Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede yer alan bilgiler belli bir bölgenin bakış açısından ele alınmıştır ve içeriğinin fazla yerel olduğu düşünülmektedir. Maddenin evrenselleştirilmesi ve uygun hâle getirilmesi için lütfen katılınız. |
Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için bakınız. (Mayıs 2020) |
Stomatitis, ağzın ve dudakların inflamasyonudur. Aft olsun ya da olmasın, ağız veya dudak mukozalarını etkileyen herhangi bir inflamatuar durumu ifade eden genel bir terimdir. Kişinin yemesini, konuşmasını ve uyumasını zorlaştırır. Dil, diş etleri ve dudak da dâhil ağzın herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir.
| Stomatitis | |
|---|---|
| Uzmanlık | Dermatoloji |
Etiyoloji
Etiyolojik olarak ikiye ayrılırlar:
1-Primer stomatitisler: En sık somatatitis nedenleri primer olanlardır. Bunlar travmatik, termik, kimyasal ve mikrobiyel olarak sayılabilirler. (Örneğin; oral nekrobasilloz, travmatik glossitis, termik gingivitis, vb.)
2-Sekonder stomatitis: Bazı infeksiyöz hastalıkların seyri sırasında bunlara ikincil olarak ortaya çıkarlar. (Örneğin; şap, sığır vebası, Peste des petits ruminants, mavi dil vb.)
Genel olarak etiyolojide rol oynayan faktörler ise şöyle sıralanabilir:
- Diş taşları
- Gıdaya karşı aşırı hassasiyet
- İlaç etkileşmeleri
- Yetersiz bağışıklık (uzun süreli bağışıklığı düşüren ilaç tedavileri)
- Bakteriyel hastalıklar (gram pozitif veya negatif baktariler)
- Viral hastalıklar
- Mantar hastalıkları
- Metabolizma hastalıkları (Üremi, Diabetes mellitus)
- Tümörler
- Beslenme bozuklukları
- Yakıcı veya tahriş edici kimyasallar
- Yabancı cisimler (bitki parçaları, kemik parçaları, kabuklar)
- Böcek sokmaları (Arı, Örümcek, Akrep)
Patofizyoloji ve Sınıflandırma
Ağız mukozasındaki her türlü yangısal tepkiye stomatitis nitelemesi yapılır. Stomatit kavramı, ağız mukozasının tüm alanlarını ya da bunların bir bölümünü etkileyen yangıları (enflamasyon; iltihap) kapsar. Diş hekimliği uzmanları dişeti, dil, dudak gibi anatomik alanların tek başına etkilendiği yangıları , , gibi özel tipler olarak ayrı gruplar içinde aktarırlar. Deri ve mukozaları ilgilendiren yangıların bir bölümü sendroma özgü bulgulardan biri olabilir.
Stomatitlerin klinik açıdan sınıflandırılmalarında eritemli stomatitler, vezikülobüllöz stomatitler, stomatitler, nekrotizan stomatitler, vb tanımlamalar yapılmaktadır. Bu tür sınıflandırmalarda önemli karmaşalar yaşanmaktadır. Bazı yazarların, biraz da zorlayarak yaptıkları farklı sınıflandırmalar dişhekimliği eğitimini ve dişhekimleri arasındaki iletişimini olumsuz yönde etkilemektedirler. Örneğin, stomatitlerin büyük bölümünün başlangıcında eritem vardır, bunların bir bölümü bu aşamada iyileşirken diğerleri daha güçlü yangı türlerine değişebilmektedir; eritemli bir zeminde veziküllerin ya da büllerin belirdiği yangılarda, kısa bir süre sonra veziküller açılmakta ve erozyonlara/ülserlere dönüşmektedir.
Klinik Patoloji çalışmalarının 4 temel çabası değerlendirilirse; (a) etyoloji, (b) patogenez, (c) morfolojik değişiklikler, (d) klinik bulgular, sıralamasıyla karşılaşılır. ile Louis Pasteur arasındaki bilimsel sürtüşmenin kökeninde yatan “mikroplar”ın varlığı kanıtlanana dek hastalıkların sınıflandırılmasına fazlaca özen gösterilmemekte, daha çok patofizyolojisine ya da klinik görünümlerine önem verilmekteydi. Günümüze dek gelen ve sürmekte olan araştırmalar “etyoloji” kavramının gelişmesine yol açmış, memelilerin hastalıklarında mikropların yanı sıra genetik faktörlerin, fiziksel etkenlerin, kimyasal maddelerin etkin olduğunu belirlemiştir. Tüm bu gelişmelere karşın, bir grup hastalığın nedeni hala bilinmemektedir (idiopatik hastalıklar).
Klinik-Patoloji ilkelerine önem vererek “etyoloji” faktörünü yeğ tutan bir sınıflandırmayı izlediğinde, stomatitlere neden olan çok sayıda etmenle karşılaşılır:
- Fiziksel nedenlere bağlı stomatitler
- Kimyasal madde stomatiti
- İlaç stomatiti
- Canlı etkenlere bağlı stomatitler
- (idiopatik stomatitler)
Stomatitis'e neden olan etmenler vücutta tipik olarak yangısal yanıta neden olurlar. En tipik özellik yangıya ilişkin liquordiapedesis'tir. Bu da salya artışı olarak klinik görünüme yansır. Etiyolojik faktörlere göre ağız mukozası hücrelerinde nekroz, dejenerasyon, ülserasyon ve pseudomembranlaşma görülür.
Anatomopatolojik bakımından stomatitis'ler;
- Yüzlek (stomatitis superficialis)
- Derin (stomatitis profunda) olarak sınıflandırılır.
Klinik görünümlerine göre stomatitis'ler;
- Ülseratif stomatitis
- Veziküler stomatitis
- Eroziv stomatitis
- Nekrotik stomatitis
- Proliferatif stomatitis
Etkenlerine göre;
- Travmatik
- Termik
- Şimik
- Bakteriyel
- Viral
- Mikotik
Sağaltım Prosedürleri
Genel olarak stomatitis'e neden olan etkenin bulunup ortadan kaldırılması esastır.Örneğin bakteriyel kaynaklı stomatitislerde salyaya kolay geçen antibiyotiklerin(Penisilin grubu, makrolid grubu, kinolon grubu) kullanımı önemlidir.
Stomatitis'e bağlı iştah kaybı ve gıda alımında aksama önemli derecede ise parenteral besleme (serum uygulaması) uygulanır.
Şekillenen yangısal reaksiyonu azaltmak için NSAID (Non steroidal antiinflammatory drugs) ilaçlar uygulanır.Bunlar yangısal reaksiyonu hafifletmenin yanında ağrı kesici özelliğe de sahiptir.
Viral bir infeksiyon söz konusu ise spesifik ilaç kullanımı olmadığından hastanın genel durumu düzeltilmeye ve sekonder bakteriyel infeksiyonların engellenmesi yoluna gidilir.Bu amaçla immunstimulan ilaçlar ve geniş spektrumlu antibiyotikler ile vitamin-mineral takviyesi uygulanır.
Bir önemli husus da ağız boşluğunun antisepsisidir.Uygun antiseptiklerle ağız boşluğu yıkanır.
Kaynakça
- ^ . WebMD (İngilizce). 12 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2021.
- ^ a b c d Neville BW, Damm DD, Allen CM, Chi AC. Oral and Maxillofacial Pathology, 4th edition. Elsevier, St.Louis, 2016
- ^ a b c d Regezi JA, Sciubba J, Jordan RCK. Oral Pathology: Clinical Pathologic Correlations, 7th edition. Elsevier, St.Louis, 2016
- ^ a b c d Çöloğlu AS. Oral Patoloji (Ağız Patolojisi). Yeditepe üniversitesi Yayınları. Mor Ajans, İstanbulk, 2007
- ^ a b c Akal ÜK, Pektaş ZÖ, Nalçacı R, Yağbasan A (2002) An investigation on oral mucosal lesions: clinical, histological and therapeutical approaches. Türkiye Klinikleri Journal of Dental Sciences, 8:80-85, 2002
- ^ Koutlas IG. Syndromes affecting skin and mucosa. Atlas of the Oral & Maxillofacial Surgery Clinics of North America, 22(2):135-151, 2014
 | Hastalık ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede yer alan bilgiler belli bir bolgenin bakis acisindan ele alinmistir ve iceriginin fazla yerel oldugu dusunulmektedir Maddenin evrensellestirilmesi ve uygun hale getirilmesi icin lutfen tartismaya katiliniz Bu maddenin daha dogru ve guvenilir bilgi sunmasi icin guncellenmesi gerekmektedir Daha fazla bilgi icin tartisma sayfasina bakiniz Mayis 2020 Stomatitis agzin ve dudaklarin inflamasyonudur Aft olsun ya da olmasin agiz veya dudak mukozalarini etkileyen herhangi bir inflamatuar durumu ifade eden genel bir terimdir Kisinin yemesini konusmasini ve uyumasini zorlastirir Dil dis etleri ve dudak da dahil agzin herhangi bir yerinde ortaya cikabilir StomatitisUzmanlikDermatolojiEtiyolojiEtiyolojik olarak ikiye ayrilirlar 1 Primer stomatitisler En sik somatatitis nedenleri primer olanlardir Bunlar travmatik termik kimyasal ve mikrobiyel olarak sayilabilirler Ornegin oral nekrobasilloz travmatik glossitis termik gingivitis vb 2 Sekonder stomatitis Bazi infeksiyoz hastaliklarin seyri sirasinda bunlara ikincil olarak ortaya cikarlar Ornegin sap sigir vebasi Peste des petits ruminants mavi dil vb Genel olarak etiyolojide rol oynayan faktorler ise soyle siralanabilir Dis taslari Gidaya karsi asiri hassasiyet Ilac etkilesmeleri Yetersiz bagisiklik uzun sureli bagisikligi dusuren ilac tedavileri Bakteriyel hastaliklar gram pozitif veya negatif baktariler Viral hastaliklar Mantar hastaliklari Metabolizma hastaliklari Uremi Diabetes mellitus Tumorler Beslenme bozukluklari Yakici veya tahris edici kimyasallar Yabanci cisimler bitki parcalari kemik parcalari kabuklar Bocek sokmalari Ari Orumcek Akrep Patofizyoloji ve SiniflandirmaDil yangisi glossitis Agiz mukozasindaki her turlu yangisal tepkiye stomatitis nitelemesi yapilir Stomatit kavrami agiz mukozasinin tum alanlarini ya da bunlarin bir bolumunu etkileyen yangilari enflamasyon iltihap kapsar Dis hekimligi uzmanlari diseti dil dudak gibi anatomik alanlarin tek basina etkilendigi yangilari gibi ozel tipler olarak ayri gruplar icinde aktarirlar Deri ve mukozalari ilgilendiren yangilarin bir bolumu sendroma ozgu bulgulardan biri olabilir Stomatitlerin klinik acidan siniflandirilmalarinda eritemli stomatitler vezikulobulloz stomatitler stomatitler nekrotizan stomatitler vb tanimlamalar yapilmaktadir Bu tur siniflandirmalarda onemli karmasalar yasanmaktadir Bazi yazarlarin biraz da zorlayarak yaptiklari farkli siniflandirmalar dishekimligi egitimini ve dishekimleri arasindaki iletisimini olumsuz yonde etkilemektedirler Ornegin stomatitlerin buyuk bolumunun baslangicinda eritem vardir bunlarin bir bolumu bu asamada iyilesirken digerleri daha guclu yangi turlerine degisebilmektedir eritemli bir zeminde vezikullerin ya da bullerin belirdigi yangilarda kisa bir sure sonra vezikuller acilmakta ve erozyonlara ulserlere donusmektedir Klinik Patoloji calismalarinin 4 temel cabasi degerlendirilirse a etyoloji b patogenez c morfolojik degisiklikler d klinik bulgular siralamasiyla karsilasilir ile Louis Pasteur arasindaki bilimsel surtusmenin kokeninde yatan mikroplar in varligi kanitlanana dek hastaliklarin siniflandirilmasina fazlaca ozen gosterilmemekte daha cok patofizyolojisine ya da klinik gorunumlerine onem verilmekteydi Gunumuze dek gelen ve surmekte olan arastirmalar etyoloji kavraminin gelismesine yol acmis memelilerin hastaliklarinda mikroplarin yani sira genetik faktorlerin fiziksel etkenlerin kimyasal maddelerin etkin oldugunu belirlemistir Tum bu gelismelere karsin bir grup hastaligin nedeni hala bilinmemektedir idiopatik hastaliklar Klinik Patoloji ilkelerine onem vererek etyoloji faktorunu yeg tutan bir siniflandirmayi izlediginde stomatitlere neden olan cok sayida etmenle karsilasilir Fiziksel nedenlere bagli stomatitler Kimyasal madde stomatiti Ilac stomatiti Canli etkenlere bagli stomatitler idiopatik stomatitler Stomatitis e neden olan etmenler vucutta tipik olarak yangisal yanita neden olurlar En tipik ozellik yangiya iliskin liquordiapedesis tir Bu da salya artisi olarak klinik gorunume yansir Etiyolojik faktorlere gore agiz mukozasi hucrelerinde nekroz dejenerasyon ulserasyon ve pseudomembranlasma gorulur Anatomopatolojik bakimindan stomatitis ler Yuzlek stomatitis superficialis Derin stomatitis profunda olarak siniflandirilir Klinik gorunumlerine gore stomatitis ler Ulseratif stomatitis Vezikuler stomatitis Eroziv stomatitis Nekrotik stomatitis Proliferatif stomatitis Etkenlerine gore Travmatik Termik Simik Bakteriyel Viral MikotikSagaltim ProsedurleriGenel olarak stomatitis e neden olan etkenin bulunup ortadan kaldirilmasi esastir Ornegin bakteriyel kaynakli stomatitislerde salyaya kolay gecen antibiyotiklerin Penisilin grubu makrolid grubu kinolon grubu kullanimi onemlidir Stomatitis e bagli istah kaybi ve gida aliminda aksama onemli derecede ise parenteral besleme serum uygulamasi uygulanir Sekillenen yangisal reaksiyonu azaltmak icin NSAID Non steroidal antiinflammatory drugs ilaclar uygulanir Bunlar yangisal reaksiyonu hafifletmenin yaninda agri kesici ozellige de sahiptir Viral bir infeksiyon soz konusu ise spesifik ilac kullanimi olmadigindan hastanin genel durumu duzeltilmeye ve sekonder bakteriyel infeksiyonlarin engellenmesi yoluna gidilir Bu amacla immunstimulan ilaclar ve genis spektrumlu antibiyotikler ile vitamin mineral takviyesi uygulanir Bir onemli husus da agiz boslugunun antisepsisidir Uygun antiseptiklerle agiz boslugu yikanir Kaynakca WebMD Ingilizce 12 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2021 a b c d Neville BW Damm DD Allen CM Chi AC Oral and Maxillofacial Pathology 4th edition Elsevier St Louis 2016 a b c d Regezi JA Sciubba J Jordan RCK Oral Pathology Clinical Pathologic Correlations 7th edition Elsevier St Louis 2016 a b c d Cologlu AS Oral Patoloji Agiz Patolojisi Yeditepe universitesi Yayinlari Mor Ajans Istanbulk 2007 a b c Akal UK Pektas ZO Nalcaci R Yagbasan A 2002 An investigation on oral mucosal lesions clinical histological and therapeutical approaches Turkiye Klinikleri Journal of Dental Sciences 8 80 85 2002 Koutlas IG Syndromes affecting skin and mucosa Atlas of the Oral amp Maxillofacial Surgery Clinics of North America 22 2 135 151 2014 Hastalik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz