Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1563 Londra veba salgını, Londra'da on altıncı yüzyılda görülen en büyük veba salgınıdır. Londra ve çevresindeki mahallelerde en az 20.136 kişinin vebadan öldüğü kaydedilmiştir. Londra nüfusunun yaklaşık %24'ünün ölümüne sebep olan salgın özellikle Londra'nın hijyenik olmayan mahallelerini etkilemiştir.
| 1563 Londra veba salgını | |
|---|---|
 Londra'nın 1561 civarına ait bir haritası | |
| Tarih | Haziran 1563 – Ocak 1564 |
| Mekân | Londra, İngiltere Krallığı |
| Tür | Salgın, 14. yüzyıldan beri süren ikinci veba salgınının parçası. |
| Neden | Yersinia pestis |
| Can kaybı | 20.136+ |
1563 yılında Londra
1563'te yılında Londra; nüfus yoğunluğu çok fazla olan, sağlıksız ve yeterli polis denetimi olmayan bir şehir durumundaydı. Kraliçe Elizabeth, iktidarının beşinci yılındaydı ve hızla artan nüfusla mücadele etmekteydi. Londra'nın hijyeni uzun süredir büyük bir sorun olmasına rağmen şehirde onlarca yıldır veba salgını görülmüyordu. Bu durum 1563 yılında Derby, Leicester ve Londra'da vebanın patlak vermesiyle birlikte değişmiş oldu. Veba salgını çok büyük bir şiddetle yayıldı ve Havre'da bulunan İngiliz askeri birliklerine kadar ulaştı. Orduya büyük bir zarar veren bu salgın, İngiliz askerlerin Fransız kuvvetlerine teslim olmalarına neden oldu.
Londra'da veba
İlk veba vakaları Haziran ayında ortaya çıkmaya başladı. O dönem Londra'da yaşamakta olan İngiliz tarihçi John Stow'un Lambeth Kütüphanesi'nde bulunan el yazmalarına göre, 1563 yılının ölüm kayıtlarında veba kaynaklı ilk 17 ölüm 12 Haziran'da sona eren haftada kaydedilmiştir. Kraliçe Elizabeth, Kilise aracılığıyla halkına ilettiği emirlerle salgına yönelik bir hükûmet müdahalesi oluşturmaya başladı. Kilise görevlileri ve papazlara, vebalı hastaların yanında kalan cemaat üyelerinin iyileştikten birkaç hafta sonrasına kadar kiliseye gelmemelerini söylemeleri talimatı verildi. Hastalık kapmış kişilerin evlerine mavi haçlar çizilmesi ve sokakta yaşayan kedi ve köpeklerin "vebadan kaçınmak için" öldürülüp gömülmesi gibi bazı katı önlemler alınarak vebanın yayılmasının önüne geçilmeye çalışıldı.
Pek çok insan hala vebanın "miyasma" olarak bilinen kirli havanın solunmasından kaynaklandığına inanıyordu. 9 Temmuz'da Kraliçe Elizabeth, Londra'nın havasını temizleyeceğine inandığı için tüm ev sahiplerinin akşam saat yedide sokaklarda şenlik ateşi yakması emrini verdi. Vakalar sonraki birkaç hafta içinde düzenli olarak artmaya başladı. 3 Temmuz'da sona eren haftada 131 Londralı vebadan ölürken Temmuz ayının sonuna kadar her hafta yüzlerce insan ölmeye devam etti. Londra surları içindeki kentsel mahalleler, 1563 salgınından en çok etkilenen yerler arasındaydı. Rahip Aziz Poulkar'a ait dini bölge, Fleet Nehri'nin Turnagain şeridi ve Seacoal şeridi vebanın en ağır yaşandığı bölgelerdi. Özellikle Aziz Poulkar'ın dini bölgesi, çok miktarda meyve ürünü ve pislik bulundurduğu için fareleri çekmekteydi ve bu durum, bölgede yaşayan insanların veba salgınından büyük zararlar görmesine neden oldu.
Dr. Geynes adlı tanınmış bir Londralı doktor, 23 Temmuz'da vebadan öldü. Dr. John Jones adlı başka bir doktor, hasta bir kişinin evinde kaldıktan sonra vebaya yakalandı, ancak hastalıktan kurtuldu. 21 Ağustos'ta Kraliçe Elizabeth'in Lord Burleigh'a yazdırdığı ve "vebanın Kule'ye girebileceği korkusu" nedeniyle olduğu belirtilen bir emir sonucunda Hertford Kontu Edward Seymour ve aynı zamanda Kraliçe Elizabeth'in kuzeni olan eşi Leydi Katherine Gray'in Kule'den çıkarılmasına karar verildi. Ağustos ayının sonunda haftada yaklaşık 1.000 Londralı ölüyordu ve bu nedenle şehirde büyük bir panik yaşanmaktaydı. Kraliçe Elizabeth, Kraliyet Konseyi ile birlikte Londra'dan tamamen uzaklaşmaya karar verdi. Kraliçe, Windsor Kalesi'ne taşındı ve burada bir darağacı diktirerek kendisini takip eden Londralıları asmakla tehdit etti. Vebanın bulaşma korkusu nedeniyle Londra'daki eşyalarının Windsor'a getirilmesine izin vermedi.
Salgının sonbahar zirvesi ve kış düşüşü
27 Ağustos ve 1 Ekim arasında haftalık ortalama 1.449 kişi ölüyordu ve 1 Ekim'de sona eren haftada Londra'da 1.828 kişinin veba sebebiyle ölmesi sonucunda salgının zirve noktasına ulaşıldı. Kraliçe Elizabeth'in hükûmeti 30 Eylül'de, hastalıklı kişilerin bulunduğu evlerin kapı ve pencerelerinin tahtayla kapatılması ve içerideki hiç kimsenin 40 gün boyunca dışarıdaki kişilerle temas kurmaması yönünde yeni bir emir verdi.
Farelerin ve üzerlerinde yer alan pirelerin sayılarının kar nedeniyle azalması ve kaynaklarının seyrelmesi nedeniyle vebanın kış aylarında yavaşlaması pek çok veba salgınında görülmektedir. Bunun neticesinde 2 Aralık tarihine gelindiğinde ölümler haftada 178'e kadar düştü ve veba hastalarının bulunduğu evlerin hiçbirinin kiralanamayacağına dair bir emir yayınlandı. 21 Ocak 1564'te sona eren haftada veba kaynaklı ölümler 13'e kadar düştü ve ardından veba şehirden dağıldı.
Kaynakça
- ^ a b c d e f A History of Epidemics in Britain. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 1891. s. 305. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.
- ^ The Progresses and Public Processions of Queen Elizabeth, Among which are Interspersed Other Solemnities, Public Expenditures, and Remarkable Events During the Reign of that Illustrious Princess. John Nichols, F.S.S Lond. Edina. & Perth. 1823. 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mayıs 2019.
- ^ (PDF). www.museumoflondon.org.uk. Museum of London. 2011. 27 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2019.
- ^ Kohn, George, (Ed.) (2007). Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present. 3. InfoBase Publishing. s. 229. ISBN . 13 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2019.
- ^ a b A History of Epidemics in Britain. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 1891. ss. 307-309. 25 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.
- ^ a b c A History of Epidemics in Britain. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 1891. ss. 306-307. 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.
- ^ a b c d A History of Epidemics in Britain. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 1891. ss. 315-317. 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.
- ^ "Living standards and plague in London, 1560–1665" (PDF). The London School of Economics and Political Science. ss. 11-17. 12 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019.
- ^ Notes and Queries: A Medium of Intercommunication for Literary Men, General Readers, Etc. Bream's Building, Chancery Lane, London: John C. Francis. 1895. s. 342. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.
- ^ The Story of London (İngilizce). Londra: J.M. Dent & Company. 1904. s. 208. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.
- ^ Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present (İngilizce). Infobase Publishing. 2007. s. 232. ISBN . 13 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1563 Londra veba salgini Londra da on altinci yuzyilda gorulen en buyuk veba salginidir Londra ve cevresindeki mahallelerde en az 20 136 kisinin vebadan oldugu kaydedilmistir Londra nufusunun yaklasik 24 unun olumune sebep olan salgin ozellikle Londra nin hijyenik olmayan mahallelerini etkilemistir 1563 Londra veba salginiLondra nin 1561 civarina ait bir haritasiTarihHaziran 1563 Ocak 1564MekanLondra Ingiltere KralligiTurSalgin 14 yuzyildan beri suren ikinci veba salgininin parcasi NedenYersinia pestisCan kaybi20 136 1563 yilinda Londra1563 te yilinda Londra nufus yogunlugu cok fazla olan sagliksiz ve yeterli polis denetimi olmayan bir sehir durumundaydi Kralice Elizabeth iktidarinin besinci yilindaydi ve hizla artan nufusla mucadele etmekteydi Londra nin hijyeni uzun suredir buyuk bir sorun olmasina ragmen sehirde onlarca yildir veba salgini gorulmuyordu Bu durum 1563 yilinda Derby Leicester ve Londra da vebanin patlak vermesiyle birlikte degismis oldu Veba salgini cok buyuk bir siddetle yayildi ve Havre da bulunan Ingiliz askeri birliklerine kadar ulasti Orduya buyuk bir zarar veren bu salgin Ingiliz askerlerin Fransiz kuvvetlerine teslim olmalarina neden oldu Londra da vebaKralice Elizabeth hukumet ve Kilise arasinda kurdugu isbirligi ile salgina mudahaleye onculuk etti Ilk veba vakalari Haziran ayinda ortaya cikmaya basladi O donem Londra da yasamakta olan Ingiliz tarihci John Stow un Lambeth Kutuphanesi nde bulunan el yazmalarina gore 1563 yilinin olum kayitlarinda veba kaynakli ilk 17 olum 12 Haziran da sona eren haftada kaydedilmistir Kralice Elizabeth Kilise araciligiyla halkina ilettigi emirlerle salgina yonelik bir hukumet mudahalesi olusturmaya basladi Kilise gorevlileri ve papazlara vebali hastalarin yaninda kalan cemaat uyelerinin iyilestikten birkac hafta sonrasina kadar kiliseye gelmemelerini soylemeleri talimati verildi Hastalik kapmis kisilerin evlerine mavi haclar cizilmesi ve sokakta yasayan kedi ve kopeklerin vebadan kacinmak icin oldurulup gomulmesi gibi bazi kati onlemler alinarak vebanin yayilmasinin onune gecilmeye calisildi Pek cok insan hala vebanin miyasma olarak bilinen kirli havanin solunmasindan kaynaklandigina inaniyordu 9 Temmuz da Kralice Elizabeth Londra nin havasini temizleyecegine inandigi icin tum ev sahiplerinin aksam saat yedide sokaklarda senlik atesi yakmasi emrini verdi Vakalar sonraki birkac hafta icinde duzenli olarak artmaya basladi 3 Temmuz da sona eren haftada 131 Londrali vebadan olurken Temmuz ayinin sonuna kadar her hafta yuzlerce insan olmeye devam etti Londra surlari icindeki kentsel mahalleler 1563 salginindan en cok etkilenen yerler arasindaydi Rahip Aziz Poulkar a ait dini bolge Fleet Nehri nin Turnagain seridi ve Seacoal seridi vebanin en agir yasandigi bolgelerdi Ozellikle Aziz Poulkar in dini bolgesi cok miktarda meyve urunu ve pislik bulundurdugu icin fareleri cekmekteydi ve bu durum bolgede yasayan insanlarin veba salginindan buyuk zararlar gormesine neden oldu Dr Geynes adli taninmis bir Londrali doktor 23 Temmuz da vebadan oldu Dr John Jones adli baska bir doktor hasta bir kisinin evinde kaldiktan sonra vebaya yakalandi ancak hastaliktan kurtuldu 21 Agustos ta Kralice Elizabeth in Lord Burleigh a yazdirdigi ve vebanin Kule ye girebilecegi korkusu nedeniyle oldugu belirtilen bir emir sonucunda Hertford Kontu Edward Seymour ve ayni zamanda Kralice Elizabeth in kuzeni olan esi Leydi Katherine Gray in Kule den cikarilmasina karar verildi Agustos ayinin sonunda haftada yaklasik 1 000 Londrali oluyordu ve bu nedenle sehirde buyuk bir panik yasanmaktaydi Kralice Elizabeth Kraliyet Konseyi ile birlikte Londra dan tamamen uzaklasmaya karar verdi Kralice Windsor Kalesi ne tasindi ve burada bir daragaci diktirerek kendisini takip eden Londralilari asmakla tehdit etti Vebanin bulasma korkusu nedeniyle Londra daki esyalarinin Windsor a getirilmesine izin vermedi Salginin sonbahar zirvesi ve kis dususu 27 Agustos ve 1 Ekim arasinda haftalik ortalama 1 449 kisi oluyordu ve 1 Ekim de sona eren haftada Londra da 1 828 kisinin veba sebebiyle olmesi sonucunda salginin zirve noktasina ulasildi Kralice Elizabeth in hukumeti 30 Eylul de hastalikli kisilerin bulundugu evlerin kapi ve pencerelerinin tahtayla kapatilmasi ve icerideki hic kimsenin 40 gun boyunca disaridaki kisilerle temas kurmamasi yonunde yeni bir emir verdi Farelerin ve uzerlerinde yer alan pirelerin sayilarinin kar nedeniyle azalmasi ve kaynaklarinin seyrelmesi nedeniyle vebanin kis aylarinda yavaslamasi pek cok veba salgininda gorulmektedir Bunun neticesinde 2 Aralik tarihine gelindiginde olumler haftada 178 e kadar dustu ve veba hastalarinin bulundugu evlerin hicbirinin kiralanamayacagina dair bir emir yayinlandi 21 Ocak 1564 te sona eren haftada veba kaynakli olumler 13 e kadar dustu ve ardindan veba sehirden dagildi Kaynakca a b c d e f A History of Epidemics in Britain Cambridge UK Cambridge University Press 1891 s 305 23 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2022 The Progresses and Public Processions of Queen Elizabeth Among which are Interspersed Other Solemnities Public Expenditures and Remarkable Events During the Reign of that Illustrious Princess John Nichols F S S Lond Edina amp Perth 1823 19 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mayis 2019 PDF www museumoflondon org uk Museum of London 2011 27 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 12 Mayis 2019 Kohn George Ed 2007 Encyclopedia of Plague and Pestilence From Ancient Times to the Present 3 InfoBase Publishing s 229 ISBN 9781438129235 13 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2019 a b A History of Epidemics in Britain Cambridge UK Cambridge University Press 1891 ss 307 309 25 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2022 a b c A History of Epidemics in Britain Cambridge UK Cambridge University Press 1891 ss 306 307 16 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2022 a b c d A History of Epidemics in Britain Cambridge UK Cambridge University Press 1891 ss 315 317 18 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2022 Living standards and plague in London 1560 1665 PDF The London School of Economics and Political Science ss 11 17 12 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Mayis 2019 Notes and Queries A Medium of Intercommunication for Literary Men General Readers Etc Bream s Building Chancery Lane London John C Francis 1895 s 342 24 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2022 The Story of London Ingilizce Londra J M Dent amp Company 1904 s 208 23 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2022 Encyclopedia of Plague and Pestilence From Ancient Times to the Present Ingilizce Infobase Publishing 2007 s 232 ISBN 978 1 4381 2923 5 13 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2022