Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abdallar, göçebe-gezgin bir yaşam tarzını benimsemiş,Türkçe konuşan, kökenlerinin 5. ve .6 yüzyıllarda Orta Asya'da büyük bir imparatorluk kurmuş Akhunlar'a dayandığı düşünülen bir Türk topluluğudur. Müzik üretimi, çalgıcılık konusundaki kabiliyetleri ile tanınırlar. Doğu Türkistan, Türkmenistan, Afganistan, Azerbaycan ve Türkiye’de yaşarlar.
Sıklıkla başka kökten gelen ve "Abdal" olarak bilinen dinî zümrelerle ve çingenelerle karıştırılırlar. Abdallar kendi aralarında özel bir anlaşma aracı olarak Teber dili ya da Abdal dili denen bir içtimai dili konuşabilirler. Alevi Bektaşi Müslümandırlar.
Farklı isimlendirmeler
Abdallar, Anadolu'nun farklı bölgelerinde farklı isimlerle adlandırılmışlardır. Abdallara Batı Anadolu’da çalgıcı anlamına gelen "teber", Antalya’da "zeytinköylü" ya da "teyzeoğlu" , Diyarbakır ve Mardin yöresinde "mıtrıp", Konya civarında "carcar", Adıyaman ve Gaziantep yöresinde "gövende", İstanbul'un Kuştepe semtinde "Kayserililer" denilmektedir.
Tasavvufi 'Abdal' ile Abdal toplumunun farkı
Abdal kelimesinin tasavvufi anlamı
Arapçada bedel, bedîl kelimelerinin karışılığı olan abdal kelimesi, 9. yüzyıldan itibaren tasavvufi bir anlam kazanmış ve "nefsini ruhuna “bedel” olarak veren", "dünya ile ilgisini kesip, Tanrı’ya bağlanmış olan", "derviş" anlamında kullanılmıştır. Abdal kelimesi, 11. -13. yüzyıllardan itibaren, özellikle tasavvuf inancına bağlı Türkmen grupları arasında "ermiş, pir, baba" anlamlarına bir unvan olarak kullanıldı ve bu dinsel gruplar, inanç önderlerini genellikle "abdal" olarak adlandırdılar.
Dinsel bir zümre olan Abdal topluluğu
Abdal kelimesi, zamanla bir dinsel zümreyi isimlendirmek için kullanılmış (Haydarilik), Kalenderîlik gibi dinsel hareketlere katılanlar "Abdal" olarak adlandırılmıştır. Söz konusu dinsel hareketleri benimseyenler toplumsal yaşamın kurallarına karşı çıkan kimselerdi; örneğin Kalenderiler yarı-çıplak vaziyette şehir şehir gezen serseri dervişlerdi.
Moğol baskısı sonucu 11. yüzyıl ve öncesinden itibaren Anadolu’ya göç eden, Babâîlik, Vefailik, Haydarilik, Kalenderîlik ve Melâmetîlik gibi inanç sistemlerini benimseyen, serseri görünümlü dervişlere Abdalan-ı Rum (Rum Abdalları) denilirdi. Batı Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında ve Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda bu dervişlerin önemli rolleri olmuştur. Geyikli Baba, Abdal Musa, Kumral Abdal örnek olarak verilebilir.
Etnik bir zümre olan Abdallar
Bir etnik zümre olan Abdallar, kökenlerinin Orta Asya'daki Akhunlar'a dayandığı düşünülen, Türkçe konuşan ve Bektaşilik inancını benimsemiş bir Türk topuluğudur. Bu maddede ele alınan, bu etnik zümredir. Dinsel bir zümre olan Abdal toplulukları ile bir etnik zümre olan Abdal topluluğu kitaplarda, makalelerde sıklıkla karıştırılmaktadır.
Çingene ve Abdal toplumları
Çingeneler ve Abdallar, fiziksel görünüm ve ten renklerinin benzemesi, sosyolojik karakteristiklerinin yakın olması, konargöçer bir yaşam sürmeleri, sepetçilik, elekçilik, hurdacılık ve çalgıcılık gibi benzer iş ve meslekleri icra etmeleri nedeniyle sıklıla karıştırılırlar; ancak farklı tarihsel geçmişlere sahip iki toplulukturlar. Çingeneler 5.-11 yüzyıllarda Hindistan’dan dünyaya yayılmış bir topluluk iken, Abdallar ise Horasan’dan Anadolu’ya gelmiştir. İki topluluk, konuştukları dil yapısı itibarıyla da birbirinden tamamen farklıdır. Abdallar, kendi aralarında özel bir anlaşma aracı olarak Teber dili ya da Abdal dili denen bir içtimai dili konuşabilirler. Çingenelerin dili Hint Avrupa dil grubundandır ve eski Hindistan Sanskritçe’sinin karakteristik dil özelliklerini taşır. Anadolu'da yaşayan Abdallar, Alevi Bektaşi Müslümandır. Çingeneler çok farklı inançlara mensuptur, bir kısmı Sünni Müslümandır; az bir kısmı Alevi Bektaşi Müslümandır.
Tarih
Çeşitli kaynaklarda Abdal topluluğunun kökeni, 5. ve 6. yüzyıllarda Orta Asya tarihinde önemli bir rol oynamış olan Eftalit veya Akhun adıyla bilinen devlete dayandırılır. Akhun Devleti, 563-567 yıllarında Sasanîlerin müttefiki olan Göktürkler tarafından dağıtıldı. İran, Türkistan ve Anadolu’da görülen Abdalların ve Afganistan’daki Abdalîler adlı Afganlaşmış kavmin bu dağılmış devletin kalıntıları oldukları düşünülür.
Abdallar, göçebe Türklere has şaman geleneklerini devam ettiren bir topluluktu. İslam dinine geçtikten sonra ise Arap ve Fars kökenli olan ve tesadüfen aynı adı taşıyan Kalenderiye abdallarının örf ve âdetlerini benimsemiş oldukları ya da Kalenderîlerin Türk kökenli Abdal toplumunun yaşayış tarzlarından bazı unsurlar aldığı düşünülür.
Osmanlı Devleti'nin Anadolu ve Rumeli'deki topraklarında Abdal topluluklarının yaşadığı yerler arasında Maraş, Tarsus sancağı, Hayrabolu kazâsı, İstanbul ve çevresi, Tatar Pazarı kazâsı, Rumeli, Kütahya sancağı, Erzurum eyâleti, Adana, Bozok, Biga, Aydın Sancağı, Çukurova, Zülkadriye Kazâsı, Karaman eyaleti, Sivas eyaleti, Rakka bulunur.
Osmanlı topraklarında yaşayan Abdalların birçoğu Bektaşi inancını benimsemiştir. Tarih boyunca Abdalların çoğunluğu, sepetçilik, elekçilik, kalaycılık, sünnetçilik ve müzisyenlik gibi zanaatlarda uğraştı. Yaşadıkları bölgelerde evlenme ve düğün gelenekleri içindeki eğlencelerinin icrasında başlıca rolü Abdallar üstlendi. Muharrem Ertaş, Neşet Ertaş, Çekiç Ali, Hacı Taşan gibi tanınmış sanatçılar yetiştirdi.
Kaynakça
- ^ a b Demir, Erdi; Uslu, Fatih; Derviş, Leyla (2024-12-12). "Abdal Topluluklarında Gündelik Yaşam, Kültür ve Kimlik: Antalya Örneği". Milli Folklor. 18 (144): 76–88. doi:10.58242/millifolklor.1343717. ISSN 1300-3984.
- ^ a b c Demir, Erdi (2024-05-31). "Kimliğin İnşası: Dil, İnanç ve Toplumsal Tarih Temelinde Abdal ve Çingeneler". Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD) (40): 83–96. doi:10.20427/turkiyat.1356869. ISSN 1305-5992.
- ^ Baş, Mithat (2017-02-26). "Anadolu Abdalları". Erişim tarihi: 2025-03-22.
- ^ a b c d Sarıkaya, Yrd Doç Dr Mahmut; Seyfeli, Ok mahmut (2004-07-01). "Kırşehir Abdal/Teber Dili ve Azerbaycan, Özbekistan Gizli Dilleriyle İlgisi". Türklük Bilimi Araştırmaları (15): 243–278. ISSN 1300-7874.
- ^ Özdeş, Fahrettin; Demir, Sertan (2018-07-15). "Abdallik Geleneği Temsilcileri Muharrem Ertaş Ve Hacı Taşan'ın Seslendirdikleri Eserlerin Farklı Açılardan Tasnifi". Online Journal of Music Sciences. 3 (1): 166–199. doi:10.31811/ojomus.436307. ISSN 2536-4421.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abdallar gocebe gezgin bir yasam tarzini benimsemis Turkce konusan kokenlerinin 5 ve 6 yuzyillarda Orta Asya da buyuk bir imparatorluk kurmus Akhunlar a dayandigi dusunulen bir Turk toplulugudur Muzik uretimi calgicilik konusundaki kabiliyetleri ile taninirlar Dogu Turkistan Turkmenistan Afganistan Azerbaycan ve Turkiye de yasarlar Siklikla baska kokten gelen ve Abdal olarak bilinen dini zumrelerle ve cingenelerle karistirilirlar Abdallar kendi aralarinda ozel bir anlasma araci olarak Teber dili ya da Abdal dili denen bir ictimai dili konusabilirler Alevi Bektasi Muslumandirlar Farkli isimlendirmelerAbdallar Anadolu nun farkli bolgelerinde farkli isimlerle adlandirilmislardir Abdallara Bati Anadolu da calgici anlamina gelen teber Antalya da zeytinkoylu ya da teyzeoglu Diyarbakir ve Mardin yoresinde mitrip Konya civarinda carcar Adiyaman ve Gaziantep yoresinde govende Istanbul un Kustepe semtinde Kayserililer denilmektedir Tasavvufi Abdal ile Abdal toplumunun farkiAbdal kelimesinin tasavvufi anlami Arapcada bedel bedil kelimelerinin karisiligi olan abdal kelimesi 9 yuzyildan itibaren tasavvufi bir anlam kazanmis ve nefsini ruhuna bedel olarak veren dunya ile ilgisini kesip Tanri ya baglanmis olan dervis anlaminda kullanilmistir Abdal kelimesi 11 13 yuzyillardan itibaren ozellikle tasavvuf inancina bagli Turkmen gruplari arasinda ermis pir baba anlamlarina bir unvan olarak kullanildi ve bu dinsel gruplar inanc onderlerini genellikle abdal olarak adlandirdilar Dinsel bir zumre olan Abdal toplulugu Abdal kelimesi zamanla bir dinsel zumreyi isimlendirmek icin kullanilmis Haydarilik Kalenderilik gibi dinsel hareketlere katilanlar Abdal olarak adlandirilmistir Soz konusu dinsel hareketleri benimseyenler toplumsal yasamin kurallarina karsi cikan kimselerdi ornegin Kalenderiler yari ciplak vaziyette sehir sehir gezen serseri dervislerdi Mogol baskisi sonucu 11 yuzyil ve oncesinden itibaren Anadolu ya goc eden Babailik Vefailik Haydarilik Kalenderilik ve Melametilik gibi inanc sistemlerini benimseyen serseri gorunumlu dervislere Abdalan i Rum Rum Abdallari denilirdi Bati Anadolu nun Turklesmesi ve Islamlasmasinda ve Osmanli Devleti nin kurulusunda bu dervislerin onemli rolleri olmustur Geyikli Baba Abdal Musa Kumral Abdal ornek olarak verilebilir Etnik bir zumre olan Abdallar Bir etnik zumre olan Abdallar kokenlerinin Orta Asya daki Akhunlar a dayandigi dusunulen Turkce konusan ve Bektasilik inancini benimsemis bir Turk topulugudur Bu maddede ele alinan bu etnik zumredir Dinsel bir zumre olan Abdal topluluklari ile bir etnik zumre olan Abdal toplulugu kitaplarda makalelerde siklikla karistirilmaktadir Cingene ve Abdal toplumlariCingeneler ve Abdallar fiziksel gorunum ve ten renklerinin benzemesi sosyolojik karakteristiklerinin yakin olmasi konargocer bir yasam surmeleri sepetcilik elekcilik hurdacilik ve calgicilik gibi benzer is ve meslekleri icra etmeleri nedeniyle siklila karistirilirlar ancak farkli tarihsel gecmislere sahip iki toplulukturlar Cingeneler 5 11 yuzyillarda Hindistan dan dunyaya yayilmis bir topluluk iken Abdallar ise Horasan dan Anadolu ya gelmistir Iki topluluk konustuklari dil yapisi itibariyla da birbirinden tamamen farklidir Abdallar kendi aralarinda ozel bir anlasma araci olarak Teber dili ya da Abdal dili denen bir ictimai dili konusabilirler Cingenelerin dili Hint Avrupa dil grubundandir ve eski Hindistan Sanskritce sinin karakteristik dil ozelliklerini tasir Anadolu da yasayan Abdallar Alevi Bektasi Muslumandir Cingeneler cok farkli inanclara mensuptur bir kismi Sunni Muslumandir az bir kismi Alevi Bektasi Muslumandir TarihCesitli kaynaklarda Abdal toplulugunun kokeni 5 ve 6 yuzyillarda Orta Asya tarihinde onemli bir rol oynamis olan Eftalit veya Akhun adiyla bilinen devlete dayandirilir Akhun Devleti 563 567 yillarinda Sasanilerin muttefiki olan Gokturkler tarafindan dagitildi Iran Turkistan ve Anadolu da gorulen Abdallarin ve Afganistan daki Abdaliler adli Afganlasmis kavmin bu dagilmis devletin kalintilari olduklari dusunulur Abdallar gocebe Turklere has saman geleneklerini devam ettiren bir topluluktu Islam dinine gectikten sonra ise Arap ve Fars kokenli olan ve tesadufen ayni adi tasiyan Kalenderiye abdallarinin orf ve adetlerini benimsemis olduklari ya da Kalenderilerin Turk kokenli Abdal toplumunun yasayis tarzlarindan bazi unsurlar aldigi dusunulur Osmanli Devleti nin Anadolu ve Rumeli deki topraklarinda Abdal topluluklarinin yasadigi yerler arasinda Maras Tarsus sancagi Hayrabolu kazasi Istanbul ve cevresi Tatar Pazari kazasi Rumeli Kutahya sancagi Erzurum eyaleti Adana Bozok Biga Aydin Sancagi Cukurova Zulkadriye Kazasi Karaman eyaleti Sivas eyaleti Rakka bulunur Osmanli topraklarinda yasayan Abdallarin bircogu Bektasi inancini benimsemistir Tarih boyunca Abdallarin cogunlugu sepetcilik elekcilik kalaycilik sunnetcilik ve muzisyenlik gibi zanaatlarda ugrasti Yasadiklari bolgelerde evlenme ve dugun gelenekleri icindeki eglencelerinin icrasinda baslica rolu Abdallar ustlendi Muharrem Ertas Neset Ertas Cekic Ali Haci Tasan gibi taninmis sanatcilar yetistirdi Kaynakca a b Demir Erdi Uslu Fatih Dervis Leyla 2024 12 12 Abdal Topluluklarinda Gundelik Yasam Kultur ve Kimlik Antalya Ornegi Milli Folklor 18 144 76 88 doi 10 58242 millifolklor 1343717 ISSN 1300 3984 a b c Demir Erdi 2024 05 31 Kimligin Insasi Dil Inanc ve Toplumsal Tarih Temelinde Abdal ve Cingeneler Hacettepe Universitesi Turkiyat Arastirmalari HUTAD 40 83 96 doi 10 20427 turkiyat 1356869 ISSN 1305 5992 Bas Mithat 2017 02 26 Anadolu Abdallari Erisim tarihi 2025 03 22 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link a b c d Sarikaya Yrd Doc Dr Mahmut Seyfeli Ok mahmut 2004 07 01 Kirsehir Abdal Teber Dili ve Azerbaycan Ozbekistan Gizli Dilleriyle Ilgisi Turkluk Bilimi Arastirmalari 15 243 278 ISSN 1300 7874 Ozdes Fahrettin Demir Sertan 2018 07 15 Abdallik Gelenegi Temsilcileri Muharrem Ertas Ve Haci Tasan in Seslendirdikleri Eserlerin Farkli Acilardan Tasnifi Online Journal of Music Sciences 3 1 166 199 doi 10 31811 ojomus 436307 ISSN 2536 4421