Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Amasya Genelgesi veya Amasya Tamimi, ulusal egemenliğe dayanan, tam bağımsız Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerini oluşturan ilk kuruluş belgesi olması nedeniyle Türk tarihinde önemi olan metin.
Genelgenin hazırlanması
İlk kez ulusal egemenlikten bahsedilmiştir. Bir ihtilal bildirisi niteliği taşımaktadır, çünkü İstanbul Hükümeti'ni hiçe saymakta; hükûmetin düşman devletlerin esiri olduğunu söylemekte ve milleti yine milletin kendisinin azmi ve kararlılığının kurtaracağını söylemektedir. Maddenin yorumu Türk Kurtuluş Savaşı'nın amacı ve yönetim şeklinin halk tarafından yapılması ve seçilmesidir.Mustafa Kemal kendisinin hazırladığı Amasya Tamimi'ni, 9. Ordu Müfettişi sıfatı ile imzalamıştır.
Sivas'ta bir kongrenin toplanacağı, Amasya Genelgesi'nde belirtilmiştir.
Esaslar, Mustafa Kemal tarafından yaveri Cevat Abbas Bey'e 21-22 Haziran 1919 gecesi Amasya'da yazdırılmıştır.
Mustafa Kemal tarafından Cevat Abbas Bey’e yazdırılan temel esaslar şunlardır:
- Vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlığı tehlikededir.
- İstanbul hükûmeti aldığı sorumluluğun gereğini yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gösteriyor.
- Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
- Milletin içinde bulunduğu durum ve şartların gereğini yerine getirmek ve haklarını gür sesle cihana duyurmak için, her türlü baskı ve kontrolden uzak millî bir heyetin varlığı zaruridir.
- Anadolu’nun her bakımdan en güvenilir yeri olan Sivas’ta hemen millî bir kongre toplanması kararlaştırılmıştır.
- Bunun için bütün illerin her sancağından milletin güvenini kazanmış üç temsilcinin mümkün olan en kısa zamanda yetişmek üzere yola çıkılması gerekmektedir.
- Her ihtimale karşı bu mesele millî bir sır olarak tutulmalı ve temsilciler gereğinde yolculuklarını kendilerini tanıtmadan yapmalıdırlar.
- Doğu illeri adına 10 Temmuz’da Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. O tarihe kadar öteki illerin temsilcileri de Sivas’a gelebilirlerse Erzurum Kongresi'nin üyeleri de Sivas genel kongresine katılmak üzere hareket ederler.
Nutuk'un aynı bölümünde ifade edilir ki aslında bu taslak, dört maddelik bir müsvedde olarak dikte edilmiştir. Amasya Genelgesi'nin sonuç bildirgesi bu taslak doğrultusunda gerçekleşmiştir. Bu taslak metnin sonunda, Mustafa Kemal'in, Kurmay Başkanı Albay Kazım Bey'in, kurmay heyetinden tebliğ işlerinden sorumlu memur Hüsrev Bey'in, askeri makamlara şifre yayan diğer bir yaver Muzaffer Bey'in ve sivil makamlara şifreleyen fakat Nutuk'ta adı açıklanmayan bir sivil memurun imzaları vardır ve Nutuk'ta ifade edildiğine göre bunlardan başka imzalar da vardır.
Hazırlanan bildirideki bu diğer imzalar, bahsi geçen ilk imzalardan sonra müsveddede yerini almıştır. Atatürk'ün Nutuk'ta, isimlerinden bahsetmediği bu imzaların sahipleri; İstiklal Savaşı'nı başlatan diğer komutanlar olan fakat Millî Mücadele sonrasında Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası adlı muhalefet partisi kurmak istedikleri için "gözden düşen" Hüseyin Rauf Orbay, Refet Bele ve Ali Fuat Paşa'dır.
Bildiri, Erzurum'da 15. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir'e ve Cemal (Mersinli) Paşalara da sunuldu. Onların onayının alınmasından sonra, bildiri, 22 Haziran 1919'da ülkenin en batısındakinden en doğusundakine kadar tüm mülki amir ve askeri komutanlara telgrafla Abdurrahman Rahmi Efendi tarafından ulaştırıldı.
Amasya Genelgesi'nin sonuçları
- Türk inkılabının ihtilâl safhası başlamıştır.
- Kurtuluş Savaşı'nın gerekçesi, amacı ve yöntemi belirlenmiştir.
- İlk kez millî egemenliğe dayalı bir yönetimden bahsedilmiştir.
- İstanbul Hükûmeti ilk kez yok sayılmıştır.
- Türk milleti, hem İstanbul'a hem de işgalci güçlere karşı mücadeleye çağrılmıştır.
- Kurtarıcı olarak görülen padişah, Hilâfet, manda ve himaye düşüncesinin yerini millet ve milliyetçilik düşüncesi almıştır.
- Üstü kapalı olarak Heyet-i Temsiliyenin (Temsil Kurulu) oluşturulmasından bahsedilmiştir.
- Mustafa Kemal padişah tarafından kendisine verilen 9. Ordu Müfettişliği yetkilerini aşmış, kendi sorumluluğunda olmayan batı bölgelerine de bir tamim yayınlamıştır.
- Direniş esasları ilk defa Amasya'da yazılı bir ilke haline getirilmiştir.
- Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır oluşumu sağlamlaşmıştır.
- İlk kez ulusal egemenlikten bahsedilmiş olduğundan evrensel bir maddedir.
Kaynakça
- ^ a b Mumcu, Ahmet (2000). Tarih açısından Türk Devriminin temelleri ve gelişimi. İstanbul: İnkılâp. ISBN .
Bu Tamimin yayınlandığı gün, Anadolu İhtilâlinin gerçek başlangıç tarihidir. Pek çok bilim adamı bu genelgeyi açıkça bir ihtilâl beyannamesi olarak kabul etmektedir.
- ^ a b Nutuk, alt bölüm "Sivas'ta genel bir millî kongre toplama kararı", Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1987
- ^ Nutuk, alt bölüm "Rauf ve Refet Bey'lerin kararsızlığı", Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1987
Dış bağlantılar
Vikikaynak'ta Amasya Genelgesi ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
- Kültür ve Turizm Bakanlığ resmi genel ağı-Nutuk 12 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (31 Aralık 2008 tarihinde eklenmiştir.)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Amasya Genelgesi veya Amasya Tamimi ulusal egemenlige dayanan tam bagimsiz Turkiye Cumhuriyeti nin temellerini olusturan ilk kurulus belgesi olmasi nedeniyle Turk tarihinde onemi olan metin Genelgenin orijinal metni Genelgenin hazirlanmasiIlk kez ulusal egemenlikten bahsedilmistir Bir ihtilal bildirisi niteligi tasimaktadir cunku Istanbul Hukumeti ni hice saymakta hukumetin dusman devletlerin esiri oldugunu soylemekte ve milleti yine milletin kendisinin azmi ve kararliliginin kurtaracagini soylemektedir Maddenin yorumu Turk Kurtulus Savasi nin amaci ve yonetim seklinin halk tarafindan yapilmasi ve secilmesidir Mustafa Kemal kendisinin hazirladigi Amasya Tamimi ni 9 Ordu Mufettisi sifati ile imzalamistir Sivas ta bir kongrenin toplanacagi Amasya Genelgesi nde belirtilmistir Esaslar Mustafa Kemal tarafindan yaveri Cevat Abbas Bey e 21 22 Haziran 1919 gecesi Amasya da yazdirilmistir Mustafa Kemal tarafindan Cevat Abbas Bey e yazdirilan temel esaslar sunlardir Vatanin butunlugu milletin bagimsizligi tehlikededir Istanbul hukumeti aldigi sorumlulugun geregini yerine getirememektedir Bu durum milletimizi yok olmus gosteriyor Milletin bagimsizligini yine milletin azim ve karari kurtaracaktir Milletin icinde bulundugu durum ve sartlarin geregini yerine getirmek ve haklarini gur sesle cihana duyurmak icin her turlu baski ve kontrolden uzak milli bir heyetin varligi zaruridir Anadolu nun her bakimdan en guvenilir yeri olan Sivas ta hemen milli bir kongre toplanmasi kararlastirilmistir Bunun icin butun illerin her sancagindan milletin guvenini kazanmis uc temsilcinin mumkun olan en kisa zamanda yetismek uzere yola cikilmasi gerekmektedir Her ihtimale karsi bu mesele milli bir sir olarak tutulmali ve temsilciler gereginde yolculuklarini kendilerini tanitmadan yapmalidirlar Dogu illeri adina 10 Temmuz da Erzurum da bir kongre toplanacaktir O tarihe kadar oteki illerin temsilcileri de Sivas a gelebilirlerse Erzurum Kongresi nin uyeleri de Sivas genel kongresine katilmak uzere hareket ederler Nutuk un ayni bolumunde ifade edilir ki aslinda bu taslak dort maddelik bir musvedde olarak dikte edilmistir Amasya Genelgesi nin sonuc bildirgesi bu taslak dogrultusunda gerceklesmistir Bu taslak metnin sonunda Mustafa Kemal in Kurmay Baskani Albay Kazim Bey in kurmay heyetinden teblig islerinden sorumlu memur Husrev Bey in askeri makamlara sifre yayan diger bir yaver Muzaffer Bey in ve sivil makamlara sifreleyen fakat Nutuk ta adi aciklanmayan bir sivil memurun imzalari vardir ve Nutuk ta ifade edildigine gore bunlardan baska imzalar da vardir Hazirlanan bildirideki bu diger imzalar bahsi gecen ilk imzalardan sonra musveddede yerini almistir Ataturk un Nutuk ta isimlerinden bahsetmedigi bu imzalarin sahipleri Istiklal Savasi ni baslatan diger komutanlar olan fakat Milli Mucadele sonrasinda Terakkiperver Cumhuriyet Firkasi adli muhalefet partisi kurmak istedikleri icin gozden dusen Huseyin Rauf Orbay Refet Bele ve Ali Fuat Pasa dir Bildiri Erzurum da 15 Kolordu Komutani Kazim Karabekir e ve Cemal Mersinli Pasalara da sunuldu Onlarin onayinin alinmasindan sonra bildiri 22 Haziran 1919 da ulkenin en batisindakinden en dogusundakine kadar tum mulki amir ve askeri komutanlara telgrafla Abdurrahman Rahmi Efendi tarafindan ulastirildi Amasya Genelgesi nin sonuclariAmasya Genelgesi nin hazirlanarak telgraf yolu ile tum Turkiye ye iletildigi Amasya Sarayduzu KislasiTurk inkilabinin ihtilal safhasi baslamistir Kurtulus Savasi nin gerekcesi amaci ve yontemi belirlenmistir Ilk kez milli egemenlige dayali bir yonetimden bahsedilmistir Istanbul Hukumeti ilk kez yok sayilmistir Turk milleti hem Istanbul a hem de isgalci guclere karsi mucadeleye cagrilmistir Kurtarici olarak gorulen padisah Hilafet manda ve himaye dusuncesinin yerini millet ve milliyetcilik dusuncesi almistir Ustu kapali olarak Heyet i Temsiliyenin Temsil Kurulu olusturulmasindan bahsedilmistir Mustafa Kemal padisah tarafindan kendisine verilen 9 Ordu Mufettisligi yetkilerini asmis kendi sorumlulugunda olmayan bati bolgelerine de bir tamim yayinlamistir Direnis esaslari ilk defa Amasya da yazili bir ilke haline getirilmistir Milletin bagimsizligini yine milletin azim ve karari kurtaracaktir olusumu saglamlasmistir Ilk kez ulusal egemenlikten bahsedilmis oldugundan evrensel bir maddedir Kaynakca a b Mumcu Ahmet 2000 Tarih acisindan Turk Devriminin temelleri ve gelisimi Istanbul Inkilap ISBN 975 10 0527 2 Bu Tamimin yayinlandigi gun Anadolu Ihtilalinin gercek baslangic tarihidir Pek cok bilim adami bu genelgeyi acikca bir ihtilal beyannamesi olarak kabul etmektedir a b Nutuk alt bolum Sivas ta genel bir milli kongre toplama karari Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi 1987 Nutuk alt bolum Rauf ve Refet Bey lerin kararsizligi Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi 1987Dis baglantilarVikikaynak ta Amasya Genelgesi ile ilgili metin bulabilirsiniz Kultur ve Turizm Bakanlig resmi genel agi Nutuk 12 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde 31 Aralik 2008 tarihinde eklenmistir