Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mandragora (Adamotu), Solanaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir.
| Mandragora | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||
| |||||||||||||
ve çok yıllık otsu bir bitki türüdür. Mor çiçekleri ve sarı meyveleri vardır. Kökleri insana benzediği için, bu isim verilmiştir.
Kökleri % 0,3 oranında skopolamin alkaloidlerini taşır. Bundan dolayı zehirli bir bitkidir. Ağrı kesici, yatıştırıcı, cinsel gücü arttırıcı etkileri vardır. Hâlen tedavide çeşitli preparatların terkibinde kullanılmaktadır. Rastgele kullanıldığında büyük zararları vardır. Genellikle akdeniz ülkelerinde yetişir.
Mandrake, tarihsel olarak Akdeniz bölgesinde bulunan Mandragora cinsi bitkilerden veya benzer özelliklere sahip bitkilerden elde edilen bir bitkinin köküdür. Akdeniz adamotları, bir rozet içinde düzenlenmiş oval yaprakları, kalın dik bir kökü, genellikle dallı ve çan şeklindeki çiçekleri ve ardından sarı veya turuncu meyveleri olan çok yıllık otsu bir bitkidir. Uzun kalın kökleri (genellikle dallı) ve neredeyse hiç gövdesi olmayan oldukça değişken çok yıllık otsu bitkilerdir. Yapraklar bir bazal rozet içinde taşınır ve maksimum 45 cm uzunluğa sahip boyut ve şekil bakımından değişkendir. Genellikle ya eliptik şekildedirler ya da uçlara doğru daha geniştirler (obovat), değişen derecelerde tüylüdürler.
Adamotları çılgın halüsinojenik tropan alkaloidleri içerdiğinden ve köklerinin şekli genellikle insan figürlerine benzediğinden, tarih boyunca Wicca ve Osinizm gibi günümüzün çağdaş pagan gelenekleri de dahil olmak üzere sihir ritüelleriyle ilişkilendirilmiştir. Evinde Adamotu bulunduran tüm kadınlar cadı avı döneminde cadı olarak değerlendirilmiştir.
Ateşböceklerinin adamotu üzerinde toplanması onun geceleri yıldız gibi parlaması veya alev gibi görünmesine sebep olur. Bu durumlardan dolayı adamotu “Şeytan Mumu” gibi isimlerle de anılır.
Çoğu kültürde adamotunun sarı meyvesinin yenmesi hamile kalmanın bir garantisi olarak görülmüştür. Kökler ise, bilhassa doğurganlığı simgeleyen bir tılsım olarak vücut üzerinde taşınmıştır. Aşk, güzellik ve şehvet tanrıçası Afrodit’e “Mandragonitis” lakabı verilmiştir. Odysseus destanında, Kirke’nin Aiaie adasında argonotlara adamotu ile büyü yaptığından bahsedilir.
Halk arasındaki bazı inanışlara göre adamotu kökü topraktan sökülürken bir çığlık atar ve duyan herkesi ya delirtir ya da öldürürdü. Bu inanış yüzden eski zamanlarda köksökücüler adında kendi kulaklarını mumlarla tıkayıp, kara köpeklerin boyunlarından adamotlarına bir ip bağlayarak adamotunu dolunay gecelerinde söken bir meslek bile vardı. Bu insanlar, bahçelerinde istenmeyen adamotları çıkan insanlar için adamotlarını para karşılığı sökerek geçimlerini sağlıyorlardı. Aslında köksökücüler adamotu köklerinin topraktan ayrılırken zedelenirse zehirli bir gaz çıkardığını biliyorlardı ve adamotlarını nazikçe topraktan ayırarak söküyorlardı. Yani hem köpeklerine zarar vermiyor hem de geçimlerini sağlıyorlardı.
Başka bir inanca göre ise adamotu darağacının altında yetişirdi. Bunun sebebi, masumken asılan kişilerin toprağa düşen gözyaşlarından üremesiydi. Bazısına göre, darağacının altında adamotu yetişmesi için asılan kişinin bir hırsız veya bakir ya da bakire olması gerekirdi. İzlanda’da adamotu’na “Hırsızkökü” (Thjofarot) adı verilir. Zira, asılan hırsızın ağzından çıkıp toprağa düşen köpüklerden türediğine inanılır. Bu yüzden. adamotu’nun bir adı da “Little Gallows Man” (Küçük Darağacı Adamı)’dır. Adamotu ile ölüm arasındaki ilişki öylesine güçlü kurulmuştu ki bu esrarlı bitkinin intihar eden kişilerin öldüğü yerde yetiştiğine de inanılmaya başlandı.
Anibal, Kartaca’nın hükümranlığına karşı çıkan Afrika ordusunu; Sezar, Sicilyalı korsanları; Büyük İskender ise doğu seferi esnasında adamotu ve adamotundan yapılmış içkiler sayesinde yenmiştir. Hepsi zehirli ziyafetlerle ve hazinelerle dolu barınakları hazırlayıp sonrasında geri çekilir gibi yaparak düşmanlarının bu barınakları yağmalayıp yemekleri yemesi sonucu düşmanlarını zehirlemiş ve onları yenmiştir.
Etkileri
Tüm Adamotu türleri biyolojik olarak oldukça aktif alkaloidler, özellikle tropan alkaloidler içerir. Alkaloidler, antikolinerjik, halüsinojenik ve hipnotik etkiler yoluyla bitkiyi, özellikle kök ve yaprakları zehirli hale getirir.
Antikolinerjik özellikler boğulmaya neden olabilir. Kaza sonucu zehirlenme nadir değildir. Mandrake kökünün yutulması, kusma ve ishal gibi başka olumsuz etkilere sahip olabilir. Alkaloit konsantrasyonu bitki örnekleri arasında değişir. Akdeniz mandrake tüketiminin etkilerine ilişkin klinik raporlar, bulanık görme, gözbebeklerinde genişleme (midriyazis), ağız kuruluğu, idrara çıkmada zorluk, baş dönmesi, baş ağrısı, kusma, kızarma ve atropin zehirlenmesine benzer şiddetli semptomları içerir. hızlı kalp atış hızı (taşikardi). Hastaların çoğunda hiperaktivite ve halüsinasyonlar meydana gelmiştir.
Ancak çoğu zehirli bitki gibi adamotu da uzmanlar tarafından şifa için kullanılır. Günümüzde kullanılan lokal anesteziklerin etkisinden farklı da olsa adamotu vücudu uyuşturur. Bu etki eski zamanlarda cerrahlar tarafından anestezi için kullanılırdı ancak bu sersemlik etkisi geçici bir deliliği sebep olabilmekle beraber yüksek dozlar ile kullanımı ölümle sonuçlanır. Yani kök halüsinojenik ve narkotiktir. Ayrıca eski zamanlarda romatizmal ağrıları gidermek için ince rendelenmiş kökün suyu haricen sürülürdü. Melankoli, kasılmalar ve maniyi tedavi etmek için dahili olarak kullanıldı. Dahili olarak büyük dozlarda alındığında da hezeyan ve deliliğe neden olduğu söyleniyordu.
Taksonomi
Mandragora cinsine bağlı türler (2022):
- - L.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Mandragora ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.![image]()
Vikitür'de Mandragora ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
- ^ . 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022.
- ^ Başer, Hüsnü Can (5 Şubat 2023). . Adamotu’nun Büyüsü. 19 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022.
- ^ . Manifold. Işıl Çokuğraş. 10 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023.
- J. Whitman, The Psychic Power of Plants. Star Books, Londra (1974).
- B. L.Bolton, The Secret Power of Plants. Abacus, Londra (1974).
- L. Aikman, Nature’s Healing Arts, National Geographic Society, New York (1977).
- J. E. F.Reynolds (Ed.), Martindale – The Extra Pharmacopoeia, 30th Edn., ThePharmaceutical press, Londra (1993).
- D. Frohne and H. J. Pfaender, A Colour Atlas of Poisonous Plants. Wolfe, Londra(1984).
- J. A.Duke, CRC Handbook of Medicinal Herbs. CRC Press, Boca Raton (1986).
- T. Baytop, Türkiyede Bitkiler ile Tedavi. İstanbul (1984).
- A. Baytop ve N.Tanker, Yalancı İki Adamotu. İstanbul Ecz. Fak. Mec. 1, 1 (1965).
- T. Baytop and N.Güner, Study on the Atropine and Scopolamine Contents in Turkish Solanaceae. Istanbul Univ.Ecz.Fak.Mec. 19, 47(1983).
- H. Staub, Chemical Investigation of Mandragora Root. 2. Alkaloids.Helv. Chim.Acta 45, 2297 (1962).
- J. Politis, Distribution of Chlorogenic Acid in Solanaceae and in the Organs of These Plants. Compt. Rend. 226, 692 (1948).
- E. Dölen, Binlerce Yıldır İlgi Duyulan bir Drog: Adamotu. Aktüel Eczacı, 1 (10), 25 (1994).
- Z.Fleisher and A. Fleisher, The Odoriferous Principles of Mandrake, Mandragora officinarum L., J. Essent.Oil.Res. 4, 187 (1992).
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mandragora Adamotu Solanaceae familyasina bagli bir bitki cinsidir MandragoraKorunma durumuDegerlendirilmedi IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaSinif MagnoliopsidaTakim SolanalesFamilya SolanaceaeCins Mandragora ve cok yillik otsu bir bitki turudur Mor cicekleri ve sari meyveleri vardir Kokleri insana benzedigi icin bu isim verilmistir Adamotu nun mor renkli cicekleri Kokleri 0 3 oraninda skopolamin alkaloidlerini tasir Bundan dolayi zehirli bir bitkidir Agri kesici yatistirici cinsel gucu arttirici etkileri vardir Halen tedavide cesitli preparatlarin terkibinde kullanilmaktadir Rastgele kullanildiginda buyuk zararlari vardir Genellikle akdeniz ulkelerinde yetisir Mandrake tarihsel olarak Akdeniz bolgesinde bulunan Mandragora cinsi bitkilerden veya benzer ozelliklere sahip bitkilerden elde edilen bir bitkinin kokudur Akdeniz adamotlari bir rozet icinde duzenlenmis oval yapraklari kalin dik bir koku genellikle dalli ve can seklindeki cicekleri ve ardindan sari veya turuncu meyveleri olan cok yillik otsu bir bitkidir Uzun kalin kokleri genellikle dalli ve neredeyse hic govdesi olmayan oldukca degisken cok yillik otsu bitkilerdir Yapraklar bir bazal rozet icinde tasinir ve maksimum 45 cm uzunluga sahip boyut ve sekil bakimindan degiskendir Genellikle ya eliptik sekildedirler ya da uclara dogru daha genistirler obovat degisen derecelerde tuyludurler 1583 resminden sozde disi ve erkek adamotu Adamotlari cilgin halusinojenik tropan alkaloidleri icerdiginden ve koklerinin sekli genellikle insan figurlerine benzediginden tarih boyunca Wicca ve Osinizm gibi gunumuzun cagdas pagan gelenekleri de dahil olmak uzere sihir rituelleriyle iliskilendirilmistir Evinde Adamotu bulunduran tum kadinlar cadi avi doneminde cadi olarak degerlendirilmistir Atesboceklerinin adamotu uzerinde toplanmasi onun geceleri yildiz gibi parlamasi veya alev gibi gorunmesine sebep olur Bu durumlardan dolayi adamotu Seytan Mumu gibi isimlerle de anilir Cogu kulturde adamotunun sari meyvesinin yenmesi hamile kalmanin bir garantisi olarak gorulmustur Kokler ise bilhassa dogurganligi simgeleyen bir tilsim olarak vucut uzerinde tasinmistir Ask guzellik ve sehvet tanricasi Afrodit e Mandragonitis lakabi verilmistir Odysseus destaninda Kirke nin Aiaie adasinda argonotlara adamotu ile buyu yaptigindan bahsedilir Halk arasindaki bazi inanislara gore adamotu koku topraktan sokulurken bir ciglik atar ve duyan herkesi ya delirtir ya da oldururdu Bu inanis yuzden eski zamanlarda koksokuculer adinda kendi kulaklarini mumlarla tikayip kara kopeklerin boyunlarindan adamotlarina bir ip baglayarak adamotunu dolunay gecelerinde soken bir meslek bile vardi Bu insanlar bahcelerinde istenmeyen adamotlari cikan insanlar icin adamotlarini para karsiligi sokerek gecimlerini sagliyorlardi Aslinda koksokuculer adamotu koklerinin topraktan ayrilirken zedelenirse zehirli bir gaz cikardigini biliyorlardi ve adamotlarini nazikce topraktan ayirarak sokuyorlardi Yani hem kopeklerine zarar vermiyor hem de gecimlerini sagliyorlardi Baska bir inanca gore ise adamotu daragacinin altinda yetisirdi Bunun sebebi masumken asilan kisilerin topraga dusen gozyaslarindan uremesiydi Bazisina gore daragacinin altinda adamotu yetismesi icin asilan kisinin bir hirsiz veya bakir ya da bakire olmasi gerekirdi Izlanda da adamotu na Hirsizkoku Thjofarot adi verilir Zira asilan hirsizin agzindan cikip topraga dusen kopuklerden turedigine inanilir Bu yuzden adamotu nun bir adi da Little Gallows Man Kucuk Daragaci Adami dir Adamotu ile olum arasindaki iliski oylesine guclu kurulmustu ki bu esrarli bitkinin intihar eden kisilerin oldugu yerde yetistigine de inanilmaya baslandi Anibal Kartaca nin hukumranligina karsi cikan Afrika ordusunu Sezar Sicilyali korsanlari Buyuk Iskender ise dogu seferi esnasinda adamotu ve adamotundan yapilmis ickiler sayesinde yenmistir Hepsi zehirli ziyafetlerle ve hazinelerle dolu barinaklari hazirlayip sonrasinda geri cekilir gibi yaparak dusmanlarinin bu barinaklari yagmalayip yemekleri yemesi sonucu dusmanlarini zehirlemis ve onlari yenmistir EtkileriTum Adamotu turleri biyolojik olarak oldukca aktif alkaloidler ozellikle tropan alkaloidler icerir Alkaloidler antikolinerjik halusinojenik ve hipnotik etkiler yoluyla bitkiyi ozellikle kok ve yapraklari zehirli hale getirir Antikolinerjik ozellikler bogulmaya neden olabilir Kaza sonucu zehirlenme nadir degildir Mandrake kokunun yutulmasi kusma ve ishal gibi baska olumsuz etkilere sahip olabilir Alkaloit konsantrasyonu bitki ornekleri arasinda degisir Akdeniz mandrake tuketiminin etkilerine iliskin klinik raporlar bulanik gorme gozbebeklerinde genisleme midriyazis agiz kurulugu idrara cikmada zorluk bas donmesi bas agrisi kusma kizarma ve atropin zehirlenmesine benzer siddetli semptomlari icerir hizli kalp atis hizi tasikardi Hastalarin cogunda hiperaktivite ve halusinasyonlar meydana gelmistir Ancak cogu zehirli bitki gibi adamotu da uzmanlar tarafindan sifa icin kullanilir Gunumuzde kullanilan lokal anesteziklerin etkisinden farkli da olsa adamotu vucudu uyusturur Bu etki eski zamanlarda cerrahlar tarafindan anestezi icin kullanilirdi ancak bu sersemlik etkisi gecici bir deliligi sebep olabilmekle beraber yuksek dozlar ile kullanimi olumle sonuclanir Yani kok halusinojenik ve narkotiktir Ayrica eski zamanlarda romatizmal agrilari gidermek icin ince rendelenmis kokun suyu haricen surulurdu Melankoli kasilmalar ve maniyi tedavi etmek icin dahili olarak kullanildi Dahili olarak buyuk dozlarda alindiginda da hezeyan ve delilige neden oldugu soyleniyordu TaksonomiMandragora cinsine bagli turler 2022 L Dis baglantilarWikimedia Commons ta Mandragora ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Mandragora ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Kaynakca 30 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2022 Baser Husnu Can 5 Subat 2023 Adamotu nun Buyusu 19 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Kasim 2022 Manifold Isil Cokugras 10 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Subat 2023 J Whitman The Psychic Power of Plants Star Books Londra 1974 B L Bolton The Secret Power of Plants Abacus Londra 1974 L Aikman Nature s Healing Arts National Geographic Society New York 1977 J E F Reynolds Ed Martindale The Extra Pharmacopoeia 30th Edn ThePharmaceutical press Londra 1993 D Frohne and H J Pfaender A Colour Atlas of Poisonous Plants Wolfe Londra 1984 J A Duke CRC Handbook of Medicinal Herbs CRC Press Boca Raton 1986 T Baytop Turkiyede Bitkiler ile Tedavi Istanbul 1984 A Baytop ve N Tanker Yalanci Iki Adamotu Istanbul Ecz Fak Mec 1 1 1965 T Baytop and N Guner Study on the Atropine and Scopolamine Contents in Turkish Solanaceae Istanbul Univ Ecz Fak Mec 19 47 1983 H Staub Chemical Investigation of Mandragora Root 2 Alkaloids Helv Chim Acta 45 2297 1962 J Politis Distribution of Chlorogenic Acid in Solanaceae and in the Organs of These Plants Compt Rend 226 692 1948 E Dolen Binlerce Yildir Ilgi Duyulan bir Drog Adamotu Aktuel Eczaci 1 10 25 1994 Z Fleisher and A Fleisher The Odoriferous Principles of Mandrake Mandragora officinarum L J Essent Oil Res 4 187 1992