Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ahmet Şuayip (1876, İstanbul - 1910, İstanbul), pozitivizmin Türkiye'de tanınmasında rolü olmuş olan felsefeci, hukuk adamı ve düşünür. Servet-i Fünûn dergisinde yazdığı incelemelerle, söyleşilerle, batı edebiyatını izleyen çalışmaları ile tanındı.
Ahmet Şuayip | |
|---|---|
 Ahmet Şuayip Bey | |
| Doğum | 1876 İstanbul, Osmanlı Devleti |
| Ölüm | 1910 (34 yaşında) İstanbul, Osmanlı Devleti |
| Eğitim | Mekteb-i Hukuk |
| Meslek | İdare hukuku, devletler hukuku, felsefe |
Biyografi
1876'da İstanbul'da doğdu. Fatih Rüştiyesi, Vefa İdadisi, Hukuk Mektebi öğrenimlerinden sonra, İdare Hukuku ve Devletler Hukuku öğretmenliği yaptı. İstanbul Maarif Müdürlüğü, Divan-ı Muhasebat Müdde-i Umumiliği görevlerinde bulundu. Birkaç aylıkken babası Salih Efendi'yi kaybetti, bu yüzden çocukluk ve gençlik dönemi zorlukla geçti. Çeşitli resmi makamlarda müdürlük ve idarecilik yaptı. Vefa İdadisi'nde arkadaş olduğu Hüseyin Cahit Yalçın'la dostluğu ömür boyu sürdü. 1908 Meşrutiyetinden sonra politik hayata girmesi istenmesine karşın, yapılan davetleri geri çevirmiş Mekteb-i Hukuk'taki «Hukuk-i İdare» ile «Hukuk-ı Düvel» derslerine devam etmiştir.
Meşrutiyetin ilanından sonra düşünce hayatına katılan çok sayıda dergiden biri de Şuayip'in felsefeci Rıza Tevfik ve iktisatçı Mehmet Cavid Bey ile birlikte çıkardıkları Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası'dır. Derginin ilk sayısında Rıza Tevfik ve Mehmet Cavid ile birlikte yazdıkları 'Mukaddime ve Program" makalesi grubun felsefi, politik, ekonomik görüşlerini özetlemektedir. Pozitivist ve liberal düşünceleri savunan dergi 1911'e kadar 27 sayı çıkmıştır. Derginin yazılarının büyük kısmı Ahmet Şuayıp'e aittir ve sosyoloji alanındaki düşüncelerini bu dergide yazmıştır.
1910 yılında 34 yaşında tifoya yakalanarak ölmüştür.
Düşünce alanındaki katkıları
Ahmet Şuayp'tan önce Beşir Fuat pozitivizm ile materyalizm arasındaki farklara değinmiş, ancak ayrımın felsefi yönünden çok edebi yönüne ağırlık vermiştir. Hüseyin Cahit Yalçın da ayrımın estetik yönünü ele almıştır. Ancak ilk olarak Ahmet Şuayp positivizmi her yönüyle kapsamlı şekilde incelemiş, felsefi, tarihsel, edebi yönlerini birlikte ele almıştır.
Servet-i Fünûn dergisinde yazı dizisi olarak yayınlanan ve daha sonra kitaplastırılan "Hayat ve Kitaplar" baslıklı yazılarında pozitivist felsefenin yakın tarihi üzerinde durur. Bu dizinin ilk makalesinde amacını yeni düsünme ufukları açmak, okuyucularını batının eserlerinden haberdar etmek, faydalı bilgiler sunmak olarak açıklar. , Ernest Lavisse, Gustave Flaubert, Carsten Niebuhr, Theodor Mommsen ve Hippolyte Taine'i okuyucularına açıklar. Basvurduğu kaynakları arasında Emile Hannequin'ın Çağdas Pozitivizmin İlkeleri göze çarpar. Ahmet Suayip, Taine'in felsefesini anlatırken pozitivizmin temel düsüncelerini irdeler, kendisinin hangi noktalarda ayrıldığını da gösterir. Taine, Servet-i Fünuncuları çok etkilemiş bir filozoftur. Diğer taraftan positivizme karşı olan Henri Bergson ve Emile Boutrox gibi felsefecileri de anlatır.
Sosyoloji alanında Taine'in aşılmış olduğunu söyler ve Émile Durkheim ile Gabriel Tarde adlı iki yeni filozofun adını verir. Daha sonraki yıllarda Türkiye'de önemli etkileri olacak olan bu iki filozoftan ilk söz eden kişi Ahmet Şuayip olmuştur. Taine'in öğrencisi olan August Comte'u da bir filozof olarak değerlendirir. ve Schopenhauer'in adı da Türk edebiyatında ilk olarak onunla duyulmuştur.
Felsefi anlayışı
Şuaip'e göre felsefe düşünme ve tertip etmektir. Düşünme ise iki şekilde olabilir.
- Nazari-spekülatif
- Maddi ve müspet - pozitif
Birinci düşünme şekli, düşünmeye ve hayal etmeye önem verir, tecrübe önem taşımaz. İkinci düşünme şekli ise tecrübeye önem verilir. Bir düşüncenin doğruluğu onu olaylara uyguladıktan sonra ortaya çıkar. Pozitivist yaklaşımıyla ikinci düşünce şeklini seçen Şuayip felsefenin rehberinin müspet ilimler olması gerektiğini ileri sürer ve dini tamamen düşünce alanının dışında tutar. Felsefenin görevi evrenin kanunları ile insanın tabi olduğu kanunların ilişkisini tespit etmektir.
Felsefenin bu görevini yapabilmesi için ilimlerin tasnifi önem taşır. Matematikten sosyolojiye doğru giden bir ilim tasnifinin yapılması ile bu ilimler bir felsefeye sahip olabilirler.
Ahlak anlayışı
Ahlak konusunda metafiziğe yer vermez. Temel ahlak ilkesinin "kendini sevmek, kendi üstüne düşünmek" yani hodgamlık 22 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. olduğunu açıklar. Merhamet, aile duygusu, şefkat gibi duygular ise gerçekte başkaları ile ilgili bir görev olduğu zaman ortaya çıkar, yani "merhamet, insanın nefsi hakkındaki tefekkürünün kendine benzer bir mevcut üzerinde iadesinden baska bir sey değildir" ve dolayısıyla yine bir tür bencilliktir.
İnsanların birbirlerine karşı düşmanlıklarının nedeni şeyleri farklı şekillerde anlamalarından kaynaklanmaktadır. İnsanları bundan kurtaracak olan ve gerçekleri gösterecek olan ilimdir.
Sosyolojik anlayışı
Şuayip İstanbul Üniversitesinde Ziya Gökalp'ten önce sosyoloji dersleri verir. Şuayip'e göre sosyoloji en önemli bilimdir. Ona göre: "Bütün felsefi sorunlar, sosyal sorunlardan sayılır. İnsanların yetileri her şeyden önce kendi cinsinin mirasıdır ki, bu da toplumdan başka bir şey değildir. Toplumun koşulları hayatın yasalarına bağlıdır. Bu bakımdan hayat bilimi ile sosyoloji arasında çok büyük bir yakınlık vardır. Hatta bütün evren kuruluş hâlinde bir toplumdur. O halde sosyoloji bilimi bütün bilimlerin başı ve hepsinin özetidir."
Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası'nda çıkan yazılarında devlet, ırk ve ekonomi konularında yazılar yazar. Ona göre devletlerin yapılarını belirleyen şey coğrafya ve iklimdir. Meralarda yaşayan halklar bedevi yaşam sürerler ve kalplerinde dünyayı fethetmek arzusu vardır ama merkezi devlet kurmazlar. Ormanlık arazide avcılıkla geçinen toplumlar ise merkezi devletler kurmaya eğilimlidirler ancak dünyayı fethetmeyi düşünmezler. İlk devletler insanların savunma ihtiyacını karşılamak için oluşmuştur. Toplumsal gelişmenin sonucunda bir siyasi kuvvet oluşur. Bu kuvvet değişik biçimlerde yani dini, ahlaki, fikri ya da iktisadi biçimlerde oluşabilir. Şuayip Marx'ı da iktisadi gücü tek siyasi güç olarak gördüğü için doğru bulmaz.
İşbölümü de Şuayip için önemlidir. İnsanlar ancak aralarında "vazife taksimi" yaptıkları zaman bir cemiyet oluştururlar. Her meslek sahibi birbirine hizmet eder. Hakim çiftçiye, çiftçi de hakime hizmet eder.
Şuayip'e göre bütün toplumlarla şu 5 özellik vardır.
- Şahsi menfaatler ile umumi menfaatler arasında zıtlık
- Muhafazakâr görüşler karşısında ilerici görüş
- Aile teşkilatı
- İşbölümü ve onun sonucunda mahsullerin değişimi
- Kuvvetlerin ruhani ve cismani olarak ayrılması
Devletin kanun yapıcıları son derece dikkatli olmalıdır. Cemiyetin bir yanı muhafazakâr iken diğer yanı ilerici olup, islahat yapmak ister. Ancak bu islakatları yaparken gelenekleri gözönünde almak gerekir, değişiklikleri peyderpey yapmak gerekir. Tersine değişiklikleri yapmakta geç kalınırsa başka sorunlar yaşanır ve ihtilal vuku bulabilir. Eğer devletin idare şekli milletçe zıt ve muhalif ise ızdıraptan kurtulmak için ihtilal zaruridir.
Eserleri
Ahmet Şuayip; Başlıca eserleri:
- Hayat ve Kitaplar (1901)
- Ulum-ı İktisadiye ve içtimaiye Mecmuası (1908-1910): Rıza Tevfik Bölükbaşı ve Mehmet Cavit'le, 3. cilt, 24 sayı)
- Hukuk-ı Umumiye-i Düvel (Devletler Genel Hukuku, 1912)
- Hukuk-ı idare (ders kitabı)
- Esmar-i Matbuat (Basın Meyveleri)
Kaynakça
- ^ a b c d e f Ahmet Şuayp'ın felsefesi[] Yrd. Doç. Güncel Önkal (23 Mayıs 2012'de erişildi)
- ^ Sanat Edebiyat Sitesi 22 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ahmet Şuayp maddesi, (23 Mayıs 2012'de erişildi)
- ^ a b Ankara Üniversitesi 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Doç. Dr. İsmail Doğan, Sosyolojik Düşüncenin Osmanlı'daki kaynakları:"Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası" Örneği
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ahmet Suayip 1876 Istanbul 1910 Istanbul pozitivizmin Turkiye de taninmasinda rolu olmus olan felsefeci hukuk adami ve dusunur Servet i Funun dergisinde yazdigi incelemelerle soylesilerle bati edebiyatini izleyen calismalari ile tanindi Ahmet SuayipAhmet Suayip BeyDogum1876 Istanbul Osmanli DevletiOlum1910 34 yasinda Istanbul Osmanli DevletiEgitimMekteb i HukukMeslekIdare hukuku devletler hukuku felsefeBiyografi1876 da Istanbul da dogdu Fatih Rustiyesi Vefa Idadisi Hukuk Mektebi ogre nimlerinden sonra Idare Hukuku ve Devletler Hukuku ogretmenligi yapti Istanbul Maarif Mudurlugu Divan i Muhasebat Mudde i Umumiligi gorevlerinde bulundu Birkac aylikken babasi Salih Efendi yi kaybetti bu yuzden cocukluk ve genclik donemi zorlukla gecti Cesitli resmi makamlarda mudurluk ve idarecilik yapti Vefa Idadisi nde arkadas oldugu Huseyin Cahit Yalcin la dostlugu omur boyu sur du 1908 Mesrutiyetinden sonra politik hayata girmesi istenmesine karsin yapilan davetleri geri cevirmis Mekteb i Hukuk taki Hukuk i Idare ile Hu kuk i Duvel derslerine devam etmistir Mesrutiyetin ilanindan sonra dusunce hayatina katilan cok sayida dergiden biri de Suayip in felsefeci Riza Tevfik ve iktisatci Mehmet Cavid Bey ile birlikte cikardiklari Ulum i Iktisadiye ve Ictimaiye Mecmuasi dir Derginin ilk sayisinda Riza Tevfik ve Mehmet Cavid ile birlikte yazdiklari Mukaddime ve Program makalesi grubun felsefi politik ekonomik goruslerini ozetlemektedir Pozitivist ve liberal dusunceleri savunan dergi 1911 e kadar 27 sayi cikmistir Derginin yazilarinin buyuk kismi Ahmet Suayip e aittir ve sosyoloji alanindaki dusuncelerini bu dergide yazmistir Aralik 1910 tarihli Resimli Kitab dergisinde Ahmet Suayib Bey 1910 yilinda 34 yasinda tifoya yakalanarak olmustur Dusunce alanindaki katkilariAhmet Suayp tan once Besir Fuat pozitivizm ile materyalizm arasindaki farklara deginmis ancak ayrimin felsefi yonunden cok edebi yonune agirlik vermistir Huseyin Cahit Yalcin da ayrimin estetik yonunu ele almistir Ancak ilk olarak Ahmet Suayp positivizmi her yonuyle kapsamli sekilde incelemis felsefi tarihsel edebi yonlerini birlikte ele almistir Servet i Funun dergisinde yazi dizisi olarak yayinlanan ve daha sonra kitaplastirilan Hayat ve Kitaplar baslikli yazilarinda pozitivist felsefenin yakin tarihi uzerinde durur Bu dizinin ilk makalesinde amacini yeni dusunme ufuklari acmak okuyucularini batinin eserlerinden haberdar etmek faydali bilgiler sunmak olarak aciklar Ernest Lavisse Gustave Flaubert Carsten Niebuhr Theodor Mommsen ve Hippolyte Taine i okuyucularina aciklar Basvurdugu kaynaklari arasinda Emile Hannequin in Cagdas Pozitivizmin Ilkeleri goze carpar Ahmet Suayip Taine in felsefesini anlatirken pozitivizmin temel dusuncelerini irdeler kendisinin hangi noktalarda ayrildigini da gosterir Taine Servet i Fununculari cok etkilemis bir filozoftur Diger taraftan positivizme karsi olan Henri Bergson ve Emile Boutrox gibi felsefecileri de anlatir Sosyoloji alaninda Taine in asilmis oldugunu soyler ve Emile Durkheim ile Gabriel Tarde adli iki yeni filozofun adini verir Daha sonraki yillarda Turkiye de onemli etkileri olacak olan bu iki filozoftan ilk soz eden kisi Ahmet Suayip olmustur Taine in ogrencisi olan August Comte u da bir filozof olarak degerlendirir ve Schopenhauer in adi da Turk edebiyatinda ilk olarak onunla duyulmustur 9 Aralik 1910 tarihli Servet i Funun dergisinde Ahmet Suayib Bey Cavid Bey ile bir arada Felsefi anlayisiSuaip e gore felsefe dusunme ve tertip etmektir Dusunme ise iki sekilde olabilir Nazari spekulatif Maddi ve muspet pozitif Birinci dusunme sekli dusunmeye ve hayal etmeye onem verir tecrube onem tasimaz Ikinci dusunme sekli ise tecrubeye onem verilir Bir dusuncenin dogrulugu onu olaylara uyguladiktan sonra ortaya cikar Pozitivist yaklasimiyla ikinci dusunce seklini secen Suayip felsefenin rehberinin muspet ilimler olmasi gerektigini ileri surer ve dini tamamen dusunce alaninin disinda tutar Felsefenin gorevi evrenin kanunlari ile insanin tabi oldugu kanunlarin iliskisini tespit etmektir Felsefenin bu gorevini yapabilmesi icin ilimlerin tasnifi onem tasir Matematikten sosyolojiye dogru giden bir ilim tasnifinin yapilmasi ile bu ilimler bir felsefeye sahip olabilirler Ahlak anlayisiAhlak konusunda metafizige yer vermez Temel ahlak ilkesinin kendini sevmek kendi ustune dusunmek yani hodgamlik 22 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi oldugunu aciklar Merhamet aile duygusu sefkat gibi duygular ise gercekte baskalari ile ilgili bir gorev oldugu zaman ortaya cikar yani merhamet insanin nefsi hakkindaki tefekkurunun kendine benzer bir mevcut uzerinde iadesinden baska bir sey degildir ve dolayisiyla yine bir tur bencilliktir Insanlarin birbirlerine karsi dusmanliklarinin nedeni seyleri farkli sekillerde anlamalarindan kaynaklanmaktadir Insanlari bundan kurtaracak olan ve gercekleri gosterecek olan ilimdir Sosyolojik anlayisiSuayip Istanbul Universitesinde Ziya Gokalp ten once sosyoloji dersleri verir Suayip e gore sosyoloji en onemli bilimdir Ona gore Butun felsefi sorunlar sosyal sorunlardan sayilir Insanlarin yetileri her seyden once kendi cinsinin mirasidir ki bu da toplumdan baska bir sey degildir Toplumun kosullari hayatin yasalarina baglidir Bu bakimdan hayat bilimi ile sosyoloji arasinda cok buyuk bir yakinlik vardir Hatta butun evren kurulus halinde bir toplumdur O halde sosyoloji bilimi butun bilimlerin basi ve hepsinin ozetidir Ulum i Iktisadiye ve Ictimaiye Mecmuasi nda cikan yazilarinda devlet irk ve ekonomi konularinda yazilar yazar Ona gore devletlerin yapilarini belirleyen sey cografya ve iklimdir Meralarda yasayan halklar bedevi yasam surerler ve kalplerinde dunyayi fethetmek arzusu vardir ama merkezi devlet kurmazlar Ormanlik arazide avcilikla gecinen toplumlar ise merkezi devletler kurmaya egilimlidirler ancak dunyayi fethetmeyi dusunmezler Ilk devletler insanlarin savunma ihtiyacini karsilamak icin olusmustur Toplumsal gelismenin sonucunda bir siyasi kuvvet olusur Bu kuvvet degisik bicimlerde yani dini ahlaki fikri ya da iktisadi bicimlerde olusabilir Suayip Marx i da iktisadi gucu tek siyasi guc olarak gordugu icin dogru bulmaz Isbolumu de Suayip icin onemlidir Insanlar ancak aralarinda vazife taksimi yaptiklari zaman bir cemiyet olustururlar Her meslek sahibi birbirine hizmet eder Hakim ciftciye ciftci de hakime hizmet eder Suayip e gore butun toplumlarla su 5 ozellik vardir Sahsi menfaatler ile umumi menfaatler arasinda zitlik Muhafazakar gorusler karsisinda ilerici gorus Aile teskilati Isbolumu ve onun sonucunda mahsullerin degisimi Kuvvetlerin ruhani ve cismani olarak ayrilmasi Devletin kanun yapicilari son derece dikkatli olmalidir Cemiyetin bir yani muhafazakar iken diger yani ilerici olup islahat yapmak ister Ancak bu islakatlari yaparken gelenekleri gozonunde almak gerekir degisiklikleri peyderpey yapmak gerekir Tersine degisiklikleri yapmakta gec kalinirsa baska sorunlar yasanir ve ihtilal vuku bulabilir Eger devletin idare sekli milletce zit ve muhalif ise izdiraptan kurtulmak icin ihtilal zaruridir EserleriAhmet Suayip Baslica eserleri Hayat ve Kitaplar 1901 Ulum i Iktisadiye ve ictimaiye Mecmuasi 1908 1910 Riza Tevfik Bolukbasi ve Mehmet Cavit le 3 cilt 24 sayi Hukuk i Umumiye i Duvel Devletler Genel Hukuku 1912 Hukuk i idare ders kita bi Esmar i Matbuat Basin Meyveleri Kaynakca a b c d e f Ahmet Suayp in felsefesi olu kirik baglanti Yrd Doc Guncel Onkal 23 Mayis 2012 de erisildi Sanat Edebiyat Sitesi 22 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ahmet Suayp maddesi 23 Mayis 2012 de erisildi a b Ankara Universitesi 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Doc Dr Ismail Dogan Sosyolojik Dusuncenin Osmanli daki kaynaklari Ulum i Iktisadiye ve Ictimaiye Mecmuasi Ornegi