Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anavarza, Türkiye'nin Adana ilinde, Kozan sınırları içerisinde, Kadirli, Ceyhan ve Kozan ilçe sınırlarının kesiştiği yerde, tarihi Kilikya bölgesinde bulunan antik kent. Çevresi mesire yeri olarak kullanılır. Kilikya ovasının önemli merkezlerinden olan Anavarza’nın antik kaynaklarda adı Anazarbos, Anazarba, Aynızarba veya Anazarbus olarak geçer.
Anazarbus-Anazarbos-Anazarba-Aynızarba-Anazarbus | |
 Anavarza antik kenti | |
| Diğer adı | Anabarzus |
|---|---|
| Konum |  Adana, Kozan |
| Bölge | Kilikya |
| Koordinatlar | 37°15′23″K 37°15′23″D / 37.25639°K 37.25639°D |
| Tür | Yerleşim |
| Tarihçe | |
| Kuruluş | MÖ 19. yüzyıl |
| Kültür(ler) | Roma Dönemi |
| Bağlı olduğu | Kilikya Krallığı, Kozanoğlu Beyliği, Varsak, Avşar Türkmenleri |
| İlgili kişi(ler) | Septimius Severus, Pescennius Niger, II. Theodosius |
| Sit ayrıntıları | |
| Buluntu(lar) | Tiyatro, iç kale, kayalıklara oyulmuş mezarlar, Lahit Mezarları |
| Durum | Restore |
Yerleşim
Adana’nın yaklaşık 70 km kuzeydoğusunda, bugünkü Dilekkaya köyü sınırları içinde yer alan antik şehir, Sunbas Çayının Ceyhan ile birleştiği yerin 8 km kuzeyinde ada gibi yükselen bir tepe üzerinde inşa edildiği görülmekte.
Tarihçe
Kentin Roma İmparatorluk Devri öncesi tarihi hakkında hemen hemen hiçbir bilgi yoktur. MÖ 19. yılında İmparator Augustus tarafından ziyaret edilen kent "Anazarbus yanındaki Caesarea" diye anılmaya başlamıştır. Anazarbus veya Anabarzus adının esasen kente hakim olan ve Çukurova düzlüğünün en çarpıcı fiziki oluşumlarından biri olan 200 metre yüksekliğindeki kaya kütlesine ait olduğu ve belki Eski Farsça Na-barza ("Yenilmez") adından tahrif edildiği düşünülebilir.[]
Anavarza Roma İmparatorluk Devrinin ilk iki yüzyılı boyunca büyük bir varlık göstermemiş, Kilikya başkenti Tarsus'un gölgesinde kalmıştır. Tarsus günümüze kadar yaşayabilmiştir ama bunun karşılığında tarihi anıtlarının büyük bir bölümünü kaybetmiştir. Roma imparatorlarından Septimius Severus'un, Pescennius Niger ile yaptığı iktidar savaşı sırasında, Severus'un tarafını tutan kent, onun Niger'i 194 yılında İsos'ta yenerek imparatorluğun tek hakimi olmasından sonra ödüllendirilmiş, tarihinin en parlak dönemini yaşamaya başlamıştır. 204-205 yıllarında Kilikya, İsauria ve Likaonia eyaletlerinin metropolisi olmuştur.
260 yılında diğer Kilikya kentleri gibi Anavarza da Sasani Kralı Şapur tarafından fethedilmiştir. 4. yüzyılda İsaurialı Balbinos tarafından tahrip edilmiş olan Anavarza, İmparator II. Theodosius zamanında 408 yılında kurulan Cilicia secunda'nın ve eyaletin başkenti olmuştur.
525 yılındaki büyük depremden zarar gören kent, İmparator İustinianus tarafından onartılarak İustiniopolis adıyla onurlandırılmıştır. Ancak 561 yılında ikinci kez deprem felaketine ve bunu hemen izleyen büyük bir veba salgınına uğramıştır. İslam İmparatorluğunun zuhurundan sonra Arap ve Rum devletleri arasındaki sınır bölgesinde kalan kent sürekli akın ve savaşlarla tahrip edilmiş ve nüfusunun büyük bir bölümünü kaybetmiştir.
Kent yapıları
Antik kent Anavarza’da bulunan önemli kalıntılar arasında, 1500 metre uzunluğunda 20 burçlu sur duvarı, sütunlu yol, hamam ve kilise, tiyatro, amfiteatr, stadyum, suyolları, kaya mezarları, MS 3. yüzyıla ait deniz tanrıçası Thetys mozaiği, Kilikya Bölgesi’ndeki tek örnek olan 3 girişli zafer takı ve ovanın ortasında bir ada gibi yükselen tepe üzerindeki Ortaçağ kalesi yer almaktadır. İmparator Nero döneminde Roma ordusunda görev yapan, yazmış olduğu De Materia Medica isimli beş ciltlik eserin 18. yüzyıla kadar bütün modern ülkelerin tıp fakültelerinde temel eserlerden biri olarak okutulan, dünyaca ünlü farmakolog Dioskurides'in Anavarzalı olması da kentin dünya bilim tarihine katkısı açısından dikkate değerdir.
Kilikya Krallığı ve Kozanoğlu Beyliği
11. yüzyıl ortalarında kent, Bizans Devleti'nin Kars bölgesinde yeni fethettiği Ermeni topraklarından göç ettirilen Ermenilerle iskân edilmiştir.
Malazgirt Savaşından sonra Anadolu'da merkezi otoritenin iflası üzerine, Kars'ın son Ermeni kralının oğlu veya torunu olduğu iddia edilen Rupen adlı Ermeni askeri şefi 1080 yılı dolayında Sis (Kozan) ve çevresinde bir dizi Bizans kalesini ele geçirerek beyliğini ilan etmiştir. Rupen sülalesi 1097'den sonra bölgeye gelen Haçlıların ve 1277'den sonra Moğolların desteğiyle bölgede egemenliğini 1375 yılına kadar korumayı başarmıştır. Rupen soyundan gelen II. Levon (1189-1219) Anamur'dan İskenderun Beleni'ne uzanan alanda egemenliğini pekiştirerek 1199 yılında Papa'nın tevdi ettiği "Ermenistan Kralı" tacını giymiştir.
Rupen oğulları döneminde yeniden inşa edilen Anavarza Kalesi, hanedanın (Sis Kalesi ile birlikte) iki ana ikametgâhından biri ve hanedan mensuplarının gömüldüğü mahal olarak önem kazanmıştır. 1950'li yıllara kadar kale içinde görülebilen anıt-mezarlar hâlen tahrip edilmiş olup yazıtları da kayıptır.
14. yüzyıldan itibaren Anavarza yöresinde Varsak ve Avşar Türkmenleri egemen olmuş ve 16. yüzyıldan itibaren Kozanoğulları yönetiminde fiilen bağımsız bir Türkmen beyliği Sis ve Anavarza Kalelerinde egemen olmuştur. Halkın hak ve hukukunu yüzyıllarca dış saldırılara karşı korumuşlardır. Osmanlı Devletinin konar-göçer Türkmenleri yerleşik hayata geçirme politikasına karşı çıkmışlardır. Kozanoğlu Beyliği üzerine 1864-1866'da Derviş Paşa kumandasındaki Fırka-yı İslahiye gönderilmiştir.
Popüler kültüre etkileri
- Yaşar Kemal'in İnce Memed romanında Anavarza'da geçen bir bölüm bulunur.
- Yaşar Kemal'in Yılanı Öldürseler romanı Anavarza kayalıklarında geçer.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Özel
- ^ . Araştırma yazısı,Yönetmen Tekin Gün. Mootol,Kültür Sanat.Ocak 2019. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Genel
- Smith, William, (Ed.) (1854). . Dictionary of Greek and Roman Geography (İngilizce). 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2021.
- Bu maddenin bazı bölümleri, şu anda kamu malı olan "Encyclopædia Britannica'nın on birinci baskısından" çevrilmiştir.
![image]()
Bu madde şu anda kamu malı olan yayından metin içerir: 
![image]()
Herbermann, Charles, (Ed.) (1913). "Anazarbus". Katolik Ansiklopedi (İngilizce). New York: Robert Appleton Company., bkz.- Richard Stillwell, William L. MacDonald, Marian Holland McAllister, Stillwell, Richard, MacDonald, William L., McAlister & Marian Holland ((Ed.)). "ANAZARBOS Cilicia Campestris, Turkey". The Princeton Encyclopedia of Classical Sites (İngilizce). 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2021.
Dış bağlantılar
- Anavarza için giriş Suda'dan.
![image]()
Wikimedia Commons'ta Anavarza Castle ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Anavarza Turkiye nin Adana ilinde Kozan sinirlari icerisinde Kadirli Ceyhan ve Kozan ilce sinirlarinin kesistigi yerde tarihi Kilikya bolgesinde bulunan antik kent Cevresi mesire yeri olarak kullanilir Kilikya ovasinin onemli merkezlerinden olan Anavarza nin antik kaynaklarda adi Anazarbos Anazarba Aynizarba veya Anazarbus olarak gecer AnavarzaAnazarbus Anazarbos Anazarba Aynizarba AnazarbusAnavarza antik kentiDiger adiAnabarzusKonumAdana KozanBolgeKilikyaKoordinatlar37 15 23 K 37 15 23 D 37 25639 K 37 25639 D 37 25639 37 25639TurYerlesimTarihceKurulusMO 19 yuzyilKultur ler Roma DonemiBagli olduguKilikya Kralligi Kozanoglu Beyligi Varsak Avsar TurkmenleriIlgili kisi ler Septimius Severus Pescennius Niger II TheodosiusSit ayrintilariBuluntu lar Tiyatro ic kale kayaliklara oyulmus mezarlar Lahit MezarlariDurumRestoreKilikya kenti bati kapisindan Anavarza KalesiYerlesimAdana nin yaklasik 70 km kuzeydogusunda bugunku Dilekkaya koyu sinirlari icinde yer alan antik sehir Sunbas Cayinin Ceyhan ile birlestigi yerin 8 km kuzeyinde ada gibi yukselen bir tepe uzerinde insa edildigi gorulmekte TarihceKentin Roma Imparatorluk Devri oncesi tarihi hakkinda hemen hemen hicbir bilgi yoktur MO 19 yilinda Imparator Augustus tarafindan ziyaret edilen kent Anazarbus yanindaki Caesarea diye anilmaya baslamistir Anazarbus veya Anabarzus adinin esasen kente hakim olan ve Cukurova duzlugunun en carpici fiziki olusumlarindan biri olan 200 metre yuksekligindeki kaya kutlesine ait oldugu ve belki Eski Farsca Na barza Yenilmez adindan tahrif edildigi dusunulebilir kaynak belirtilmeli Anavarza Roma Imparatorluk Devrinin ilk iki yuzyili boyunca buyuk bir varlik gostermemis Kilikya baskenti Tarsus un golgesinde kalmistir Tarsus gunumuze kadar yasayabilmistir ama bunun karsiliginda tarihi anitlarinin buyuk bir bolumunu kaybetmistir Roma imparatorlarindan Septimius Severus un Pescennius Niger ile yaptigi iktidar savasi sirasinda Severus un tarafini tutan kent onun Niger i 194 yilinda Isos ta yenerek imparatorlugun tek hakimi olmasindan sonra odullendirilmis tarihinin en parlak donemini yasamaya baslamistir 204 205 yillarinda Kilikya Isauria ve Likaonia eyaletlerinin metropolisi olmustur 260 yilinda diger Kilikya kentleri gibi Anavarza da Sasani Krali Sapur tarafindan fethedilmistir 4 yuzyilda Isauriali Balbinos tarafindan tahrip edilmis olan Anavarza Imparator II Theodosius zamaninda 408 yilinda kurulan Cilicia secunda nin ve eyaletin baskenti olmustur 525 yilindaki buyuk depremden zarar goren kent Imparator Iustinianus tarafindan onartilarak Iustiniopolis adiyla onurlandirilmistir Ancak 561 yilinda ikinci kez deprem felaketine ve bunu hemen izleyen buyuk bir veba salginina ugramistir Islam Imparatorlugunun zuhurundan sonra Arap ve Rum devletleri arasindaki sinir bolgesinde kalan kent surekli akin ve savaslarla tahrip edilmis ve nufusunun buyuk bir bolumunu kaybetmistir Anavarza nin yukari sehir duvarlarinin bir bolumu dag sirtinin tepesinde 12 ve 13 yuzyillardan Bizans Ermeni eseri agirlikli olarak Ermeni olmasina ragmen Yaklasik 370 x 210 m boyutlarinda olan basse cour Fransizca Low Court anlamina gelen dis bailey anlamina gelir adli bir alani cevrelediler Ic kale kuzeyde uzanir yaklasik 270 x 60 m genisligindedir ve etkileyici bir burc tarafindan savunulan bir dag gecidi ile dis baileyden ayrilir Kent yapilariAntik kent Anavarza da bulunan onemli kalintilar arasinda 1500 metre uzunlugunda 20 burclu sur duvari sutunlu yol hamam ve kilise tiyatro amfiteatr stadyum suyollari kaya mezarlari MS 3 yuzyila ait deniz tanricasi Thetys mozaigi Kilikya Bolgesi ndeki tek ornek olan 3 girisli zafer taki ve ovanin ortasinda bir ada gibi yukselen tepe uzerindeki Ortacag kalesi yer almaktadir Imparator Nero doneminde Roma ordusunda gorev yapan yazmis oldugu De Materia Medica isimli bes ciltlik eserin 18 yuzyila kadar butun modern ulkelerin tip fakultelerinde temel eserlerden biri olarak okutulan dunyaca unlu farmakolog Dioskurides in Anavarzali olmasi da kentin dunya bilim tarihine katkisi acisindan dikkate degerdir Kilikya Kralligi ve Kozanoglu Beyligi11 yuzyil ortalarinda kent Bizans Devleti nin Kars bolgesinde yeni fethettigi Ermeni topraklarindan goc ettirilen Ermenilerle iskan edilmistir Malazgirt Savasindan sonra Anadolu da merkezi otoritenin iflasi uzerine Kars in son Ermeni kralinin oglu veya torunu oldugu iddia edilen Rupen adli Ermeni askeri sefi 1080 yili dolayinda Sis Kozan ve cevresinde bir dizi Bizans kalesini ele gecirerek beyligini ilan etmistir Rupen sulalesi 1097 den sonra bolgeye gelen Haclilarin ve 1277 den sonra Mogollarin destegiyle bolgede egemenligini 1375 yilina kadar korumayi basarmistir Rupen soyundan gelen II Levon 1189 1219 Anamur dan Iskenderun Beleni ne uzanan alanda egemenligini pekistirerek 1199 yilinda Papa nin tevdi ettigi Ermenistan Krali tacini giymistir Rupen ogullari doneminde yeniden insa edilen Anavarza Kalesi hanedanin Sis Kalesi ile birlikte iki ana ikametgahindan biri ve hanedan mensuplarinin gomuldugu mahal olarak onem kazanmistir 1950 li yillara kadar kale icinde gorulebilen anit mezarlar halen tahrip edilmis olup yazitlari da kayiptir 14 yuzyildan itibaren Anavarza yoresinde Varsak ve Avsar Turkmenleri egemen olmus ve 16 yuzyildan itibaren Kozanogullari yonetiminde fiilen bagimsiz bir Turkmen beyligi Sis ve Anavarza Kalelerinde egemen olmustur Halkin hak ve hukukunu yuzyillarca dis saldirilara karsi korumuslardir Osmanli Devletinin konar gocer Turkmenleri yerlesik hayata gecirme politikasina karsi cikmislardir Kozanoglu Beyligi uzerine 1864 1866 da Dervis Pasa kumandasindaki Firka yi Islahiye gonderilmistir Populer kulture etkileriYasar Kemal in Ince Memed romaninda Anavarza da gecen bir bolum bulunur Yasar Kemal in Yilani Oldurseler romani Anavarza kayaliklarinda gecer Ayrica bakinizKilikya Ermeni KralligiKaynakcaOzel Arastirma yazisi Yonetmen Tekin Gun Mootol Kultur Sanat Ocak 2019 30 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi GenelSmith William Ed 1854 Dictionary of Greek and Roman Geography Ingilizce 15 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mart 2021 Bu maddenin bazi bolumleri su anda kamu mali olan Encyclopaedia Britannica nin on birinci baskisindan cevrilmistir Bu madde su anda kamu mali olan yayindan metin icerir Herbermann Charles Ed 1913 Anazarbus Katolik Ansiklopedi Ingilizce New York Robert Appleton Company bkz Richard Stillwell William L MacDonald Marian Holland McAllister Stillwell Richard MacDonald William L McAlister amp Marian Holland Ed ANAZARBOS Cilicia Campestris Turkey The Princeton Encyclopedia of Classical Sites Ingilizce 17 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2021 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Dis baglantilarAnavarza icin giris Suda dan Wikimedia Commons ta Anavarza Castle ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur