Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Akkiraz, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.
| Akkiraz | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Akkiraz Akkiraz'ın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Çıldır |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1593 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 198 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Tarihçe
Akkiraz köyünün eski adı Kavtarnagebi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Kavtarnagebi (ქავთარნაგები), Gürcüce özel ad olan "Kavtara" (ქავთარა) ile "bina, ev" anlamına gelen "nagebi" (ნაგები) kelimelerinden türemiş olup "Kavtara evleri" anlamına gelir. Bu yer adı Türkçeye "Kaftarnageb" şeklinde girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile Çıldır Eyaleti cebe defterinde Kaftarnageb (كفترنكب) olarak geçer. Bu yer adı, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kertene Köy'e (كرتنە كوی) dönüşmüştür.
Kavtarnagebi köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Cavaheti bölgesinin Türkiye kısmında yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 1578 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün merkezinde bulunan Kavtarnagebi Kalesi bu dönemden kalmış olmalıdır.
Kavtarnagebi köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Çıldır livasının Kurd Kalası nahiyesine bağlıydı. Köyde 39 Hristiyan hane ve köyün nüfusun büyük çoğunluğu Gürcülerden oluşuyordu. Az sayıda da Ermeni yaşıyordu. Deftere göre köyde vergiye tabi olan buğday, arpa, çavdar ve keten tohumu tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Bir adet su değireni bulunuyordu.
Bugünkü Akkiraz köyünün idari sınırları içinde bulunan Gaçiani ve Petrisi köyleri, Kavtarnagebi'yle aynı idari konuma sahipti. Her iki köyün de nüfusu bu tarihte üçer haneden oluşuyordu. İki köyde sonradan ortadan kalkmıştır. Petrisi adıyla geride sadece kale kalmıştır. Zaldu köyü ise, 1595 tarihinde boş olarak kaydedilmiştir.
Kavtarnagebi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatı kapsamında Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 yılında yaptığı nüfus tespitinde Kavtarnakev (Картанакевъ) adıyla kaydettiği köy, Ardahan sancağının Çıldır kazasına bağlı Tzkarostavi nahiyesinin 13 köyünden biriydi. Köydeki 36 hanede, 153'ü erkek ve 159'u kadın olmak üzere, 312 kişi yaşıyordu. Nüfusu, iki hane hariç, Türk olarak kaydedilmiştir. İki hanede ise 10 Karapapak yaşıyordu. 1595 tarihli nüfusla kıyaslandığında köyün demografik yapısının tamamen değiştiği görülmektedir.
Kavtarnagebi, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Kavtarnagebi köyü Türkiye'ye bırakıldı.
Kavtarnagebi köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kertene Köy (كرتنە كوی) olarak geçer. Köy bu sırada Kars vilayetinin Çıldır kazasının Kurt Kale nahiyesine bağlıydı. 1940 genel nüfus sayımında "Kerteneköy" adıyla aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 650 kişiden oluşuyordu. Kavtarnagebi veya Kertene Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Akkiraz olarak değiştirilmiştir. 1965 genel nüfus sayımında Akkiraz köyünün nüfusu 1.038 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 256 kişi okuma yazma biliyordu.
Akkiraz köyünde bir kalenin var olduğu, köyün merkezindeki kayalık bir tepede günümüze ulaşan duvar kalıntılarından anlaşılmaktadır. Bugünkü köyün sınırları içinde bir başka tarihsel yapı ise, ortadan kalkmış olan Petrisi köyünün kalesidir. Petrisi Kalesi, Akkiraz köyünün 4,2 km güneybatısında, Petrisi ve Oğuz derelerinin birleştiği yerde bulunmaktadır. Bu kalenin günümüze kalan duvarlarının yüksekliği 4-5 metreyi bulur. Akkiraz köyünün 4,2 km batısında, köyün sakinlerinin "Kumulet" olarak adlandırdığı yerde, megalit bir kalenin kalıntıları bulunmaktadır. Bu kalenin ortadan kalkmış olan Kumuleti adlı yerleşmenin kalesi olduğu anlaşılmaktadır. Bugün Dirsekkaya köyü sınırları içinde kalan Zegani (Zaki) Kilisesi, tarihsel olarak Kavtarnagebi bölgesinde bulunuyordu. Bu yapı, 1902 yılında çok az zarar görmüş halde ayakta duruyordu. Zaki Kilisesi daha sonra, 1970 yılında dinamitle neredeyse tamamen yıkılmıştır.
Coğrafya
Akkiraz köyü, Ardahan il merkezine 77 km, Çıldır ilçe merkezine ise 35 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 198 |
| 2021 | 206 |
| 2020 | 218 |
| 2019 | 218 |
| 2018 | 244 |
| 2017 | 268 |
| 2016 | 287 |
| 2015 | 308 |
| 2014 | 315 |
| 2013 | 322 |
| 2012 | 322 |
| 2011 | 320 |
| 2010 | 327 |
| 2009 | 322 |
| 2008 | 331 |
| 2007 | 351 |
| 2000 | 412 |
| 1990 | 706 |
| 1985 | 896 |
Kaynakça
- ^ (İngilizce). Fallingrain.com. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Çıldır Akkiraz Köy Nüfusu". Nufusune.com. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ "ნაგები" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 25 Mart 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 427". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 265". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ a b
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 53. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ "1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 289". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 424-429". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 434". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ "Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 351" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 698". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 357" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 32, 53, 65-66 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 220, .
- ^ a b . YerelNet.org.tr. 7 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar
- Akkiraz, Çıldır için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Akkiraz Ardahan ilinin Cildir ilcesine bagli bir koydur AkkirazKoyArdahan in konumuAkkirazAkkiraz in Ardahan daki konumuUlkeTurkiyeIlArdahanIlceCildirCografi bolgeDogu Anadolu BolgesiRakim1593 mNufus 2022 Toplam198Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0478Il plaka kodu75Posta kodu75110TarihceAkkiraz koyunun eski adi Kavtarnagebi dir Gurcuce bir yer adi olan Kavtarnagebi ქავთარნაგები Gurcuce ozel ad olan Kavtara ქავთარა ile bina ev anlamina gelen nagebi ნაგები kelimelerinden turemis olup Kavtara evleri anlamina gelir Bu yer adi Turkceye Kaftarnageb seklinde girmistir Nitekim 1595 tarihli Osmanli mufassal defteri ile Cildir Eyaleti cebe defterinde Kaftarnageb كفترنكب olarak gecer Bu yer adi 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde Kertene Koy e كرتنە كوی donusmustur Kavtarnagebi koyu tarihsel Gurcistan i olusturan bolgelerden biri olan Cavaheti bolgesinin Turkiye kisminda yer alir Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi ve koyu 1578 yilinda Gurculerden ele gecirmistir Koyun merkezinde bulunan Kavtarnagebi Kalesi bu donemden kalmis olmalidir Kavtarnagebi koyu 1595 tarihli ve Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan adli Osmanli mufassal defterine gore Gurcistan Vilayeti icinde Cildir livasinin Kurd Kalasi nahiyesine bagliydi Koyde 39 Hristiyan hane ve koyun nufusun buyuk cogunlugu Gurculerden olusuyordu Az sayida da Ermeni yasiyordu Deftere gore koyde vergiye tabi olan bugday arpa cavdar ve keten tohumu tarimi ile aricilik yapiliyor domuz ve koyun besleniyordu Bir adet su degireni bulunuyordu Bugunku Akkiraz koyunun idari sinirlari icinde bulunan Gaciani ve Petrisi koyleri Kavtarnagebi yle ayni idari konuma sahipti Her iki koyun de nufusu bu tarihte ucer haneden olusuyordu Iki koyde sonradan ortadan kalkmistir Petrisi adiyla geride sadece kale kalmistir Zaldu koyu ise 1595 tarihinde bos olarak kaydedilmistir Zegani Zaki Kilisesi 1902 Dmitri Yermakov Kavtarnagebi koyu 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan imzalanan Berlin Antlasmasi uyarinca savas tazminati kapsaminda Osmanli Devleti tarafindan Rusya ya birakildi Rus idaresinin 1886 yilinda yaptigi nufus tespitinde Kavtarnakev Kartanakev adiyla kaydettigi koy Ardahan sancaginin Cildir kazasina bagli Tzkarostavi nahiyesinin 13 koyunden biriydi Koydeki 36 hanede 153 u erkek ve 159 u kadin olmak uzere 312 kisi yasiyordu Nufusu iki hane haric Turk olarak kaydedilmistir Iki hanede ise 10 Karapapak yasiyordu 1595 tarihli nufusla kiyaslandiginda koyun demografik yapisinin tamamen degistigi gorulmektedir Kavtarnagebi Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra bir sure bagimsiz Gurcistan in sinirlari icinde kaldi 1921 yilinda Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda 16 Mart 1921 de Sovyet Rusya ile Ankara Hukumeti arasinda imzalanan Moskova Antlasmasi yla da Kavtarnagebi koyu Turkiye ye birakildi Kavtarnagebi koyu 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde Kertene Koy كرتنە كوی olarak gecer Koy bu sirada Kars vilayetinin Cildir kazasinin Kurt Kale nahiyesine bagliydi 1940 genel nufus sayiminda Kertenekoy adiyla ayni idari konuma sahipti ve nufusu 650 kisiden olusuyordu Kavtarnagebi veya Kertene Turkce olmadigi icin koyun adi 1959 yilinda Akkiraz olarak degistirilmistir 1965 genel nufus sayiminda Akkiraz koyunun nufusu 1 038 kisiden olusuyor ve bu nufus icinde 256 kisi okuma yazma biliyordu Akkiraz koyunde bir kalenin var oldugu koyun merkezindeki kayalik bir tepede gunumuze ulasan duvar kalintilarindan anlasilmaktadir Bugunku koyun sinirlari icinde bir baska tarihsel yapi ise ortadan kalkmis olan Petrisi koyunun kalesidir Petrisi Kalesi Akkiraz koyunun 4 2 km guneybatisinda Petrisi ve Oguz derelerinin birlestigi yerde bulunmaktadir Bu kalenin gunumuze kalan duvarlarinin yuksekligi 4 5 metreyi bulur Akkiraz koyunun 4 2 km batisinda koyun sakinlerinin Kumulet olarak adlandirdigi yerde megalit bir kalenin kalintilari bulunmaktadir Bu kalenin ortadan kalkmis olan Kumuleti adli yerlesmenin kalesi oldugu anlasilmaktadir Bugun Dirsekkaya koyu sinirlari icinde kalan Zegani Zaki Kilisesi tarihsel olarak Kavtarnagebi bolgesinde bulunuyordu Bu yapi 1902 yilinda cok az zarar gormus halde ayakta duruyordu Zaki Kilisesi daha sonra 1970 yilinda dinamitle neredeyse tamamen yikilmistir CografyaAkkiraz koyu Ardahan il merkezine 77 km Cildir ilce merkezine ise 35 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2022 1982021 2062020 2182019 2182018 2442017 2682016 2872015 3082014 3152013 3222012 3222011 3202010 3272009 3222008 3312007 3512000 4121990 7061985 896Kaynakca Ingilizce Fallingrain com 4 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2020 a b c d e f g h i j k l m n o p q Ardahan Cildir Akkiraz Koy Nufusu Nufusune com 3 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Nisan 2020 ნაგები A Comprehensive Georgian English Dictionary Londra 2006 2 cilt 25 Mart 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 0 9535878 3 5 a b Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 427 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2024 Defter i Caba i Eyalet i Cildir 1694 1732 ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი 1694 1732 წწ Yayima hazirlayan Tsisana Abuladze Tiflis 1979 s 265 30 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2024 a b 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2015 s 53 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5 1595 tarihli Osmanli mufassal defterine gore Gurcistan Vilayeti nin etnik haritasi 1 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Mart 2024 a b Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt II cilt 1941 s 289 17 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2024 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 424 429 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2024 Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Kars oblasti Sira no 434 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2024 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1969 3 Cilt 2 cilt s 489 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2024 Genel Nufus Sayimi Ankara 1946 s 351 PDF 27 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Mart 2024 Koylerimiz Yayimlayan Icisleri Bakanligi Ankara 1968 s 698 23 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Nisan 2021 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 357 PDF 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Mart 2024 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2015 s 32 53 65 66 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 220 ISBN 9789941478178 a b YerelNet org tr 7 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Nisan 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1991 1990 Genel Nufus Sayimi Idari Bolunus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Subat 2020 Basbakanlik Devlet Istatistik Enstitusu 1986 1985 Genel Nufus Sayimi Idari Bolunus PDF sehirhafizasi sakarya edu tr 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Subat 2020 Dis baglantilarAkkiraz Cildir icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft