Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
5 Nisan Kararları ya da 5 Nisan 1994 kararları, Türkiye'de yaşanan ekonomik krizden kurtulmak amacıyla 5 Nisan 1994 tarihinde açıklanan kararlar bütünüdür. Tansu Çiller dönemi politikalarından olan kararlar, genel olarak kamu finansmanı üzerindeki dengesizliği gidermeye yöneliktir.
Hakkında
1994'te Türkiye'deki kamu harcamaları beraberinde istikrarsızlık ve karmaşıklık dönemi getirdi. Kamu harcamaları kamu gelirinden oldukça fazlaydı ve bütçede sıkıntı yaşanmaktaydı. Kamu finansmanının gayri safi yurt içi hasılaya oranı 1992 yılında yüzde 6 iken 1994 yılı başlarında yüzde 11'e yaklaştı. Bütçe açığının giderilmesi için kısa vadeli olan dış kredi girdileri başatlık kazandı. "Sıcak para" da denen bu girdilerin teşvik edilmesi için döviz kurları aşırı derecede yüksek tutuldu. Bu uygulama krizin temel nedeni haline geldi.Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kuru ile piyasa kuru arasındaki fark giderek yükseldi. Bu, büyük rantlara sebep oldu ve döviz ile yapılan ticareti olumsuz etkiledi. Sonrasında dış ödemeler dengesindeki açık daha da büyüdü. Kamu İktisadi Teşebbüsü hizmet ve ürünlerine her alandaki maliyet artışlarına rağmen yapılmayan zamlar, kurumların borçlarının büyümesine neden oldu ve kamu dengeleri kötüye gitti. Genel anlamda 5 Nisan 1994 öncesi Türkiye ekonomisi istikrarlı ve sağlam temellere dayalı bir yapıda değildi. Üretim güçlerinin standartları dünya standartlarının çok altındaydı. Dış ticaret açığı fazlaydı ve bu da ekonomik büyümeyi engelledi. Yayımlanan ekonomik istikrar paketleri ile kambiyo ve KİT kurlarındaki dengesizlik, kamu harcama ve finansmanındaki dengesizlik ile ödemeler ve cari işlemlerdeki dengesizlik giderilmeye çalışıldı.
Düzenlemeler
5 Nisan Kararları sonrasında Türk Lirası diğer para birimlerine karşı yaklaşık yüzde 38 devalüe edildi. Merkez Bankası kur belirleme sisteminde değişiklik yaptı. Yeni uygulamaya göre on büyük bankanın verilerinden kurlar hesaplanmaya başladı. 1994 yılındaki memur ve işçi ödemeleri bütçe ödenekleri ile sınırlı tutuldu. İşçilerin yaptıkları fazla mesaiden aldıkları ücret yarı yarıya düşürüldü. Kamuya personel alımı donduruldu. Emeklilik için gerekli olan prim gün sayısının kadınlarda 7200, erkeklerde ise 9000 güne çıkartılması için çalışma başlatıldı. Sosyal Sigortalar Kurumu'nun emekli aylığındaki katsayı sisteminin değişmesi için çalışma başlatıldı. Sigortaya bağlı olan tasarruf mevduatının üst sınırı 100 milyon liraya kadar çekildi. Varlığa bağlı menkul kıymetler ve A tipi yatırım fonu belgeleri repo yapabilen menkul kıymetler arasından çıkartıldı. 1 Mayıs İşçi Bayramı sonrasında yıllık vergi iadesi uygulaması başlatıldı. Reklam ve turizm camiasından alınan KDV’nin oranı yüzde 21’den yüzde 15’e düşürüldü. Vergi mükelleflerinin matrahlarının üzerinde "ek" bir verginin alınması kabul edildi. Erdemir, TÜPRAŞ, Petrol Ofisi, PETKİM, Havaş, Ditaş ve Türk Hava Yolları kısmi olarak özelleştirildi. Düzenleme paketinin açıklanması sonrasında piyasalarda durulma beklendi, faizlerin düşürülmesi sonrasında Türk Lirası mevduatlarından ABD Doları'na doğru bir yöneliş gerçekleşti. ABD Doları serbest piyasada 7 bin liralık artış göstererek 40 bin liraya yükseldi. Bu durum sonrasında Merkez Bankası Türk lirası'nı ABD Doları'na karşı yüzde 24,8 gibi bir oranla devalüe etti. İki günde gerçekleşen devalüasyon oranı yüzde 73'e dayandı. Ekonomik küçülmeye başladı ve 1994 ortalarında daha da ısındı. Kararlar yoğun bir işsizlik ve gelir dağıtımında ücretliler aleyhinde oldu. Sermaye sahipleri uygulanan yüksek faizle kazanımlar elde etti. Devalüasyon öncesinde ABD Doları'na yatırım yapanlar da büyük rant sağlamış oldu. Yaşanan durgunluk birçok firmayı ya küçülttü ya da iflas ettirdi.
Kaynakça
- ^ Törüner, Yaman (Nisan 2014). "5 Nisan 1994 kararları..." Milliyet. 27 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Şubat 2017.
- ^ a b c 5 Nisan Kararları (Ana Yayıncılık bas.). AnaBritannica - 4. Cilt. s. 135, 136.
- ^ Alpago, Hasan (2002). IMF Türkiye İlişkileri. Ötüken Neşriyat. s. 120. ISBN .
- ^ Çelebioğlu, Fatih. (PDF). Dumlupınar Üniversitesi. 27 Şubat 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2017.
- ^ "1994 krizi kişi başına 1283 dolarımızı götürdü". Hürriyet. Nisan 1998. 28 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Şubat 2017.
Dış bağlantılar
- TRT Arşiv'de 5 Nisan Kararları
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
5 Nisan Kararlari ya da 5 Nisan 1994 kararlari Turkiye de yasanan ekonomik krizden kurtulmak amaciyla 5 Nisan 1994 tarihinde aciklanan kararlar butunudur Tansu Ciller donemi politikalarindan olan kararlar genel olarak kamu finansmani uzerindeki dengesizligi gidermeye yoneliktir Hakkinda1994 te Turkiye deki kamu harcamalari beraberinde istikrarsizlik ve karmasiklik donemi getirdi Kamu harcamalari kamu gelirinden oldukca fazlaydi ve butcede sikinti yasanmaktaydi Kamu finansmaninin gayri safi yurt ici hasilaya orani 1992 yilinda yuzde 6 iken 1994 yili baslarinda yuzde 11 e yaklasti Butce aciginin giderilmesi icin kisa vadeli olan dis kredi girdileri basatlik kazandi Sicak para da denen bu girdilerin tesvik edilmesi icin doviz kurlari asiri derecede yuksek tutuldu Bu uygulama krizin temel nedeni haline geldi Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi kuru ile piyasa kuru arasindaki fark giderek yukseldi Bu buyuk rantlara sebep oldu ve doviz ile yapilan ticareti olumsuz etkiledi Sonrasinda dis odemeler dengesindeki acik daha da buyudu Kamu Iktisadi Tesebbusu hizmet ve urunlerine her alandaki maliyet artislarina ragmen yapilmayan zamlar kurumlarin borclarinin buyumesine neden oldu ve kamu dengeleri kotuye gitti Genel anlamda 5 Nisan 1994 oncesi Turkiye ekonomisi istikrarli ve saglam temellere dayali bir yapida degildi Uretim guclerinin standartlari dunya standartlarinin cok altindaydi Dis ticaret acigi fazlaydi ve bu da ekonomik buyumeyi engelledi Yayimlanan ekonomik istikrar paketleri ile kambiyo ve KIT kurlarindaki dengesizlik kamu harcama ve finansmanindaki dengesizlik ile odemeler ve cari islemlerdeki dengesizlik giderilmeye calisildi Duzenlemeler5 Nisan Kararlari sonrasinda Turk Lirasi diger para birimlerine karsi yaklasik yuzde 38 devalue edildi Merkez Bankasi kur belirleme sisteminde degisiklik yapti Yeni uygulamaya gore on buyuk bankanin verilerinden kurlar hesaplanmaya basladi 1994 yilindaki memur ve isci odemeleri butce odenekleri ile sinirli tutuldu Iscilerin yaptiklari fazla mesaiden aldiklari ucret yari yariya dusuruldu Kamuya personel alimi donduruldu Emeklilik icin gerekli olan prim gun sayisinin kadinlarda 7200 erkeklerde ise 9000 gune cikartilmasi icin calisma baslatildi Sosyal Sigortalar Kurumu nun emekli ayligindaki katsayi sisteminin degismesi icin calisma baslatildi Sigortaya bagli olan tasarruf mevduatinin ust siniri 100 milyon liraya kadar cekildi Varliga bagli menkul kiymetler ve A tipi yatirim fonu belgeleri repo yapabilen menkul kiymetler arasindan cikartildi 1 Mayis Isci Bayrami sonrasinda yillik vergi iadesi uygulamasi baslatildi Reklam ve turizm camiasindan alinan KDV nin orani yuzde 21 den yuzde 15 e dusuruldu Vergi mukelleflerinin matrahlarinin uzerinde ek bir verginin alinmasi kabul edildi Erdemir TUPRAS Petrol Ofisi PETKIM Havas Ditas ve Turk Hava Yollari kismi olarak ozellestirildi Duzenleme paketinin aciklanmasi sonrasinda piyasalarda durulma beklendi faizlerin dusurulmesi sonrasinda Turk Lirasi mevduatlarindan ABD Dolari na dogru bir yonelis gerceklesti ABD Dolari serbest piyasada 7 bin liralik artis gostererek 40 bin liraya yukseldi Bu durum sonrasinda Merkez Bankasi Turk lirasi ni ABD Dolari na karsi yuzde 24 8 gibi bir oranla devalue etti Iki gunde gerceklesen devaluasyon orani yuzde 73 e dayandi Ekonomik kuculmeye basladi ve 1994 ortalarinda daha da isindi Kararlar yogun bir issizlik ve gelir dagitiminda ucretliler aleyhinde oldu Sermaye sahipleri uygulanan yuksek faizle kazanimlar elde etti Devaluasyon oncesinde ABD Dolari na yatirim yapanlar da buyuk rant saglamis oldu Yasanan durgunluk bircok firmayi ya kuculttu ya da iflas ettirdi Kaynakca Toruner Yaman Nisan 2014 5 Nisan 1994 kararlari Milliyet 27 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Subat 2017 a b c 5 Nisan Kararlari Ana Yayincilik bas AnaBritannica 4 Cilt s 135 136 Alpago Hasan 2002 IMF Turkiye Iliskileri Otuken Nesriyat s 120 ISBN 975437385X Celebioglu Fatih PDF Dumlupinar Universitesi 27 Subat 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Subat 2017 1994 krizi kisi basina 1283 dolarimizi goturdu Hurriyet Nisan 1998 28 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Subat 2017 Dis baglantilarTRT Arsiv de 5 Nisan Kararlari