Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anadolu'daki Kıpçaklar, İznik İmparatoru III. İoannes Vatatzes tarafından ve III. İoannes'in Ardından gelen İznik İmparatorlarınca Batı Anadolu'ya 1222-1261 Yıllarında yerleştirilen Kıpçak-Kumanlar olduğu bilinmektedir. Ayrıca Latin İmparatorluğun'da ve Bizans İmparatorluğun'da da Kıpçak-Kumanların Paralı Askerlik yaptığı bilinmektedir, çoğu Tarihçiye göre Balkanlar'dan Anadolu'ya Kalabalık Kitleler halinde transfer edilen Kuman-Kıpçaklar Türkmenlerle kaynaşmış ve Batı Anadolu coğrafyasının Türkleşmesini sağlamıştır. Ayrıca Kafkasya, Horasan, Balkanlar'dan Anadolu'ya gelen Kıpçaklar olduğu bilinmektedir.
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Anadolu Kıpçakları
Bizans Arazilerini ve Şehirlerini yağmalayan efrafta başıboş dolaşan Kıpçaklar Bizans arazilerine zarar vermelerini engellemek ve onların askeri yeteneklerinden faydalanmak isteyen İmparator III. İoannis, Bizans hizmetine aldığı bu Kıpçaklardan bir kısmını Trakya ve Makedonya'da bir kısmını da Anadolu'da Menderes Havzasına (Menderes nehri ve çevresine) bir kısmını ise Frigya ve Bitinya topraklarına (Günümüzde Ankara, Afyon, Eskişehir, Bolu, Düzce, Kastamonu, Sakarya, Zonguldak), İznik İmparatorluğu ve Latin İmparatorluğu topraklarına, Moğol ve Selçuklu tehlikesinden korunmak için yerleştirildiler. Bugün bu illerdeki Kıpçak-Kuman asıllı köyler bu tarihte Anadolu'ya girmiştir.
Bazı araştırmacılar III. Ioannes Vatatzes'in bu uygulamasının pek işe yaramadığım ve Kumanların Türkmenlerle karışmasıyla bölgenin Türkleşmesinin hız kazandığını ileri sürerken II. Theodoros Laskaris "Sen Kuman'ı batı bölgelerinden buraya getirmek suretiyle onun cinsinden doğuda hizmet eden bir kavim yarattın ve Türklerin sınırlarına ikamet etmekle Türklerin batıya doğru durmadan ilerlemelerini önledin" ifadeleriyle babasının bu nüfus transferi politikası ile Balkanlardan Anadolu'ya kalabalık sayıdaki Kuman topluluklarının ikamet ettirilmesi sonucunda Anadolu'daki Türklerin Batı yönündeki yayılmalarının önüne geçildiğinden övgüyle söz etmektedir. Çağdaş Bizans yazarlarından Pakhymeres de III. Ioannes Vatatzes'in bu uygulamasını İznik İmparatorluğu'nun en önemli icraatı olarak yorumlamaktadır. Aynı şekilde bir diğer Bizans müellifi Akropolites'in ifadelerinden de Kumanları Anadolu'da yerleştirilmesinin çok mantıklı bir hareket olduğunu düşündüğü anlaşılmaktadır". Gerçekten de İoannes'in sınır savunmasını başarı ile sürdüren kuvvetlerini Kumanlar ile desteklemesi mevcut şartlarda akıllıca bir davranıştı.
Amasra'nın biraz doğusundan başlayan İznik imparatorluğu ile Selçuklular arasındaki sınır, Sakarya Nehri'ne paralel olarak bir yay şeklinde güneydoğuya doğru inerek Anadolu'nun güneybatı sahillerinden denize dökülen Dalaman Çayı'na kadar uzanıyordu. Sınırın İznik imparatorluğu tarafındaki hat boyunca çok sayıda kale bulunmaktaydı. Ayrıca iki devlet arasında herhangi bir yerleşimin olmadığı boş araziler (Selçuklu Uç bölgeleri) uzanmaktaydıki bu bölgelerde Türkmenler ve İznik sınır savunmacıları (Akritai) arasında sık sık çatışmalar yaşanmaktaydı. İznik İmparatorluğu'nun Karadeniz sahili boyunca sahip olduğu topraklar Amasra'dan batıya doğru uzanan dar sahil şeridinden ibaretti. İç kesimler Selçukluların denetimindeydi. Bununla birlikte İznik yönetimi açısından asıl sorunu XII. yüzyıldan itibaren Selçukluların akınlarının yoğunlaştırdıkları Menderes havzası ve Türkmenlerin yoğun olarak bulundukları güney sınırı teşkil etmekteydi. Özellikle Anadolu'nun güney batısındaki bölgelerde sürüleri ile dolaşan kalabalık Türkmen toplulukları büyük bir tehdit oluşturmaktaydı. Anadolu'daki soydaşları ile aynı savaş taktiklerini ve silahları kullanan Kumanların bu bölgede yerleştirilmesi hiç şüphesiz hareketli Türkmen atlılarına karşı yerleşik savunma hattından daha etkili bir yöntemdi. Kumanlardan çoğunlukla hafif süvari birlikleri olarak yararlanan Bizans yönetimi Kumanları aynı zamanda ordu içinde de kullanmaktaydı. III. Ioannes Vatatzes, bu Kumanlardan Anadolu'da yararlandığı gibi Balkanlardaki mücadeleler sırasında da faydalanmaktaydı. Nitekim 1242 yılındaki Selanik kuşatması sırasında Vatatzes'in ordusunda Kumanların da olduğunu bilmekteyiz".
III. Ioannes Vatatzes'in ardılları döneminde de Kumanların Bizans ordusundaki varlığı devam etmiştir. 1256 yılında II. Theodoros Laskaris'in Selanik valisinin yanında bıraktığı birlikte 300 Kuman bulunmaktaydı". 1259 yılında Epir Hükümdan II. Mikhail Dukas ve müttefikleri Sicilya Kralı Manfred ve Akhaia Prensi Guillaume Villahardouin'in ordusu ile Pelagonya Ovası'nda karşı karşıya gelen İznik ordusunda 1500 Macar, 300 Alman ücretli asker, 600 Sırp atlısı ve bir miktar Bulgar kuvvetinin yanı sıra 1500 Türk (Selçuklular kast ediliyor) ve İznik İmparatorluğu'nun doğu sınırı ile ilgili olarak, 2000 kişilik Kuman süvari birliği bulunmaktaydı. Savaş sırasında şiddetle düşmana saldıran Türk ve Kuman birlikleri sayesinde Bizans ordusu önemli bir zafer kazanmıştır. 1261 Temmuz'unda İstanbul'a girerek 57 yıllık Latin işgaline son veren VIII. Mikhail Palaiologos'un muzaffer komutanı Aleksios Strategopulos'un kuvvetleri içerisinde de 800 Kuman bulunmaktaydı.
Başkentin yeniden İstanbul'a nakledilmesinin ardından tüm dikkatin batıya çevrilmesi ile Anadolu'nun yerli askerleri gibi Kumanların da bu kez Avrupa'daki mücadelelerde kullanıldıkları göze çarpmaktadır. VIII. Mikhail'in 1263-1264, 1270-1272 ve 1275 yıllarındaki Avrupa seferlerinde ordusunda kalabalık sayıda Kuman askerinin varlığı bilinmektedir.
imparator III. Ioannes Vatatzes'in iktidarı döneminde Bizans hizmetine giren bu Kuman topluluğu ile ilgili son kayıt II. Andronikos'un Epir kuşatması sırasında sergiledikleri disiplinsiz davranışlar ile ilgilidir. 1291 yılında Epir Despotluğu ile Napoli Krallığı arasında bir ittifak kurulmasından endişelenen Bizans yönetimi 1292 yılında Epir üzerine sefer düzenledi. Otuz bin piyade ve on dört bin süvariden ibaret olan Bizans ordusunun ana gücünü Türkler ve Kumanlar oluşturmaktaydı. Başlangıçta birkaç başarı elde eden Bizans kuvvetleri daha sonra Akhaia Prensi'nin Epir'e yardım etmek üzere kuvvetleri ile bölgeye gelmesiyle geri çekilmek zorunda kaldı. Bu harekât sırasında Kuman birliklerinin ordunun disiplinini bozan düzensiz hareketleri sonucu geri çekilme bozguna dönüşmüş ve Bizans'ın Epir seferi büyük bir hayal kırıklığı ile son bulmuştu. Türk yayılışına engel olma yolundaki Moğol istilası sonrası Bizans hizmetine alınan Kumanlardan bir kısmının da imparatorluk sarayında görev yaptıkları ve zaman içinde yüksek mevkilere geldikleri görülmektedir. Nitekim Kuman beylerinden birisinin oğlu olan Syrgiannés (Sytzigan: Sıçğan: Sıçan) vaftiz edilerek Hristiyanlığı kabul ettikten sonra Palaiologos ailesinden bir kadınla evlenmiş ve daha sonra Megas Domestikos unvanını almıştı. Onun soyundan gelenlerin Bizans İmparatorluğundaki varlığı yaklaşık 100 yıl boyunca devam etmiştir. Bizanslaşmış bu Kuman ailesinin son temsilcisi de ailenin ilk üyesi gibi Syrgiannés adını taşımaktaydı. Makedonya ve Trakya valiliği yapılan Syrgiannés, yaşlı imparator II. Andronikos ve torunu arasında 1320 yılında başlayan mücadelelere katıldıktan sonra gözden düşmüş ve 1334 yılında imparatorun adamları tarafından öldürülene kadar sönük bir hayat sürmüştür.
Güney-batı Anadolu bölgesindeki ikinci bir Kıpçak grubu ise, 1230’da Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı Alaeddin Keykubat’ın Celâleddin Harzemşah’ı mağlup etmesinden sonra Anadolu’nun çeşitli bölgelerine yayılmış ve Batı Anadolu’da horzumlu ismiyle yaşamaya devam etmiş olan göçebe bir Oğuz-Kıpçak cemaatidir . Bu aşiret, bölgede Peçin, Muğla, Köyceğiz ve Bozöyük’te meskûndur H. 923’te (1517) bölgede yaşayan horzum oymağı, 1318 haneye ve 7590 nüfusa sahiptir Harzemşahlar’ın göçebe Kıpçak boylarıyla ilişkileri, Selçukluların Kıpçaklarla olan ilişkisinden daha fazla idi Bölge ağzındaki Kıpçakça unsurları bu oymak temsil etmektedir. Bizans İmparatoru John III Doukas Vatatzes (III. Ioannes Vatatzes) (1222- 1254) zamanında Selçuklu uç beylerine karşı Anadolu’nun özellikle batı bölgelerinde tampon oluşturmak amacıyla Balkanlardaki Hristiyan Kumanları yerleştirmiştir. Bu bölge, Sinop’un batısından Menderes vadisine kadar olan hattır. Batı Karadeniz bölgesindeki bir diğer Kıpçak etkisi de Kastamonu havalisinde hüküm sürmüş olan Çobanoğulları beyliği dönemine dayanır. Selçuklu emirlerinden Hüsameddin Emir Çoban, Karadeniz’i aşarak Kıpçak bozkırlarına bir sefer yapmış ve buradan sayısız ganimet ve köle ile dönmüştür 1223’te Rus ordusuyla birlikte Moğollara karşı koyan ve yenilen Kıpçaklar, Ruslardan ayrılarak Balkanlara ve Kırım’a yönelmişlerdir. Kırım’a gelenler, devam eden Moğol saldırıları yüzünden Suğdak üzerinde deniz yoluyla Sinop’a gelmişler ve Bolu, Düzce, Karabük, Kastamonu, Zonguldak ve Bartın yörelerine yayılmışlardır Ayrıca Candaroğulları beyliği döneminde Kırım ve Kıpçak bölgesi ile deniz ticareti artmıştır. Hatta Mısır ile Deşt-i Kıpçak bölgesinin ticaret merkezi Bartın yöresi olmuştur.
Macaristan'a yerleşmiş 7 Kuman kabilesinden biri olan Olaş boyu, Oğuz-Kıpçak savaşı sonrası Oğuzlara katılmışlardır. Bunlardan Anadolu'ya göçen Ulaş kabilesinden olanlar, geleneklerinin ve halk sanatlarının bir kısmını korumayı başarmışlardır. Olaş adının mânâsı ise “Birleşmiş”, “İttifak yap” olan Olaştır.
Ulaşlar-Ulaşlı-Ulaş isimli yerleşim yerlerinin Bulunduğu iller ise : İçel, Ankara, Tekirdağ, Tokat, Muğla, Artvin, Sivas, Kocaeli, Nevşehir, Mardin, Gaziantep, Siirt, Bolu, Kütahya olmak üzeredir. Macar müzik adamı Béla Bartók 1936 yılında derleme yapmak amacı ile Toroslar'da Ulaş soyundan gelen Yörük köylerine gitmiş Ulaş Yörük köylerinde dinlediği türkülerin Macar Halk Müzikleri ile benzediğini fark etmiştir, dinlediği Türkülerin benzeri Slavlar'da,Yunanlar'da, Rumenler'de yoktur. Araştırmalara göre Macar Halk Müziğinin 1000 Yıldan daha genç bir Türk etkisi vardır, bu miras ise Macaristan'a göçen Kumanların mirasıdır.
Kumanların torunlarının kimler olduklarıyla alakalı çeşitli görüşler ileri sürülmüş olsa bile, Anadolu'ya yerleştirilen Kumanların akıbeti hakkında herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Kumanların asimile edilme amaçlı değil, kendi savaşçı özelliklerini muhafaza edecekleri şekilde yerleştirilmiş olmaları doğaldır. Yani Vatatzes bunları iyi ve uysal bir yurttaş yapmak için değil, kendi topraklarını doğudan gelecek istilalara karşı savunabilmek için yerleştirmiştir. Bu nedenle İznik İmparatorluğunun bu Kuman grubu üstünde herhangi bir asimile etme çabası içine girmediklerini düşünebiliriz. Bu dönemde Stratiotes olarak yerleştirilen Kumanların sayıları net olarak bilinmemektedir. Ancak sadece Büyük Menderes havzasına yerleştirilenler için 10.000 gibi bir rakam telaffuz edilmektedir. Kumanların bu şekilde yerleştirilmesi Roma savunma hattının güçlendirilmesi demek olduğundan ve doğudan gelen Türkmen ve Moğol akınlarına karşı da bir tür tampon görevi gördükleri için İznik İmparatorluğunun topraklarının güvenliği bu şekilde güven altına alınmıştır. İznik İmparatorluğu döneminde Kumanların yerleştirildikleri bölgeler ile günümüzde Manav olarak adlandırılan bir Türk grubunun yaşadıkları bölgeler birbirleriyle neredeyse örtüşmektedir. Manav adı verilen bu Türk grubu özellikle Çanakkale, Balıkesir, Yalova, Bursa, Bilecik, Sakarya, Düzce, Zonguldak ve Kocaeli illerinin köylerinde, ayrıca İstanbul'un Anadolu Yakasındaki köylerde, Bolu ve Eskişehir illerinde yaşamaktadırlar ki bu bölge İznik İmparatorluğunun Anadolu'da 13. Yy'daki topraklarının önemli bir bölümüne denk gelmektedir. Bahsi geçen bu grubun köyleri bölgedeki en eski yerli Türk köyleri olarak bilinmektedir. Manav Türkleri ile alakalı ne yazık ki fazla bir çalışma yoktur. Sadece dilciler ve dil bilimciler tarafından az sayıda ve lokal olarak dil çalışmaları yayınlanmıştır. Ancak bu bizce eksik kalmış, dil verilerinde görülen ve bu çalışmalarda dikkati çekilen Kuman (Kıpçak) ağız özellikleri dönemsel bir etki olarak görülmüştür. Ancak bundan sonra konuyla alakalı yapılacak olan çalışmalarda, yukarıda verdiğimiz tarihsel veriler ışığında, konunun farklı bir gözle yeniden incelenmesi gerektiğini düşünmekteyiz.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c "BATI ANADOLU'DAKİ TÜRK YAYILIŞINA KARŞI BİZANS İMPARATORLUĞU'NUN KUMAN-ALAN TOPLULUKLARINI BALKANLARDAN ANADOLU'YA NAKLETMESİ". 11 Ekim 2022. 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ekim 2022.
- ^ "YALAKOVA'DAN YALOVA'YA Prof. Dr. Halil İnalcık Anısına Yalova Tarihi Araştırmaları" (PDF). 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Aralık 2022.
- ^ a b "ANADOLU'DA SON TÜRK İSKÂNI: İZNİK İMPARATORLUĞU'NDA KUMAN-KIPÇAKLAR VE YALOVA KAZIMİYE (YORTAN) İLE ELMALIK (SARUHANLI) KÖYLERİNDEKİ VARLIKLARI". 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2022.
- ^ a b "Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi / Journal of Turkish History Researches, Yıl/Vol. 6, Sayı/No. 1 Bahar/Spring 2021 ISSN (çevrimiçi): 2459-0185 ISSN (basılı): 2548-091X Moğol İstilası Karşısında İznik Rum İmparatorluğu: III. Ioannes Vatatzes Dönemi Hüseyin ŞEN". 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mayıs 2022.
- ^ a b . 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ “Bizans Ordusunda Ücretli Türk Askerler (XI.-XII. Yüzyıllar)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 25, 2009, s. 53-69.
- ^ “IV. Haçlı Seferi’nin Ardından Batı Anadolu’da Mücadele Eden İki Rakip: İstanbul Latin Krallığı ve İznik İmparatorluğu”, Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, S.1., Temmuz, 2015, s. 9-25.
- ^ GOLUBOVSKİY, P.V., Peçenegi, Torki i Polovtsı Rus i Step Do Naşestviya Tatar, Veçe, Moskva, 2011.
- ^ VASARY, Istvan, Kumanlar ve Tatarlar Osmanlı Öncesi Balkanlar’da Doğulu Askerler (1185-1365), 2. Baskı, çev. Ali Cevat Akkoyunlu, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2015.
- ^ WOLF, Robert Lee, “The Latın Empire Of Constantinople 1204-1261”, A History Of The Crusaders, Volume II Later Crusades (1189-1311), General ed. Kenneth M. Setton, ed. By. Robert Lee Wolf and Harry W. Hazard, The Unıversıty Of Wısconsın Press, Madıson, Milwaukee and London, 1969, s. 187-233.
- ^ “A Broken Miror: The Kıpçak World In The Thırteenth Century”, The Other Europe ın the Middle Ages, Avars, Bulgars, Khazars and Cumans, ed. By. Florin Curta, Roman Kovalev, Brill, Leiden-Boston, 2008, s. 379-412.
- ^ a b "YALAKOVA'DAN YALOVA'YA Prof. Dr. Halil İnalcık Anısına Yalova Tarihi Araştırmaları" (PDF). 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Aralık 2022.
- ^ "BATI ANADOLU'DAKİ TÜRK YAYILIŞINA KARŞI BİZANS İMPARATORLUĞU'NUN KUMAN-ALAN TOPLULUKLARINI BALKANLARDAN ANADOLU'YA NAKLETMESİ". 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ekim 2022.
- ^ Akdes Nimet Kurat, IV-XVII1. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, Ankara 1972, Sayfa 83-84.
- ^ "TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA OĞUZCA DIŞI DİL UNSURLARI" (PDF). 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 9 Ekim 2022.
- ^ a b "CUMANS IN PAPHLAGONIA". 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2022.
- ^ "Öçalan, M., "Sakarya-İzmit Yöresi Yerleşik Türkleri (Manav) Ağızlarında Ötümsüz Patlayıcı Ünsüz Değişmeleri"" (PDF). 4 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 9 Kasım 2022.
- ^ "TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA OĞUZCA DIŞI DİL UNSURLARI" (PDF). 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 9 Ekim 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Anadolu daki Kipcaklar Iznik Imparatoru III Ioannes Vatatzes tarafindan ve III Ioannes in Ardindan gelen Iznik Imparatorlarinca Bati Anadolu ya 1222 1261 Yillarinda yerlestirilen Kipcak Kumanlar oldugu bilinmektedir Ayrica Latin Imparatorlugun da ve Bizans Imparatorlugun da da Kipcak Kumanlarin Parali Askerlik yaptigi bilinmektedir cogu Tarihciye gore Balkanlar dan Anadolu ya Kalabalik Kitleler halinde transfer edilen Kuman Kipcaklar Turkmenlerle kaynasmis ve Bati Anadolu cografyasinin Turklesmesini saglamistir Ayrica Kafkasya Horasan Balkanlar dan Anadolu ya gelen Kipcaklar oldugu bilinmektedir Anadolu KipcaklariOnemli nufusa sahip bolgelerDillerKipcakca Oguz Turkcesi KumancaDinSamanizm Tarihsel Ortodoks Hristiyanlik Islam Gunumuz Anadolu KipcaklariBizans Arazilerini ve Sehirlerini yagmalayan efrafta basibos dolasan Kipcaklar Bizans arazilerine zarar vermelerini engellemek ve onlarin askeri yeteneklerinden faydalanmak isteyen Imparator III Ioannis Bizans hizmetine aldigi bu Kipcaklardan bir kismini Trakya ve Makedonya da bir kismini da Anadolu da Menderes Havzasina Menderes nehri ve cevresine bir kismini ise Frigya ve Bitinya topraklarina Gunumuzde Ankara Afyon Eskisehir Bolu Duzce Kastamonu Sakarya Zonguldak Iznik Imparatorlugu ve Latin Imparatorlugu topraklarina Mogol ve Selcuklu tehlikesinden korunmak icin yerlestirildiler Bugun bu illerdeki Kipcak Kuman asilli koyler bu tarihte Anadolu ya girmistir Bazi arastirmacilar III Ioannes Vatatzes in bu uygulamasinin pek ise yaramadigim ve Kumanlarin Turkmenlerle karismasiyla bolgenin Turklesmesinin hiz kazandigini ileri surerken II Theodoros Laskaris Sen Kuman i bati bolgelerinden buraya getirmek suretiyle onun cinsinden doguda hizmet eden bir kavim yarattin ve Turklerin sinirlarina ikamet etmekle Turklerin batiya dogru durmadan ilerlemelerini onledin ifadeleriyle babasinin bu nufus transferi politikasi ile Balkanlardan Anadolu ya kalabalik sayidaki Kuman topluluklarinin ikamet ettirilmesi sonucunda Anadolu daki Turklerin Bati yonundeki yayilmalarinin onune gecildiginden ovguyle soz etmektedir Cagdas Bizans yazarlarindan Pakhymeres de III Ioannes Vatatzes in bu uygulamasini Iznik Imparatorlugu nun en onemli icraati olarak yorumlamaktadir Ayni sekilde bir diger Bizans muellifi Akropolites in ifadelerinden de Kumanlari Anadolu da yerlestirilmesinin cok mantikli bir hareket oldugunu dusundugu anlasilmaktadir Gercekten de Ioannes in sinir savunmasini basari ile surduren kuvvetlerini Kumanlar ile desteklemesi mevcut sartlarda akillica bir davranisti Amasra nin biraz dogusundan baslayan Iznik imparatorlugu ile Selcuklular arasindaki sinir Sakarya Nehri ne paralel olarak bir yay seklinde guneydoguya dogru inerek Anadolu nun guneybati sahillerinden denize dokulen Dalaman Cayi na kadar uzaniyordu Sinirin Iznik imparatorlugu tarafindaki hat boyunca cok sayida kale bulunmaktaydi Ayrica iki devlet arasinda herhangi bir yerlesimin olmadigi bos araziler Selcuklu Uc bolgeleri uzanmaktaydiki bu bolgelerde Turkmenler ve Iznik sinir savunmacilari Akritai arasinda sik sik catismalar yasanmaktaydi Iznik Imparatorlugu nun Karadeniz sahili boyunca sahip oldugu topraklar Amasra dan batiya dogru uzanan dar sahil seridinden ibaretti Ic kesimler Selcuklularin denetimindeydi Bununla birlikte Iznik yonetimi acisindan asil sorunu XII yuzyildan itibaren Selcuklularin akinlarinin yogunlastirdiklari Menderes havzasi ve Turkmenlerin yogun olarak bulunduklari guney siniri teskil etmekteydi Ozellikle Anadolu nun guney batisindaki bolgelerde suruleri ile dolasan kalabalik Turkmen topluluklari buyuk bir tehdit olusturmaktaydi Anadolu daki soydaslari ile ayni savas taktiklerini ve silahlari kullanan Kumanlarin bu bolgede yerlestirilmesi hic suphesiz hareketli Turkmen atlilarina karsi yerlesik savunma hattindan daha etkili bir yontemdi Kumanlardan cogunlukla hafif suvari birlikleri olarak yararlanan Bizans yonetimi Kumanlari ayni zamanda ordu icinde de kullanmaktaydi III Ioannes Vatatzes bu Kumanlardan Anadolu da yararlandigi gibi Balkanlardaki mucadeleler sirasinda da faydalanmaktaydi Nitekim 1242 yilindaki Selanik kusatmasi sirasinda Vatatzes in ordusunda Kumanlarin da oldugunu bilmekteyiz III Ioannes Vatatzes in ardillari doneminde de Kumanlarin Bizans ordusundaki varligi devam etmistir 1256 yilinda II Theodoros Laskaris in Selanik valisinin yaninda biraktigi birlikte 300 Kuman bulunmaktaydi 1259 yilinda Epir Hukumdan II Mikhail Dukas ve muttefikleri Sicilya Krali Manfred ve Akhaia Prensi Guillaume Villahardouin in ordusu ile Pelagonya Ovasi nda karsi karsiya gelen Iznik ordusunda 1500 Macar 300 Alman ucretli asker 600 Sirp atlisi ve bir miktar Bulgar kuvvetinin yani sira 1500 Turk Selcuklular kast ediliyor ve Iznik Imparatorlugu nun dogu siniri ile ilgili olarak 2000 kisilik Kuman suvari birligi bulunmaktaydi Savas sirasinda siddetle dusmana saldiran Turk ve Kuman birlikleri sayesinde Bizans ordusu onemli bir zafer kazanmistir 1261 Temmuz unda Istanbul a girerek 57 yillik Latin isgaline son veren VIII Mikhail Palaiologos un muzaffer komutani Aleksios Strategopulos un kuvvetleri icerisinde de 800 Kuman bulunmaktaydi Baskentin yeniden Istanbul a nakledilmesinin ardindan tum dikkatin batiya cevrilmesi ile Anadolu nun yerli askerleri gibi Kumanlarin da bu kez Avrupa daki mucadelelerde kullanildiklari goze carpmaktadir VIII Mikhail in 1263 1264 1270 1272 ve 1275 yillarindaki Avrupa seferlerinde ordusunda kalabalik sayida Kuman askerinin varligi bilinmektedir imparator III Ioannes Vatatzes in iktidari doneminde Bizans hizmetine giren bu Kuman toplulugu ile ilgili son kayit II Andronikos un Epir kusatmasi sirasinda sergiledikleri disiplinsiz davranislar ile ilgilidir 1291 yilinda Epir Despotlugu ile Napoli Kralligi arasinda bir ittifak kurulmasindan endiselenen Bizans yonetimi 1292 yilinda Epir uzerine sefer duzenledi Otuz bin piyade ve on dort bin suvariden ibaret olan Bizans ordusunun ana gucunu Turkler ve Kumanlar olusturmaktaydi Baslangicta birkac basari elde eden Bizans kuvvetleri daha sonra Akhaia Prensi nin Epir e yardim etmek uzere kuvvetleri ile bolgeye gelmesiyle geri cekilmek zorunda kaldi Bu harekat sirasinda Kuman birliklerinin ordunun disiplinini bozan duzensiz hareketleri sonucu geri cekilme bozguna donusmus ve Bizans in Epir seferi buyuk bir hayal kirikligi ile son bulmustu Turk yayilisina engel olma yolundaki Mogol istilasi sonrasi Bizans hizmetine alinan Kumanlardan bir kisminin da imparatorluk sarayinda gorev yaptiklari ve zaman icinde yuksek mevkilere geldikleri gorulmektedir Nitekim Kuman beylerinden birisinin oglu olan Syrgiannes Sytzigan Sicgan Sican vaftiz edilerek Hristiyanligi kabul ettikten sonra Palaiologos ailesinden bir kadinla evlenmis ve daha sonra Megas Domestikos unvanini almisti Onun soyundan gelenlerin Bizans Imparatorlugundaki varligi yaklasik 100 yil boyunca devam etmistir Bizanslasmis bu Kuman ailesinin son temsilcisi de ailenin ilk uyesi gibi Syrgiannes adini tasimaktaydi Makedonya ve Trakya valiligi yapilan Syrgiannes yasli imparator II Andronikos ve torunu arasinda 1320 yilinda baslayan mucadelelere katildiktan sonra gozden dusmus ve 1334 yilinda imparatorun adamlari tarafindan oldurulene kadar sonuk bir hayat surmustur Guney bati Anadolu bolgesindeki ikinci bir Kipcak grubu ise 1230 da Anadolu Selcuklu Devleti Sultani Alaeddin Keykubat in Celaleddin Harzemsah i maglup etmesinden sonra Anadolu nun cesitli bolgelerine yayilmis ve Bati Anadolu da horzumlu ismiyle yasamaya devam etmis olan gocebe bir Oguz Kipcak cemaatidir Bu asiret bolgede Pecin Mugla Koycegiz ve Bozoyuk te meskundur H 923 te 1517 bolgede yasayan horzum oymagi 1318 haneye ve 7590 nufusa sahiptir Harzemsahlar in gocebe Kipcak boylariyla iliskileri Selcuklularin Kipcaklarla olan iliskisinden daha fazla idi Bolge agzindaki Kipcakca unsurlari bu oymak temsil etmektedir Bizans Imparatoru John III Doukas Vatatzes III Ioannes Vatatzes 1222 1254 zamaninda Selcuklu uc beylerine karsi Anadolu nun ozellikle bati bolgelerinde tampon olusturmak amaciyla Balkanlardaki Hristiyan Kumanlari yerlestirmistir Bu bolge Sinop un batisindan Menderes vadisine kadar olan hattir Bati Karadeniz bolgesindeki bir diger Kipcak etkisi de Kastamonu havalisinde hukum surmus olan Cobanogullari beyligi donemine dayanir Selcuklu emirlerinden Husameddin Emir Coban Karadeniz i asarak Kipcak bozkirlarina bir sefer yapmis ve buradan sayisiz ganimet ve kole ile donmustur 1223 te Rus ordusuyla birlikte Mogollara karsi koyan ve yenilen Kipcaklar Ruslardan ayrilarak Balkanlara ve Kirim a yonelmislerdir Kirim a gelenler devam eden Mogol saldirilari yuzunden Sugdak uzerinde deniz yoluyla Sinop a gelmisler ve Bolu Duzce Karabuk Kastamonu Zonguldak ve Bartin yorelerine yayilmislardir Ayrica Candarogullari beyligi doneminde Kirim ve Kipcak bolgesi ile deniz ticareti artmistir Hatta Misir ile Dest i Kipcak bolgesinin ticaret merkezi Bartin yoresi olmustur Macaristan a yerlesmis 7 Kuman kabilesinden biri olan Olas boyu Oguz Kipcak savasi sonrasi Oguzlara katilmislardir Bunlardan Anadolu ya gocen Ulas kabilesinden olanlar geleneklerinin ve halk sanatlarinin bir kismini korumayi basarmislardir Olas adinin manasi ise Birlesmis Ittifak yap olan Olastir Ulaslar Ulasli Ulas isimli yerlesim yerlerinin Bulundugu iller ise Icel Ankara Tekirdag Tokat Mugla Artvin Sivas Kocaeli Nevsehir Mardin Gaziantep Siirt Bolu Kutahya olmak uzeredir Macar muzik adami Bela Bartok 1936 yilinda derleme yapmak amaci ile Toroslar da Ulas soyundan gelen Yoruk koylerine gitmis Ulas Yoruk koylerinde dinledigi turkulerin Macar Halk Muzikleri ile benzedigini fark etmistir dinledigi Turkulerin benzeri Slavlar da Yunanlar da Rumenler de yoktur Arastirmalara gore Macar Halk Muziginin 1000 Yildan daha genc bir Turk etkisi vardir bu miras ise Macaristan a gocen Kumanlarin mirasidir Kumanlarin torunlarinin kimler olduklariyla alakali cesitli gorusler ileri surulmus olsa bile Anadolu ya yerlestirilen Kumanlarin akibeti hakkinda herhangi bir calisma yapilmamistir Kumanlarin asimile edilme amacli degil kendi savasci ozelliklerini muhafaza edecekleri sekilde yerlestirilmis olmalari dogaldir Yani Vatatzes bunlari iyi ve uysal bir yurttas yapmak icin degil kendi topraklarini dogudan gelecek istilalara karsi savunabilmek icin yerlestirmistir Bu nedenle Iznik Imparatorlugunun bu Kuman grubu ustunde herhangi bir asimile etme cabasi icine girmediklerini dusunebiliriz Bu donemde Stratiotes olarak yerlestirilen Kumanlarin sayilari net olarak bilinmemektedir Ancak sadece Buyuk Menderes havzasina yerlestirilenler icin 10 000 gibi bir rakam telaffuz edilmektedir Kumanlarin bu sekilde yerlestirilmesi Roma savunma hattinin guclendirilmesi demek oldugundan ve dogudan gelen Turkmen ve Mogol akinlarina karsi da bir tur tampon gorevi gordukleri icin Iznik Imparatorlugunun topraklarinin guvenligi bu sekilde guven altina alinmistir Iznik Imparatorlugu doneminde Kumanlarin yerlestirildikleri bolgeler ile gunumuzde Manav olarak adlandirilan bir Turk grubunun yasadiklari bolgeler birbirleriyle neredeyse ortusmektedir Manav adi verilen bu Turk grubu ozellikle Canakkale Balikesir Yalova Bursa Bilecik Sakarya Duzce Zonguldak ve Kocaeli illerinin koylerinde ayrica Istanbul un Anadolu Yakasindaki koylerde Bolu ve Eskisehir illerinde yasamaktadirlar ki bu bolge Iznik Imparatorlugunun Anadolu da 13 Yy daki topraklarinin onemli bir bolumune denk gelmektedir Bahsi gecen bu grubun koyleri bolgedeki en eski yerli Turk koyleri olarak bilinmektedir Manav Turkleri ile alakali ne yazik ki fazla bir calisma yoktur Sadece dilciler ve dil bilimciler tarafindan az sayida ve lokal olarak dil calismalari yayinlanmistir Ancak bu bizce eksik kalmis dil verilerinde gorulen ve bu calismalarda dikkati cekilen Kuman Kipcak agiz ozellikleri donemsel bir etki olarak gorulmustur Ancak bundan sonra konuyla alakali yapilacak olan calismalarda yukarida verdigimiz tarihsel veriler isiginda konunun farkli bir gozle yeniden incelenmesi gerektigini dusunmekteyiz Ayrica bakinizManavlar Turkiye TurkmenleriKaynakca a b c BATI ANADOLU DAKI TURK YAYILISINA KARSI BIZANS IMPARATORLUGU NUN KUMAN ALAN TOPLULUKLARINI BALKANLARDAN ANADOLU YA NAKLETMESI 11 Ekim 2022 11 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ekim 2022 YALAKOVA DAN YALOVA YA Prof Dr Halil Inalcik Anisina Yalova Tarihi Arastirmalari PDF 20 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Aralik 2022 a b ANADOLU DA SON TURK ISKANI IZNIK IMPARATORLUGU NDA KUMAN KIPCAKLAR VE YALOVA KAZIMIYE YORTAN ILE ELMALIK SARUHANLI KOYLERINDEKI VARLIKLARI 19 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2022 a b Turk Tarihi Arastirmalari Dergisi Journal of Turkish History Researches Yil Vol 6 Sayi No 1 Bahar Spring 2021 ISSN cevrimici 2459 0185 ISSN basili 2548 091X Mogol Istilasi Karsisinda Iznik Rum Imparatorlugu III Ioannes Vatatzes Donemi Huseyin SEN 31 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mayis 2022 a b 1 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Bizans Ordusunda Ucretli Turk Askerler XI XII Yuzyillar Selcuk Universitesi Turkiyat Arastirmalari Dergisi S 25 2009 s 53 69 IV Hacli Seferi nin Ardindan Bati Anadolu da Mucadele Eden Iki Rakip Istanbul Latin Kralligi ve Iznik Imparatorlugu Cihannuma Tarih ve Cografya Arastirmalari Dergisi S 1 Temmuz 2015 s 9 25 GOLUBOVSKIY P V Pecenegi Torki i Polovtsi Rus i Step Do Nasestviya Tatar Vece Moskva 2011 VASARY Istvan Kumanlar ve Tatarlar Osmanli Oncesi Balkanlar da Dogulu Askerler 1185 1365 2 Baski cev Ali Cevat Akkoyunlu Yapi Kredi Yayinlari Istanbul 2015 WOLF Robert Lee The Latin Empire Of Constantinople 1204 1261 A History Of The Crusaders Volume II Later Crusades 1189 1311 General ed Kenneth M Setton ed By Robert Lee Wolf and Harry W Hazard The University Of Wisconsin Press Madison Milwaukee and London 1969 s 187 233 A Broken Miror The Kipcak World In The Thirteenth Century The Other Europe in the Middle Ages Avars Bulgars Khazars and Cumans ed By Florin Curta Roman Kovalev Brill Leiden Boston 2008 s 379 412 a b YALAKOVA DAN YALOVA YA Prof Dr Halil Inalcik Anisina Yalova Tarihi Arastirmalari PDF 20 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Aralik 2022 BATI ANADOLU DAKI TURK YAYILISINA KARSI BIZANS IMPARATORLUGU NUN KUMAN ALAN TOPLULUKLARINI BALKANLARDAN ANADOLU YA NAKLETMESI 11 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ekim 2022 Akdes Nimet Kurat IV XVII1 Yuzyillarda Karadeniz Kuzeyindeki Turk Kavimleri ve Devletleri Ankara 1972 Sayfa 83 84 TURKIYE TURKCESI AGIZLARINDA OGUZCA DISI DIL UNSURLARI PDF 9 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 9 Ekim 2022 a b CUMANS IN PAPHLAGONIA 9 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ekim 2022 Ocalan M Sakarya Izmit Yoresi Yerlesik Turkleri Manav Agizlarinda Otumsuz Patlayici Unsuz Degismeleri PDF 4 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 9 Kasim 2022 TURKIYE TURKCESI AGIZLARINDA OGUZCA DISI DIL UNSURLARI PDF 9 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 9 Ekim 2022