Albert Eschenmoser (5 Ağustos 1925, Erstfeld - 14 Temmuz 2023), karmaşık heterosikilik doğal bileşiklerin, en önemlisi B12 vitamininin, sentezi üstüne çalışmaları ile tanınan İsviçreli organik kimyager. Organik sentez alanına yaptığı önemli katkıların yanı sıra, Eschenmoser'in yapay nükleik asitlerin sentetik yolları üstüne çalışmalarıyla Hayatın Kaynağı üstüne öncü çalışmaları vardır. 2009'da emekli olmadan önce ETH Zürih ve La Jolla, Kaliforniya'daki Scripps Araştırma Enstitüsü'ne bağlı Skaggs Kimyasal Biyoloji Enstitüsü'nde profesörlükleri vardı. Ayrıca Chicago Üniversitesi, Cambridge Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi'nde misafir profesör olarak çalıştı.
Albert Eschenmoser | |
---|---|
Doğum | 5 Ağustos 1925 Erstfeld, İsviçre |
Ölüm | 14 Temmuz 2023 (97 yaşında) |
Milliyet | İsviçreli |
Eğitim | ETH Zürih |
Tanınma nedeni | B12 vitamininin sentezlenmesi (Robert Burns Woodward ile) |
Ödüller | Marcel Benoist Ödülü (1972) Davy Madalyası (1978) Wolf Kimya Ödülü (1986) |
Kariyeri | |
Dalı | organik kimya |
Çalıştığı kurumlar | ETH Zürih |
Doktora danışmanı | Lavoslav Ružička |
İlk çalışmaları ve B12 vitaminin sentezi
Eschenmoser bilimsel kariyerine Lavoslav Ružička'nın ETH Zürih'teki laboratuvarında yüksek lisans öğrencisi olarak başladı. Ružička ve testosteronun sentezi üstüne çalışmalarıyla 1939 Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmış önemli bir organik kimyagerdi. Eschenmoser'in doymamış, konjüge hidrokarbonların siklizasyonu üstüne ilk çalışmaları terpen kimyasının gelişimine doğrudan katkı sağlamış ve steroid biyosentezinin anlaşılmasına ışık tutmuştur.
1960'ların başında ETH Zürih'te Genel Organik Kimya Profesörü olan Eschenmoser zamanının en karmaşık doğal ürününün sentezi üstüne çalışmaya başladı -B12 vitamini. Harvard Üniversitesi'nden meslektaşı Robert Burns Woodward ile kayda değer bir işbirliği yaptı ve neredeyse yüz öğrenci ve doktoralı çalışandan oluşan bir ekip yıllarca bu vitaminin sentezlenmesi üstüne çalıştı. O sırada B12 vitaminin sentezlenmesinin önündeki en büyük engel molekülün merkezindeki halkası yapısının tamamlanması için gerekli olan makrosiklik halka kapanmasının kurulmasının zor olmasıydı. Buna rağmen Eschemoser ve çalışma arkadaşları bu bağın yüksek derece stereospesifikitesi ile kurulabileceği bir dizi reaksiyon durumu keşfetti. "A/D varyantı" olarak adlandırılan yeni bir fotokimyasal proses de keşifleri arasındadır. Çalışma 1973'te yayımlandı ve organik kimya tarihinde bir dönüm noktası oldu.
Eschenmoser fragmentasyonu, Eschmoser sülfat daralması ve Eschenmoser tuzu adını Eschenmoser'den alır.
Hayatın Kaynağı araştırması
Hayatın kimyasal kaynağı üstüne araştırmalarda özellikle zorlayıcı bir soru modern biyolojik sistemlerde bulunan nükleik asitlerin omurgasını oluşturan ribozun seçimidir. Eschenmoser'in önemli yoğunlukta fosforlu riboz üreten formoz reaksiyonun bir varyasyonu üstüne çalışmaları önemli bilgiler sağladı. Eschenmoser ve meslektaşları fosforlu , (ardışık formaldehit yoğunlaşmasının ürünü) gliseraldehit ile yoğunlaştırıldığında duruma bağlı olarak fosforlu riboz üretilebildiğini gösterdi. Bu modern biyokimyadaki hem şeker ribozunun hem de monomer nükleotidlerin polimerizasyonu için gerekli olan fosfat grubunun kaynağı hakkında gerçek olabilecek bir açıklama sağlıyordu.
TNA ve Yapay Nükleik Asit
Eschenmoser yapay nükleik asitlerin sentetik yollarını, özellikle polimerin şeker omurgasını değiştirerek geliştirdi. Doğal olarak oluşan nükleik asitlere bir dizi yapısal alternatif geliştiren Eschenmoser ve meslektaşları sentetik nükleik asitlerle doğal olanların özelliklerini karşılaştırarak modern biyokimyasal prosesler için hayati öneme sahip RNA ve DNA'nın özelliklerini efektif olarak belirleyebildiler. Bu çalışma nükleobazların taban eşleyici yüzeyleri arasındaki hidrojen bağı etkileşimlerinin modern nükleik asitlerin yapısında ribozun doğal olarak seçilmesi için gereken baskıyı sağlayamayacağını gösterdi. Pentoz şekerlerinin, özellikle ribozun, DNA'nın heliks yapısına doğal olarak oluşan oligonükleotidlerde taban çifti dizilme mesafesini optimize ederek önemli bir katkı sağladığını tespit etti. Bu taban dizilim etkileşimleri nükleobazların (A, G, C, T veya RNA'da U) taban eşleme yüzeylerine yön verir ve sabitler. Bu bulgular günümüzde çok iyi anlaşılmış standart Watson-Crick baz çifti kurallarının gelişimine yol açtı.
Treoz nükleik asit (TNA) Eschenmoser tarafından icat edilmiş yapay genetik polimerdir. TNA dizileri fosfodiester bağları ile bağlanmış tekrar eden treoz şekerlerinden oluşur. DNA ve RNA gibi TNA molekülü nükleotid sekanslarından oluşan dizilerinde genetik bilgi saklayabilir. Kaliforniya Üniversitesi, Irvine'da profesör olan John Chaput riboz şekerlerinin prebiyotik sentezi ile ilgili sorunlar ve RNA'nın enzimsel olmayan kopyalarının ilkel dünya koşullarında daha kolay üretilen ilk genetik sistemler için kanıt sağlayabileceği teorisini geliştirdi. TNA, erken dönem DNA öncesi genetik sistem koşullarını yansıtıyor olabilir.
Ödüller
- ETH Zürih Çekirdek Ödülü (1949)
- İsviçre Kimya Derneği Werner Ödülü (1956)
- ETH Zürih Ruzicka Ödülü (1958)
- Ernest Guenther Ödülü (1966)
- Avusturya Bilim ve Sanat Onur Ödülü (1974)
- Welch Ödülü (1974)
- Davy Madalyası (1978)
- Tetrahedron Organik Kimyada Yaratıcılık Ödülü (1981)
- Arthur C. Cope Ödülü (1984)
- Wolf Vakfı Wolf Kimya Ödülü, Tel Aviv, İsrail (1986)
- Nakanishi Ödülü (1998)
- Oparin Madalyası (2002)
- Frank H. Westheimer Madalyası, Harvard Üniversitesi (2004)
- Amerikan Kimya Topluluğu, Kimyasal Araştırmalarda Mükemmellik için F.A. Cotton Madalyası
- Paul Karrer Altın Madalyası, Zürih Üniversitesi (2008)
- Philadelphia, Pennsylvania'daki Franklin Enstitüsü'nden Kimya Alanında Benjamin Franklin Madalyası (2008)
- Fahri doktorolar: Fribourg Üniversitesi (İsviçre, 1966), Chicago Üniversitesi (ABD, 1966), Edinburgh Üniversitesi (Birleşik Krallık, 1979), Bologna Üniversitesi (İtalya, 1989), Johann Wolfgang Goethe Üniversitesi (Frankfurt am Main, 1990), Louis Pasteur Üniversitesi (Fransa, 1991), Harvard Üniversitesi (ABD, 1993), Scripps Araştırma Enstitüsü (ABD, 2000) ve Innsbruck Üniversitesi (Avusturya, 2010).
Kaynakça
- ^ "Organic chemist Albert Eschenmoser dies at age 97". cen.acs.org. 4 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ağustos 2023.
- ^ Eschenmoser, Albert (1955). (PDF). Helvetica Chimica Acta. 38: 1890. doi:10.1002/hlca.19550380728. 25 Eylül 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ Eschenmoser, Albert (2007). "The Search for the Chemistry of Life's Origin". Tetrahedron. 63 (52): 12821-12844. doi:10.1016/j.tet.2007.10.012.
- ^ Eschenmoser, Albert (1971). "Studies on Organic Synthesis, International Congress of Pure and Applied Chemistry: Special lectures presented at Boston, USA". 2: 26-30.
- ^ Muller (1990). "Synthesis of IH-Cyclopropal[g]quinoline via Trapping of an ortho-Quinodimethane". Helvetica Chimica Acta. 73: 1410-1468. doi:10.1002/hlca.19900730526. 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ Eschenmoser, Albert (1988). "Vitamin B12: Experiments Concerning the Origin of Its Molecular Structure". Angew. Chem. Int. Ed. 27: 5-39. doi:10.1002/anie.198800051.
- ^ Harth, Richard (8 Ocak 2012). . 13 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Albert Eschenmoser 5 Agustos 1925 Erstfeld 14 Temmuz 2023 karmasik heterosikilik dogal bilesiklerin en onemlisi B12 vitamininin sentezi ustune calismalari ile taninan Isvicreli organik kimyager Organik sentez alanina yaptigi onemli katkilarin yani sira Eschenmoser in yapay nukleik asitlerin sentetik yollari ustune calismalariyla Hayatin Kaynagi ustune oncu calismalari vardir 2009 da emekli olmadan once ETH Zurih ve La Jolla Kaliforniya daki Scripps Arastirma Enstitusu ne bagli Skaggs Kimyasal Biyoloji Enstitusu nde profesorlukleri vardi Ayrica Chicago Universitesi Cambridge Universitesi ve Harvard Universitesi nde misafir profesor olarak calisti Albert EschenmoserDogum5 Agustos 1925 Erstfeld IsvicreOlum14 Temmuz 2023 97 yasinda MilliyetIsvicreliEgitimETH ZurihTaninma nedeniB12 vitamininin sentezlenmesi Robert Burns Woodward ile OdullerMarcel Benoist Odulu 1972 Davy Madalyasi 1978 Wolf Kimya Odulu 1986 KariyeriDaliorganik kimyaCalistigi kurumlarETH ZurihDoktora danismaniLavoslav RuzickaIlk calismalari ve B12 vitaminin senteziEschenmoser bilimsel kariyerine Lavoslav Ruzicka nin ETH Zurih teki laboratuvarinda yuksek lisans ogrencisi olarak basladi Ruzicka ve testosteronun sentezi ustune calismalariyla 1939 Nobel Kimya Odulu nu kazanmis onemli bir organik kimyagerdi Eschenmoser in doymamis konjuge hidrokarbonlarin siklizasyonu ustune ilk calismalari terpen kimyasinin gelisimine dogrudan katki saglamis ve steroid biyosentezinin anlasilmasina isik tutmustur 1960 larin basinda ETH Zurih te Genel Organik Kimya Profesoru olan Eschenmoser zamaninin en karmasik dogal urununun sentezi ustune calismaya basladi B12 vitamini Harvard Universitesi nden meslektasi Robert Burns Woodward ile kayda deger bir isbirligi yapti ve neredeyse yuz ogrenci ve doktorali calisandan olusan bir ekip yillarca bu vitaminin sentezlenmesi ustune calisti O sirada B12 vitaminin sentezlenmesinin onundeki en buyuk engel molekulun merkezindeki halkasi yapisinin tamamlanmasi icin gerekli olan makrosiklik halka kapanmasinin kurulmasinin zor olmasiydi Buna ragmen Eschemoser ve calisma arkadaslari bu bagin yuksek derece stereospesifikitesi ile kurulabilecegi bir dizi reaksiyon durumu kesfetti A D varyanti olarak adlandirilan yeni bir fotokimyasal proses de kesifleri arasindadir Calisma 1973 te yayimlandi ve organik kimya tarihinde bir donum noktasi oldu Eschenmoser fragmentasyonu Eschmoser sulfat daralmasi ve Eschenmoser tuzu adini Eschenmoser den alir Hayatin Kaynagi arastirmasiHayatin kimyasal kaynagi ustune arastirmalarda ozellikle zorlayici bir soru modern biyolojik sistemlerde bulunan nukleik asitlerin omurgasini olusturan ribozun secimidir Eschenmoser in onemli yogunlukta fosforlu riboz ureten formoz reaksiyonun bir varyasyonu ustune calismalari onemli bilgiler sagladi Eschenmoser ve meslektaslari fosforlu ardisik formaldehit yogunlasmasinin urunu gliseraldehit ile yogunlastirildiginda duruma bagli olarak fosforlu riboz uretilebildigini gosterdi Bu modern biyokimyadaki hem seker ribozunun hem de monomer nukleotidlerin polimerizasyonu icin gerekli olan fosfat grubunun kaynagi hakkinda gercek olabilecek bir aciklama sagliyordu TNA ve Yapay Nukleik AsitEschenmoser yapay nukleik asitlerin sentetik yollarini ozellikle polimerin seker omurgasini degistirerek gelistirdi Dogal olarak olusan nukleik asitlere bir dizi yapisal alternatif gelistiren Eschenmoser ve meslektaslari sentetik nukleik asitlerle dogal olanlarin ozelliklerini karsilastirarak modern biyokimyasal prosesler icin hayati oneme sahip RNA ve DNA nin ozelliklerini efektif olarak belirleyebildiler Bu calisma nukleobazlarin taban esleyici yuzeyleri arasindaki hidrojen bagi etkilesimlerinin modern nukleik asitlerin yapisinda ribozun dogal olarak secilmesi icin gereken baskiyi saglayamayacagini gosterdi Pentoz sekerlerinin ozellikle ribozun DNA nin heliks yapisina dogal olarak olusan oligonukleotidlerde taban cifti dizilme mesafesini optimize ederek onemli bir katki sagladigini tespit etti Bu taban dizilim etkilesimleri nukleobazlarin A G C T veya RNA da U taban esleme yuzeylerine yon verir ve sabitler Bu bulgular gunumuzde cok iyi anlasilmis standart Watson Crick baz cifti kurallarinin gelisimine yol acti Treoz nukleik asit TNA Eschenmoser tarafindan icat edilmis yapay genetik polimerdir TNA dizileri fosfodiester baglari ile baglanmis tekrar eden treoz sekerlerinden olusur DNA ve RNA gibi TNA molekulu nukleotid sekanslarindan olusan dizilerinde genetik bilgi saklayabilir Kaliforniya Universitesi Irvine da profesor olan John Chaput riboz sekerlerinin prebiyotik sentezi ile ilgili sorunlar ve RNA nin enzimsel olmayan kopyalarinin ilkel dunya kosullarinda daha kolay uretilen ilk genetik sistemler icin kanit saglayabilecegi teorisini gelistirdi TNA erken donem DNA oncesi genetik sistem kosullarini yansitiyor olabilir OdullerETH Zurih Cekirdek Odulu 1949 Isvicre Kimya Dernegi Werner Odulu 1956 ETH Zurih Ruzicka Odulu 1958 Ernest Guenther Odulu 1966 Avusturya Bilim ve Sanat Onur Odulu 1974 Welch Odulu 1974 Davy Madalyasi 1978 Tetrahedron Organik Kimyada Yaraticilik Odulu 1981 Arthur C Cope Odulu 1984 Wolf Vakfi Wolf Kimya Odulu Tel Aviv Israil 1986 Nakanishi Odulu 1998 Oparin Madalyasi 2002 Frank H Westheimer Madalyasi Harvard Universitesi 2004 Amerikan Kimya Toplulugu Kimyasal Arastirmalarda Mukemmellik icin F A Cotton Madalyasi Paul Karrer Altin Madalyasi Zurih Universitesi 2008 Philadelphia Pennsylvania daki Franklin Enstitusu nden Kimya Alaninda Benjamin Franklin Madalyasi 2008 Fahri doktorolar Fribourg Universitesi Isvicre 1966 Chicago Universitesi ABD 1966 Edinburgh Universitesi Birlesik Krallik 1979 Bologna Universitesi Italya 1989 Johann Wolfgang Goethe Universitesi Frankfurt am Main 1990 Louis Pasteur Universitesi Fransa 1991 Harvard Universitesi ABD 1993 Scripps Arastirma Enstitusu ABD 2000 ve Innsbruck Universitesi Avusturya 2010 Kaynakca Organic chemist Albert Eschenmoser dies at age 97 cen acs org 4 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Agustos 2023 Eschenmoser Albert 1955 PDF Helvetica Chimica Acta 38 1890 doi 10 1002 hlca 19550380728 25 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2020 Eschenmoser Albert 2007 The Search for the Chemistry of Life s Origin Tetrahedron 63 52 12821 12844 doi 10 1016 j tet 2007 10 012 Eschenmoser Albert 1971 Studies on Organic Synthesis International Congress of Pure and Applied Chemistry Special lectures presented at Boston USA 2 26 30 Muller 1990 Synthesis of IH Cyclopropal g quinoline via Trapping of an ortho Quinodimethane Helvetica Chimica Acta 73 1410 1468 doi 10 1002 hlca 19900730526 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Temmuz 2020 Eschenmoser Albert 1988 Vitamin B12 Experiments Concerning the Origin of Its Molecular Structure Angew Chem Int Ed 27 5 39 doi 10 1002 anie 198800051 Harth Richard 8 Ocak 2012 13 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Kasim 2016