale Bogazi nin hemen Ege Denizi agzina 15 Mayis ta varmisti Muharabenin gelismesiKaptan i derya nin harp planina gore Bogaz in agzini korumakla gorevli geride ihtiyat olarak birakilan filodan ayri olarak Ege ye cikmasi hedeflenen donanma filosu harp duzeni ile uc sira halinde once Bogaz in agzini tutacakti Bu filonun birinci sirasinda yelkenli kalyonlar ikinci sirasinda mavnalar ve son sirasinda ise kadirgalar vardi Sonra bu harp duzeni bozulmadan Ege Denizi ne acilmak planlanmisti Venedik amirali ise 15 Mayis ta harekata gecti Delfino nun plani Venedik gemilerinin Osmanli filosunun kenarlarinda beklemeleri ve Osmanli gemileri Ege ye dogru ilerleyip onlari gectikten sonra geriden Osmanli filosuna hucum etmek idi Fakat Venedik harekati komutanin planina uymadi Venedik gemilerinin cogu hizla kendileri icin planlanmis mevkilere dogru hareketa gectiler Fakat bu harekat koordineli olmadi Filonun cogunlugu hizla ilerleyip Defino nun kalyon komuta gemisi San Giorgio grande ile ikinci komutan Daniele Morosini nin Aquila d Oroadli gemisini ve Orsola Bonaventura kaptani Sebastiano Molino ile Margarita adli kalyonlari ve 2 mavna ile 1 kadirgayi da arkada desteksiz biraktilar Ilerleyen Osmanlilar geride kalmis Venedik gemilerine yetistiler Bir buyuk Osmanli kalyonu Venedik komutan gemisi Aquila d Oro kalyonuna hucum etti ama Venedikliler bu Osmanli gemisini ele gecirmeyi basardilar Fakat tam bu sirada bu mevkiye 5 diger Osmanli gemisi yetisti Bu gemiler hem Venediklilerin eline gecen Osmanli gemisini hem de Venedik Amiral gemisi Aquila d Oro kalyonunu atese verdiler Yine geride kalmis bir kadirgada olan Venedik ikinci komutani Daniele Morosini bir sandal ile hucuma ugrayan gemisinden kacmakta iken yakalanip esir edildi Venedik kadirgalar kaptani Francesko Morosini muharebede oldu O gunku catismalar sonucu Venediklilerin 2 kalyonu ve 1 kadirgasi yanarak batti ve 1 Venedik kadirgasi Osmanlilar eline gecti Venedik donanmasinin zayiati 10 olu 40 yarali olarak verilmistir ama gercekte bu zayiatin daha buyuk oldugu cok daha olasidir Osmanli kayiplari ise 2 yelkenli kalyon ve 1 kadirganin yanip kaybolmasi ve olasilikla 1 mavnanin da kaybidir Katilan gemi envanteriBu deniz muharebeye katilan gemilerin envanteri soyledir Venedik Cumhuriyeti Giuseppe Delfino komutasindaki donanma Cogunlugu Ingiliz ve Hollandalilardan kiralanmis San Giorgio grande Komutan gemisi Aquila d Oro Hollandali Gouden Arend Yandi Concordia Hollandali Eendracht Casa di Nassau Hollandali Huys van Nassau San Zorzi Giorgio piccolo HollandaliKleene Sint Joris Aquila Coronato Hollandali Kronede Arend Orsola Bonaventura Ingiliz Ursula Bonaventure Yandi Anna Bonaventura Ingiliz Anne Bonaventure San Michiel Spirito Santo Apollo Margarita San Giovanni Conte Sdrin Conte Desdrin Genovese grande Pinco Tremartino 2 mavna 8 kadirga Francesko Morosini nin komuta kadirgasi yandi 1 digeri Osmanlilara teslim oldu Osmanli Devleti Kara Dev Murat Pasa komutasindaki donanma 30 kalyon 2 tanesi yandi 6 mavna 1 tanesi batti 40 kadirga 1 tanesi batti Bogaz in agzini korumakla gorevli ihtiyat filosu 14 kalyon 22 kadirgaSonucBu deniz muharabesinden sonra Ege Denizi ulasimi Osmanlilara acilmis oldu Venedik filosu ile Osmanli donanmasi buyuk Ege Denizi alaninda kucuk gemi gruplari ile birbirinden kacip takip etme stratejisini uygulamaya basladilar O yaz bir buyuk deniz hucumu veya muharebesi olmadi Ege ve Akdeniz de kampanya mevsimi sona erdikten sonra Venedikliler bu deniz kiyilarinda bulunan liman ve kalelerine cekildiler Osmanli ordusunun Girit te baglanmis olmasi dolayisiyla bu uslere hucum edilemedi Osmanli donanmasi bunu da yapamadi Donanmanin mensuplari arasinda cok sayida yeniceri bulunmaktaydi Bunlar kisi kendi kislalarinda gecirmek istemekteydiler Bu nedenle Osmanli donanmasi Canakkale Bogazi ndan geri donerek Istanbul a geri geldi Boylece bu deniz muharebesi ile 1654 te kazanilmis olan stratejik avantaj Osmanlilar icin kayboldu Kaynakca Somel Selcuk Aksin 2012 Historical dictionary of the Ottoman Empire 2 bas Lanham Md Scarecrow Press ISBN 978 0810871687 Konuyla ilgili yayinlarAnderson R C 2005 orj 1952 Naval wars in the Levant 1559 1853 Liverpool Liverpool University Press ve Martino ISBN 1 57898 538 2 Ingilizce