Anlam, sözcüğün anlattığı düşünce. Sözcükler birden fazla anlama gelebilir. Bu durumda anlamlardan biri "öz anlam", diğeri "yan anlam", bir başkası "mecaz anlam"dır. Sözcükler zamanla yeni anlamlar alarak zenginleşebilir ya da anlamlarını kaybedebilirler. Anlamlarını kaybetmelerine anlam daralması; yeni anlamlar kazanmasına anlam genişlemesi denir.
Kelimelerin anlamlarını ve değişimlerini izleyen alana anlambilim denir.
Kelimeler gerçek ve mecaz anlamlıdır. Bazı kelimeler tarih içinde gerçek anlamını bırakır ve argolaşır: Hıyar'ın badem anlamını yitirerek ilk akla gelen anlamının kazma, kaba olması gibi. Bazı kelimeler çok anlamlıdır: Gül, dil gibi. Bazı kelimeler ise geniş anlamlarından önce dar anlamını ifade ederler: "salatalık"ın "hıyar" anlamını edinmesi gibi. Bazıları anlam kaymasına uğrar: "kafa göz yarmak" gibi. Anlam oyunu, bir kelimenin bütün anlamlarını bir cümlede ifade etmektir: "Adın Gül amma gülemedin ömründe" gibi. Anlam genişlemesi veya yayılması kavramı, bir kelimenin tarih içinde dar anlamından geniş anlamına evrilmesidir: Çamlıca (tepeden gazoza).
Anlamdaş kelimeler, anlamları yakın kelimelerdir. Anlamı aynı denilen eşanlamlı kelimeler her zaman tam olarak aynı manada olmaz, aralarında yine bir nüans vardır. Eşanlamlı diye kastedilen çoğunlukla eski/yeni kelimelerdeki aynılıktır: deprem-zelzele, uçak-tayyare, yıl-sene. Türkçede anlamı kuvvetlendirme başlığında, ikilemelerde eşanlamlılık ve tekrarlama ile yapılır: hatır gönül, takım taklavat gibi. Özel dillerden argonun ana dille paralel anlamları vardır. Ayrıca grup dili jargonlarıyla da ana dil kesişebilir. Aynı kelime, değişik meslek dillerinde ve bilim dallarında aynı başlıkta farklı anlamlara sahiptir.
Bazen özel isimlerin genelleşerek bir tür adına veya sıfata dönüştüğü görülebilir. Buna örnek olarak bazı markaların aynı kategorideki başka marka ürünleri ifade ederken kullanılması verilebilir. Ayrıca eski edebiyatta satrancı bulan kişi olarak bahsedilen Leclâc adlı şahsın ismi leylaç şeklinde "kumar oynama konusunda isim yapmış; üçkâğıtçı" ve Gazneli Mahmud'un yalakası olarak bilinen Telhek'in adı da "soytarı; dalkavuk" gibi anlamlarda kullanılmaktadır.[]
Kaynakça
Dilbilim ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Anlam sozcugun anlattigi dusunce Sozcukler birden fazla anlama gelebilir Bu durumda anlamlardan biri oz anlam digeri yan anlam bir baskasi mecaz anlam dir Sozcukler zamanla yeni anlamlar alarak zenginlesebilir ya da anlamlarini kaybedebilirler Anlamlarini kaybetmelerine anlam daralmasi yeni anlamlar kazanmasina anlam genislemesi denir Kelimelerin anlamlarini ve degisimlerini izleyen alana anlambilim denir Kelimeler gercek ve mecaz anlamlidir Bazi kelimeler tarih icinde gercek anlamini birakir ve argolasir Hiyar in badem anlamini yitirerek ilk akla gelen anlaminin kazma kaba olmasi gibi Bazi kelimeler cok anlamlidir Gul dil gibi Bazi kelimeler ise genis anlamlarindan once dar anlamini ifade ederler salatalik in hiyar anlamini edinmesi gibi Bazilari anlam kaymasina ugrar kafa goz yarmak gibi Anlam oyunu bir kelimenin butun anlamlarini bir cumlede ifade etmektir Adin Gul amma gulemedin omrunde gibi Anlam genislemesi veya yayilmasi kavrami bir kelimenin tarih icinde dar anlamindan genis anlamina evrilmesidir Camlica tepeden gazoza Anlamdas kelimeler anlamlari yakin kelimelerdir Anlami ayni denilen esanlamli kelimeler her zaman tam olarak ayni manada olmaz aralarinda yine bir nuans vardir Esanlamli diye kastedilen cogunlukla eski yeni kelimelerdeki ayniliktir deprem zelzele ucak tayyare yil sene Turkcede anlami kuvvetlendirme basliginda ikilemelerde esanlamlilik ve tekrarlama ile yapilir hatir gonul takim taklavat gibi Ozel dillerden argonun ana dille paralel anlamlari vardir Ayrica grup dili jargonlariyla da ana dil kesisebilir Ayni kelime degisik meslek dillerinde ve bilim dallarinda ayni baslikta farkli anlamlara sahiptir Bazen ozel isimlerin genelleserek bir tur adina veya sifata donustugu gorulebilir Buna ornek olarak bazi markalarin ayni kategorideki baska marka urunleri ifade ederken kullanilmasi verilebilir Ayrica eski edebiyatta satranci bulan kisi olarak bahsedilen Leclac adli sahsin ismi leylac seklinde kumar oynama konusunda isim yapmis uckagitci ve Gazneli Mahmud un yalakasi olarak bilinen Telhek in adi da soytari dalkavuk gibi anlamlarda kullanilmaktadir kaynak belirtilmeli Kaynakca Aksan Dogan 1997 Anlambilim Anlambilimin Konulari ve Turk Anlambilimi Ankara KAYAOKAY Ilyas Agustos 2018 Divan Siirinde Satranc Terimleriyle Yazilmis Manzumeler 1 1 Eski Turk Edebiyati Arastirmalari Dergisi ESTAD 245 268 Dilbilim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz