Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1923 Boğazlar Sözleşmesi veya 1923 Lozan Boğazlar Sözleşmesi,İstanbul ve Çanakkale Boğazları'nın statüsünü 1923-1936 yılları arasında düzenleyen sözleşmedir. 143 maddeden oluşan Lozan Antlaşması'nın bölümlerinden birini oluşturur. 1936 yılında Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin imzalanmasıyla birlikte hükmü sona ermiştir.
| Tür | Çok taraflı sözleşme |
|---|---|
| İmzalanma | 24 Temmuz 1923 |
| Yer | Lozan, İsviçre |
| Yürürlük | 6 Ağustos 1924 |
| Bitiş | 9 Kasım 1936 |
| Korunma yeri | Paris, Fransa |
 Vikikaynak'ta Lozan Antlaşması | |
Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle Britanya İmparatorluğu, 3. Fransız Cumhuriyeti, İtalya Krallığı, Japon İmparatorluğu, Yunanistan Krallığı, Romanya Krallığı ve Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı (Yugoslavya) temsilcileri tarafından imzalanmıştır. Tüm taraf ülkelerin meclis ve devlet başkanları tarafından onayladığı ilgili belgeler resmî olarak Paris'e iletildikten sonra, 6 Ağustos 1924 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Arka plan
19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun bu iki boğazı üzerine üç konferans toplanmıştı. Bunların sonucunda üç sözleşme yapıldı. Bunlar sırasıyla 1841 Londra, ve .
18 Mart 1915 tarihinde ise Üçlü İtilaf devletleri arasında gizlice imzalanan Boğazlar Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti olan İstanbul da dahil olmak üzere İstanbul ve Çanakkale Boğazları Rusya'ya bırakılacaktı.
Osmanlı'nın I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkmasına rağmen, önce Ekim Devrimi ile Rus İmparatorluğu'nun yıkılması, ardından Türk Kurtuluş Savaşı'ndan Türkiye'nin kazançlı çıkması sonucunda, devletler politikalarını değişmek zorunda kaldı.
Sözleşmenin oluşturulması
Boğazlar Sorunu, Lozan Barış Konferansı'ndaki görüşmeler boyunca üzerinde en çok tartışılan konudur. Sonunda geçici bir çözüm getirilmiştir. Buna göre askeri olmayan gemi ve uçaklar barış zamanında boğazlardan geçebilecektir. Boğazların her iki yakası askersizleştirilip geçişi sağlamak amacıyla başkanı Türk olan uluslararası bir kurul oluşturuldu ve bu düzenlemelerin Milletler Cemiyeti'nin güvencesi altında sürdürülmesine karar verildi. Böylece Boğazlar bölgesine Türk askerlerinin girişi yasaklandı. Bu hüküm, 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ne kadar devam etti.
Sözleşmeye göre Milletler Cemiyeti (Cem'iyyet-i Akvâm) adına görev yapacak olan Uluslararası Boğazlar Komisyonu'nun himayesinde, boğazlar sınırsız sivil ve askerî trafiğe açık olacaktı.
Marmara denizindeki adalar dahil olmak üzere Boğazlar bölgesinin askersiz olması şartı ve Boğazlar'ın güvenliğinin Milletler Cemiyeti'ne bırakılması egemenlik haklarının sınırlandırılması anlamına geliyordu. Fakat zaman içinde ne silahsızlanma, ne de Milletler Cemiyeti'nin güvenliği sağlaması gerçekleşmedi.
Sözleşmedeki üç ana ilkeden, Boğazların askersizleştirilmesi ve Uluslararası Boğazlar Komisyonu'nun gemi geçişlerini kontrol etme ve bu geçiş hakkında Milletler Cemiyeti'ne bilgi vermekle görevlendirilmesi Türkiye'nin aleyhine unsurlar olmakla birlikte, 3. ilkeye göre, askerî olarak Türkiye için tehlike oluşturacak herhangi bir olayda, Milletler Cemiyeti'nin ve özel olarak İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya'nın garantisi sağlanıyordu. Yeni kurulan ve askerî olarak kontrol edemeyeceği boğazlar bölgesinin bu garantörlüklerle güvence altına alınması genç Türkiye Cumhuriyeti için önemliydi.
Kaynakça
- ^ a b c Duman, Ruhi (25 Mart 2011). . Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği (1902). 10 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Mango, Andrew (2002). Ataturk: The Biography of the Founder of Modern Turkey. Overlook Press. s. 388. ISBN .
- ^ . Hansard. 16 Temmuz 1924. 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Sander, Oral (2016). Siyasi Tarih: İlkçağlardan 1918'e. İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları. ISBN .
- ^ "Full text of the Treaty of Lausanne (1923)". New York: Carnegie Endowment for International Peace. 23 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ İstikbal, Cahit (May 2018). Boğazda kaza ve Montrö'yü savunmak. 48. ISSN 2148-547X.
- ^ DeLuca, Anthony R. (1981). Great power rivalry at the Turkish Straits: the Montreux Conference and Convention of 1936 (İngilizce). East European Quarterly.
- ^ Soysal, İsmail (2005). "Montrö Boğazlar Sözleşmesi". TDV İslâm Ansiklopedisi. 30. İstanbul. ss. 274-276. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2020.
Türk Kurtuluş Savaşı antlaşmaları
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1923 Bogazlar Sozlesmesi veya 1923 Lozan Bogazlar Sozlesmesi Istanbul ve Canakkale Bogazlari nin statusunu 1923 1936 yillari arasinda duzenleyen sozlesmedir 143 maddeden olusan Lozan Antlasmasi nin bolumlerinden birini olusturur 1936 yilinda Montro Bogazlar Sozlesmesi nin imzalanmasiyla birlikte hukmu sona ermistir 1923 Bogazlar SozlesmesiTurCok tarafli sozlesmeImzalanma24 Temmuz 1923 1923 07 24 YerLozan IsvicreYururluk6 Agustos 1924 1924 08 06 Bitis9 Kasim 1936 1936 11 09 Korunma yeriParis FransaVikikaynak ta Lozan Antlasmasi Istanbul Bogazi Canakkale Bogazi Turkiye Buyuk Millet Meclisi temsilcileriyle Britanya Imparatorlugu 3 Fransiz Cumhuriyeti Italya Kralligi Japon Imparatorlugu Yunanistan Kralligi Romanya Kralligi ve Sirp Hirvat ve Sloven Kralligi Yugoslavya temsilcileri tarafindan imzalanmistir Tum taraf ulkelerin meclis ve devlet baskanlari tarafindan onayladigi ilgili belgeler resmi olarak Paris e iletildikten sonra 6 Agustos 1924 tarihinde yururluge girmistir Arka plan19 yuzyilda Osmanli Imparatorlugu nun bu iki bogazi uzerine uc konferans toplanmisti Bunlarin sonucunda uc sozlesme yapildi Bunlar sirasiyla 1841 Londra ve 18 Mart 1915 tarihinde ise Uclu Itilaf devletleri arasinda gizlice imzalanan Bogazlar Antlasmasi imzalandi Bu antlasmaya gore Osmanli Imparatorlugu nun baskenti olan Istanbul da dahil olmak uzere Istanbul ve Canakkale Bogazlari Rusya ya birakilacakti Osmanli nin I Dunya Savasi ndan yenik cikmasina ragmen once Ekim Devrimi ile Rus Imparatorlugu nun yikilmasi ardindan Turk Kurtulus Savasi ndan Turkiye nin kazancli cikmasi sonucunda devletler politikalarini degismek zorunda kaldi Sozlesmenin olusturulmasiBogazlar Sorunu Lozan Baris Konferansi ndaki gorusmeler boyunca uzerinde en cok tartisilan konudur Sonunda gecici bir cozum getirilmistir Buna gore askeri olmayan gemi ve ucaklar baris zamaninda bogazlardan gecebilecektir Bogazlarin her iki yakasi askersizlestirilip gecisi saglamak amaciyla baskani Turk olan uluslararasi bir kurul olusturuldu ve bu duzenlemelerin Milletler Cemiyeti nin guvencesi altinda surdurulmesine karar verildi Boylece Bogazlar bolgesine Turk askerlerinin girisi yasaklandi Bu hukum 1936 yilinda imzalanan Montro Bogazlar Sozlesmesi ne kadar devam etti Sozlesmeye gore Milletler Cemiyeti Cem iyyet i Akvam adina gorev yapacak olan Uluslararasi Bogazlar Komisyonu nun himayesinde bogazlar sinirsiz sivil ve askeri trafige acik olacakti Marmara denizindeki adalar dahil olmak uzere Bogazlar bolgesinin askersiz olmasi sarti ve Bogazlar in guvenliginin Milletler Cemiyeti ne birakilmasi egemenlik haklarinin sinirlandirilmasi anlamina geliyordu Fakat zaman icinde ne silahsizlanma ne de Milletler Cemiyeti nin guvenligi saglamasi gerceklesmedi Sozlesmedeki uc ana ilkeden Bogazlarin askersizlestirilmesi ve Uluslararasi Bogazlar Komisyonu nun gemi gecislerini kontrol etme ve bu gecis hakkinda Milletler Cemiyeti ne bilgi vermekle gorevlendirilmesi Turkiye nin aleyhine unsurlar olmakla birlikte 3 ilkeye gore askeri olarak Turkiye icin tehlike olusturacak herhangi bir olayda Milletler Cemiyeti nin ve ozel olarak Ingiltere Fransa Italya ve Japonya nin garantisi saglaniyordu Yeni kurulan ve askeri olarak kontrol edemeyecegi bogazlar bolgesinin bu garantorluklerle guvence altina alinmasi genc Turkiye Cumhuriyeti icin onemliydi Kaynakca a b c Duman Ruhi 25 Mart 2011 Vapur Donatanlari ve Acenteleri Dernegi 1902 10 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Mango Andrew 2002 Ataturk The Biography of the Founder of Modern Turkey Overlook Press s 388 ISBN 1 58567 334 X Hansard 16 Temmuz 1924 18 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Sander Oral 2016 Siyasi Tarih Ilkcaglardan 1918 e Istanbul Imge Kitabevi Yayinlari ISBN 978 9 755 33043 3 Full text of the Treaty of Lausanne 1923 New York Carnegie Endowment for International Peace 23 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Istikbal Cahit May 2018 Bogazda kaza ve Montro yu savunmak 48 ISSN 2148 547X DeLuca Anthony R 1981 Great power rivalry at the Turkish Straits the Montreux Conference and Convention of 1936 Ingilizce East European Quarterly Soysal Ismail 2005 Montro Bogazlar Sozlesmesi TDV Islam Ansiklopedisi 30 Istanbul ss 274 276 4 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2020 Turk Kurtulus Savasi antlasmalari