Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hama katliâmı (Arapça: مجزرة حماة Ahdas Hamah), 2 Şubat 1982'de Suriye hükûmetinin Müslüman Kardeşler'in Hama şehrinde başlattığı ayaklanmayı bastırmak amacıyla saldırarak binlerce kişiyi öldürdüğü katliam. Uluslararası Af Örgütü'ne göre ölenlerin sayısı 10.000-25.000 arasında olmasına rağmen gerçek rakam bunun çok üstünde veya altında olabilir. Suriye hükûmeti ölenlerin sayısı hakkında resmî bir açıklama yapmamıştır.
| Hama katliamı | |
|---|---|
| Suriye'deki İslamcı ayaklanma | |
 | |
| Bölge | Hama, Suriye |
| Tarih | 2 Şubat 1982 – 28 Şubat 1982 (3 hafta 5 gün) |
| Hedef | Müslüman Kardeşler |
Saldırı türü | Katliam Yakıp yıkma taktiği |
| Ölü | 10.000 - 40.000 |
| İşleyenler | Suriye Ordusu Hafız Esad Rıfat Esad |
Arka plan
Baasçılığı, Arap milliyetçiliği ve Arap sosyalizmini savunan Suriye Baas Partisi, 1940'tan bu yana Sünni İslamcı bir ideolojiyi savunan Müslüman Kardeşler grubuyla çatışıyordu. İki grup arasında temelde karşıtlıklar vardı. Baas Partisi laik ve milliyetçiydi. Müslüman Kardeşler, diğer İslamcı gruplar gibi, milliyetçiliği İslam dışı olarak görüyor ve dini, siyaset ve hükümetten ayrılamaz olarak görüyordu. Baas Partisi üyelerinin çoğu mütevazı, silik geçmişlere sahipti ve radikal ekonomik politikaları destekliyordu. Sünni Müslümanlar ise Suriye'nin pazar yerlerine ve topraklarına hakimdi ve hükümetin ekonomiye müdahalesini kendi çıkarlarını tehdit eden bir şey olarak görüyorlardı. Sünni ileri gelenlerin hepsi köktendinciliğe inanmıyordu, ama inanmayanlar bile çoğu zaman İhvan'ı Baas'a karşı kullanışlı bir araç olarak görüyordu.
Özellikle Hama kasabası toprak muhafazakarlığının ve Müslüman Kardeşler'in kalesiydi ve uzun zamandır Baas devletinin korkusuz bir muhalifiydi. İki taraf arasındaki ilk tam ölçekli çatışma, Baas Partisinin Suriye'de ilk kez iktidara geldiği 1963 darbesinden kısa bir süre sonra gerçekleşti. Nisan 1964'te Hama'da Müslüman isyancıların yollara barikat kurduğu, yiyecek ve silah stokladığı, şarap dükkanlarını yağmaladığı isyanlar çıktı. Bir İsmaili Baas militanının öldürülmesinden sonra isyanlar yoğunlaştı ve isyancılar Hama'daki Baas Partisinin her kalıntısına saldırdı. İsyanı bastırmak için tanklar getirildi ve Müslüman Kardeşler'in 70 üyesi öldürüldü, çok sayıda kişi yaralandı veya esir alındı, çok daha fazlası da yeraltına saklandı.
Hama'daki çatışmaların ardından zaman zaman hükümet güçleri ile çeşitli İslami mezhepler arasında çatışmalar yaşandı. Ancak daha ciddi bir sorun, Suriye'nin 1976'da Lübnan'ı işgal etmesinden sonra ortaya çıktı. Ekim 1980'de Halep dini hiyerarşisinin saygın bir üyesi olan Muhammed el-Beyanuni, İslami Cephe'nin Genel Sekreteri oldu. Ancak örgütün önde gelen ismi, Müslüman Kardeşler'in Genel Sorumlusu Adnan Sadeddin olarak kaldı. İslam Cephesi'nin baş ideoloğu, 1970'lerin ortalarında Sa'd al-Din ile birlikte kuzeydeki militanların lideri olan Hama'lı tanınmış bir din alimi olan Said Havva'ydı. Marwan Hadid ve Muhammad al-Hamid gibi rejim karşıtı aktivistlerin görüşleri de dikkatle dinlendi.
1976'dan 1982'ye kadar Sünni İslamcılar, "uzun terör saldırısı" olarak adlandırılan bir süreçte Suriye'deki Baas Partisi kontrolündeki hükümete karşı savaştı. 1979 yılında İhvan, ülke içinde birçok şehirde askeri yetkililere ve hükümet yetkililerine yönelik gerilla faaliyetlerine girişti. Sonuçta ortaya çıkan hükümet baskısı, kötüye kullanma taktikleri, işkence, toplu tutuklamalar ve özellikle önde gelen cami vaizlerinin seçici bir şekilde öldürülmesini içeriyordu. Temmuz 1980'de 49 sayılı Kanun'un onaylanmasıyla Müslüman Kardeşler'e üyelik ölüm cezası gerektiren bir suç haline getirildi.
1980'lerin ilk yıllarında Müslüman Kardeşler ve diğer çeşitli İslamcı gruplar hükümete ve yetkililerine karşı vur-kaç ve bombalı saldırılar düzenlediler. Bunların arasında 26 Haziran 1980'de Mali Devlet Başkanı için düzenlenen resmi bir resepsiyon sırasında Devlet Başkanı Hafız Esad'a yönelik neredeyse başarıya ulaşan suikast girişimi de vardı. Makineli tüfek ateşinin isabet etmemesi üzerine Esad'ın kaçarak bir el bombasını tekmelediği, korumasının ise bir diğerinin patlamasını engellediği iddia ediliyor. Sadece hafif yaralarla kurtulan Esad'ın intikamı hızlı ve acımasız oldu. Sadece birkaç saat sonra çok sayıda tutuklu İslamcı (raporlara göre 600 ila 1000 tutuklu) Tadmor Hapishanesi'ndeki hücrelerinde, Cumhurbaşkanı'nın kardeşi Rıfat Esad'a sadık birlikler tarafından idam edildi. 1981 yılında gerçekleşen katliamda ise 300'den fazla Hama sakini Baas güvenlik güçleri tarafından öldürülmüştü.
Hama'da isyancıların saldırısı
Hama katliamı olayları 2 Şubat 1982'de başladı. Eski şehirde arama yapan bir ordu birliği, yerel gerilla komutanı Ömer Cevdet'in (diğer adıyla Ebu Bekir) saklandığı yeri buldu ve pusuya düşürüldü. Diğer isyancı hücrelere de telsizle haber verildi ve çatıdaki keskin nişancılar muhtemelen yirmi kadar Suriye askerini öldürdü. Ebu Bekir'i kuşatmak için takviye kuvvetler gönderildi ve Ebu Bekir Hama'da genel bir ayaklanma emri verdi. Camilerde ezan okunurken hoparlörlerden Baas'a karşı cihat çağrısı yapıldı, yüzlerce İslamcı isyancı hükümet yetkililerinin ve Baas Partisi liderlerinin evlerine saldırdı, polis karakollarını bastı ve cephanelikleri yağmaladı. Özellikle kuzeydeki kentlerde hükümet binalarına, kooperatif mağazalarına, polis karakollarına ve ordu birliklerine saldırılar düzenlediler, gösteriler düzenlediler ve dükkân ve okulların büyük çapta tatil edilmesine neden oldular. Militanlara Irak ordusu kamplarında sağlanan eğitimden zaten yararlanan Müslüman Kardeşler, Irak'tan silah ve mali kaynaklar şeklinde kapsamlı yardım alacağının da garantisini aldı. 2 Şubat sabahının şafağında, yaklaşık 70 önde gelen Baasçı öldürülmüş ve İslamcı isyancılar ve diğer muhalif aktivistler Hama'yı "kurtarılmış bir şehir" ilan ederek Suriyelileri "kâfirlere" karşı ayaklanmaya çağırmışlardı.
Katliam
Yazar Patrick Seale'e göre, "Hama'ya gönderilen her parti çalışanı, her paraşütçü, bu sefer İslamcı militanlığın şehirden sökülüp atılması gerektiğini biliyordu, bedeli ne olursa olsun." Ordu harekete geçirildi ve Devlet Başkanı Hafız Esad, Rıfat'ın özel kuvvetlerini, seçkin ordu birliklerini ve Muhaberat ajanlarını şehre gönderdi. Suriye hükümeti saldırı öncesinde kentin teslim olması çağrısında bulunmuş ve kentte kalan herkesin isyancı olarak değerlendirileceği uyarısında bulunmuştu. Hama, üç hafta boyunca 12.000 asker tarafından kuşatıldı. ilk hafta "kasabanın kontrolünü yeniden ele geçirmekle", son iki hafta ise "isyancıları avlamakla" geçti. Savaşın ortasında Hama'da bulunan gazeteci Robert Fisk, yaygın yıkımdan kaçan sivilleri anlattı.
Uluslararası Af Örgütü'nün haberine göre, Suriye ordusu, piyade ve tankların dar sokaklardan geçişini kolaylaştırmak için eski şehir merkezini havadan bombaladı. Çatışmaların ilk dört gününde binalar tanklar tarafından yıkıldı. Eski şehrin büyük bir kısmı yıkıldı. Ayrıca hükümet güçleri tarafından hidrojen siyanür kullanıldığına dair kanıtlanmamış raporlar da vardı.
Rıfat'ın güçleri şehri top atışlarıyla kuşattı, bombaladı ve ardından hayatta kalan Müslüman Kardeşler üyelerini ve destekçilerini bulmak için enkazları taradı. İsyancıların hala eski şehrin altındaki tünellerde saklandığından şüphelenerek, bu tünellerin içine dizel yakıtı pompalattı ve kaçan militanları bombalamak için girişlerine tanklar yerleştirdi.Rıfat Esad'a sadık Alevi askeri birlikleri, şehre girdi ve ayrım gözetmeksizin binlerce Sünni sivili katletti.
Hükümet güçlerinin ayrım gözetmeksizin gerçekleştirdiği bombardımanda şehrin birçok semti, caddesi, tarihi alanı, camisi ve kilisesi yerle bir oldu. Azm sarayı büyük hasar gördü. Baasçı paramiliterler haftalarca yağmalamaya devam etti ve çok sayıda aile toplanıp vuruldu. Baasçı muhalif Ekrem el-Havrani, rejimin saldırılarında siyasi eğilimleri ne olursa olsun kadınların, çocukların ve tüm Hama halkının ayrım gözetmeksizin hedef alındığını ileri sürdü. Havrani'ye göre Baas Partisi üyeleri bile Hafız Esad'ın emrettiği "vahşi katliamın" kurbanıydı.
Kayıplar
Hama katliamı sonucunda ölenlerin sayısı kesin değildir, çeşitli kaynaklara göre 7.000 ile 35.000 arasında değişmektedir. Olaylardan hemen sonra bölgeye gelen İngiliz gazeteci Robert Fisk ölü sayısını en fazla 10 bin olarak tahmin ederken,New York Times gazetesi ölü sayısının 20 bine kadar olabileceğini tahmin etti. Amerikalı gazeteci Thomas Friedman'a göre ise Rıfat Esad 38.000 kişinin yaşamını kaybettiğini açıkladı. Suriye İnsan Hakları Komitesi'nin rakamlarına göre ise ölülerin sayısı 30.000 ile 40.000 arasındadır.
Sonrası
Katliam sırasında askeri operasyonlarda şehrin yaklaşık üçte ikisi yıkıldı. Hama katliamından sonra İslam devrimi ezildi ve o tarihten bu yana İhvan-ı Müslimin sürgünde faaliyet gösteriyor, diğer muhalif gruplar ise ya teslim oldu ya da saklandı. Suriye'deki hükümet tutumları ayaklanma sırasında önemli ölçüde sertleşti ve Esad, 1990'larda bir ekonomik serbestleştirme programı başlatılmış olmasına rağmen, iktidarının geri kalanında siyasi taktiklere güvenmektense baskıya daha fazla güvendi.
Katliamın ardından isyancıların saflarında zaten belirgin olan dağınıklık daha da arttı ve isyancı gruplar arasında şiddetli iç bölünmeler yaşandı. Özellikle katliamın caydırıcı etkisi ve ülkenin geri kalanında Hama isyancılarını destekleyen hiçbir Sünni ayaklanmasının yaşanmadığının anlaşılması, onların davaları açısından oldukça zararlı oldu. İsyancı grupların üyelerinin çoğu ülkeden kaçtı veya sürgünde kaldı, çoğunlukla İran'da kaldı, diğerleri ise Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Almanya'ya gitti. Silahlı mücadeleden vazgeçen en büyük muhalif grup olan Müslüman Kardeşler, iki fraksiyona bölündü. Diğer fraksiyondan daha ılımlı olan ve uluslararası Müslüman Kardeşler tarafından tanınan bir fraksiyon, nihayetinde karargâhını İngiltere'ye kurdu ve bugün de orada bulunuyor. Daha az ılımlı fraksiyon ise karargâhını İran'a kurdu ve Londra merkezli ana akıma yeniden katılmadan önce, İran hükümetinin desteğiyle birkaç yıl boyunca askeri yapısını korudu.
Uluslararası alanda Hama katliamı, Esad hükümetinin insan hakları ihlallerinin ve acımasız baskısının sembolü haline geldi. Suriye'de katliamdan söz edilmesi kesinlikle yasaklandı ama olayların genel hatları ve her iki taraftaki çeşitli taraflı versiyonları ülke çapında gayet iyi biliniyor. Katliam kamuoyuna nakledilirken sadece "olaylar" olarak anılıyor veya Hama'daki "olay" olarak ifade ediliyor. 2012 yılında Soykırım Gözlemevi'nden Profesör Gregory Stanton, Hama katliamını 'soykırımsal bir katliam' olarak nitelendirdi ve ayrıca bu yöntemlerin rejimin Suriye İç Savaşı sırasında gelecekte toplu katliamlar yapmasına yol açabileceğini belirtti.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b
- ^
- ^ a b
- ^ "Syria's Islamic Movement and the 2011-12 Uprising". July 2012. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020.
- ^ Lefevre, Raphael (2013). Ashes of Hama: The Muslim Brotherhood in Syria. Oxford University Press. s. 58. ISBN .
- ^ a b Friedman, Thomas L. (1 Nisan 2010). From Beirut to Jerusalem. Farrar, Straus and Giroux. s. 78. ISBN .
- ^ a b
- ^ Batatu, Hanna (1999). Syria's Peasantry, the Descendants of Its Lesser Rural Notables, and Their Politics. Princeton University Press. s. 269. ISBN .
in addition to the training already provided to Muslim militants in the camps of the Iraqi army, the Brotherhood could count on Iraq for "full support with arms and money."
- ^ a b
- ^ "Syria: 30 years on, Hama survivors recount the horror". Amnesty International. 28 Şubat 2012. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021.
- ^ Fisk, Robert (2001). Pity the Nation: Lebanon at War. Oxford University Press. ss. 185-186. ISBN .
- ^ Reports of cyanide gas being used, SHRC, 25 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi
- ^ Benjamin, Daniel; Simon, Steven (2002). The Age of Sacred Terror. Random House Publishing Group. ISBN .
- ^ Melman, Yossi (19 Mayıs 2011). "Tanks Finally Get Their Thanks". Haaretz. 13 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Bou Nassif, Hicham (2020). Endgames: Military Response to Protest in Arab Autocracies. New York, NY: Cambridge University Press. ss. 126, 194. ISBN .
- ^ Seale, Patrick (1989). Asad of Syria: The Struggle for the Middle East. Los Angeles, US: University of California Press. s. 333. ISBN .
- ^ Ismael, Quiades (22 Aralık 2009). "The Hama Massacre – February 1982". SciencesPo. 3 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Batatu, Hanna (1999). Syria's Peasantry, the Descendants of Its Lesser Rural Notables, and Their Politics. Chichester, West Sussex, UK: Princeton University Press. s. 203. ISBN .
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.
- ^ "Switzerland issues arrest warrant for uncle of Syria's Assad". The National. 16 Ağustos 2023. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Atassi, Basma (2 Şubat 2012). "Breaking the silence over Hama atrocities". Al Jazeera. 3 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ US Dept. of State, country profile
- ^ "Global Politician". 29 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2007.
- ^ Human Rights Watch, 2010
- ^ "Genocide Watch Recommendations for Syria, Genocide and Mass Atrocities Alert: Syria" (PDF). migs.concordia.ca. February 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hama katliami Arapca مجزرة حماة Ahdas Hamah 2 Subat 1982 de Suriye hukumetinin Musluman Kardesler in Hama sehrinde baslattigi ayaklanmayi bastirmak amaciyla saldirarak binlerce kisiyi oldurdugu katliam Uluslararasi Af Orgutu ne gore olenlerin sayisi 10 000 25 000 arasinda olmasina ragmen gercek rakam bunun cok ustunde veya altinda olabilir Suriye hukumeti olenlerin sayisi hakkinda resmi bir aciklama yapmamistir Hama katliamiSuriye deki Islamci ayaklanmaBolgeHama SuriyeTarih2 Subat 1982 28 Subat 1982 3 hafta 5 gun HedefMusluman KardeslerSaldiri turuKatliam Yakip yikma taktigiOlu10 000 40 000IsleyenlerSuriye Ordusu Hafiz Esad Rifat EsadArka planBaasciligi Arap milliyetciligi ve Arap sosyalizmini savunan Suriye Baas Partisi 1940 tan bu yana Sunni Islamci bir ideolojiyi savunan Musluman Kardesler grubuyla catisiyordu Iki grup arasinda temelde karsitliklar vardi Baas Partisi laik ve milliyetciydi Musluman Kardesler diger Islamci gruplar gibi milliyetciligi Islam disi olarak goruyor ve dini siyaset ve hukumetten ayrilamaz olarak goruyordu Baas Partisi uyelerinin cogu mutevazi silik gecmislere sahipti ve radikal ekonomik politikalari destekliyordu Sunni Muslumanlar ise Suriye nin pazar yerlerine ve topraklarina hakimdi ve hukumetin ekonomiye mudahalesini kendi cikarlarini tehdit eden bir sey olarak goruyorlardi Sunni ileri gelenlerin hepsi koktendincilige inanmiyordu ama inanmayanlar bile cogu zaman Ihvan i Baas a karsi kullanisli bir arac olarak goruyordu Ozellikle Hama kasabasi toprak muhafazakarliginin ve Musluman Kardesler in kalesiydi ve uzun zamandir Baas devletinin korkusuz bir muhalifiydi Iki taraf arasindaki ilk tam olcekli catisma Baas Partisinin Suriye de ilk kez iktidara geldigi 1963 darbesinden kisa bir sure sonra gerceklesti Nisan 1964 te Hama da Musluman isyancilarin yollara barikat kurdugu yiyecek ve silah stokladigi sarap dukkanlarini yagmaladigi isyanlar cikti Bir Ismaili Baas militaninin oldurulmesinden sonra isyanlar yogunlasti ve isyancilar Hama daki Baas Partisinin her kalintisina saldirdi Isyani bastirmak icin tanklar getirildi ve Musluman Kardesler in 70 uyesi olduruldu cok sayida kisi yaralandi veya esir alindi cok daha fazlasi da yeraltina saklandi Hama daki catismalarin ardindan zaman zaman hukumet gucleri ile cesitli Islami mezhepler arasinda catismalar yasandi Ancak daha ciddi bir sorun Suriye nin 1976 da Lubnan i isgal etmesinden sonra ortaya cikti Ekim 1980 de Halep dini hiyerarsisinin saygin bir uyesi olan Muhammed el Beyanuni Islami Cephe nin Genel Sekreteri oldu Ancak orgutun onde gelen ismi Musluman Kardesler in Genel Sorumlusu Adnan Sadeddin olarak kaldi Islam Cephesi nin bas ideologu 1970 lerin ortalarinda Sa d al Din ile birlikte kuzeydeki militanlarin lideri olan Hama li taninmis bir din alimi olan Said Havva ydi Marwan Hadid ve Muhammad al Hamid gibi rejim karsiti aktivistlerin gorusleri de dikkatle dinlendi 1976 dan 1982 ye kadar Sunni Islamcilar uzun teror saldirisi olarak adlandirilan bir surecte Suriye deki Baas Partisi kontrolundeki hukumete karsi savasti 1979 yilinda Ihvan ulke icinde bircok sehirde askeri yetkililere ve hukumet yetkililerine yonelik gerilla faaliyetlerine giristi Sonucta ortaya cikan hukumet baskisi kotuye kullanma taktikleri iskence toplu tutuklamalar ve ozellikle onde gelen cami vaizlerinin secici bir sekilde oldurulmesini iceriyordu Temmuz 1980 de 49 sayili Kanun un onaylanmasiyla Musluman Kardesler e uyelik olum cezasi gerektiren bir suc haline getirildi 1980 lerin ilk yillarinda Musluman Kardesler ve diger cesitli Islamci gruplar hukumete ve yetkililerine karsi vur kac ve bombali saldirilar duzenlediler Bunlarin arasinda 26 Haziran 1980 de Mali Devlet Baskani icin duzenlenen resmi bir resepsiyon sirasinda Devlet Baskani Hafiz Esad a yonelik neredeyse basariya ulasan suikast girisimi de vardi Makineli tufek atesinin isabet etmemesi uzerine Esad in kacarak bir el bombasini tekmeledigi korumasinin ise bir digerinin patlamasini engelledigi iddia ediliyor Sadece hafif yaralarla kurtulan Esad in intikami hizli ve acimasiz oldu Sadece birkac saat sonra cok sayida tutuklu Islamci raporlara gore 600 ila 1000 tutuklu Tadmor Hapishanesi ndeki hucrelerinde Cumhurbaskani nin kardesi Rifat Esad a sadik birlikler tarafindan idam edildi 1981 yilinda gerceklesen katliamda ise 300 den fazla Hama sakini Baas guvenlik gucleri tarafindan oldurulmustu Hama da isyancilarin saldirisiHama katliami olaylari 2 Subat 1982 de basladi Eski sehirde arama yapan bir ordu birligi yerel gerilla komutani Omer Cevdet in diger adiyla Ebu Bekir saklandigi yeri buldu ve pusuya dusuruldu Diger isyanci hucrelere de telsizle haber verildi ve catidaki keskin nisancilar muhtemelen yirmi kadar Suriye askerini oldurdu Ebu Bekir i kusatmak icin takviye kuvvetler gonderildi ve Ebu Bekir Hama da genel bir ayaklanma emri verdi Camilerde ezan okunurken hoparlorlerden Baas a karsi cihat cagrisi yapildi yuzlerce Islamci isyanci hukumet yetkililerinin ve Baas Partisi liderlerinin evlerine saldirdi polis karakollarini basti ve cephanelikleri yagmaladi Ozellikle kuzeydeki kentlerde hukumet binalarina kooperatif magazalarina polis karakollarina ve ordu birliklerine saldirilar duzenlediler gosteriler duzenlediler ve dukkan ve okullarin buyuk capta tatil edilmesine neden oldular Militanlara Irak ordusu kamplarinda saglanan egitimden zaten yararlanan Musluman Kardesler Irak tan silah ve mali kaynaklar seklinde kapsamli yardim alacaginin da garantisini aldi 2 Subat sabahinin safaginda yaklasik 70 onde gelen Baasci oldurulmus ve Islamci isyancilar ve diger muhalif aktivistler Hama yi kurtarilmis bir sehir ilan ederek Suriyelileri kafirlere karsi ayaklanmaya cagirmislardi KatliamHafiz Esad in sagda emriyle kardesi Rifat Esad solda emrindeki Baasci paramiliterleri kullanarak katliamin kara operasyonlarini yonetti Katliamdan haftalar sonra Rifat Suriye Devlet Baskan Yardimcisi olarak terfi ettirildi Yazar Patrick Seale e gore Hama ya gonderilen her parti calisani her parasutcu bu sefer Islamci militanligin sehirden sokulup atilmasi gerektigini biliyordu bedeli ne olursa olsun Ordu harekete gecirildi ve Devlet Baskani Hafiz Esad Rifat in ozel kuvvetlerini seckin ordu birliklerini ve Muhaberat ajanlarini sehre gonderdi Suriye hukumeti saldiri oncesinde kentin teslim olmasi cagrisinda bulunmus ve kentte kalan herkesin isyanci olarak degerlendirilecegi uyarisinda bulunmustu Hama uc hafta boyunca 12 000 asker tarafindan kusatildi ilk hafta kasabanin kontrolunu yeniden ele gecirmekle son iki hafta ise isyancilari avlamakla gecti Savasin ortasinda Hama da bulunan gazeteci Robert Fisk yaygin yikimdan kacan sivilleri anlatti Uluslararasi Af Orgutu nun haberine gore Suriye ordusu piyade ve tanklarin dar sokaklardan gecisini kolaylastirmak icin eski sehir merkezini havadan bombaladi Catismalarin ilk dort gununde binalar tanklar tarafindan yikildi Eski sehrin buyuk bir kismi yikildi Ayrica hukumet gucleri tarafindan hidrojen siyanur kullanildigina dair kanitlanmamis raporlar da vardi Rifat in gucleri sehri top atislariyla kusatti bombaladi ve ardindan hayatta kalan Musluman Kardesler uyelerini ve destekcilerini bulmak icin enkazlari taradi Isyancilarin hala eski sehrin altindaki tunellerde saklandigindan suphelenerek bu tunellerin icine dizel yakiti pompalatti ve kacan militanlari bombalamak icin girislerine tanklar yerlestirdi Rifat Esad a sadik Alevi askeri birlikleri sehre girdi ve ayrim gozetmeksizin binlerce Sunni sivili katletti Hukumet guclerinin ayrim gozetmeksizin gerceklestirdigi bombardimanda sehrin bircok semti caddesi tarihi alani camisi ve kilisesi yerle bir oldu Azm sarayi buyuk hasar gordu Baasci paramiliterler haftalarca yagmalamaya devam etti ve cok sayida aile toplanip vuruldu Baasci muhalif Ekrem el Havrani rejimin saldirilarinda siyasi egilimleri ne olursa olsun kadinlarin cocuklarin ve tum Hama halkinin ayrim gozetmeksizin hedef alindigini ileri surdu Havrani ye gore Baas Partisi uyeleri bile Hafiz Esad in emrettigi vahsi katliamin kurbaniydi KayiplarHama katliami sonucunda olenlerin sayisi kesin degildir cesitli kaynaklara gore 7 000 ile 35 000 arasinda degismektedir Olaylardan hemen sonra bolgeye gelen Ingiliz gazeteci Robert Fisk olu sayisini en fazla 10 bin olarak tahmin ederken New York Times gazetesi olu sayisinin 20 bine kadar olabilecegini tahmin etti Amerikali gazeteci Thomas Friedman a gore ise Rifat Esad 38 000 kisinin yasamini kaybettigini acikladi Suriye Insan Haklari Komitesi nin rakamlarina gore ise olulerin sayisi 30 000 ile 40 000 arasindadir SonrasiKatliamin ardindan Hama nin kalintilari Hama nin Eski Kenti Suriye Arap Silahli Kuvvetleri nin askeri bombardimaniyla tamamen yikildi Katliam sirasinda askeri operasyonlarda sehrin yaklasik ucte ikisi yikildi Hama katliamindan sonra Islam devrimi ezildi ve o tarihten bu yana Ihvan i Muslimin surgunde faaliyet gosteriyor diger muhalif gruplar ise ya teslim oldu ya da saklandi Suriye deki hukumet tutumlari ayaklanma sirasinda onemli olcude sertlesti ve Esad 1990 larda bir ekonomik serbestlestirme programi baslatilmis olmasina ragmen iktidarinin geri kalaninda siyasi taktiklere guvenmektense baskiya daha fazla guvendi Katliamin ardindan isyancilarin saflarinda zaten belirgin olan daginiklik daha da artti ve isyanci gruplar arasinda siddetli ic bolunmeler yasandi Ozellikle katliamin caydirici etkisi ve ulkenin geri kalaninda Hama isyancilarini destekleyen hicbir Sunni ayaklanmasinin yasanmadiginin anlasilmasi onlarin davalari acisindan oldukca zararli oldu Isyanci gruplarin uyelerinin cogu ulkeden kacti veya surgunde kaldi cogunlukla Iran da kaldi digerleri ise Amerika Birlesik Devletleri Birlesik Krallik ve Almanya ya gitti Silahli mucadeleden vazgecen en buyuk muhalif grup olan Musluman Kardesler iki fraksiyona bolundu Diger fraksiyondan daha ilimli olan ve uluslararasi Musluman Kardesler tarafindan taninan bir fraksiyon nihayetinde karargahini Ingiltere ye kurdu ve bugun de orada bulunuyor Daha az ilimli fraksiyon ise karargahini Iran a kurdu ve Londra merkezli ana akima yeniden katilmadan once Iran hukumetinin destegiyle birkac yil boyunca askeri yapisini korudu Uluslararasi alanda Hama katliami Esad hukumetinin insan haklari ihlallerinin ve acimasiz baskisinin sembolu haline geldi Suriye de katliamdan soz edilmesi kesinlikle yasaklandi ama olaylarin genel hatlari ve her iki taraftaki cesitli tarafli versiyonlari ulke capinda gayet iyi biliniyor Katliam kamuoyuna nakledilirken sadece olaylar olarak aniliyor veya Hama daki olay olarak ifade ediliyor 2012 yilinda Soykirim Gozlemevi nden Profesor Gregory Stanton Hama katliamini soykirimsal bir katliam olarak nitelendirdi ve ayrica bu yontemlerin rejimin Suriye Ic Savasi sirasinda gelecekte toplu katliamlar yapmasina yol acabilecegini belirtti Ayrica bakinizMusluman Kardesler Suriye 1964 Hama isyani Suriye deki Islamci ayaklanma El Kubeyr Katliami Kamisli Olayi Suriye Ic SavasiKaynakca a b a b Syria s Islamic Movement and the 2011 12 Uprising July 2012 26 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Subat 2020 Lefevre Raphael 2013 Ashes of Hama The Muslim Brotherhood in Syria Oxford University Press s 58 ISBN 9780199330621 a b Friedman Thomas L 1 Nisan 2010 From Beirut to Jerusalem Farrar Straus and Giroux s 78 ISBN 978 0 374 70699 9 a b Batatu Hanna 1999 Syria s Peasantry the Descendants of Its Lesser Rural Notables and Their Politics Princeton University Press s 269 ISBN 9780691002545 in addition to the training already provided to Muslim militants in the camps of the Iraqi army the Brotherhood could count on Iraq for full support with arms and money a b Syria 30 years on Hama survivors recount the horror Amnesty International 28 Subat 2012 Erisim tarihi 22 Temmuz 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Fisk Robert 2001 Pity the Nation Lebanon at War Oxford University Press ss 185 186 ISBN 978 0 19 280130 2 Reports of cyanide gas being used SHRC 25 Mart 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Benjamin Daniel Simon Steven 2002 The Age of Sacred Terror Random House Publishing Group ISBN 978 1 58836 259 9 Melman Yossi 19 Mayis 2011 Tanks Finally Get Their Thanks Haaretz 13 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Bou Nassif Hicham 2020 Endgames Military Response to Protest in Arab Autocracies New York NY Cambridge University Press ss 126 194 ISBN 978 1 108 84124 5 Seale Patrick 1989 Asad of Syria The Struggle for the Middle East Los Angeles US University of California Press s 333 ISBN 0 520 06667 7 Ismael Quiades 22 Aralik 2009 The Hama Massacre February 1982 SciencesPo 3 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Batatu Hanna 1999 Syria s Peasantry the Descendants of Its Lesser Rural Notables and Their Politics Chichester West Sussex UK Princeton University Press s 203 ISBN 0 691 00254 1 Arsivlenmis kopya 7 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Kasim 2009 Arsivlenmis kopya 24 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Kasim 2009 Switzerland issues arrest warrant for uncle of Syria s Assad The National 16 Agustos 2023 16 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Atassi Basma 2 Subat 2012 Breaking the silence over Hama atrocities Al Jazeera 3 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi US Dept of State country profile Global Politician 29 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2007 Human Rights Watch 2010 Genocide Watch Recommendations for Syria Genocide and Mass Atrocities Alert Syria PDF migs concordia ca February 2012 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link