Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abdülkerim Hattabi, tam adı Muhammed bin Abdülkerim el-Hattabi (Arapça: محمد بن عبد الكريم الخطابي)(d. 1882, Ajdir, Fas - ö. 6 Şubat 1963, Kahire, Mısır) Kuzey Afrika'daki İspanyol ve Fransız egemenliğine karşı direniş hareketinin önderi ve kısa ömürlü Rif Cumhuriyeti'nin (1921-26) kurucusu. Usta bir taktikçi ve yetenekli bir örgütçü olan Abdülkerim kendini Magrip (Kuzeybatı Afrika) kahramanı yapan bir bağımsızlık hareketini yönetti. Ho Chi Minh'in silahlı bağımsızlık mücadelesinin ve modern gerilla tekniklerinin öncüsü olarak adlandırdığı Abdülkerim ancak sömürgeci güçlerin askeri ve teknolojik üstünlüğü ile yenilebildi.
| Muhammed bin Abdülkerim el-Hattabi | |
|---|---|
 | |
| Rif Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 18 Eylül 1921 - 27 Mayıs 1926 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1882 Ajdir, Fas |
| Ölüm | 6 Şubat 1963 Kahire, Mısır |
| Dini | İslam |
Yaşamı
İlk yılları
Berberi kabilesi Beni Uriyagel'in nüfuzlu üyelerinden birinin oğlu olan Abdülkerim geleneksel İslam eğitiminin yanı sıra İspanyol eğitimi de aldı.Yerli Sorunları Bürosu'nda sekreter olarak çalışıyordu.1915'te Melilla bölgesi kadi'l-kudatlığına, yani İslam başyargıçlığına atandı. Burada aynı zamanda hem İspanyolca-Arapça okulunda öğretmenlik, hem de El Telegrama del Rif 'in Arapça bölümünde editörlük yaptı.
İspanyol protektora yönetiminde görev yaptığı sırada İspanyol egemenliğine ilişkin görüşleri değişmeye başladı ve sonunda İspanyol politikasına karşı çıkarak hapse atıldı.Hapisten kaçan Abdülkerim Hattabi 1918'de Melilla başkadılığına atandı.Ancak 1919'da Ajdir'e dönmek için görevi bıraktı.
Gerilla savaşı
Ana Madde : Rif Savaşı
Çok geçmeden Abdülkerim, sonradan baş danışmanı ve Rif ordusu başkumandanı olan kardeşiyle birlikte, Fas'taki yabancı egemenliğine karşı kabile düzeyinde direniş hareketleri örgütlemeye girişti. Haziran 1921'de 'da bir İspanyol ordusunu bozguna uğratarak Melilla varoşlarına kadar sürdü. Bu sırada Rif Cumhuriyeti kuruldu ve Abdülkerim cumhurbaşkanı oldu. Kabilelerarası çekişmeleri bastırarak geleneksel Berberi kabile kurumlarına dayanan merkezi bir yönetim örgütlemeye başladı.1924'te bir İspanyol ordusunu daha yendi. 1925'te Varga Vadisindeki ikmal üssünü ele geçiren Fransızlara karşı giriştiği saldırı sırasında neredeyse eski Fez kentine girdi.
Abdülkerim'in başarılarıyla karşılaşan ve onun yönettiği hareketin Kuzey Afrika'daki sömürge çıkarlarını tehdit ettiğini gören Fransız ve İspanyollar Madrid'de toplanan Fransa-İspanya Konferansı'nda birlikte eylem kararı aldılar. Bir İspanyol birliği Ajdir yakınındaki Alhucemas'a çıkarken Mareşal Philippe Pétain komutasında 160.000 kişilik bir Fransız ordusu güneyden saldırıya geçti (1925).Ezici teknolojik üstünlüğe sahip toplam 250.000 kişilik Fransız-İspanyol birleşik gücü karşısında Abdülkerim 27 Mayıs 1926'da teslim oldu ve Hint Okyanusu'ndaki Réunion Adasına sürüldü.
Sürgün ve ölümü
1947'de Fransa'da yaşama izni alarak Réunion Adasından ayrıldı ve Mısır hükûmetinden siyasi sığınma hakkı aldı. Beş yıl boyunca Kahire'deki Mağrip Kurtuluş Komitesi'ni yönetti. Fas'ın bağımsızlığını kazanmasından sonra Kral V. Muhammed tarafından Fas'a çağrıldı. Ancak Abdülkerim Kuzey Afrika topraklarında Fransız birlikleri bulunduğu sürece ülkesine dönmeyi reddetti.1963'te hayata gözlerini yumduğunda Kuzey Afrika'daki son sömürge olan Cezayir de Fransa'dan bağımsızlığını kazanmıştı.
Popüler kültür
Jean-Claude Van Damme'ın başrolünde oynadığı Legionnaire (1998) filmi, Fransız ordusuyla Abdülkerim'in gerilla kuvvetleri arasındaki çarpışmalarda geçmektedir.
Kaynakça
- Davis S. Woolman - Rebels in the Rif: Abd el Krim and the Rif Rebellion (1968)
- Rupert Furneaux - Abdel Krim: Emir of the Rif (1967)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abdulkerim Hattabi tam adi Muhammed bin Abdulkerim el Hattabi Arapca محمد بن عبد الكريم الخطابي d 1882 Ajdir Fas o 6 Subat 1963 Kahire Misir Kuzey Afrika daki Ispanyol ve Fransiz egemenligine karsi direnis hareketinin onderi ve kisa omurlu Rif Cumhuriyeti nin 1921 26 kurucusu Usta bir taktikci ve yetenekli bir orgutcu olan Abdulkerim kendini Magrip Kuzeybati Afrika kahramani yapan bir bagimsizlik hareketini yonetti Ho Chi Minh in silahli bagimsizlik mucadelesinin ve modern gerilla tekniklerinin oncusu olarak adlandirdigi Abdulkerim ancak somurgeci guclerin askeri ve teknolojik ustunlugu ile yenilebildi Muhammed bin Abdulkerim el HattabiRif Cumhuriyeti CumhurbaskaniGorev suresi 18 Eylul 1921 27 Mayis 1926Yerine geldigi Makam olusturulduYerine gelen Makam kaldirildiKisisel bilgilerDogum 1882 Ajdir FasOlum 6 Subat 1963 Kahire MisirDini IslamYasamiIlk yillari Berberi kabilesi Beni Uriyagel in nufuzlu uyelerinden birinin oglu olan Abdulkerim geleneksel Islam egitiminin yani sira Ispanyol egitimi de aldi Yerli Sorunlari Burosu nda sekreter olarak calisiyordu 1915 te Melilla bolgesi kadi l kudatligina yani Islam basyargicligina atandi Burada ayni zamanda hem Ispanyolca Arapca okulunda ogretmenlik hem de El Telegrama del Rif in Arapca bolumunde editorluk yapti Ispanyol protektora yonetiminde gorev yaptigi sirada Ispanyol egemenligine iliskin gorusleri degismeye basladi ve sonunda Ispanyol politikasina karsi cikarak hapse atildi Hapisten kacan Abdulkerim Hattabi 1918 de Melilla baskadiligina atandi Ancak 1919 da Ajdir e donmek icin gorevi birakti Gerilla savasi Ana Madde Rif Savasi Cok gecmeden Abdulkerim sonradan bas danismani ve Rif ordusu baskumandani olan kardesiyle birlikte Fas taki yabanci egemenligine karsi kabile duzeyinde direnis hareketleri orgutlemeye giristi Haziran 1921 de da bir Ispanyol ordusunu bozguna ugratarak Melilla varoslarina kadar surdu Bu sirada Rif Cumhuriyeti kuruldu ve Abdulkerim cumhurbaskani oldu Kabilelerarasi cekismeleri bastirarak geleneksel Berberi kabile kurumlarina dayanan merkezi bir yonetim orgutlemeye basladi 1924 te bir Ispanyol ordusunu daha yendi 1925 te Varga Vadisindeki ikmal ussunu ele geciren Fransizlara karsi giristigi saldiri sirasinda neredeyse eski Fez kentine girdi Abdulkerim in basarilariyla karsilasan ve onun yonettigi hareketin Kuzey Afrika daki somurge cikarlarini tehdit ettigini goren Fransiz ve Ispanyollar Madrid de toplanan Fransa Ispanya Konferansi nda birlikte eylem karari aldilar Bir Ispanyol birligi Ajdir yakinindaki Alhucemas a cikarken Maresal Philippe Petain komutasinda 160 000 kisilik bir Fransiz ordusu guneyden saldiriya gecti 1925 Ezici teknolojik ustunluge sahip toplam 250 000 kisilik Fransiz Ispanyol birlesik gucu karsisinda Abdulkerim 27 Mayis 1926 da teslim oldu ve Hint Okyanusu ndaki Reunion Adasina suruldu Surgun ve olumu 1947 de Fransa da yasama izni alarak Reunion Adasindan ayrildi ve Misir hukumetinden siyasi siginma hakki aldi Bes yil boyunca Kahire deki Magrip Kurtulus Komitesi ni yonetti Fas in bagimsizligini kazanmasindan sonra Kral V Muhammed tarafindan Fas a cagrildi Ancak Abdulkerim Kuzey Afrika topraklarinda Fransiz birlikleri bulundugu surece ulkesine donmeyi reddetti 1963 te hayata gozlerini yumdugunda Kuzey Afrika daki son somurge olan Cezayir de Fransa dan bagimsizligini kazanmisti Populer kulturJean Claude Van Damme in basrolunde oynadigi Legionnaire 1998 filmi Fransiz ordusuyla Abdulkerim in gerilla kuvvetleri arasindaki carpismalarda gecmektedir KaynakcaDavis S Woolman Rebels in the Rif Abd el Krim and the Rif Rebellion 1968 Rupert Furneaux Abdel Krim Emir of the Rif 1967