iskender Paşa Camii tarihsel Klarceti bölgesinde günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesinin idari merkezi olan Ard

İskender Paşa Camii, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesinin idari merkezi olan Ardanuç kasabasının ilk yerleşimi olan Adakale'deki camidir. Cami, Ardanuç Kalesi'ni 1551'de Gürcülerden ele geçiren Çerkez İskender Paşa'nın adını taşımaktadır.

İskender Paşa Camii
Temel bilgiler
Gürcü kilisesinden kalma ve bugün İskender Paşa Camii’nin duvarında bulunan Gürcüce yazılı taş. Fotoğraf: Nikolay Marr, 1904.

Konum	Adakale, Ardanuç Eski Gürcü kilisesinin arazisi
Koordinatlar	41°07′41″K 42°03′29″D / 41.12806°K 42.05806°D / 41.12806; 42.05806
İnanç	İslam
Durum	Faal
Mimari
Mimari tür	Cami
Tamamlanma	1553
Özellikler
Malzemeler	Taş, ahşap Devşirme taşlar (Eski Gürcü kilisesinden)

Tarihçe

İskender Paşa Camii'nin yerinde 11. yüzyılda inşa edilmiş bir Gürcü kilisesi bulunuyordu. 1904 yılında Şavşeti ve Klarceti bölgelerini gezen Nikolay Marr İskender Paşa Camii'nin inşasında bu kilisenin taşlarının kullanılmış olduğunu tespit etmiştir. Bu taşlar arasında Gürcüce yazılı bir taş da bulunmaktadır. Bu taş caminin duvarında baş aşağı kullanılmıştır. Camide ayrıca 11. yüzyıla ait süslemeleri olan bir taş da bulunmaktadır. Buradaki Gürcü kilisesinin yıkılıp yerine İskender Paşa Camisi'nin inşa edilmiş olduğu bu yapı malzemelerinden de anlaşılmaktadır. Kaynaklarda farklı tarihler verilse de İskender Paşa Camii'nin ilk halinin 1553 yılında Çerkez İskender Paşa tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır.

Mimari

Bugünkü İskender Paşa Camii'nin 1553 yılında inşa edilmiş olan yapı olmadığı caminin kapalı mekânında bulunan Hicri 1281 (1864-65) tarihli kitabesinden anlaşılmaktadır. Bu kitabeye göre İskender Paşa Camii, Süleyman Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. Caminin yeniden inşa edilmesi bazı kaynaklarda esaslı biçimde tamirat olarak ifade edilmiştir. Eski Gürcü kilisesinin yapı malzemeleri de bu tarihte inşa edilmiş yapıda kullanılmıştır. Bundan dolayı 11. yüzyıldan kalma Gürcü kilisesi bu tarihte yıkılmış da olabilir. Caminin duvarında bugün de yerinde duran taştaki Gürcüce yazıt "წ(ი)ნ(ა)მძღ(უა)რს / და მ(ის)სა დას..." (Baş rahip ve onun kız kardeşine...) şeklinde okunmuştur. Ahşap malzemenin de kullanıldığı yapı, 2017 yılında restore edilmiştir.

Bugünkü İskender Paşa Külliyesi, cami dışında, medrese, arasta, çeşme ve üç türbeden meydana gelir. Caminin güneyi ve batısında ayrıca bir hazire bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

Adakale Hamamı

Kaynakça

^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 130, .
^ ^a ^b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 74. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
^ ^a ^b ""İskender Paşa Külliyesi" - İslam Ansiklopedisi". 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2021.
^ ""Artvin'deki 466 yıllık cami restore ediliyor" - Anadolu Ajansı". 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2021.

[1] Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 130, .

[dspace.nplg.gov.ge-2] 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 74. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .

[islamansiklopedisi.org.tr-3] ""İskender Paşa Külliyesi" - İslam Ansiklopedisi". 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2021.

[4] ""Artvin'deki 466 yıllık cami restore ediliyor" - Anadolu Ajansı". 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2021.