Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aksu Çayı (Hititçe: 𒁉𒋻𒀀𒅀 Kaştaraya), Akdeniz Bölgesi'nin Göller Yöresi'nden doğarak Antalya yakınlarında denize dökülen akarsudur. Aksu Çayı, Büyük Hitit Kralı IV. Tuthaliya'nın vasalı olan Tarhuntaşşa kralıyla yaptığı antlaşmaya göre bugünkü Teke yarımadasında yer alan Lukka diyarıyla Orta Toroslar'da yer alan Tarhuntaşşa bölgesini birbirinden ayıran sınır olarak belirlenmiştir.
| Aksu Çayı | |
|---|---|
 Aksu Çayı'nın Akdeniz'e döküldüğü alan | |
| Genel bilgiler | |
| Kaynak | Göller Yöresi |
| Ağız | Akdeniz |
| Ağız rakımı | 0 m |
| Uzunluk | 145 km |
| Havza alanı | 3386 km² |
| Debi | 140 m³/sn |
Coğrafi konum
Havzanın şekil itibarıyla kuzeyden güneye doğru daraldığı görülmektedir. Aksu çayı havzasının en dar kesimi çayın Akdeniz’e kavuştuğu kıyı kesimidir. Aksu Çayı havzası matematiksel konum itibarıyla 36-38 kuzey enlemleriyle 30-31 doğu boylamları arasında yer almaktadır. Aksu Çayı havzasının orta çığırının bir kısmı Burdur ili sınırları içerisinde yer almakta olup, esas itibarıyla havzanın büyük kısmı Isparta ve Antalya illeri sınırları içerisinde yer almaktadır. Su toplama havzası 8000 km² kadar olan Aksu, Isparta yakınlarındaki ile Davraz Dağı'ndan gelen suların birleşmesiyle oluşur. Bu dağlar kalker ve flişlerden bir yapıya sahiptir; her ikisinin yüksekliği 2235 ve 2635 metredir. Aksu önce güneydoğu doğrultusunda akar; Kovada Gölü'ne girer; yer altı sularına karışarak ilerler aşağı 'nün güneyine Eğirdir Gölü'nün sularıyla birleşir. Daha sonra güneye doğru akıp kendinden daha çok akımlı Göksu ile güçlenerek, süratli akışlı bir ırmak özellliği kazanarak güneye doğru akar ve Antalya Körfezi'ne erişir.
Drenaj tipi
Aksu Çayı havzasının drene eden akarsularda değişik drenaj tipleri göze çarpmakla özellikle Aksu çayı aşağı vadisinde örgülü drenaj tipine sıkça rastlanmaktadır.
İklim özellikleri
Kalker katmanlarda bol miktarda su veren birçok kaynakları ırmağı besler, ancak su düzeyi yazın ve güzün düşer, fakat vadide her zaman bol su vardır. Kışın ve ilkbaharda akım 140 ölçülmüştür. Yüksek dağlara yağan karlar eridikçe, Aksu'ya düzenli olarak su verir, ancak sağanakların ardından su düzeyinde birden yükselmeler görülür. Aksu aşağı kesiminde düzlüklerde akar. Sulamada bol miktarda kullanılmaktadır.
Havzada yağış ortalaması 500–800 mm arasındadır.
Toprak çeşitleri
Akarsuyun taşıdığı alüvyal maddeler toprağın verimlileşmesinin sağlar. Bu alüvyonlar doğal gübre değerindedir. Aksu Çayı havzasında zonal ve azonal toprak grupları içerisine giren toprak çeşitleri yer almaktadır. Polye tabanları, ormanlık sahalar ve aşınımdan korunmuş sahalarda zonal topraklar, daha çok taşınmış materyallerin bulunduğu sahalarda ise azonal topraklar gözlenmektedir.
Aksu Çayı havzasındaki toprakların tamamına yakını başkalaşım, sedimanter ve ofiolitik nitelikteki malzemelerin değişik şekillerde parçalanması neticesinde oluşmuşlardır. Aksu çayı havzasında sekiz büyük topak grubu yer almaktadır. Bunlar;
- Kırmızı Akdeniz toprakları
- Kırmızı-Kahverengi Akdeniz toprakları
- Kestane rengi topraklar
- Kahverengi orman toprakları
- topraklar
- Alüvyal topraklar
Bitki örtüsü
Aksu çayı havzasında doğal bitki örtüsünü etkileyecek iklim, toprak, rüzgâr, bakı, nem gibi birçok coğrafi faktörün etkisiyle havzada çok sayıda bitki türüne rastlanmaktadır. Hakim bitki örtüsü maki formasyonları ve onun üyeleridir. Havzada 0-600 metre yükseltiler arasında; Akdeniz iklimine özgü maki üyeleri yer almaktadır. Burada en çok rastlanan türler; kermez meşesi, pırnal meşe, funda, sakız, tespih, defne, , menengiç, akçakesme, sandal ve kıyı kesimlerde keçiboynuzudur.
Kaynakça
- ^ KALYONCU, Hasan ve diğ. "Aksu Çayı'nda (Isparta-Antalya) Epilitik Alg Çeşitliliği ve Akarsuyun Fizikokimyasal Yapısı Arasındaki İlişki". 21 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Kasım 2018.
- ^ İLHAN, Şeyhmuz. (PDF). sdu.edu.tr. 20 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2018.
- ^ Metin Alparslan ve Meltem Doğan-Alparslan (2015). "The Hittites and their Geography: Problems of Hittite Historical Geography". European Journal of Archaeology 18(1):90-110. s. 100. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022.
- ^ Gary Beckman (1996). Hittite Diplomatic Texts (İngilizce). s. No. 18C. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aksu Cayi Hititce 𒁉𒋻𒀀𒅀 Kastaraya Akdeniz Bolgesi nin Goller Yoresi nden dogarak Antalya yakinlarinda denize dokulen akarsudur Aksu Cayi Buyuk Hitit Krali IV Tuthaliya nin vasali olan Tarhuntassa kraliyla yaptigi antlasmaya gore bugunku Teke yarimadasinda yer alan Lukka diyariyla Orta Toroslar da yer alan Tarhuntassa bolgesini birbirinden ayiran sinir olarak belirlenmistir Aksu CayiAksu Cayi nin Akdeniz e dokuldugu alanGenel bilgilerKaynak Goller YoresiAgiz AkdenizAgiz rakimi 0 mUzunluk 145 kmHavza alani 3386 km Debi 140 m snCografi konumAksu Cayi nin havadan goruntusu Havzanin sekil itibariyla kuzeyden guneye dogru daraldigi gorulmektedir Aksu cayi havzasinin en dar kesimi cayin Akdeniz e kavustugu kiyi kesimidir Aksu Cayi havzasi matematiksel konum itibariyla 36 38 kuzey enlemleriyle 30 31 dogu boylamlari arasinda yer almaktadir Aksu Cayi havzasinin orta cigirinin bir kismi Burdur ili sinirlari icerisinde yer almakta olup esas itibariyla havzanin buyuk kismi Isparta ve Antalya illeri sinirlari icerisinde yer almaktadir Su toplama havzasi 8000 km kadar olan Aksu Isparta yakinlarindaki ile Davraz Dagi ndan gelen sularin birlesmesiyle olusur Bu daglar kalker ve flislerden bir yapiya sahiptir her ikisinin yuksekligi 2235 ve 2635 metredir Aksu once guneydogu dogrultusunda akar Kovada Golu ne girer yer alti sularina karisarak ilerler asagi nun guneyine Egirdir Golu nun sulariyla birlesir Daha sonra guneye dogru akip kendinden daha cok akimli Goksu ile guclenerek suratli akisli bir irmak ozellligi kazanarak guneye dogru akar ve Antalya Korfezi ne erisir Drenaj tipiAksu Cayi havzasinin drene eden akarsularda degisik drenaj tipleri goze carpmakla ozellikle Aksu cayi asagi vadisinde orgulu drenaj tipine sikca rastlanmaktadir Iklim ozellikleriKalker katmanlarda bol miktarda su veren bircok kaynaklari irmagi besler ancak su duzeyi yazin ve guzun duser fakat vadide her zaman bol su vardir Kisin ve ilkbaharda akim 140 olculmustur Yuksek daglara yagan karlar eridikce Aksu ya duzenli olarak su verir ancak saganaklarin ardindan su duzeyinde birden yukselmeler gorulur Aksu asagi kesiminde duzluklerde akar Sulamada bol miktarda kullanilmaktadir Havzada yagis ortalamasi 500 800 mm arasindadir Toprak cesitleriAkarsuyun tasidigi aluvyal maddeler topragin verimlilesmesinin saglar Bu aluvyonlar dogal gubre degerindedir Aksu Cayi havzasinda zonal ve azonal toprak gruplari icerisine giren toprak cesitleri yer almaktadir Polye tabanlari ormanlik sahalar ve asinimdan korunmus sahalarda zonal topraklar daha cok tasinmis materyallerin bulundugu sahalarda ise azonal topraklar gozlenmektedir Aksu Cayi havzasindaki topraklarin tamamina yakini baskalasim sedimanter ve ofiolitik nitelikteki malzemelerin degisik sekillerde parcalanmasi neticesinde olusmuslardir Aksu cayi havzasinda sekiz buyuk topak grubu yer almaktadir Bunlar Kirmizi Akdeniz topraklari Kirmizi Kahverengi Akdeniz topraklari Kestane rengi topraklar Kahverengi orman topraklari topraklar Aluvyal topraklarBitki ortusuAksu cayi havzasinda dogal bitki ortusunu etkileyecek iklim toprak ruzgar baki nem gibi bircok cografi faktorun etkisiyle havzada cok sayida bitki turune rastlanmaktadir Hakim bitki ortusu maki formasyonlari ve onun uyeleridir Havzada 0 600 metre yukseltiler arasinda Akdeniz iklimine ozgu maki uyeleri yer almaktadir Burada en cok rastlanan turler kermez mesesi pirnal mese funda sakiz tespih defne menengic akcakesme sandal ve kiyi kesimlerde keciboynuzudur Kaynakca KALYONCU Hasan ve dig Aksu Cayi nda Isparta Antalya Epilitik Alg Cesitliligi ve Akarsuyun Fizikokimyasal Yapisi Arasindaki Iliski 21 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Kasim 2018 ILHAN Seyhmuz PDF sdu edu tr 20 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Kasim 2018 Metin Alparslan ve Meltem Dogan Alparslan 2015 The Hittites and their Geography Problems of Hittite Historical Geography European Journal of Archaeology 18 1 90 110 s 100 Erisim tarihi 29 Eylul 2022 Gary Beckman 1996 Hittite Diplomatic Texts Ingilizce s No 18C Erisim tarihi 29 Eylul 2022