Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı Kazakça: Ақсу-Жабағылы қорығы, Aqsu-Jabağyly Qoryğy; Rusça: Aксу-Жабаглинский заповедник, Aksu-Zhabaglinskiy zapovednik), Orta Asya'nın en eski tabiatı koruma alanıdır. Kazakistan Cumhuriyeti'nin güney eyaletinde yer almaktadır. Tanrı Dağları'nın kuzey-batı sıradağlarını kapsar. Adı, bölgenin en büyük nehri olan Aksu'dan ve bölgenin kuzey kesiminde yer alan Zhabagly sıradağlarından gelmektedir.
| Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı | |
|---|---|
| Ақсу-Жабағылы қорығы | |
IUCN kategori Ia (tabiatı koruma alanı) | |
| Alan türü | Tabiatı koruma alanı |
| Devlet | Kazakistan |
| Federasyon | Türkistan Eyaleti |
| Koordinatları | 42°22′44″K 70°36′35″D / 42.37889°K 70.60972°D |
| Kapladığı alan | 1.319.339 km2 (326.016.000 akre) |
| Kuruluş tarihi | 1926 |
Coğrafya
Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı, batı Tanrı Dağları'nda, Talasskiy Alatau'nun batı kesimleirnde yer almaktadır. Doğu sınırını Kırgızistan, güney sınırını Maidantal nehri vadisi ve Özbekistan ile sınırlandırmaktadır. Batıda bölge Kızılkum, kuzeyde Karatau Dağları ile çevrilidir. Tanrı Dağlarıdoğuya ve güneye doğru uzanır. Bölge, Güney Kazakistan Eyaletindeki Tyul'kubaskiy- ve Lengerskiy-Rayon idari bölgesi içinde yer almaktadır. Tabiatı Koruma Alanı 131.934 hektarlık bir alana yayılmıştır. Tabiatı Koruma Alanı'nın rakımı 1100 – 4236 m arasında değişmektedir. Başlıca sıradağlar kuzeyde Zhabagly, orta kısımda Talasskiy Alatau, güneyde Baldybrektau ve Ugamskiy Alatau'dur. Budağlar, eğimsiz platolardan yükselen dik yamaçlar oluştururlar. Güney bölgesindeki Sayram Zirvesi, Koruma Alanı'nın en yüksek zirvesidir. Dağlık alan Jabaglı, Aksu ve Baldırbek nehirleri tarafından bölünmüştür ve bu nehirlerin hepsi batı yönünde Seyhun'a doğru akar ve ardından Aral Denizi'ne boşalır. Aksu Nehri, 500 m derinliğindeki Aksu Kanyonu'nu oluşturur. Kanyona koruma alanının güney kısmında yer alan dar bir yaya köprüsünden yürüyerek ulaşılabilmektedir.
Jeoloji
Tabiatı koruma alanındaki en baskın anakaya paleozoik kireç taşı, dolomit ve karbonlu tüftür. Yaylalarda ve eteklerinde kalın lös birikmiştir. Perm dönemine ait silisli magmatik ana kaya çok daha az sıklıkta görülür.[]
Flora ve bitki örtüsü
Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı, 1312 damarlı bitkiye vsahipliği yapar. En büyük cinslerden bazıları Astragalus, Gagea, Allium, Carex ve Oxytropis'tir. Yerli yabani elma (Malus sieversii, yabani üzüm (Vitis vinifera) ve birkaç yabani lale türü (örn. Tulipa greigii) gibi Kazakistan'ın kırmızı kitabında nesli tükenmekte olarak listelenen 44 nadir bitki türü bulunmaktadır. Koruma alanının alçak rakımları, ilkbaharda renkli bir geofit örtüsü oluşturan yarı çöl, maki ve bozkır ile kaplıdır. Dağ kuşağı, Juniperus seravshanica ve Juniperus semiglobosa ile seyrek ardıç ormanlarının ve Avrupa Sibirya ve Orta Asya bitkilerinin geliştiği çayırların bir mozaiğidir. Aksu Kanyonu, Malus sieversii ve Türkistan akçaağacı (Acer turkestanicum) ile bazı orman parçalarını barındırır. Daha yüksek rakımlarda, alpin-altı ve alpin kuşağında, Onobrychis echidna'lı çayırlar, uzun bitki örtüsü ve küçük çim toplulukları ile Carex melanantha ve Kobresia persica'lı kısa çim alanları görülür. Ana nehirler boyunca söğüt ve huş ormanları görülür. Bölgede kayrak bitki örtüsü sık görülür ve nadir soğan türleri Allium karataviense'ye ev sahipliği yapar, ayrıca bu bölgelerde Iris willmottiana ve Tulipa kaufmanniana da görülebilir.
Fauna
Koruma alanında, Kazakistan'ın kırmızı kitabında yüksek tehlike altında olarak listelenen 44 memeli türü bulunmaktadır. En belirgin tür, nadiren görülen kar leoparıdır. Himalaya boz ayısı, Tanrı Dağları argalisi (Ovis ammon karelini), Hint oklu kirpisi (Hystrix indica) ve Menzbier dağ sıçanı biraz daha sık görülür.
Kaynakça
- ^ Gosudarstvennaya Geologicheskaya Karta SSSR: K-42-XVII (Vannovka), Severo-Tyan’shanskaya seriya. Masshtab 1:200 000. (K-42-XVII [Vanovka], 1989.
- ^ A.F. Kovshar (Ed.): Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu-Dzhabagly. In: Tethys Biodiversity Research. Tom 1, S. 16.
- ^ A.F. Kovshar (Ed.): Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu-Dzhabagly. In: Tethys Biodiversity Research. Tom 1, S. 17-21.
- ^ . viranatura.com. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015.
- ^ A.F. Kovshar (Ed.): Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu-Dzhabagly. In: Tethys Biodiversity Research. Tom 1, S. 21-23.
- Resmi Aksu-Zhabagly Doğa Koruma Alanı web sitesi 3 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aksu Zhabagly Tabiati Koruma Alani Kazakca Aksu Zhabagyly korygy Aqsu Jabagyly Qorygy Rusca Aksu Zhabaglinskij zapovednik Aksu Zhabaglinskiy zapovednik Orta Asya nin en eski tabiati koruma alanidir Kazakistan Cumhuriyeti nin guney eyaletinde yer almaktadir Tanri Daglari nin kuzey bati siradaglarini kapsar Adi bolgenin en buyuk nehri olan Aksu dan ve bolgenin kuzey kesiminde yer alan Zhabagly siradaglarindan gelmektedir Aksu Zhabagly Tabiati Koruma AlaniAksu Zhabagyly korygyIUCN kategori Ia tabiati koruma alani Alan turu Tabiati koruma alaniDevlet KazakistanFederasyon Turkistan EyaletiKoordinatlari 42 22 44 K 70 36 35 D 42 37889 K 70 60972 D 42 37889 70 60972Kapladigi alan 1 319 339 km2 326 016 000 akre Kurulus tarihi 1926Ksi ve Ulken Kaindy nehirleri arasindaki plato Zhabagly daglari Aksu Zhabagly Tabiati Koruma Alani Aksu Zhabagly Tabiati Koruma AlaniCografyaAksu Zhabagly Tabiati Koruma Alani bati Tanri Daglari nda Talasskiy Alatau nun bati kesimleirnde yer almaktadir Dogu sinirini Kirgizistan guney sinirini Maidantal nehri vadisi ve Ozbekistan ile sinirlandirmaktadir Batida bolge Kizilkum kuzeyde Karatau Daglari ile cevrilidir Tanri Daglaridoguya ve guneye dogru uzanir Bolge Guney Kazakistan Eyaletindeki Tyul kubaskiy ve Lengerskiy Rayon idari bolgesi icinde yer almaktadir Tabiati Koruma Alani 131 934 hektarlik bir alana yayilmistir Tabiati Koruma Alani nin rakimi 1100 4236 m arasinda degismektedir Baslica siradaglar kuzeyde Zhabagly orta kisimda Talasskiy Alatau guneyde Baldybrektau ve Ugamskiy Alatau dur Budaglar egimsiz platolardan yukselen dik yamaclar olustururlar Guney bolgesindeki Sayram Zirvesi Koruma Alani nin en yuksek zirvesidir Daglik alan Jabagli Aksu ve Baldirbek nehirleri tarafindan bolunmustur ve bu nehirlerin hepsi bati yonunde Seyhun a dogru akar ve ardindan Aral Denizi ne bosalir Aksu Nehri 500 m derinligindeki Aksu Kanyonu nu olusturur Kanyona koruma alaninin guney kisminda yer alan dar bir yaya koprusunden yuruyerek ulasilabilmektedir JeolojiTabiati koruma alanindaki en baskin anakaya paleozoik kirec tasi dolomit ve karbonlu tuftur Yaylalarda ve eteklerinde kalin los birikmistir Perm donemine ait silisli magmatik ana kaya cok daha az siklikta gorulur kaynak belirtilmeli Flora ve bitki ortusuAksu Zhabagly Tabiati Koruma Alani 1312 damarli bitkiye vsahipligi yapar En buyuk cinslerden bazilari Astragalus Gagea Allium Carex ve Oxytropis tir Yerli yabani elma Malus sieversii yabani uzum Vitis vinifera ve birkac yabani lale turu orn Tulipa greigii gibi Kazakistan in kirmizi kitabinda nesli tukenmekte olarak listelenen 44 nadir bitki turu bulunmaktadir Koruma alaninin alcak rakimlari ilkbaharda renkli bir geofit ortusu olusturan yari col maki ve bozkir ile kaplidir Dag kusagi Juniperus seravshanica ve Juniperus semiglobosa ile seyrek ardic ormanlarinin ve Avrupa Sibirya ve Orta Asya bitkilerinin gelistigi cayirlarin bir mozaigidir Aksu Kanyonu Malus sieversii ve Turkistan akcaagaci Acer turkestanicum ile bazi orman parcalarini barindirir Daha yuksek rakimlarda alpin alti ve alpin kusaginda Onobrychis echidna li cayirlar uzun bitki ortusu ve kucuk cim topluluklari ile Carex melanantha ve Kobresia persica li kisa cim alanlari gorulur Ana nehirler boyunca sogut ve hus ormanlari gorulur Bolgede kayrak bitki ortusu sik gorulur ve nadir sogan turleri Allium karataviense ye ev sahipligi yapar ayrica bu bolgelerde Iris willmottiana ve Tulipa kaufmanniana da gorulebilir FaunaKoruma alaninda Kazakistan in kirmizi kitabinda yuksek tehlike altinda olarak listelenen 44 memeli turu bulunmaktadir En belirgin tur nadiren gorulen kar leoparidir Himalaya boz ayisi Tanri Daglari argalisi Ovis ammon karelini Hint oklu kirpisi Hystrix indica ve Menzbier dag sicani biraz daha sik gorulur Kaynakca Gosudarstvennaya Geologicheskaya Karta SSSR K 42 XVII Vannovka Severo Tyan shanskaya seriya Masshtab 1 200 000 K 42 XVII Vanovka 1989 A F Kovshar Ed Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu Dzhabagly In Tethys Biodiversity Research Tom 1 S 16 A F Kovshar Ed Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu Dzhabagly In Tethys Biodiversity Research Tom 1 S 17 21 viranatura com 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mayis 2015 A F Kovshar Ed Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu Dzhabagly In Tethys Biodiversity Research Tom 1 S 21 23 Resmi Aksu Zhabagly Doga Koruma Alani web sitesi 3 Kasim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce