Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1668 Kuzey Anadolu Depremi, 17 Ağustos 1668 tarihinde Kuzey Anadolu'da oluşan çok şiddetli bir depremdi. Dünya'nın büyük depremleri arasında sayılan bu deprem, Anadolu coğrafyasında bilinen en büyük deprem olarak tarihe geçmiştir ve 1668 yılında Dünya'nın çeşitli yerlerinde gerçekleşen 8 Richter ölçeğindeki deprem felaketlerinden birisidir. Depremin merkez üssü Ladik Gölü'nün güney kıyısındaydı.
  | |
| Yerel tarih | 17 Ağustos 1668 |
|---|---|
| Büyüklük | 7.8–8.0 Ms |
| Merkez üs | Ladik Gölü |
| Fay | Kuzey Anadolu Fay Hattı |
| Tür | (Yanal atımlı fay kayması) |
| Maks. şiddet | IX (Çok yıkıcı) |
| Tsunami | Evet |
| Artçı şok | Altı ay boyunca devam etti |
| Etkilenen ülkeler/bölgeler |  Osmanlı İmparatorluğu/Kuzey Anadolu |
| Kayıplar | 8.000 ölü |
17 Ağustos 1668'de sabaha karşı, Kuzey Anadolu Fay Hattının 600 km'lik bir bölümü, büyük bir depremle sarsıldı. Tahmini büyüklüğü 7,8–8,0 Ms aralığındaydı ve Mercalli şiddet ölçeğinde IX'du. Depremin merkez üssü, Ladik Gölü'nün güney kıyısındaydı. En batıda Bolu'dan en doğuda Erzincan'a kadar geniş çapta hasara neden oldu ve yaklaşık 8.000 ölümle sonuçlandı. Bu deprem Türkiye'de bilinen en güçlü depremdir.
Tektonik durum
Kuzey Anadolu, esas olarak Anadolu Levhası ile Avrasya Levhası, transform fay sınırının arasında yer alır. Avrasya Levhası'na göre Anadolu Levhası, Arap Levhası'nın kuzeye doğru devam eden hareketiyle batıya doğru zorlanmaktadır. Bu hareket, büyük bir (sağ yanal) (yanal atımlı fay) sistemi olan Kuzey Anadolu Fay Hattı tarafından barındırılmaktadır. 1.500 km uzunluğundaki Kuzey Anadolu Fay Hattı, doğuda 'ndan batıda Ege Denizi'ne kadar uzanır. Ayrıntılı olarak fay birçok ayrı parçadan oluşur. Bu fay hattının bazı bölümlerindeki hareket, birçok büyük ve zarar verici depreme neden olmuştur. Onlarca yıl sürebilen, genel olarak batıya doğru yayılan deprem dizileri oluşturma eğilimindedirler. En son deprem dizisi 1939 Erzincan depremiyle başlamış, 1942, 1943, 1944, 1949, 1951, 1957, 1966, 1967, 1992 ve 1999'da iki büyük depremle devam etmiştir.
Deprem
Tarihsel kayıtların analizi, 17 Ağustos depreminden önce, kırılma bölgesinin batı ucunda bir dizi öncü depremlerin yaşandığını göstermektedir. Ana şok çok büyüktü ve tahmini büyüklüğü 7,8 Ms (yoğunluk VI'nın sallanmasından etkilenen alanın boyutuna göre) ile 8,0 Ms (yorumlanan kırılma uzunluğuna göre) arasında değişiyordu. Kuzey Anadolu Fay Hattının bu bölümünün kırılma uzunluğu 380 km ile 600 km arasında değişmektedir.Tokat'da depremi, en az altı ay artçı depremler izledi.
Depremin tam tarihinin, şiddetinin ve uzunluğunun kanıtı, birçok yerde fay boyunca hendek açılarak bulunmuştur. Kuzey Anadolu Fay Hattının 600 km'lik bu bölümü boyunca, birkaç küçük kırılma ve yerel deprem yerine, tek bir büyük kırılma ve deprem olduğu varsayımına dayanılmaktadır, ancak bu fayın Niksar'da 10 km'lik büyük bir genişleme sıçraması (yanal kayma) boyunca, yayılan bir kırılma gerektirecektir. Çoğu depremin yaklaşık 5 km'den daha fazla zıplayamadığına dair dinamik kırılma modellemesi ile desteklenen geçmiş olaylardan elde edilen kanıtlara rağmen, çok daha geniş bir sıçrama boyunca yayıldığının açık kanıtlarını göstermektedir ve bu diğer modeller tarafından desteklenmiştir: olgun fay sistemlerinde kırılmaların 8 km veya daha fazla sıçrayabileceğini öne süren daha fazla sayısal modelleme vardır.
1668 depremi; 1719, 1754, 1766, 1859 ve 1894'teki depremler de dahil olmak üzere, 19. yüzyıla kadar devam eden, çoğunlukla batıya doğru yayılan bir deprem dizisinin muhtemelen ilki olarak kabul edilir.
Kayıplar ve hasar
Bolu şehrinin depremde neredeyse tamamen yıkıldığı ve 1.800 kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor. Ayrıca fay boyunca daha doğuda ciddi hasar meydana geldi ve Merzifon ile Niksar arasında 6.000 kayıp daha belirtiliyor. Bolu'dan Erzincan'a kadar ve Karadeniz kıyısı boyunca çeşitli noktalarda da bazı hasarlar olduğu belirtiliyor. Samsun Kalesi'nin surları ve kuleleri hasar görmüş ve yapının bazı bölümleri yıkılmıştır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n . Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi. 13 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2021.
- ^ United States Geological Survey. . 25 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2021.
- ^ a b c Ambraseys, N. (2009). Earthquakes in the Mediterranean and Middle East: A Multidisciplinary Study of Seismicity up to 1900. Cambridge University Press. ss. 512-515. ISBN . Erişim tarihi: 26 Eylül 2021.
- ^ Stein, R. S.; Barka, A. A.; Dieterich, J. H. (1997). "Progressive failure on the North Anatolian fault since 1939 by earthquake stress triggering". Geophysical Journal International. 128 (3): 594-604. Bibcode:1997GeoJI.128..594S. doi:10.1111/j.1365-246x.1997.tb05321.x.
- ^ a b Albini, P.; Musson, R.M.W.; Gomez Capera, A.A.; Locati, M.; Rovida, A.; Stucchi, M.; Viganò, D. (October 2013). "Global Historical Earthquake Archive and Catalogue (1000-1903)" (PDF). GEM Technical Report 2013-01 V1.0.0. 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Eylül 2021.
- ^ Zabci, C.; Akyüz, H. S.; Karabacak, V.; Sançar, T.; Altunel, E.; Gürsoy, H.; Tatar, O. (2011). "Palaeoearthquakes on the Kelkit Valley Segment of the North Anatolian Fault, Turkey: Implications for the Surface Rupture of the Historical 17 August 1668 Anatolian Earthquake" (PDF). Turkish Journal of Earth Sciences. 20: 411-427. 26 Eylül 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Eylül 2021.
- ^ Şengör, A.M.C.; Tüysüz, O.; İmren, C.; Sakınç, M.; Eyidoğan, H.; Görür, N.; Le Pichon, X.; Rangin, C. (2005). "The North Anatolian Fault: A new look". Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 33: 37-112. Bibcode:2005AREPS..33...37S. doi:10.1146/annurev.earth.32.101802.120415.
- ^ Gündüz, A.; Türkmen, S.; Eryiğit, U.; Karaca, Y.; Aydın, M. (2013). "Is Turkey an Earthquake Country?". The Journal of Academic Emergency Medicine. 12: 33-37. doi:10.5152/jaem.2013.012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1668 Kuzey Anadolu Depremi 17 Agustos 1668 tarihinde Kuzey Anadolu da olusan cok siddetli bir depremdi Dunya nin buyuk depremleri arasinda sayilan bu deprem Anadolu cografyasinda bilinen en buyuk deprem olarak tarihe gecmistir ve 1668 yilinda Dunya nin cesitli yerlerinde gerceklesen 8 Richter olcegindeki deprem felaketlerinden birisidir Depremin merkez ussu Ladik Golu nun guney kiyisindaydi 1668 Kuzey Anadolu DepremiYerel tarih17 Agustos 1668Buyukluk7 8 8 0 MsMerkez usLadik GoluFayKuzey Anadolu Fay HattiTurYanal atimli fay kaymasiMaks siddetIX Cok yikici TsunamiEvetArtci sokAlti ay boyunca devam ettiEtkilenen ulkeler bolgelerOsmanli Imparatorlugu Kuzey AnadoluKayiplar8 000 olu 17 Agustos 1668 de sabaha karsi Kuzey Anadolu Fay Hattinin 600 km lik bir bolumu buyuk bir depremle sarsildi Tahmini buyuklugu 7 8 8 0 Ms araligindaydi ve Mercalli siddet olceginde IX du Depremin merkez ussu Ladik Golu nun guney kiyisindaydi En batida Bolu dan en doguda Erzincan a kadar genis capta hasara neden oldu ve yaklasik 8 000 olumle sonuclandi Bu deprem Turkiye de bilinen en guclu depremdir Tektonik durumKuzey Anadolu esas olarak Anadolu Levhasi ile Avrasya Levhasi transform fay sinirinin arasinda yer alir Avrasya Levhasi na gore Anadolu Levhasi Arap Levhasi nin kuzeye dogru devam eden hareketiyle batiya dogru zorlanmaktadir Bu hareket buyuk bir sag yanal yanal atimli fay sistemi olan Kuzey Anadolu Fay Hatti tarafindan barindirilmaktadir 1 500 km uzunlugundaki Kuzey Anadolu Fay Hatti doguda ndan batida Ege Denizi ne kadar uzanir Ayrintili olarak fay bircok ayri parcadan olusur Bu fay hattinin bazi bolumlerindeki hareket bircok buyuk ve zarar verici depreme neden olmustur Onlarca yil surebilen genel olarak batiya dogru yayilan deprem dizileri olusturma egilimindedirler En son deprem dizisi 1939 Erzincan depremiyle baslamis 1942 1943 1944 1949 1951 1957 1966 1967 1992 ve 1999 da iki buyuk depremle devam etmistir DepremTarihsel kayitlarin analizi 17 Agustos depreminden once kirilma bolgesinin bati ucunda bir dizi oncu depremlerin yasandigini gostermektedir Ana sok cok buyuktu ve tahmini buyuklugu 7 8 Ms yogunluk VI nin sallanmasindan etkilenen alanin boyutuna gore ile 8 0 Ms yorumlanan kirilma uzunluguna gore arasinda degisiyordu Kuzey Anadolu Fay Hattinin bu bolumunun kirilma uzunlugu 380 km ile 600 km arasinda degismektedir Tokat da depremi en az alti ay artci depremler izledi Depremin tam tarihinin siddetinin ve uzunlugunun kaniti bircok yerde fay boyunca hendek acilarak bulunmustur Kuzey Anadolu Fay Hattinin 600 km lik bu bolumu boyunca birkac kucuk kirilma ve yerel deprem yerine tek bir buyuk kirilma ve deprem oldugu varsayimina dayanilmaktadir ancak bu fayin Niksar da 10 km lik buyuk bir genisleme sicramasi yanal kayma boyunca yayilan bir kirilma gerektirecektir Cogu depremin yaklasik 5 km den daha fazla ziplayamadigina dair dinamik kirilma modellemesi ile desteklenen gecmis olaylardan elde edilen kanitlara ragmen cok daha genis bir sicrama boyunca yayildiginin acik kanitlarini gostermektedir ve bu diger modeller tarafindan desteklenmistir olgun fay sistemlerinde kirilmalarin 8 km veya daha fazla sicrayabilecegini one suren daha fazla sayisal modelleme vardir 1668 depremi 1719 1754 1766 1859 ve 1894 teki depremler de dahil olmak uzere 19 yuzyila kadar devam eden cogunlukla batiya dogru yayilan bir deprem dizisinin muhtemelen ilki olarak kabul edilir Kayiplar ve hasarBolu sehrinin depremde neredeyse tamamen yikildigi ve 1 800 kisinin hayatini kaybettigi belirtiliyor Ayrica fay boyunca daha doguda ciddi hasar meydana geldi ve Merzifon ile Niksar arasinda 6 000 kayip daha belirtiliyor Bolu dan Erzincan a kadar ve Karadeniz kiyisi boyunca cesitli noktalarda da bazi hasarlar oldugu belirtiliyor Samsun Kalesi nin surlari ve kuleleri hasar gormus ve yapinin bazi bolumleri yikilmistir Kaynakca a b c d e f g h i j k l m n Bogazici Universitesi Kandilli Rasathanesi 13 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Eylul 2021 United States Geological Survey 25 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Eylul 2021 a b c Ambraseys N 2009 Earthquakes in the Mediterranean and Middle East A Multidisciplinary Study of Seismicity up to 1900 Cambridge University Press ss 512 515 ISBN 9781316347850 Erisim tarihi 26 Eylul 2021 Stein R S Barka A A Dieterich J H 1997 Progressive failure on the North Anatolian fault since 1939 by earthquake stress triggering Geophysical Journal International 128 3 594 604 Bibcode 1997GeoJI 128 594S doi 10 1111 j 1365 246x 1997 tb05321 x erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim a b Albini P Musson R M W Gomez Capera A A Locati M Rovida A Stucchi M Vigano D October 2013 Global Historical Earthquake Archive and Catalogue 1000 1903 PDF GEM Technical Report 2013 01 V1 0 0 1 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Eylul 2021 Zabci C Akyuz H S Karabacak V Sancar T Altunel E Gursoy H Tatar O 2011 Palaeoearthquakes on the Kelkit Valley Segment of the North Anatolian Fault Turkey Implications for the Surface Rupture of the Historical 17 August 1668 Anatolian Earthquake PDF Turkish Journal of Earth Sciences 20 411 427 26 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Eylul 2021 Sengor A M C Tuysuz O Imren C Sakinc M Eyidogan H Gorur N Le Pichon X Rangin C 2005 The North Anatolian Fault A new look Annual Review of Earth and Planetary Sciences 33 37 112 Bibcode 2005AREPS 33 37S doi 10 1146 annurev earth 32 101802 120415 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Gunduz A Turkmen S Eryigit U Karaca Y Aydin M 2013 Is Turkey an Earthquake Country The Journal of Academic Emergency Medicine 12 33 37 doi 10 5152 jaem 2013 012 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim