Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çatır Gölü veya Catır Gölü (Kırgızca: Чатыркөл, Çаtırköl)'de denilen güney Kırgızistan'da Narin İlinde Tanrı Dağlarında ortalama deniz seviyesinden 3,530 metre yüksekte Ak Say Vadisinde konumlanan, ülkenin üçüncü büyük kapalı havza bir dağ gölüdür. Çatır Gölü, Kırgızistan ile Çin, Sincan Uygur Özerk Bölgesi Kızılsu Kırgız Özerk İli Uluğçat İlçesi sınırına yakındır.
| Çatır Gölü Чатыркөл (Kırgızca) | |
|---|---|
 | |
 | |
| Havza | |
| Konum | Narın, Kırgızistan |
| Koordinatlar | 40°38′K 75°17′D / 40.633°K 75.283°D |
| Genel bilgiler | |
| Akarsu (gelen) | Kok-Aygır |
| Akarsu (giden) | Kapalı havza |
| Uzunluk | 23 km (14 mi) |
| Genişlik | 10 km (6,2 mi) |
| Yüzölçümü | 181 km2 (70 sq mi) |
| En derin noktası | 16,5 m (54 ft) |
| Su hacmi | 0,62 km3 (0,15 cu mi) |
| Kıyı uzunluğu | 58 km (36 mi) |
| Yüzey rakımı | 3.530 m (11.580 ft) |
| Wikimedia Commons | |
  Çatır Gölü (Asya)  Çatır Gölü (Kırgızistan) | |
Divânu Lügati't-Türk'te, "كرنك Körünğ (Biyiz)" "Kaşgar dağlarında bir gölün adı." ve "Kaşgara yakın bir gölün adı." şeklinde yazdığı belki de bu göl olabilir. Catır-Köl’ün doğu kısmında yer alan Kokaygır ırmağı kıyılarında taş çağı neolit dönemine (MÖ 6.-5. yüzyıllar) ait olan çeşitli eserler bulunmuştur.
Kırgızca'da bu gölün ismi Semavi Göl anlamındadır. Güzel manzaralı Çatır Gölü'nün güneydoğusunda Tanrı Dağları silsilesinde Kırgızistan'nın Narin İli ile Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi arasında sınır olan, Bişkek - Kaşgar A365 karayolu üzerinde, ortalama deniz seviyesinden 3,752 metre yükselikte Torugart Geçiti (Hudut kapısı) bulunur.
Kaynak akarsular
Göle sürekli akan, büyük bir Ak-Say Nehri ( köyünden akan bir dere) vardır, havzanın kuzeydoğu tarafında göle sularını boşaltır, ki onunla birlikte göle devamlı akan üç küçük, Muz-Ter, Tue-Bel ve Taş-Bulak gibi akarsular da vardır. Ayrıca, havzanın, kuzey ve güney sırtlarında, göle akan, mevsimlik çok sayıda dereler de vardır.
İklim
İklim, karasal olup yüksekliğe göre değişir. Göl, Eylül'den Haziran ayına kadar buz ile kaplıdır, buz kalınlığı 1,5 metreye ulaşır, bu demek oluyor ki, önemli hacimde göl suyu, yılın 9-10 ayında dondur.
Doğa koruma alanları
Kırgızistan'da Karatal-Japırık (Karatal-Japyryk) Doğa koruma alanı üç bölümden oluşur, bunlar Çatır Gölü (ve çevresi), Son Göl (ve çevresi) ve Son Göl yakınındaki Ormanlardır.Birleşmiş Milletler Çevre Programı gereği Çatır Gölü 19000 hektar alan koruma altına alınmış ve 1971 yılında resmileşmiştir.
Su bilimi ile ilgili bilgiler
Çatır Gölü'nün su rengi dört metreye kadar sarımsı-yeşil ile saydam arasındadır. Göl suyu oldukça tuzludur ve pH değeri 5,8 ile 6,0 arasındadır. Çözülmüş oksijen seviyesi, yaz boyunca ortalama 40 - 60% oranında doyma değeri ve pH değeri oldukça alkalik'dir. Akış oranı, kış aylarında 1,866 m³ ve yaz aylarında 3,629 m³'e kadar ulaşır. Bu gölde balık bulunmaz, fakat güneyden ve batıdan bu göle dökülen bazı akarsularda Tibet kar alabalıklarından, cüce Diptychus maculatus (scaly osman) bulunur.
Göçmen su kuşları
Yüzücü ördekler'den Angut (Tadorna ferruginea), (Anas crecca), (Anas platyrhynos), (Anas acuta), (Anas querquedula) ve Dalıcı ördekler'den (Aythya ferina), (Aythya nyroca), (Aythya Fuligula) gibi ördek türleri bolca görülür. Burada, kendine özgü Pamir türlerine benzer (Larus brunnicephalus)'nın gözetlendiği tek yerdir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı[]
- ^ Ranov V. A., Yunusaliev M. B., “İtogi Razvedocnih Rabot Paleoliteceskogo Otryada (1967–1968 gg.)”, İzvestiya A.N. Kirg. S. S. R. Frunze 1969, vıp. 3 s. 80.
- ^ Information Sheet on Ramsar Wetlands 27 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ World Database of Protected Areas: Kyrgyzstan[]UNEP 20 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., World Commission on Protected Areas (İngilizce)
- ^ alkalik, Fr. alcalique sf. (l'ler ince okunur) kim. İçinde alkali bulunan, kalevi, antiasit. TDK Büyük Türkçe Sözlük[]
Dış bağlantılar
- Çatır Gölü için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
| Wikimedia Commons'ta Çatır Gölü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Catir Golu veya Catir Golu Kirgizca Chatyrkol Catirkol de denilen guney Kirgizistan da Narin Ilinde Tanri Daglarinda ortalama deniz seviyesinden 3 530 metre yuksekte Ak Say Vadisinde konumlanan ulkenin ucuncu buyuk kapali havza bir dag goludur Catir Golu Kirgizistan ile Cin Sincan Uygur Ozerk Bolgesi Kizilsu Kirgiz Ozerk Ili Ulugcat Ilcesi sinirina yakindir Catir Golu Chatyrkol Kirgizca HavzaKonumNarin KirgizistanKoordinatlar40 38 K 75 17 D 40 633 K 75 283 D 40 633 75 283Genel bilgilerAkarsu gelen Kok AygirAkarsu giden Kapali havzaUzunluk23 km 14 mi Genislik10 km 6 2 mi Yuzolcumu181 km2 70 sq mi En derin noktasi16 5 m 54 ft Su hacmi0 62 km3 0 15 cu mi Kiyi uzunlugu58 km 36 mi Yuzey rakimi3 530 m 11 580 ft Wikimedia CommonsCatir Golu Asya Asya haritasinda gosterCatir Golu Kirgizistan Kirgizistan haritasinda gosterUcan ciftiAngut yaban kusu Tadorna ferruginea Divanu Lugati t Turk te كرنك Korung Biyiz Kasgar daglarinda bir golun adi ve Kasgara yakin bir golun adi seklinde yazdigi belki de bu gol olabilir Catir Kol un dogu kisminda yer alan Kokaygir irmagi kiyilarinda tas cagi neolit donemine MO 6 5 yuzyillar ait olan cesitli eserler bulunmustur Kirgizca da bu golun ismi Semavi Gol anlamindadir Guzel manzarali Catir Golu nun guneydogusunda Tanri Daglari silsilesinde Kirgizistan nin Narin Ili ile Cin in Sincan Uygur Ozerk Bolgesi arasinda sinir olan Biskek Kasgar A365 karayolu uzerinde ortalama deniz seviyesinden 3 752 metre yukselikte Torugart Geciti Hudut kapisi bulunur Kaynak akarsular Gole surekli akan buyuk bir Ak Say Nehri koyunden akan bir dere vardir havzanin kuzeydogu tarafinda gole sularini bosaltir ki onunla birlikte gole devamli akan uc kucuk Muz Ter Tue Bel ve Tas Bulak gibi akarsular da vardir Ayrica havzanin kuzey ve guney sirtlarinda gole akan mevsimlik cok sayida dereler de vardir Iklim Iklim karasal olup yukseklige gore degisir Gol Eylul den Haziran ayina kadar buz ile kaplidir buz kalinligi 1 5 metreye ulasir bu demek oluyor ki onemli hacimde gol suyu yilin 9 10 ayinda dondur Doga koruma alanlari Kirgizistan da Karatal Japirik Karatal Japyryk Doga koruma alani uc bolumden olusur bunlar Catir Golu ve cevresi Son Gol ve cevresi ve Son Gol yakinindaki Ormanlardir Birlesmis Milletler Cevre Programi geregi Catir Golu 19000 hektar alan koruma altina alinmis ve 1971 yilinda resmilesmistir Su bilimi ile ilgili bilgiler Catir Golu nun su rengi dort metreye kadar sarimsi yesil ile saydam arasindadir Gol suyu oldukca tuzludur ve pH degeri 5 8 ile 6 0 arasindadir Cozulmus oksijen seviyesi yaz boyunca ortalama 40 60 oraninda doyma degeri ve pH degeri oldukca alkalik dir Akis orani kis aylarinda 1 866 m ve yaz aylarinda 3 629 m e kadar ulasir Bu golde balik bulunmaz fakat guneyden ve batidan bu gole dokulen bazi akarsularda Tibet kar alabaliklarindan cuce Diptychus maculatus scaly osman bulunur Gocmen su kuslari Yuzucu ordekler den Angut Tadorna ferruginea Anas crecca Anas platyrhynos Anas acuta Anas querquedula ve Dalici ordekler den Aythya ferina Aythya nyroca Aythya Fuligula gibi ordek turleri bolca gorulur Burada kendine ozgu Pamir turlerine benzer Larus brunnicephalus nin gozetlendigi tek yerdir Ayrica bakinizOlusumlarina gore Turkiye nin golleri listesi Turkiye deki gollerKaynakca TDK Divanu Lugati t Turk Veri Tabani olu kirik baglanti Ranov V A Yunusaliev M B Itogi Razvedocnih Rabot Paleoliteceskogo Otryada 1967 1968 gg Izvestiya A N Kirg S S R Frunze 1969 vip 3 s 80 Information Sheet on Ramsar Wetlands 27 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce World Database of Protected Areas Kyrgyzstan olu kirik baglanti UNEP 20 Agustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde World Commission on Protected Areas Ingilizce alkalik Fr alcalique sf l ler ince okunur kim Icinde alkali bulunan kalevi antiasit TDK Buyuk Turkce Sozluk olu kirik baglanti Dis baglantilarCatir Golu icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo MicrosoftWikimedia Commons ta Catir Golu ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir