Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şefika Gaspıralı (Kırım Tatarca:Şefiqa Gasprinskaya; Rusça: Шефика Исмаиловна Гаспринская; 1886 Bahçesaray, Kırım, Tavrida Guberniyası, Rus İmparatorluğu - 1975 İstanbul, Türkiye), 20. yüzyıl başlarındaki Rusya'da Türk kadın kültürel ve siyasi uyanışın önderlerinden olan düşünür, yayıncı, eğitimci, politikacı ve reformcu İsmail Gaspıralı'nın kızı ve en önemli yardımcısı olup, Rusya'daki Türk Kadın Hareketi'nin öncülerinden, ilk kadın dergisi Alem-i Nisvan'ın (Kadınlar Dünyası) baş editörü ve yayıncısıdır. Kırım Türk Cumhuriyeti'nde Kurultay (Parlamento) Başkanlık divanı üyesi ve iki dönem milletvekili olmuştur. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin başbakanlarından Nesib Bey Yusufbeyli'nin eşidir. Anaokulu eğitmenliği de yapmıştır.
Şefika Gaspıralı | |
|---|---|
| Şefiqa Gasprinskaya Шефика Исмаиловна Гаспринская | |
 1901 yılında Şefika Gaspıralı | |
| Doğum | 21 Kasım 1886 Bahçesaray Kırım Tavrida Guberniyası Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 31 Ağustos 1975 (88 yaşında) İstanbul Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı |
| Milliyet | Kırım Tatarı |
| Vatandaşlık | Rus İmparatorluğu, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Türkiye |
| Eğitim | Usûl-ü Cedit Mektebi |
| Mezun olduğu okul(lar) | Siyasetçi, gazeteci, yayımcı, editör, eğitimci |
| Tanınma nedeni | Alem-i Nisvan dergisinin yayıncısı ve baş editörü |
| Din | İslam |
| Evlilik | Nesib Bey Yusufbeyli |
| Çocuk(lar) | Niyazi ve Zehra |
| Ebeveyn(ler) | Babası İsmail Gaspıralı, annesi Zühre Akçura (Gaspıralı) |
| Aile | Kardeşleri Rıfat, Cevdet Mansur, Nigar |
Hayatı
Şefika Gaspıralı, (14 Ekim veya) 21 Kasım 1886 tarihinde Kırım'ın Bahçesaray şehrinde doğmuştur. Annesi Akçura sülalesinden Zühre Gaspıralı'dır. İsmail ve Zühre Gaspıralı'nın sekiz çocuğu olmuştur: Refat, Şefika, Behiye, Leyla, Danyal, Nigar, Mansur ve Haydar. Şefika Gaspıralı okuma-yazmayı babasından öğrenmiş; daha sonra eğitimine babasının Kırım'daki Usûl-ü Cedit Mektebi'nde devam etmiştir. Babası Gaspıralı İsmail, kardeşleri arasında onu özel olarak seçip yetiştirmiş, eğitimine özel bir önem vermis, sınırsız bir sevgiyle yetiştirmiştir.
17 yaşında annesinin ölümüyle öksüz kaldıktan sonra, evin sorumluluğunu üstlenen Şefika Gaspıralı, bir yandan da Tercüman gazetesinin yayınlarının yönetimi, yazışmaların ve Rusçadan çevirilerin yapılması, posta ve dağıtım işleri konularında babasının en önemli yardımcısı olmuştur. Şefika Hanım ilk yazısını 1903'te Tercüman'da yazmıştır. Bu sıralarda babasını sıkça ziyaret eden gençlerden Genceli Nesib Bey Yusufbeyli ile tanışmıştır. Nesib Bey Yusufbeyli ile siyasi konularda başlayan mektuplaşmalarının duygusal yakınlaşmaya dönüşmesiyle 1906 yılında evlenmişlerdir. Daha sonraları Gaspıralı İsmail Bey Rusya'da kadınların düşük toplumsal statülerini iyileştirme, kadının eğitimi ve çalışması gibi konularda Tercüman'ı yetersiz görerek 1906'da Alem-i Nisvan'ı (Kadınlar Alemi) çıkarmıştır. Bu derginin başına da Şefika Gaspıralı'yı getirmiştir. Alem-i Nisvan'da Türk kadınını bilgilendirecek, yönlendirecek, teşvik edecek, örgütleyecek yazılar yayınlanmıştır. Türk ve İslam dünyasındaki kadınlar ve kadın hareketleri hususunda da ayrıntılı bilgiler verilmiştir.
Şefika Gaspıralı'nın 1908'de Zehra, bir yıl sonra da Niyazi adlı çocukları dünyaya gelir. Bu dönemde Şefika Hanım, eşi Nesip Bey ve ağabeyi Rıfat Bey ile birlikte Tercüman'ın tüm yükünü üstlenmektedirler.
Alem-i Nisvan dergisinin kapanmasından sonra Şefika Gaspıralı, eşi Nesib Yusufbeyli ile birlikte 1912 yılında Azerbaycan'ın Gence şehrine yerleşirler. Şefika Hanım 1912'nin sonunda Tercüman'la ilgilenecek kimse bulunamadığı için Bahçesaray'a geri döner. Gaspıralı İsmail Bey, 11 Eylül 1914'te vefat eder.
Rusya sınırları içindeki Türk kadınları toplumsal, siyasal, kültürel ve ekonomik hayattan dışlanmış, ihmal edilmiş, eğitimden mahrum bırakılmışlardı. Bu olumsuz koşullar altında bir kadın hareketini başlatacak öncülerden biri Şefika Gaspıralı olmuştur. Şefika Gaspıralı pek fazla kimsenin önemsemediği Türk kadınının uyanışı için tüm ömrü boyunca okulları, örgütleri ve siyasal katılım çabalarıyla mücadele vermiştir.
Şefika Gaspıralı, Alem-i Nisvan dergisindeki Baş Editörlük görevi dönemindeki tanınırlığıyla daha sonra 1917 yılında kısa ömürlü Kırım Halk Cumhuriyeti'nin I. Kırım Kurultayı'nın ilk milletvekillerinden biri oldu.Moskova'da toplanan 'na da (Kırım delegasyonu içinde) katılmıştır.
Şefika Gaspıralı Türk kadınının her bakımdan erkek egemen bir yönetim ve toplum anlayışında hukuki açıdan, toplumsal ve kültürel açıdan eşit olmasını amaçlamıştır. Kırım, Türk kadınlarının sosyo-kültürel ve siyasi açılardan gelişimi için, diğer bölgelere göre iki avantaja sahipti: Birincisi, Gaspıralı İsmail Bey'in başlattığı yenileşme ve çağdaşlaşma akımının doğduğu yerdi. İkincisi, Kafkasya ve Türkistan'a kıyasla Kırımlı kadınlar, çokeşlilik, tesettür gibi konulardan daha az muzdariptiler. Ama buna rağmen, 1917 İhtilali başladığında, birleştirici bir kadın liderin yokluğu yüzünden, Yalta'daki Taze Hayat Cemiyeti'nin dışında başka bir kadın kuruluşu bulunmamaktaydı. Kadınların sosyal ve politik yaşama tam ve eşit katılmalarına karşı olan, kadimcilere karşı Gaspıralı İsmail Bey'in çabaları yavaş da olsa sonuç veriyordu ancak, toplumun da desteğini alarak gerçek anlamda bir başarı sağlayabilmek için "kadınların örgütlenmeleri" yolunda kitleleri etkileyebilecek bir kadın lidere, hatta liderlere ihtiyaç vardı.
Kadın komitelerinin merkezi teşkilatında aydın hanımlar, öğretmenler çalışıyorlardı. Bunların başında Şefika Gaspıralı bulunuyordu. Temaslarda bulunarak kadınların faaliyetlerini arttırmaya teşvik çalışıyordu. Şefika Hanım'ın yanında, özellikle İlhamiye Toktar, Ayşe İshak ve Hatice Avcı da bu yolda çalışan isimlerdi. Bu komitelerin Bahçesaray ve Akmescit (Simferopol) şubelerini bizzat Şefika Gaspıralı yönetmekteydi. Gaspıralı'nın bir diğer görevi ise Bahçesaray Şehir Meclisi üyeliği görevine de seçilmiştir. Bu dönemde Bahçesaray Belediye Başkanlığı için aday gösterilmiş, ancak işlerinin yoğunluğu gerekçesiyle adaylığı reddetmiştir.
İki zorunlu ülke değişikliği ve Türkiye'de geçirdiği yıllar
Şefika Gaspıralı 1919'da iki küçük çocuğuyla birlikte ölüm tehlikesi altında Kırım'dan Azerbaycan'a kaçmıştır. İki yıl sonra, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Kızıl Ordu tarafından işgal edillr. Şefika Gaspıralı'nın eşi, Başbakan Nesib Bey Yusufbeyli 31 Mayıs 1920 tarihinde kurşuna dizilerek öldürülür. İkinci kez ölümden kaçmak zorunda kalan Şefika Gaspıralı'ya TBMM'nin Bakü temsilcisi Memduh Şevket (Esendal) yardım elini uzatır. Hazırlanan sahte Osmanlı kimlik belgeleri ve pasaportla, yine Memduh Şevket tarafından temin edilen ve Türkiye'ye esir Türk askerlerini ve yardım cephanesini taşıyan trene iki çocuğuyla binerek son kez göç eder. Yanında Rusya'da 1883-1920 yılları arasında yayınlanmış Tercüman, Vakit, Kazan Muhbiri, Burhan-ı Terakki, Ülfet gibi Türkçe, Kaspi, Golos Tatar gibi Rusça yayınlanan gazeteler, dergiler, siyasal nitelikli (lider kadro düzeyinde) yazışmaları içeren orijinal mektuplar, kongre ve toplantı tutanakları, kararları, konferans metinleri, önemli kupürler, tüzükler, yönetmelikler, yol izin belgeleri, kongre tarihlerine denk düşen otel faturaları, beyannameler, fotoğraflar, kitaplar, resmi makamlara sunulan politik içerikli dilekçeler, Duma (Rus Parlamentosu) dokümanları, seçimlere ait aday listeleri, delege kartları, milletvekilliği mazbataları, yasa tasarıları, broşürler, davetiyeler, delege yaka kartları, Müslüman İttifakı, Cemiyet-i Hayriyeler, Kadın Komiteleri, Milli Şura gibi örgütlerin resmi yazışmaları v.b. belgelerden oluşan geniş bir arşiv de getirmiştir.
35 yaşında geldiği Türkiye'de 54 yıl yaşamış ve yanında getirdiği bu dokümanları daha da zenginleştirerek arşivini genişletmiştir. Şefika Gaspıralı Türkiye'de geçimini temin edebilmek için önce annesinden yadigâr birkaç ziynet eşyasını satar. Sonra bir hastanede kısa süreli bir iş bulur. Buradan ayrılınca bir süre dikiş diker, daktilo dersleri alır. Kısa bir süreliğine Dârüleytam Yurdu'nda (Çocuk Esirgeme Kurumu) müdirelik yapar ancak buranın kapanmasından sonra yine işsiz kalır. Yokluk nedeniyle kol saatini bile satar. Sonunda 40 lira aylıkla geçici iş bulur. Gaspıralı'nın 3 kardeşi de İstanbul'dadır. Dârülfünun'da öğrencidir; ablasına yük olmamak için yurtta kalır. Tıbbiye'de öğrencidir; mezuniyetine kadar Şefika Hanım'ın yanında kalır. En küçük kardeşleri; Nigar Hanım kâhyalık yapan Süleyman Bey ile evlidir. Ağabeyi 1925 yılının Aralık ayında Kırım'da hayatını yitirmiştir. Şefika Gaspıralı çaresiz kalınca kızı Zehra ve damadı Gence'li Dr. Mirza Gökgöl'ün evine yerleşir.
Şefika Gaspıralı Türkiye'de de sosyal ve kültürel etkinliklerini sürdürdü. Yetimler Yurdu müdürlüğü yaptıktan ve Kırım Tatar diasporasında etkin rol almaya başladıktan sonra, 1930 yılında 'ni kurup başkanlığını yürüttü. Gaspıralı uzun yıllar Kızılay'a da hizmet etmiştir. Ayrıca Kırım Dergisi'ne, Emel Dergisi'ne yazdığı yazılar da bulunmaktadır. Şefika Gaspıralı kendi hayatı ile birlikte Rusya'daki Türk Kadın Hareketi'ni bir kitap haline getirmeyi amaçlıyordu.
Şefika Gaspıralı 31 Ağustos 1975 tarihinde İstanbul'da hayatını yitirmiş ve Zincirlikuyu Asri Mezarlığı'na defnedilmiştir.
Hakkında yazılan kitaplar
- Hablemitoğlu, Doç. Dr. Şengül; Hablemitoğlu, Dr. Necip (12 Ocak 2005). Şefika Gaspıralı ve Rusya'da Türk Kadın Hareketi (1893-1920). Toplumsal Dönüşüm Yayınları. s. 672. ISBN .
- Gankevich V. Yu. Role I The XIX-XX centuries / Crimea and Russia: non -destructive historical foundations and cultures of the Crimean-Tatar women in the development of the Gasp and their twin sisters. Materials of the Republican Scientific and Social Conference. Simferopol, 1994, s. 19-21, Rusça.
- Abdillaevapov. N. Gaprinskaya Shephic / Hippy Crusader Culture (1921-1944): Bibliographic dictionary. Simferopol: Dolya, 1999, s. 69, Rusça.
Kaynakça
- ^ Pınarer, Şengül. . JeoPoliTürk. 5 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2019.
- ^ a b c d e f g h i j ; Hablemitoğlu, Dr. Necip (12 Ocak 2005). Şefika Gaspıralı ve Rusya'da Türk Kadın Hareketi (1893-1920). Toplumsal Dönüşüm Yayınları. s. 672. ISBN .
- ^ . Kırım'ın Sesi Gazetesi. 8 Mart 2019. 6 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2019.
- ^ Garchev, Petr. "Kurultay and Central Council". Center of Information and Documentation of Crimean Tatars. 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mayıs 2019.
Dış bağlantılar
- Ahmed, Dilqem (11 Temmuz 2012). "Şəfiqə xanım Qaspıralı: Modernist Türk qadını" (Azerice). kultura.az. 25 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2019.
Konuyla ilgili yayınlar
- Yund, Kerim. "Gaspıralı Şefika". Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. III. s. 289.
- Devlet, Nadir (1985). Rusya Türkleri'nin Milli Mücadele Tarihi. Ankara. ss. 201-202.
- Ortaylı, İlber (1968). Çarlık Rusyası'nda Türkçülük Hareketleri ve Gaspıralı İsmail Bey. İstanbul.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sefika Gaspirali Kirim Tatarca Sefiqa Gasprinskaya Rusca Shefika Ismailovna Gasprinskaya 1886 Bahcesaray Kirim Tavrida Guberniyasi Rus Imparatorlugu 1975 Istanbul Turkiye 20 yuzyil baslarindaki Rusya da Turk kadin kulturel ve siyasi uyanisin onderlerinden olan dusunur yayinci egitimci politikaci ve reformcu Ismail Gaspirali nin kizi ve en onemli yardimcisi olup Rusya daki Turk Kadin Hareketi nin onculerinden ilk kadin dergisi Alem i Nisvan in Kadinlar Dunyasi bas editoru ve yayincisidir Kirim Turk Cumhuriyeti nde Kurultay Parlamento Baskanlik divani uyesi ve iki donem milletvekili olmustur Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti nin basbakanlarindan Nesib Bey Yusufbeyli nin esidir Anaokulu egitmenligi de yapmistir Sefika GaspiraliSefiqa Gasprinskaya Shefika Ismailovna Gasprinskaya1901 yilinda Sefika GaspiraliDogum21 Kasim 1886 1886 11 21 Bahcesaray Kirim Tavrida Guberniyasi Rus ImparatorluguOlum31 Agustos 1975 88 yasinda Istanbul TurkiyeDefin yeriZincirlikuyu MezarligiMilliyetKirim TatariVatandaslikRus Imparatorlugu Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti TurkiyeEgitimUsul u Cedit MektebiMezun oldugu okul lar Siyasetci gazeteci yayimci editor egitimciTaninma nedeniAlem i Nisvan dergisinin yayincisi ve bas editoruDinIslamEvlilikNesib Bey YusufbeyliCocuk lar Niyazi ve ZehraEbeveyn ler Babasi Ismail Gaspirali annesi Zuhre Akcura Gaspirali AileKardesleri Rifat Cevdet Mansur NigarHayatiSefika Gaspirali 14 Ekim veya 21 Kasim 1886 tarihinde Kirim in Bahcesaray sehrinde dogmustur Annesi Akcura sulalesinden Zuhre Gaspirali dir Ismail ve Zuhre Gaspirali nin sekiz cocugu olmustur Refat Sefika Behiye Leyla Danyal Nigar Mansur ve Haydar Sefika Gaspirali okuma yazmayi babasindan ogrenmis daha sonra egitimine babasinin Kirim daki Usul u Cedit Mektebi nde devam etmistir Babasi Gaspirali Ismail kardesleri arasinda onu ozel olarak secip yetistirmis egitimine ozel bir onem vermis sinirsiz bir sevgiyle yetistirmistir 17 yasinda annesinin olumuyle oksuz kaldiktan sonra evin sorumlulugunu ustlenen Sefika Gaspirali bir yandan da Tercuman gazetesinin yayinlarinin yonetimi yazismalarin ve Ruscadan cevirilerin yapilmasi posta ve dagitim isleri konularinda babasinin en onemli yardimcisi olmustur Sefika Hanim ilk yazisini 1903 te Tercuman da yazmistir Bu siralarda babasini sikca ziyaret eden genclerden Genceli Nesib Bey Yusufbeyli ile tanismistir Nesib Bey Yusufbeyli ile siyasi konularda baslayan mektuplasmalarinin duygusal yakinlasmaya donusmesiyle 1906 yilinda evlenmislerdir Daha sonralari Gaspirali Ismail Bey Rusya da kadinlarin dusuk toplumsal statulerini iyilestirme kadinin egitimi ve calismasi gibi konularda Tercuman i yetersiz gorerek 1906 da Alem i Nisvan i Kadinlar Alemi cikarmistir Bu derginin basina da Sefika Gaspirali yi getirmistir Alem i Nisvan da Turk kadinini bilgilendirecek yonlendirecek tesvik edecek orgutleyecek yazilar yayinlanmistir Turk ve Islam dunyasindaki kadinlar ve kadin hareketleri hususunda da ayrintili bilgiler verilmistir Alem i Nisvan Kadinlar Dunyasi dergisinin kapagi 1906 1912 Sefika Gaspirali nin 1908 de Zehra bir yil sonra da Niyazi adli cocuklari dunyaya gelir Bu donemde Sefika Hanim esi Nesip Bey ve agabeyi Rifat Bey ile birlikte Tercuman in tum yukunu ustlenmektedirler Sefika Gaspirali kizi Zehra ve oglu Niyazi Alem i Nisvan dergisinin kapanmasindan sonra Sefika Gaspirali esi Nesib Yusufbeyli ile birlikte 1912 yilinda Azerbaycan in Gence sehrine yerlesirler Sefika Hanim 1912 nin sonunda Tercuman la ilgilenecek kimse bulunamadigi icin Bahcesaray a geri doner Gaspirali Ismail Bey 11 Eylul 1914 te vefat eder Rusya sinirlari icindeki Turk kadinlari toplumsal siyasal kulturel ve ekonomik hayattan dislanmis ihmal edilmis egitimden mahrum birakilmislardi Bu olumsuz kosullar altinda bir kadin hareketini baslatacak onculerden biri Sefika Gaspirali olmustur Sefika Gaspirali pek fazla kimsenin onemsemedigi Turk kadininin uyanisi icin tum omru boyunca okullari orgutleri ve siyasal katilim cabalariyla mucadele vermistir Sefika Gaspirali Alem i Nisvan dergisindeki Bas Editorluk gorevi donemindeki taninirligiyla daha sonra 1917 yilinda kisa omurlu Kirim Halk Cumhuriyeti nin I Kirim Kurultayi nin ilk milletvekillerinden biri oldu Moskova da toplanan na da Kirim delegasyonu icinde katilmistir Sefika Gaspirali Turk kadininin her bakimdan erkek egemen bir yonetim ve toplum anlayisinda hukuki acidan toplumsal ve kulturel acidan esit olmasini amaclamistir Kirim Turk kadinlarinin sosyo kulturel ve siyasi acilardan gelisimi icin diger bolgelere gore iki avantaja sahipti Birincisi Gaspirali Ismail Bey in baslattigi yenilesme ve cagdaslasma akiminin dogdugu yerdi Ikincisi Kafkasya ve Turkistan a kiyasla Kirimli kadinlar cokeslilik tesettur gibi konulardan daha az muzdariptiler Ama buna ragmen 1917 Ihtilali basladiginda birlestirici bir kadin liderin yoklugu yuzunden Yalta daki Taze Hayat Cemiyeti nin disinda baska bir kadin kurulusu bulunmamaktaydi Kadinlarin sosyal ve politik yasama tam ve esit katilmalarina karsi olan kadimcilere karsi Gaspirali Ismail Bey in cabalari yavas da olsa sonuc veriyordu ancak toplumun da destegini alarak gercek anlamda bir basari saglayabilmek icin kadinlarin orgutlenmeleri yolunda kitleleri etkileyebilecek bir kadin lidere hatta liderlere ihtiyac vardi Kadin komitelerinin merkezi teskilatinda aydin hanimlar ogretmenler calisiyorlardi Bunlarin basinda Sefika Gaspirali bulunuyordu Temaslarda bulunarak kadinlarin faaliyetlerini arttirmaya tesvik calisiyordu Sefika Hanim in yaninda ozellikle Ilhamiye Toktar Ayse Ishak ve Hatice Avci da bu yolda calisan isimlerdi Bu komitelerin Bahcesaray ve Akmescit Simferopol subelerini bizzat Sefika Gaspirali yonetmekteydi Gaspirali nin bir diger gorevi ise Bahcesaray Sehir Meclisi uyeligi gorevine de secilmistir Bu donemde Bahcesaray Belediye Baskanligi icin aday gosterilmis ancak islerinin yogunlugu gerekcesiyle adayligi reddetmistir Iki zorunlu ulke degisikligi ve Turkiye de gecirdigi yillarSefika Gaspirali 1919 da iki kucuk cocuguyla birlikte olum tehlikesi altinda Kirim dan Azerbaycan a kacmistir Iki yil sonra Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Kizil Ordu tarafindan isgal edillr Sefika Gaspirali nin esi Basbakan Nesib Bey Yusufbeyli 31 Mayis 1920 tarihinde kursuna dizilerek oldurulur Ikinci kez olumden kacmak zorunda kalan Sefika Gaspirali ya TBMM nin Baku temsilcisi Memduh Sevket Esendal yardim elini uzatir Hazirlanan sahte Osmanli kimlik belgeleri ve pasaportla yine Memduh Sevket tarafindan temin edilen ve Turkiye ye esir Turk askerlerini ve yardim cephanesini tasiyan trene iki cocuguyla binerek son kez goc eder Yaninda Rusya da 1883 1920 yillari arasinda yayinlanmis Tercuman Vakit Kazan Muhbiri Burhan i Terakki Ulfet gibi Turkce Kaspi Golos Tatar gibi Rusca yayinlanan gazeteler dergiler siyasal nitelikli lider kadro duzeyinde yazismalari iceren orijinal mektuplar kongre ve toplanti tutanaklari kararlari konferans metinleri onemli kupurler tuzukler yonetmelikler yol izin belgeleri kongre tarihlerine denk dusen otel faturalari beyannameler fotograflar kitaplar resmi makamlara sunulan politik icerikli dilekceler Duma Rus Parlamentosu dokumanlari secimlere ait aday listeleri delege kartlari milletvekilligi mazbatalari yasa tasarilari brosurler davetiyeler delege yaka kartlari Musluman Ittifaki Cemiyet i Hayriyeler Kadin Komiteleri Milli Sura gibi orgutlerin resmi yazismalari v b belgelerden olusan genis bir arsiv de getirmistir 35 yasinda geldigi Turkiye de 54 yil yasamis ve yaninda getirdigi bu dokumanlari daha da zenginlestirerek arsivini genisletmistir Sefika Gaspirali Turkiye de gecimini temin edebilmek icin once annesinden yadigar birkac ziynet esyasini satar Sonra bir hastanede kisa sureli bir is bulur Buradan ayrilinca bir sure dikis diker daktilo dersleri alir Kisa bir sureligine Daruleytam Yurdu nda Cocuk Esirgeme Kurumu mudirelik yapar ancak buranin kapanmasindan sonra yine issiz kalir Yokluk nedeniyle kol saatini bile satar Sonunda 40 lira aylikla gecici is bulur Gaspirali nin 3 kardesi de Istanbul dadir Darulfunun da ogrencidir ablasina yuk olmamak icin yurtta kalir Tibbiye de ogrencidir mezuniyetine kadar Sefika Hanim in yaninda kalir En kucuk kardesleri Nigar Hanim kahyalik yapan Suleyman Bey ile evlidir Agabeyi 1925 yilinin Aralik ayinda Kirim da hayatini yitirmistir Sefika Gaspirali caresiz kalinca kizi Zehra ve damadi Gence li Dr Mirza Gokgol un evine yerlesir Sefika Hanim 1927 yilinda Azerbaycan in bagimsizliginin 9 Yildonumu dolayisiyla Istanbul da duzenlenen kutlamada Sefika Gaspirali Turkiye de de sosyal ve kulturel etkinliklerini surdurdu Yetimler Yurdu mudurlugu yaptiktan ve Kirim Tatar diasporasinda etkin rol almaya basladiktan sonra 1930 yilinda ni kurup baskanligini yuruttu Gaspirali uzun yillar Kizilay a da hizmet etmistir Ayrica Kirim Dergisi ne Emel Dergisi ne yazdigi yazilar da bulunmaktadir Sefika Gaspirali kendi hayati ile birlikte Rusya daki Turk Kadin Hareketi ni bir kitap haline getirmeyi amacliyordu Sefika Gaspirali 31 Agustos 1975 tarihinde Istanbul da hayatini yitirmis ve Zincirlikuyu Asri Mezarligi na defnedilmistir Hakkinda yazilan kitaplarHablemitoglu Doc Dr Sengul Hablemitoglu Dr Necip 12 Ocak 2005 Sefika Gaspirali ve Rusya da Turk Kadin Hareketi 1893 1920 Toplumsal Donusum Yayinlari s 672 ISBN 975 6 44880 6 Gankevich V Yu Role I The XIX XX centuries Crimea and Russia non destructive historical foundations and cultures of the Crimean Tatar women in the development of the Gasp and their twin sisters Materials of the Republican Scientific and Social Conference Simferopol 1994 s 19 21 Rusca Abdillaevapov N Gaprinskaya Shephic Hippy Crusader Culture 1921 1944 Bibliographic dictionary Simferopol Dolya 1999 s 69 Rusca Kaynakca Pinarer Sengul JeoPoliTurk 5 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2019 a b c d e f g h i j Hablemitoglu Dr Necip 12 Ocak 2005 Sefika Gaspirali ve Rusya da Turk Kadin Hareketi 1893 1920 Toplumsal Donusum Yayinlari s 672 ISBN 975 6 44880 6 Kirim in Sesi Gazetesi 8 Mart 2019 6 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mayis 2019 Garchev Petr Kurultay and Central Council Center of Information and Documentation of Crimean Tatars 1 Subat 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mayis 2019 Dis baglantilarAhmed Dilqem 11 Temmuz 2012 Sefiqe xanim Qaspirali Modernist Turk qadini Azerice kultura az 25 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2019 Konuyla ilgili yayinlarYund Kerim Gaspirali Sefika Turk Dili ve Edebiyati Ansiklopedisi III s 289 Devlet Nadir 1985 Rusya Turkleri nin Milli Mucadele Tarihi Ankara ss 201 202 Ortayli Ilber 1968 Carlik Rusyasi nda Turkculuk Hareketleri ve Gaspirali Ismail Bey Istanbul