Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çandarlılı Autolycus (Grekçe: Αὐτόλυκος ὁ Πιταναῖος; yaklaşık MÖ 360-290) bir Yunan astronomu, matematikçi ve coğrafyacı.
| Çandarlılı Autolycus | |
|---|---|
| Doğumu | y. MÖ 360 Pitane (Çandarlı), Küçük Asya |
| Ölümü | y. MÖ 290 |
| Çağı | Helenistik Dönem |
| Bölgesi | Antik Yunan |
| İlgi alanları | Matematik, astronomi, coğrafya |
Hayatı
Autolycus, Küçük Asya'da İyonya'da bir Aeolis kasabası olan Pitane'de (Çandarlı) doğdu. Aristoteles'in çağdaşı olmasına ve eserlerinin MÖ 335-300 yılları arasında Atina'da tamamlanmış görünmesine rağmen, kişisel hayatı hakkında hiçbir şey bilinmemektedir. Öklid, Autolycus'un bazı çalışmalarına atıfta bulunur ve Autolycus'un Arcesilaus'a matematik öğrettiği bilinmektedir.
Çalışmaları
Autolycus'un günümüze ulaşan ve hayatta kalan eserleri;
- Hareketli Küre Üzerine (İngilizce: On the Moving Sphere, Grekçe: Περὶ κινουμένης σφαίρας) ve
- Yükselme ve Ayarları Üzerine (İngilizce: On Risings and Settings, Grekçe: Περὶ ἐπιτολῶν καὶ δύσεων)
başlıklı küreler ve gök cisimleri hakkındaki kitaplardır. Autolycus'un eserleri 16. yüzyılda Maurolycus tarafından çevrildi.
“Hareketli Küre Üzerine” adlı kitabın, antik Yunanistan'dan günümüze ulaşan ve tamamen korunmuş olan en eski matematiksel eser olduğuna inanılmaktadır. Autolycus'un bu eseri önceki tüm Yunan matematik çalışmalarından, bu eserlerin daha sonraki özetlerinden, bu eserler hakkındaki yorumlar veya açıklamalarından oluşmaktadır. Bu eserin hayatta kalmasının bir nedeni, başlangıçta yaygın olarak kullanılan "Küçük Astronomi" adlı koleksiyonun bir parçası olması ve 9. yüzyılda Arapçaya çevrilerek korunmuş olmasıdır. Bu eser Avrupa'da kaybolmuş, ancak 12. yüzyılda Haçlı Seferleri sırasında geri getirilmiş ve Latinceye tekrar çevrilmiştir. Autolycus, bu eserde bir kürenin özelliklerini ve hareketini inceledi. Çalışma basittir ve tam olarak orijinal değildir, çünkü yalnızca gök bilimcilerin ihtiyaç duyacağı küreler üzerine temel teoremlerden oluşur, ancak teoremler açıkça ifade edilmiş ve kanıtlanmıştır. Bu nedenle, temel önemi, onun zamanında, günümüzde klasik Yunan geometrisinin tipik bir örneği olarak kabul edilen, geometride iyice yerleşik bir ders kitabı geleneğinin olduğunu göstermesidir. Teorem ifadesi açıkça ifade edilir, kanıtın yanında yapının bir şekli verilir ve son olarak bir sonuç açıklaması yapılır. Dahası, onun zamanında (MÖ 320 civarı) hangi teoremlerin iyi bilindiğine dair ipuçları vermektedir. İki yüz yıl sonra Theodosius, muhtemelen Eudoxus tarafından yazılmış, Öklid öncesi bazı ders kitaplarında bu eser ile ortak bir kökene sahip olduğuna inanılan bir kitap olan Sphaerics'i yazmıştır.
Astronomide, Autolycus, “Yükselme ve Ayarları Üzerine” adlı kitabında, gök cisimlerinin yükselişi ve yerleşimi arasındaki ilişkiyi inceledi. İkinci kitap aslında ilk kitabının daha kaliteli bir genişlemesidir. "Yükselen ve batan herhangi bir yıldız daima ufukta aynı noktada yükselir ve batar" diye yazmıştır. Autolycus, büyük ölçüde Eudoxus'un astronomisine dayanıyordu ve Eudoxus'un ortak merkezli (homosentrik) küreler teorisinin güçlü bir destekçisiydi.
Ay'daki kraterlerden birisine onuruna Autolycus krateri adı verildi.
Notlar
Konuyla ilgili yayınlar
- Sajjad Nikfahm-Khubravan & Osama Eshera (2019), "The Five Arabic Revisions of Autolycus' On the Moving Sphere (Proposition VII)" (PDF), Tarikh-e Elm, 16 (2), ss. 7-71, 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 20 Eylül 2020
- William Samuel Fletcher Young (1969), "Autolycus of Pitane", Thesis (M.A.), The Queen"s University of Belfast
- Alan C. Bowen (2012), Autolycus of Pitane, doi:10.1002/9781444338386.wbeah21059
Kaynakça
- Boyer, Carl B. (1991). A History of Mathematics (2. bas.). ISBN .
- Huxley, G. L. (1970). "Autolycus of Pitane". Dictionary of Scientific Biography. 1. New York: . ss. 338-39. ISBN . çevrimiçi olarak; "Autolycus of Pitane". . 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mart 2015.
- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F. (Nisan 1999), "Çandarlılı Autolikos", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Candarlili Autolycus Grekce Aὐtolykos ὁ Pitanaῖos yaklasik MO 360 290 bir Yunan astronomu matematikci ve cografyaci Candarlili AutolycusDogumuy MO 360 Pitane Candarli Kucuk AsyaOlumuy MO 290CagiHelenistik DonemBolgesiAntik YunanIlgi alanlariMatematik astronomi cografyaHayatiAutolycus Kucuk Asya da Iyonya da bir Aeolis kasabasi olan Pitane de Candarli dogdu Aristoteles in cagdasi olmasina ve eserlerinin MO 335 300 yillari arasinda Atina da tamamlanmis gorunmesine ragmen kisisel hayati hakkinda hicbir sey bilinmemektedir Oklid Autolycus un bazi calismalarina atifta bulunur ve Autolycus un Arcesilaus a matematik ogrettigi bilinmektedir CalismalariHareketli Kure Uzerine Latince Roma 1587 Autolycus un gunumuze ulasan ve hayatta kalan eserleri Hareketli Kure Uzerine Ingilizce On the Moving Sphere Grekce Perὶ kinoymenhs sfairas ve Yukselme ve Ayarlari Uzerine Ingilizce On Risings and Settings Grekce Perὶ ἐpitolῶn kaὶ dysewn baslikli kureler ve gok cisimleri hakkindaki kitaplardir Autolycus un eserleri 16 yuzyilda Maurolycus tarafindan cevrildi Hareketli Kure Uzerine adli kitabin antik Yunanistan dan gunumuze ulasan ve tamamen korunmus olan en eski matematiksel eser olduguna inanilmaktadir Autolycus un bu eseri onceki tum Yunan matematik calismalarindan bu eserlerin daha sonraki ozetlerinden bu eserler hakkindaki yorumlar veya aciklamalarindan olusmaktadir Bu eserin hayatta kalmasinin bir nedeni baslangicta yaygin olarak kullanilan Kucuk Astronomi adli koleksiyonun bir parcasi olmasi ve 9 yuzyilda Arapcaya cevrilerek korunmus olmasidir Bu eser Avrupa da kaybolmus ancak 12 yuzyilda Hacli Seferleri sirasinda geri getirilmis ve Latinceye tekrar cevrilmistir Autolycus bu eserde bir kurenin ozelliklerini ve hareketini inceledi Calisma basittir ve tam olarak orijinal degildir cunku yalnizca gok bilimcilerin ihtiyac duyacagi kureler uzerine temel teoremlerden olusur ancak teoremler acikca ifade edilmis ve kanitlanmistir Bu nedenle temel onemi onun zamaninda gunumuzde klasik Yunan geometrisinin tipik bir ornegi olarak kabul edilen geometride iyice yerlesik bir ders kitabi geleneginin oldugunu gostermesidir Teorem ifadesi acikca ifade edilir kanitin yaninda yapinin bir sekli verilir ve son olarak bir sonuc aciklamasi yapilir Dahasi onun zamaninda MO 320 civari hangi teoremlerin iyi bilindigine dair ipuclari vermektedir Iki yuz yil sonra Theodosius muhtemelen Eudoxus tarafindan yazilmis Oklid oncesi bazi ders kitaplarinda bu eser ile ortak bir kokene sahip olduguna inanilan bir kitap olan Sphaerics i yazmistir Astronomide Autolycus Yukselme ve Ayarlari Uzerine adli kitabinda gok cisimlerinin yukselisi ve yerlesimi arasindaki iliskiyi inceledi Ikinci kitap aslinda ilk kitabinin daha kaliteli bir genislemesidir Yukselen ve batan herhangi bir yildiz daima ufukta ayni noktada yukselir ve batar diye yazmistir Autolycus buyuk olcude Eudoxus un astronomisine dayaniyordu ve Eudoxus un ortak merkezli homosentrik kureler teorisinin guclu bir destekcisiydi Ay daki kraterlerden birisine onuruna Autolycus krateri adi verildi Notlar a b c Carl B Boyer amp Uta C Merzbach 1991 The age of Plato and Aristotle A History of Mathematics New York Wiley ss 97 98 15 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2021 Autolycus krateriKonuyla ilgili yayinlarSajjad Nikfahm Khubravan amp Osama Eshera 2019 The Five Arabic Revisions of Autolycus On the Moving Sphere Proposition VII PDF Tarikh e Elm 16 2 ss 7 71 19 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan PDF erisim tarihi 20 Eylul 2020 William Samuel Fletcher Young 1969 Autolycus of Pitane Thesis M A The Queen s University of Belfast Alan C Bowen 2012 Autolycus of Pitane doi 10 1002 9781444338386 wbeah21059 KaynakcaBoyer Carl B 1991 A History of Mathematics 2 bas John Wiley amp Sons Inc ISBN 0 471 54397 7 Huxley G L 1970 Autolycus of Pitane Dictionary of Scientific Biography 1 New York ss 338 39 ISBN 0 684 10114 9 cevrimici olarak Autolycus of Pitane 25 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mart 2015 O Connor John J Robertson Edmund F Nisan 1999 Candarlili Autolikos MacTutor Matematik Tarihi arsivi