Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alaşımlı çelik, mekanik özelliklerini geliştirmek için ağırlıkça % 1.0 ila % 50 arasında toplam miktarlarda çeşitli elementlerle alaşımlanan çeliktir.
Çelik, demir, karbon, az miktarda fosfor, silikon, sülfür ve % 1.5’u geçmeyecek oranda manganez içerir. Bu tip çeliklere "sade karbonlu çelikler" denilir. "Alaşım çelikler" ise % 1’den az karbon içeren çelikler olup, çeliğin özelliklerini değiştirmek için diğer metallerden yeterli miktarlarda çeliğe ilave edilir. En önemli alaşım elementleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Alaşım elementleri
- Alüminyum ; alaşımlı çeliklerde % 1’e kadar alüminyum ilavesi alaşıma sertlik verir. Nitrürleme işlemi ile dış kısımlarda aşınmaya dayanım kazandırılır.
- Krom ; küçük miktarlardaki krom, sert karpitlerin oluşumunu dengeler ve çeliklerin ısıl işlem hassasiyetini geliştirir. Alaşımlara krom katkısı ile tane oluşumu artmaktadır. Büyük miktarlarda krom ilavesi ısı ve korozyon direncini geliştirir.
- Kobalt ; çeliğin ısıl-işlem dönüşümünün yavaşlamasına neden olurken,takım çeliklerinin yumuşatma olmaksızın yüksek sıcaklıklarda çalışabilme kabiliyetini geliştirir. Kobalt süper hava çelikleri için çok önemli bir alaşım elementidir.
- Bakır ; alaşıma % 0.5’e kadar bakır ilavesi,alaşım çeliklerinin korozyon direncini geliştirmektedir.
- Kurşun ; alaşıma % 0.2’e kadar kurşun ilavesi, çeliğin işlenebilme kabiliyetini artırırken, dayanımını azaltmaktadır.
- Manganez ; çelik içinde manganez daima bulunur. Manganez ergitme işleminden sonar arta kalan sülfürle birleşerek demir sülfür oluşturur ve çeliğin sünekliğini arttırır.
- Molibden ; çelik alaşımlarında, yüksek sıcaklıklarda sünme dayanımını yükseltir, karpiti dengeler, kesici takımların kızıl derece sertliğini geliştirir. Nikel-Krom çeliklerinde temper kırılganlığını azaltır.
- Nikel ; tane ıslahı yaparak dayanımı artırır. Korozyon direncini geliştirir. Olumsuz tarafı, yapı içindeki karpitlerin dengesini olumsuz etkiler.
- Fosfor ; ergitme işleminin bir artık elementedir. Çelikte zayıflığa neden olur ve genelde miktarının %0.05’in altında olması için büyük önem gösterilir. Bununla beraber alaşımın işleme özelliğini geliştirir.
- Silisyum ; % 0.3’e kadar silikon fosforla birlikte alaşımın mekanik özelliklerini düşürmeden akıcılığını artırır. Alaşıma % 1’e kadar silikon ilavesi çeliklerin ısı direncini geliştirir.
- Kükürt ; ergitme işleminin bir artık elementedir. Çeliğin dayanım ve tokluğunu azalttığından, giderilmesi için her türlü çaba gösterilir. Alaşımın işlenebilirliklerini geliştirmek için bir miktar kükürt ilave edilir.
- Tungsten ; alaşım çeliklerinin çok sert karbit oluşturmalarına yardımcı olurken, ısıl işlemlerin dönüşümünde ise gecikmeye neden olmaktadır. Bu durum çeliklerin yüksek sıcaklıklarda sertliklerini korumalarına imkân sağlar.
- Titanyum: En sağlıklı çelik alaşımlarından biridir.
- Vanadyum ; alaşım çelikleri içindeki bu elementin alaşımının özelliklerine çok ve çeşitli etkileri vardır. Bunlar;
- Karpit oluşumuna yardımcı olur.
- Martenziti dengeli hale getirerek, malzemenin sertleştirilme özelliğini geliştirir.
- Tane oluşumunu azaltır.
- Takım ve kalıp çeliklerin kızıl sertlik derecesine erişmelerine imkân verir.
- Çeliklerin yorulma dayanımlarını geliştirir.
Alaşım elementlerinin etkileri
Alaşım elementlerinin çeliklere iki önemli etkisi vardır; bunlar:
- Alaşım elementleri esas metalle katı bir çözelti oluşturabilirler ve bu çözelti genelde tok fakat sünektir.
- Ana metalle (birbirleri ile) bileşim oluştururlar, bileşim kırılganlığı, sertliği iyileştirir.
Alaşımlı çeliklerde kullanılan elementlerin çoğu birbirinin yerine geçecek katı çözeltiler oluştururlar. Yani kafes hücresindeki bir veya daha fazla atom yer değiştirebilir. Bu durum alaşımın vuruş ve çekme dayanımını artırır. Düşük karbonlu çelikler ferrit fazında ise, malzemenin sünekliğinde hiçbir azalma olmaksızın dayanımı artar. Süneklikte kayıp olmadan dayanım ve toklukta iyileştirme imkânları vermesi alaşım elementlerinin, çeliklere ilavelerinin en önemli etkilerinden biridir.
Alaşım elementleri, demir-karbon termal denge diyagramında dönüşüm sıcaklıklarını da değiştirir. Elementlerin çoğu oda sıcaklığında östenit olduklarından, yüzey merkezli kübik kristalleri etkilemektedirler. Elementler birbiri içinde çözünerek, yüzey merkezli kafes yapısına sahip olurlar. Böylece alaşım elementleri YMK (gama) fazından, HMK (α-ferrit) fazına ters yönde dönüşüm yaparlar. Alaşım elementleri östeniti dengeleyip, mevcut sıcaklık aralığını arttıracaklardır. Bundan dolayı elementlerin çoğunda denge oluştuğundan, östenit karbid oluşturmak için mevcut karbon ile reaksiyona girmez. Karbon östenit içinde katı çözelti olarak kalmaya meyillidir. Bu durum A3 dönüşüm sıcaklığındaki baskıyı daha ileri seviyeye götürmeye yardım eder. Alaşımlarda yeterli miktarda alaşım elementleri mevcut olduğu takdirde, gama fazı oda sıcaklığında dengeli hale gelebilir.
Alaşımlı çeliklerin sınıflandırılması
Geniş aralıklarla üretilen alaşımlı çeliklerin en verimli şekilde sınıflandırılması; çeliklerin önce uygulama alanlarına göre, daha sonra ise alaşım elementlerinin özelliklerine göre alt gruplara ayrılması ile sağlanır.
- 1.Yapı çelikleri
- a.Manganez çelikleri
- b.Nikel çelikleri
- c.Nikel-kromlu çelikler
- d.Nikel-krom-molibden çelikleri
- e.Nikel-krom-vanadyum çelikleri
- f.Molibden çelikleri
- g.Krom-Molibden çelikleri
- h.Krom çelikleri
- i.Silisyum çelikleri
- 2.Aşınmaya dirençli çelikler
- a.Nikel çelikleri
- b.Krom-molibden çelikleri
- c.Paslanmaz çelikler
- 3.Isıya dirençli çelikler
- 4.Mıknatıs çelikleri
- 5.Kalıp çelikleri
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Alasimli celik mekanik ozelliklerini gelistirmek icin agirlikca 1 0 ila 50 arasinda toplam miktarlarda cesitli elementlerle alasimlanan celiktir Celik demir karbon az miktarda fosfor silikon sulfur ve 1 5 u gecmeyecek oranda manganez icerir Bu tip celiklere sade karbonlu celikler denilir Alasim celikler ise 1 den az karbon iceren celikler olup celigin ozelliklerini degistirmek icin diger metallerden yeterli miktarlarda celige ilave edilir En onemli alasim elementleri asagidaki gibi siralanabilir Alasim elementleriAluminyum alasimli celiklerde 1 e kadar aluminyum ilavesi alasima sertlik verir Nitrurleme islemi ile dis kisimlarda asinmaya dayanim kazandirilir Krom kucuk miktarlardaki krom sert karpitlerin olusumunu dengeler ve celiklerin isil islem hassasiyetini gelistirir Alasimlara krom katkisi ile tane olusumu artmaktadir Buyuk miktarlarda krom ilavesi isi ve korozyon direncini gelistirir Kobalt celigin isil islem donusumunun yavaslamasina neden olurken takim celiklerinin yumusatma olmaksizin yuksek sicakliklarda calisabilme kabiliyetini gelistirir Kobalt super hava celikleri icin cok onemli bir alasim elementidir Bakir alasima 0 5 e kadar bakir ilavesi alasim celiklerinin korozyon direncini gelistirmektedir Kursun alasima 0 2 e kadar kursun ilavesi celigin islenebilme kabiliyetini artirirken dayanimini azaltmaktadir Manganez celik icinde manganez daima bulunur Manganez ergitme isleminden sonar arta kalan sulfurle birleserek demir sulfur olusturur ve celigin sunekligini arttirir Molibden celik alasimlarinda yuksek sicakliklarda sunme dayanimini yukseltir karpiti dengeler kesici takimlarin kizil derece sertligini gelistirir Nikel Krom celiklerinde temper kirilganligini azaltir Nikel tane islahi yaparak dayanimi artirir Korozyon direncini gelistirir Olumsuz tarafi yapi icindeki karpitlerin dengesini olumsuz etkiler Fosfor ergitme isleminin bir artik elementedir Celikte zayifliga neden olur ve genelde miktarinin 0 05 in altinda olmasi icin buyuk onem gosterilir Bununla beraber alasimin isleme ozelligini gelistirir Silisyum 0 3 e kadar silikon fosforla birlikte alasimin mekanik ozelliklerini dusurmeden akiciligini artirir Alasima 1 e kadar silikon ilavesi celiklerin isi direncini gelistirir Kukurt ergitme isleminin bir artik elementedir Celigin dayanim ve toklugunu azalttigindan giderilmesi icin her turlu caba gosterilir Alasimin islenebilirliklerini gelistirmek icin bir miktar kukurt ilave edilir Tungsten alasim celiklerinin cok sert karbit olusturmalarina yardimci olurken isil islemlerin donusumunde ise gecikmeye neden olmaktadir Bu durum celiklerin yuksek sicakliklarda sertliklerini korumalarina imkan saglar Titanyum En saglikli celik alasimlarindan biridir Vanadyum alasim celikleri icindeki bu elementin alasiminin ozelliklerine cok ve cesitli etkileri vardir Bunlar Karpit olusumuna yardimci olur Martenziti dengeli hale getirerek malzemenin sertlestirilme ozelligini gelistirir Tane olusumunu azaltir Takim ve kalip celiklerin kizil sertlik derecesine erismelerine imkan verir Celiklerin yorulma dayanimlarini gelistirir Alasim elementlerinin etkileriCelik Alasim elementlerinin celiklere iki onemli etkisi vardir bunlar Alasim elementleri esas metalle kati bir cozelti olusturabilirler ve bu cozelti genelde tok fakat sunektir Ana metalle birbirleri ile bilesim olustururlar bilesim kirilganligi sertligi iyilestirir Alasimli celiklerde kullanilan elementlerin cogu birbirinin yerine gececek kati cozeltiler olustururlar Yani kafes hucresindeki bir veya daha fazla atom yer degistirebilir Bu durum alasimin vurus ve cekme dayanimini artirir Dusuk karbonlu celikler ferrit fazinda ise malzemenin sunekliginde hicbir azalma olmaksizin dayanimi artar Suneklikte kayip olmadan dayanim ve toklukta iyilestirme imkanlari vermesi alasim elementlerinin celiklere ilavelerinin en onemli etkilerinden biridir Alasim elementleri demir karbon termal denge diyagraminda donusum sicakliklarini da degistirir Elementlerin cogu oda sicakliginda ostenit olduklarindan yuzey merkezli kubik kristalleri etkilemektedirler Elementler birbiri icinde cozunerek yuzey merkezli kafes yapisina sahip olurlar Boylece alasim elementleri YMK gama fazindan HMK a ferrit fazina ters yonde donusum yaparlar Alasim elementleri osteniti dengeleyip mevcut sicaklik araligini arttiracaklardir Bundan dolayi elementlerin cogunda denge olustugundan ostenit karbid olusturmak icin mevcut karbon ile reaksiyona girmez Karbon ostenit icinde kati cozelti olarak kalmaya meyillidir Bu durum A3 donusum sicakligindaki baskiyi daha ileri seviyeye goturmeye yardim eder Alasimlarda yeterli miktarda alasim elementleri mevcut oldugu takdirde gama fazi oda sicakliginda dengeli hale gelebilir Alasimli celiklerin siniflandirilmasiGenis araliklarla uretilen alasimli celiklerin en verimli sekilde siniflandirilmasi celiklerin once uygulama alanlarina gore daha sonra ise alasim elementlerinin ozelliklerine gore alt gruplara ayrilmasi ile saglanir 1 Yapi celikleria Manganez celikleri b Nikel celikleri c Nikel kromlu celikler d Nikel krom molibden celikleri e Nikel krom vanadyum celikleri f Molibden celikleri g Krom Molibden celikleri h Krom celikleri i Silisyum celikleri2 Asinmaya direncli celiklera Nikel celikleri b Krom molibden celikleri c Paslanmaz celikler3 Isiya direncli celikler 4 Miknatis celikleri 5 Kalip celikleri