Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Altıparmak, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.
| Altıparmak | |
|---|---|
 | |
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Altıparmak Altıparmak'ın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Yusufeli |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1556 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 399 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08820 |
Tarihçe
Altıparmak köyünün Türkçe kaynaklardaki eski adı Barhal'dır. 1835 tarihli nüfus defteri ile 1876 Trabzon vilayet salnamesinde ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de Barhal (بارحال) olarak geçer.
Barhal adı, Gürcüce Parhali'den (ფარხალი / პარხალი) değişime uğramıştır. Parhali ise, ağıl anlamına gelen Gürcüce "parehi" (ფარეხი) kelimesinde türemiştir ve otlak anlamına gelir.
Parhali, tarihsel Tao’da küçük bir bölgenin ve bu bölgenin merkezi köyün adıydı. Parhali bölgesi, Çoruh nehrinin orta kesiminin sağ kıyısından Parhali Deresine kadar uzanan havzayı kapsıyordu. Parhali köyünde Gürcü kralı III. Davit tarafından 10. yüzyılda kurulan Parhali Manastırı buranın çok eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Parhali, birleşik Gürcü Krallığı'nın da sınırları içinde bulunuyordu. Bu yörede birkaç kilometre uzanan kayalara oyulmuş sulama kanalı, 12-13. yüzyılda Gürcü kraliçesi Tamar zamanında yapılmıştır.
Osmanlılar Parhali'yi 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirdi. Ardından Livane sancağına bağlandı. Osmanlı idaresinin vergi tespit etme ve askere alma amacıyla 1835 yılında yapılan nüfus tespitinde köyde 274 hanede toplam 812 erkek yaşıyordu. Osmanlı idaresi sadece erkek nüfus tespit ettiğinden dolayı Parhali'nin toplam nüfusunu tespit etmek için erkek sayısı kadar kadın eklemek gerekir. Bunun sonucunda köyde 1.624 kişinin yaşadığı ortaya çıkar. Parhali'nin oldukça büyük bir yerleşme olduğu bu nüfus tespitinden de anlaşılmaktadır.
Parhali, 19. yüzyılın ikinci yarısında, Trabzon Vilayeti'nin Lazistan sancağı sınırları içinde yer alıyordu ve Livana kazasının köylerinden biriydi. 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre köyde 204 hanede 739 kişi yaşıyordu. Salnamede belirtilmemiş olmakla birlikte, bu tarihte de Osmanlı idaresi sadece erkek nüfus tespit ediyordu. Bunun üzerinde köyün kadın ve erkek nüfusunun 1.478 kişiden oluştuğu sonucuna varılabilir. Tarımla geçinen köyde hayvan varlığı olarak 80 öküz, 100 inek, 10 at, 800 keçi ve 1.027 koyun tespit edilmiştir.
Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği toprakları 1874 yılında gezen Giorgi Kazbegi'nin verdiği bilgiye Parhali köyü, aynı adlı akarsuyun iki yakasında kuruluydu. Köyde 200’den fazla hane yaşıyordu. Evler dar vadide, dört kilometre boyunca tek bir hat üzerinde sıralamıştı. Bu tarihte Müslüman bir Gürcü köyü olan Parhali’de beş haneden oluşan Ortodoks inancına mensup bir Gürcü topluluğu bulunuyordu. Öte yandan Hristiyanlığını gizleyen nüfusla beraber bu sayı 80 kişiyi buluyordu.
Rus idaresi sırasında, 1907-1917 arasından Tao-Klarceti bölgesinde araştırmalar yapan Gürcü arkeolog Ekvtime Takaişvili, 1917'de Parhali'nin bir Müslüman Gürcü köyü olduğunu ve yaşlıların Gürcüce konuştuğu yazmıştır. Bu tarihte köy, Goçvati (გოჭვათი), Kilioni (კილიონი), Pizvoti (პიზვოთი), Bogatketi (ბოგათკეთი), Buketler, Cateler, Perseti (პერსეთი), Ananisketi (ანანისკეთი), Mizingil (მიზინგილი), Lazgil (ლაზგილი), Sultangil adlı mahallelerden oluşuyordu. Köyün o tarihteki muhtarı, Gürcüce "goçi" (გოჭი: domuz yavrusu) kelimesinden türemiş olan Goçvati'nin eskiden domuz beslenen yer olduğunu ifade etmiştir. Parhali Kilisesi Sultangil mahallesinde bulunuyordu. Ayrıca Hevek Deresi'nin yukarısında da mahalleler vardı ve bunlar Doloisi (დოლოისი), Kelenshevi (კელენსხევი), Koloteti (ქოლოთეთი), Borivani (ბორივანი) ve Köseler adını taşıyordu. Parhali köyünde meyvecilik ve hayvancılık öneli geçim kaynağıydı. Köy eskiden yün dokumacılıkla ünlüymüş. Takaişvili’nin bulunduğu sırada Cuma günleri pazar kuruluyordu. Bu pazara dağların diğerin tarafından Lazlar da gidiyordu. Lazlar bu pazarda ahşap eşya ile İstanbul’dan getirdikleri ucuz kumaşlar satıyordu. Pazar yerinde mısır gibi başka ürünler de satılıyor ve terziler de işini yapıyordu. Parhali köyünün aşağısındaki köylerde, üzüm hasat zamanı çıplak delikanlılar tarafından Gürcü mitolojisinde bağ ve şarap tanrısı Aguna'ya adanan törenlere benzer törenler yapılmasına karşın, Parhali köyünde hocalar bu törenin yapılmasına izin vermiyordu.
Barhal köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Artvin vilayetinin Yusufeli kazasının merkez nahiyesine bağlıydı. 1935 genel nüfus sayımında ise, Yusufeli kazası ve Barhal köyü Erzurum vilayetine bağlanmıştı. Bu tarihte köyün nüfusu 1.637 kişiden oluşuyordu. Daha sonra yeniden Artvin vilayetine bağlanan köyün adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Altıparmak olarak değiştirildi. Buradaki dağların zirveleri altı adet parmak gibi göründüğü için önce bu dağlara, sonra da köye Altıparmak adı verilmiştir.
Coğrafya
Altıparmak köyü, Artvin il merkezine 137 km, Yusufeli ilçe merkezine ise 32 uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 399 |
| 2020 | 383 |
| 2019 | 388 |
| 2018 | 410 |
| 2017 | 365 |
| 2016 | 373 |
| 2015 | 377 |
| 2014 | 403 |
| 2013 | 408 |
| 2012 | 394 |
| 2011 | 455 |
| 2010 | 469 |
| 2009 | 489 |
| 2008 | 524 |
| 2007 | 502 |
| 2000 | 745 |
| 1990 | 1.291 |
| 1985 | 1.254 |
Kaynakça
- ^ "Altiparmak, Turkey Page". Fallingrain.com. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p . Nufusune.com. 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 72,
- ^ a b Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. cilt, s. 311, .
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt, VIII. cilt s. 358.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 82.
- ^ "Şalva Gabeskiria, "Hattiler, Hatti ve Hitit Dilleri Üzerine", Çveneburi dergisi, Sayı: 28, s. 12-16 (Nisan–Haziran 1998)" (PDF). 26 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Kasım 2021.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 40, .
- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1917 Yılında Güney Gürcistan'da Arkeolojik Araştırma Gezisi (Gürcüce), Tiflis, 1960, s. 83-84". 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Kasım 2021.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt, VIII. cilt s. 359.
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 156, 160,
- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1917 Yılında Güney Gürcistan'da Arkeolojik Araştırma Gezisi, 1960, Tiflis, s. 83-84". 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Kasım 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 44" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Kasım 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 616". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Kasım 2021.
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay (Çeviri: Rıdvan Atan), 2019, s. 161, .
- ^ a b c d . YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
Dış bağlantılar
- Altıparmak, Yusufeli için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Altiparmak Artvin ilinin Yusufeli ilcesine bagli bir koydur AltiparmakKoyArtvin in Turkiye deki konumuAltiparmakAltiparmak in Artvin deki konumuUlkeTurkiyeIlArtvinIlceYusufeliCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim1556 mNufus 2021 Toplam399Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0466Il plaka kodu08Posta kodu08820TarihceAltiparmak koyunun Turkce kaynaklardaki eski adi Barhal dir 1835 tarihli nufus defteri ile 1876 Trabzon vilayet salnamesinde ve 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde de Barhal بارحال olarak gecer Barhal adi Gurcuce Parhali den ფარხალი პარხალი degisime ugramistir Parhali ise agil anlamina gelen Gurcuce parehi ფარეხი kelimesinde turemistir ve otlak anlamina gelir Parhali Kilisesi Parhali tarihsel Tao da kucuk bir bolgenin ve bu bolgenin merkezi koyun adiydi Parhali bolgesi Coruh nehrinin orta kesiminin sag kiyisindan Parhali Deresine kadar uzanan havzayi kapsiyordu Parhali koyunde Gurcu krali III Davit tarafindan 10 yuzyilda kurulan Parhali Manastiri buranin cok eski bir yerlesme oldugunu gostermektedir Parhali birlesik Gurcu Kralligi nin da sinirlari icinde bulunuyordu Bu yorede birkac kilometre uzanan kayalara oyulmus sulama kanali 12 13 yuzyilda Gurcu kralicesi Tamar zamaninda yapilmistir Osmanlilar Parhali yi 16 yuzyilin ortasinda Gurculerden ele gecirdi Ardindan Livane sancagina baglandi Osmanli idaresinin vergi tespit etme ve askere alma amaciyla 1835 yilinda yapilan nufus tespitinde koyde 274 hanede toplam 812 erkek yasiyordu Osmanli idaresi sadece erkek nufus tespit ettiginden dolayi Parhali nin toplam nufusunu tespit etmek icin erkek sayisi kadar kadin eklemek gerekir Bunun sonucunda koyde 1 624 kisinin yasadigi ortaya cikar Parhali nin oldukca buyuk bir yerlesme oldugu bu nufus tespitinden de anlasilmaktadir Parhali 19 yuzyilin ikinci yarisinda Trabzon Vilayeti nin Lazistan sancagi sinirlari icinde yer aliyordu ve Livana kazasinin koylerinden biriydi 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine gore koyde 204 hanede 739 kisi yasiyordu Salnamede belirtilmemis olmakla birlikte bu tarihte de Osmanli idaresi sadece erkek nufus tespit ediyordu Bunun uzerinde koyun kadin ve erkek nufusunun 1 478 kisiden olustugu sonucuna varilabilir Tarimla gecinen koyde hayvan varligi olarak 80 okuz 100 inek 10 at 800 keci ve 1 027 koyun tespit edilmistir Osmanlilarin Gurculerden ele gecirdigi topraklari 1874 yilinda gezen Giorgi Kazbegi nin verdigi bilgiye Parhali koyu ayni adli akarsuyun iki yakasinda kuruluydu Koyde 200 den fazla hane yasiyordu Evler dar vadide dort kilometre boyunca tek bir hat uzerinde siralamisti Bu tarihte Musluman bir Gurcu koyu olan Parhali de bes haneden olusan Ortodoks inancina mensup bir Gurcu toplulugu bulunuyordu Ote yandan Hristiyanligini gizleyen nufusla beraber bu sayi 80 kisiyi buluyordu Rus idaresi sirasinda 1907 1917 arasindan Tao Klarceti bolgesinde arastirmalar yapan Gurcu arkeolog Ekvtime Takaisvili 1917 de Parhali nin bir Musluman Gurcu koyu oldugunu ve yaslilarin Gurcuce konustugu yazmistir Bu tarihte koy Gocvati გოჭვათი Kilioni კილიონი Pizvoti პიზვოთი Bogatketi ბოგათკეთი Buketler Cateler Perseti პერსეთი Ananisketi ანანისკეთი Mizingil მიზინგილი Lazgil ლაზგილი Sultangil adli mahallelerden olusuyordu Koyun o tarihteki muhtari Gurcuce goci გოჭი domuz yavrusu kelimesinden turemis olan Gocvati nin eskiden domuz beslenen yer oldugunu ifade etmistir Parhali Kilisesi Sultangil mahallesinde bulunuyordu Ayrica Hevek Deresi nin yukarisinda da mahalleler vardi ve bunlar Doloisi დოლოისი Kelenshevi კელენსხევი Koloteti ქოლოთეთი Borivani ბორივანი ve Koseler adini tasiyordu Parhali koyunde meyvecilik ve hayvancilik oneli gecim kaynagiydi Koy eskiden yun dokumacilikla unluymus Takaisvili nin bulundugu sirada Cuma gunleri pazar kuruluyordu Bu pazara daglarin digerin tarafindan Lazlar da gidiyordu Lazlar bu pazarda ahsap esya ile Istanbul dan getirdikleri ucuz kumaslar satiyordu Pazar yerinde misir gibi baska urunler de satiliyor ve terziler de isini yapiyordu Parhali koyunun asagisindaki koylerde uzum hasat zamani ciplak delikanlilar tarafindan Gurcu mitolojisinde bag ve sarap tanrisi Aguna ya adanan torenlere benzer torenler yapilmasina karsin Parhali koyunde hocalar bu torenin yapilmasina izin vermiyordu Barhal koyu 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde Artvin vilayetinin Yusufeli kazasinin merkez nahiyesine bagliydi 1935 genel nufus sayiminda ise Yusufeli kazasi ve Barhal koyu Erzurum vilayetine baglanmisti Bu tarihte koyun nufusu 1 637 kisiden olusuyordu Daha sonra yeniden Artvin vilayetine baglanan koyun adi yabanci kokten geldigi icin 1959 yilinda 7267 sayili kanunla Altiparmak olarak degistirildi Buradaki daglarin zirveleri alti adet parmak gibi gorundugu icin once bu daglara sonra da koye Altiparmak adi verilmistir CografyaAltiparmak koyu Artvin il merkezine 137 km Yusufeli ilce merkezine ise 32 uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2021 3992020 3832019 3882018 4102017 3652016 3732015 3772014 4032013 4082012 3942011 4552010 4692009 4892008 5242007 5022000 7451990 1 2911985 1 254Kaynakca Altiparmak Turkey Page Fallingrain com Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d e f g h i j k l m n o p Nufusune com 21 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2022 Taner Artvinli Artvin Yer Adlari Sozlugu 2013 s 72 ISBN 978 605 5708 85 6 a b Taner Artvinli Yusufeli Kulliyati Istanbul 2013 2 cilt I cilt s 311 ISBN 9786058624818 Trabzon Vilayeti Salnamesi 1869 1904 Hazirlayan Kudret Emiroglu Ankara 1993 2009 22 cilt VIII cilt s 358 a b Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 82 Salva Gabeskiria Hattiler Hatti ve Hitit Dilleri Uzerine Cveneburi dergisi Sayi 28 s 12 16 Nisan Haziran 1998 PDF 26 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Kasim 2021 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili Tiflis 2018 s 40 ISBN 9789941478178 Ekvtime Takaisvili 1917 Yilinda Guney Gurcistan da Arkeolojik Arastirma Gezisi Gurcuce Tiflis 1960 s 83 84 27 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Kasim 2021 Trabzon Vilayeti Salnamesi 1869 1904 Hazirlayan Kudret Emiroglu Ankara 1993 2009 22 cilt VIII cilt s 359 Giorgi Kazbegi Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay 2019 s 156 160 ISBN 9789755537207 Ekvtime Takaisvili 1917 Yilinda Guney Gurcistan da Arkeolojik Arastirma Gezisi 1960 Tiflis s 83 84 27 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Kasim 2021 1935 Genel Nufus Sayimi Istanbul 1937 s 44 PDF 16 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Kasim 2021 Koylerimiz Yayimlayan Icisleri Bakanligi Ankara 1968 s 616 23 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Kasim 2021 Giorgi Kazbegi Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay Ceviri Ridvan Atan 2019 s 161 ISBN 978 975 553 720 7 a b c d YerelNet org tr 19 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2014 Dis baglantilarAltiparmak Yusufeli icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft