Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ahmet Özenbaşlı (10 Şubat 1893, Bahçesaray - 4 Aralık 1958, Leninabad, Tacikistan SSC), Kırım Tatar Milli Fırka hareketi önderlerinden, siyaset ve fikir adamı. Bahçesaray'da, ünlü medeniyet erbabı, kültür adamı Seyit Abdullah Özenbaşlı'nın ailesinde doğdu.
Eğitim hayatı
1914 senesi Akmescid'te liseyi bitirdikten sonra, 1915 senesinde Odessa'ya gidip 'nde tıp fakültesine girdi. Ahmet Özenbaşlı lisede okurken, Tatar halkının tarihi ve medeniyeti ile ilgileniyordu. Tercüman'da basılan edebi materyallerle 'in fikirlerini öğrendi. O zamanlarda 'ne katıldı, bu adım '}e katılmasına yardım etti. 1917 yılında Odessa'daki liseli ve üniversiteli öğrenciler bir dernek kurdu ve Ahmet Özenbaşlı derneğin başkanı oldu.
Siyasi mücadelesi
Kırım'a dönüp geldikten sonra Kırım Müslümanları Kongresinde oluşturulan Kırım İcra Komitesi üyeliğine seçildi. Bu zamandan başlayarak, siyasi faaliyetlerini arttırarak sürdürdü. Daha sonra Ahmet Özenbaşlı, Birinci Millî Kurultay'ın delegesi ve onun faal üyelerinden biri olarak ön plana çıktı. İç savaş sırasında ""nin yazarı, sonra "Milli Fırka"nın önderlerinden birisi oldu.
1920 senesinin sonunda, vatanı dışına gitmeyi reddeden Ahmet Özenbaşlı, Kırım'da Sovyet hakimiyeti kurulduktan sonra, halkının hak ve hukuku için, bu hakimiyet çerçevesinde mücadele etmeye karar verdi. 1921 senesi, Totay Köy Öğretmen Okulu'nda müdürlüğe atandı. 1922 senesinde ise, Kırım Devlet Üniversitesi, Tıp Fakültesini bitirip, sinir hastalıkları doktoru oldu.
Ahmet Özenbaşlı, 12 Nisan 1922'de 'na mensup olduğu gerekçesiyle hapse atıldı. 1924 ila 1927 seneleri arasında Kırım Özerk Cumhuriyeti Marif Bakan Yardımcısı oldu. Ondan sonra ise tekrar doktorluk yapmaya başladı.
10 Aralık 1928 tarihinde 25 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ancak 30 Ocak 1931 tarihinde mahkeme bu hükmü 10 yıllık kamp cezasına çevirdi. 1934 senesinde, Kırım dışında ikamet etmesi şartıyla, serbest bırakıldı; Sibirya'nın Novosibirsk ve şehirlerinde sürgün hayatı yaşadı. Hekimlik yaptı. II. Dünya Savaşı esnasında, Alman işgalinde Kırım'a döndü.
Romanya'dan kaçırılışı ve esareti
1943 senesinde, Sovyet ordusu Kırım'ı yeniden ele geçirmeden önce, Akmescit'ten ayrılarak önce Odessa'ya yerleşti sonra da Romanya'ya gitti. Romanya'da bir süre Köstence'de kaldı. Bu dönemde çeşitli vesilelerle Avrupa'daki Tatar diasporasının lideri Mustafa Edige Kırımal ile buluştu. Köstence'nin işgalinden önce Sovyet ajanları onu özel bir uçakla kaçırarak, tutuklayıp Moskova'ya gönderdiler. 20 Eylül 1947'de ise 25 yıl kamp cezasına mahkûm ettiler.
Kızı bu dönemi ‘‘II. Cihan Harbi olduğu vakitte babam Kırım'a döndü. Almanlar burada oldukları vakit geldi. Ondan önce babamın buraya gelme hakkı yoktu. Onu tutup hapse atarlardı. Almanlar gelince ailece gelip Kırım'a Ukrayna'ya yerleştik. Bir süre kaldıktan sonra... Muhit öylesine değiştiki. İki vahşi çizmenin arasında kaldık. Babam ve diğer Kırımlı aileler bu iki vahşi çizmeden kaçmak istedi. Birisi Hitler'in faşist çizmesi, ikincisi ise Stalin'in faşist çizmesiydi. Biz Kırımlılar ikisinin arasında kalmıştık. İkisi de Tatarlara hor bakardı. Alman hükümetinden talepleri vardı. Bunun için bir süre sonra Almanlar da babam dan rahatsız oldu. Onu hapse atacaklardı. O Alman hükümetinden milli haklarını diledi. Ancak, Almanlar bunları asla kabul etmediler. İstedikleri babamın “Kolobrateur” yani “İşbirlikçi” olmasıydı. Ona böyle bir mevki öngördüler. Babam bu siyaseti asla kabul etmedi, bunun üzerine kaçmak durumunda kaldı Kırım'dan sözleri ile anlatır (Avrupa Zaman Gazetesinde Eylül 2007'de Ahmet Özay tarafından yayınlanan mülakat).
Hürriyete kavuşması ve ölümü
1955 senesinde, O'nu ağır hasta halinde serbest bıraktılar. Ömrünün son yıllarını, Tacikistan'ın Leninabad şehrinde ailesi ile geçirdi. 4 Aralık 1958'de orada öldü. Naaşı Özbekistan'ın Hokand şehrinde toprağa verildi. 1993 yılında, naaşı Kırım'a getirilip, Bahçesaray'da Zincirli Medrese bahçesinde İsmail Gaspıralı'nın yanına defnedildi. Kendisi gibi doktor olan kızı Meryem Özenbaşlı da sürgünden döndükten sonra 2007 yılında Kırım'ın Akmescit şehrinde öldü.
Yazarlık yaşamı
Ahmet Özenbaşlı, kendisini aynı zamanda yetenekli bir yazar ve gazeteci olarak tanıttı, 1917 senesi, "" piyesini yazdı, "Kırım", "", "İleri", dergi ve gazetelerinde tarih, etnografya ve pedagoji sahalarına ait makaleleri ile muntazam surette kendisini duyurdu. Birçok edebi esere, şu cümleden 'ın eserlerine de incelemeler yazdı. Onu herkesin tanımasını sağlayan en önemli eseri ise, Kırım halkının anavatandan göç hikâyesini anlatan "" adlı tarihî eseridir. 1926 senesi ayrı bir kitap olarak çıkan bu eser, ""'nin 1992 senesi 1. ve 2. sayılarında basıldı. Eser, 1933-1936 yılları arasında, o tarihlerde Köstence'de Müstecip Ülküsal'ın çıkardığı Emel Dergisinde tefrika edilmiştir. 1997 senesi ise Akmescit'te (Simferopol) ise, yine ayrı kitap olarak çıkarıldı.
Eserleri
- O Yıkıntılar Altında, 1917
- Çarlık Hakimiyetinde Kırım Faciası, Akmescid 1926
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ahmet Ozenbasli 10 Subat 1893 Bahcesaray 4 Aralik 1958 Leninabad Tacikistan SSC Kirim Tatar Milli Firka hareketi onderlerinden siyaset ve fikir adami Bahcesaray da unlu medeniyet erbabi kultur adami Seyit Abdullah Ozenbasli nin ailesinde dogdu Egitim hayati1914 senesi Akmescid te liseyi bitirdikten sonra 1915 senesinde Odessa ya gidip nde tip fakultesine girdi Ahmet Ozenbasli lisede okurken Tatar halkinin tarihi ve medeniyeti ile ilgileniyordu Tercuman da basilan edebi materyallerle in fikirlerini ogrendi O zamanlarda ne katildi bu adim e katilmasina yardim etti 1917 yilinda Odessa daki liseli ve universiteli ogrenciler bir dernek kurdu ve Ahmet Ozenbasli dernegin baskani oldu Siyasi mucadelesiKirim a donup geldikten sonra Kirim Muslumanlari Kongresinde olusturulan Kirim Icra Komitesi uyeligine secildi Bu zamandan baslayarak siyasi faaliyetlerini arttirarak surdurdu Daha sonra Ahmet Ozenbasli Birinci Milli Kurultay in delegesi ve onun faal uyelerinden biri olarak on plana cikti Ic savas sirasinda nin yazari sonra Milli Firka nin onderlerinden birisi oldu 1920 senesinin sonunda vatani disina gitmeyi reddeden Ahmet Ozenbasli Kirim da Sovyet hakimiyeti kurulduktan sonra halkinin hak ve hukuku icin bu hakimiyet cercevesinde mucadele etmeye karar verdi 1921 senesi Totay Koy Ogretmen Okulu nda mudurluge atandi 1922 senesinde ise Kirim Devlet Universitesi Tip Fakultesini bitirip sinir hastaliklari doktoru oldu Ahmet Ozenbasli 12 Nisan 1922 de na mensup oldugu gerekcesiyle hapse atildi 1924 ila 1927 seneleri arasinda Kirim Ozerk Cumhuriyeti Marif Bakan Yardimcisi oldu Ondan sonra ise tekrar doktorluk yapmaya basladi 10 Aralik 1928 tarihinde 25 yil hapis cezasina carptirildi Ancak 30 Ocak 1931 tarihinde mahkeme bu hukmu 10 yillik kamp cezasina cevirdi 1934 senesinde Kirim disinda ikamet etmesi sartiyla serbest birakildi Sibirya nin Novosibirsk ve sehirlerinde surgun hayati yasadi Hekimlik yapti II Dunya Savasi esnasinda Alman isgalinde Kirim a dondu Romanya dan kacirilisi ve esareti1943 senesinde Sovyet ordusu Kirim i yeniden ele gecirmeden once Akmescit ten ayrilarak once Odessa ya yerlesti sonra da Romanya ya gitti Romanya da bir sure Kostence de kaldi Bu donemde cesitli vesilelerle Avrupa daki Tatar diasporasinin lideri Mustafa Edige Kirimal ile bulustu Kostence nin isgalinden once Sovyet ajanlari onu ozel bir ucakla kacirarak tutuklayip Moskova ya gonderdiler 20 Eylul 1947 de ise 25 yil kamp cezasina mahkum ettiler Kizi bu donemi II Cihan Harbi oldugu vakitte babam Kirim a dondu Almanlar burada olduklari vakit geldi Ondan once babamin buraya gelme hakki yoktu Onu tutup hapse atarlardi Almanlar gelince ailece gelip Kirim a Ukrayna ya yerlestik Bir sure kaldiktan sonra Muhit oylesine degistiki Iki vahsi cizmenin arasinda kaldik Babam ve diger Kirimli aileler bu iki vahsi cizmeden kacmak istedi Birisi Hitler in fasist cizmesi ikincisi ise Stalin in fasist cizmesiydi Biz Kirimlilar ikisinin arasinda kalmistik Ikisi de Tatarlara hor bakardi Alman hukumetinden talepleri vardi Bunun icin bir sure sonra Almanlar da babam dan rahatsiz oldu Onu hapse atacaklardi O Alman hukumetinden milli haklarini diledi Ancak Almanlar bunlari asla kabul etmediler Istedikleri babamin Kolobrateur yani Isbirlikci olmasiydi Ona boyle bir mevki ongorduler Babam bu siyaseti asla kabul etmedi bunun uzerine kacmak durumunda kaldi Kirim dansozleri ile anlatir Avrupa Zaman Gazetesinde Eylul 2007 de Ahmet Ozay tarafindan yayinlanan mulakat Hurriyete kavusmasi ve olumu1955 senesinde O nu agir hasta halinde serbest biraktilar Omrunun son yillarini Tacikistan in Leninabad sehrinde ailesi ile gecirdi 4 Aralik 1958 de orada oldu Naasi Ozbekistan in Hokand sehrinde topraga verildi 1993 yilinda naasi Kirim a getirilip Bahcesaray da Zincirli Medrese bahcesinde Ismail Gaspirali nin yanina defnedildi Kendisi gibi doktor olan kizi Meryem Ozenbasli da surgunden dondukten sonra 2007 yilinda Kirim in Akmescit sehrinde oldu Yazarlik yasamiAhmet Ozenbasli kendisini ayni zamanda yetenekli bir yazar ve gazeteci olarak tanitti 1917 senesi piyesini yazdi Kirim Ileri dergi ve gazetelerinde tarih etnografya ve pedagoji sahalarina ait makaleleri ile muntazam surette kendisini duyurdu Bircok edebi esere su cumleden in eserlerine de incelemeler yazdi Onu herkesin tanimasini saglayan en onemli eseri ise Kirim halkinin anavatandan goc hikayesini anlatan adli tarihi eseridir 1926 senesi ayri bir kitap olarak cikan bu eser nin 1992 senesi 1 ve 2 sayilarinda basildi Eser 1933 1936 yillari arasinda o tarihlerde Kostence de Mustecip Ulkusal in cikardigi Emel Dergisinde tefrika edilmistir 1997 senesi ise Akmescit te Simferopol ise yine ayri kitap olarak cikarildi EserleriO Yikintilar Altinda 1917 Carlik Hakimiyetinde Kirim Faciasi Akmescid 1926