Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anlatım bozuklukları, yazılı veya sözlü anlatımda karşılaşılan hatalardır. Bu hatalar yapısal (dilbilgisel) veya anlam ve mantık bakımından olabilir. Öge eksikliği, ek eksikliği gibi yapısal bozukluklara "bağlaşıklık hataları"; gereksiz sözcük kullanımı, yanlış sözcük kullanımı gibi anlamsal bozukluklara ise "bağdaşıklık hataları" denir.
Bağlaşıklık bakımından (yapısal) bozukluklar
Yazılı veya sözlü anlatımda karşılaşılan yapısal bozukluklar şunlardır:
Özne-yüklem uyumsuzluğu
Tekillik-çoğulluk bakımından
Özne tekil ise, yüklem de tekil olmalıdır. Ancak bazen saygı veya alay amacı ile yüklem çoğul kullanılabilir.
- Sayın Başbakanımız tören alanına teşrif ediyorlar. (doğru)
- Küçük Bey hâlâ kalkmadılar mı, hanım? (doğru)
Özne bir insan ise yüklem tekil de çoğul da olabilir. Özne insan değilse ve kişileştirilmemişse (hayvanlar, bitkiler, cansız varlıklar, soyut kavramlar vs.) yüklem tekil olur.
- Masanın üzerindeki kalemler yere yuvarlandı.
Edebî sanatlarla insan olmayan varlıklar kişileştirildiğinde yüklem çoğul olabilir.
- Kelebekler dans ederek baharın gelişini müjdeliyorlar.
Belgisiz sıfatlarla çoklu bir özne kastedildiğinde, yüklem tekil kalır.
- Herkes ikinci bir dil öğrenebilir.
- Amatör sporcuların çoğu bitiş çizgisine vardı.
Çoklu öznedeki şahıslardan biri birinci tekil şahıs zamiri (ben) ise yüklemin kişisi birinci çoğul şahıs (biz) olur.
- Ben ve ağabeyim yarın seni istasyondan alacağız.
Çoklu öznedeki şahıslardan biri ikinci tekil şahıs zamiri (sen) ise yüklemin kişisi ikinci çoğul şahıs (siz) olur.
- Murat ve sen beni dışarıda bekleyin.
Olumluluk-olumsuzluk bakımından
Türkçede bazı belgisiz zamirler ve bağlaçlar sadece olumlu veya sadece olumsuz yüklemle birlikte kullanılır.
- hem ... hem ..., ne ... ne ..., herkes, bütün... --> olumlu
- hiçbiri, kimse... --> olumsuz
- Konsere ne Esra ne de Aysun gitmedi (yanlış) || Konsere ne Esra ne de Aysun gitti. (doğru)
- Herkes canla başla çalışıyor, şikâyet etmiyordu. (yanlış) || Herkes canla başla çalışıyor, kimse şikâyet etmiyordu. (Doğru. Olumsuz yüklem ortak kullanılamaz.)
Öge eksikliği
Cümlelerde gerekli olan bazı ögelerin kullanılmamasından kaynaklanır. Düzeltilebilmesi için uygun ögelerin getirilmesi gerekir. Özne eksikliği Özne eksikliği hatası, genellikle birleşik, bağlı veya sıralı cümlelerde görülür. Bu tür cümlelerde birden fazla yargı bulunur. Yan cümleciklerin yargısı ana cümlenin öznesi ile uyumlu değilse (özne paylaşılamıyorsa), uygun bir özne eklenmelidir.
- Tava'nın bakırı çıkınca kullanılmaz oldu. || Tava'nın bakırı çıkınca tava kullanılmaz oldu. || Tava, bakırı çıkınca kullanılmaz oldu.
- Hastanenin inşaatı 29 Ekim'de tamamlanacak ve hizmete açılacak. || Hastanenin inşaatı 29 Ekim'de tamamlanacak ve hastane hizmete açılacak.
Türkçede gizli özne kullanımı oldukça yaygındır ve bu durum genellikle bir özne eksikliği hatası değildir.
- Konsere gelecek misin? ("Sen" öznesi gizli durumda, cümle doğru.)
Yüklem eksikliği
Sıralı ve bağlı cümlelerde yüklemin ortak kullanılması bazen yapısal bozukluklara neden olur.
- Sen kendi işine, biz kendi işimize bakalım. || Sen kendi işine bak, biz kendi işimize bakalım.
Nesne (düz tümleç) eksikliği
Nesne eksikliğinden kaynaklanan problemler, genellikle hem (geçişli) hem de geçişsiz yargı bulunduran cümlelerde görülür.
- Siz birbirinizi bağışlasanız bile ben bağışlamam! () (yanlış) || Siz birbirinizi bağışlasanız bile ben sizi bağışlamam! (doğru)
- Ona hem çok kızıyorum hem de çok seviyorum. || Ona hem çok kızıyorum hem de onu çok seviyorum. (doğru)
Dolaylı tümleç eksikliği
Genellikle geçişli ve geçişsiz yargı barındıran sıralı veya bileşik cümlelerde görülür.
- Yeni çıkan kitapları incelemek ve tezi için yararlanmak istiyordu. || Yeni çıkan kitapları incelemek ve onlardan tezi için yararlanmak istiyordu. (doğru)
Zarf tümleci eksikliği
Genellikle sıralı cümlelerde görülür.
- Yaşlı komşusuna hemen her gün uğrar, ilgilenirdi. || Yaşlı komşusuna hemen her gün uğrar, onunla ilgilenirdi.
Ek-fiil eksikliği
Türkçedeki ek-fiiller (ek-eylemler) "idi", "imiş", "ise" ve "-dir"dir. Bunların özellikle bağlı veya sıralı cümlelerde kullanılmaması, anlatım bozukluğuna neden olabilir.
- Yemekler lezzetli fakat yeterince sıcak değildi. || Yemekler lezzetliydi, fakat yeterince sıcak değildi.
Fiilimsilerin yanlış kullanılması
Türkçede fiilimsiler (eylemsiler) isim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiildir. Bunların hatalı kullanımı veya gerektiğinde kullanılmaması anlatım bozukluğuna neden olur.
- Doktor hastanın tuzlu yemekler ve alkol almasını yasakladı. (Yemek "alınmadığı" için, "yeme" isim-fiili eklenmelidir.)
- Doktor hastanın tuzlu yemekler yemesini ve alkol almasını yasakladı. (doğru)
Yardımcı fiil hataları
Cümlede "etmek", "olmak" gibi yardımcı fiiller hatalı olarak eksik bırakılmamalı, bileşik fiillerin ilk sözcüğü, sıralı ve bağlı cümlelerde hatalı yardımcı fiillere bağlanmamalıdır.
- Umut etmek (yanlış) || Umutlanmak (doğru)
- Kuşku etmek (yanlış) || Kuşkulanmak (doğru)
- İstek almak (yanlış) || İstemek (doğru)
- Hasta olmak (yanlış) || Hastalanmak (doğru)
Fiil çatısı uyumsuzlukları
Cümledeki fiillerin çoğunlukla etkenlik-edilgenlik bakımından uyumsuz olmasından kaynaklanır.
Tamlama hataları
İsim ve sıfat tamlamalarının yanlış yazılması veya yanlış sözcüklere bağlanması anlatım bozukluğuna neden olur. Örneğin Türkçede kalıplaşmış birkaç özel tamlama dışında sayı tamlamalarında çoğul eki kullanılmaz.
- Üç Silahşorlar, iki elma
- Orman, ötüşen kuşları ve çiçekleriyle bir başka güzeldir. (Çiçekler ötüşmeyeceği için "kuşlarıyla" yazılmalı veya cümle ...çiçekleri ve ötüşen kuşları... diye düzenlenmelidir.)
Eklerin hatalı kullanımı
Ek hataları genellikle iyelik ekinin gereksiz kullanılmasından veya tamlayan ekinin kullanılmamasından kaynaklanır.
- Bu yaz bisiklete binmesini öğrenmişti. (Binmesini sözcüğündeki iyelik eki gereksizdir, sözcük binmeyi olmalıdır.)
- Metin, kimsenin önemsemediği önemli konuları içermesi beni mutlu etti. (Metin ... içermesi doğru olmayacağından metin sözcüğüne tamlayan eki getirilerek metnin ... içermesi olmalıdır. Bu örnek "tamlama hataları" başlığı altına da girebilir.)
Bağlaçların hatalı kullanımı
Bağlaçlar cümlede anlamlarına uygun olacak şekilde kullanılmalıdır.
- Üç dakikaya gelirim dedi ama tam üç dakika sonra geldi. (Ama bağlacı cümlenin yönünü değiştirir ve öncesindeki yargıyla sonrasındaki yargı çelişmelidir, bu cümlede ama bağlacı yerine ve gibi bir bağlaç kullanılabilir.)
Bağdaşıklık bakımından (anlamsal) bozukluklar
Gereksiz sözcük kullanımı
Eş anlamlı sözcüklerin bir arada kullanılması
Cümlede eş anlamlı sesteş iki sözcüğü birlikte kullanmak anlatım bozukluğuna sebep olur.
- İşini hâlâ daha bitirememiş.
- Sağlık ve sıhhat insanın en büyük hazinesidir.
Türkçede bazen aynı sözcüğü birden fazla kez kullanmak gerektiğinde, aynı sözcüğü tekrar kullanmaktan kaçınmak için, eş anlamlı sözcükler birlikte kullanılabilir. Bu bir anlatım bozukluğu değildir.
Yardımcı fiilin gereksiz kullanılması
Cümlede "etmek", "olmak" gibi yardımcı fiiller hatalı olarak eksik bırakılmamalı, bileşik fiillerin ilk sözcüğü, sıralı ve bağlı cümlelerde hatalı yardımcı fiillere bağlanmamalıdır.
- Umut etmek (yanlış) || Umutlanmak (doğru)
- Kuşku etmek (yanlış) || Kuşkulanmak (doğru)
- İstek almak (yanlış) || İstemek (doğru)
- Hasta olmak (yanlış) || Hastalanmak (doğru)
Sözcüğün anlamının başka bir sözcükte/ekte bulunması
- Kardeşim ne istediğini sessizce kulağıma fısıldadı. ("Fısıldamak" sözcüğünde "sessizce" anlamı vardır.)
- Bir çocuk dergisi vasıtasıyla tanıştığım mektup arkadaşımla uzun yıllar karşılıklı mektuplaştık. ((İşteş fiilde) "karşılıklı" anlamı mevcuttur.)
- Eğer bileti almamış olsaydım gelmezdim. (“-sa” eki “eğer” anlamını vermektedir.)
- Bunu sana ödünç veriyorum çünkü vereceğini bildiğim için. (Çünkü bağlacı ve için edatı, ikisi de neden bildirir.)
Sözcüğün yanlış yerde kullanımı
Cümledeki sözcüklerin hatalı sıralaması anlam bozukluğuna neden olabilir.
- Sanatçı konserde bestelediği şarkıları söyledi. (Şarkılar konser esnasında bestelenmediği için "kendi" sözcüğü eklenebilir veya ögelerin sırası değiştirilebilir.)
- Sabahtan beri çok başım ağrıyor. (yanlış) || Sabahtan beri başım çok ağrıyor. (doğru)
- Tamirci, on dakikada havuzun suyunu boşaltan dinamoyu tamir etti (yanlış) cümlesindeki “on dakikada” sözünün yeri anlatımda bozukluğa yol açmaktadır çünkü söylenmek istenen dinamonun havuz suyunu on dakikada boşaltması değil, tamirin on dakikada yapılmasıdır || Tamirci, havuzun suyunu boşaltan dinamoyu on dakikada tamir etti. (doğru)
Türkçede vurgulanan öge yükleme yaklaştığı için sözcük sırası her zaman bir hata belirtisi değildir.
Anlam belirsizliği (kapalılığı)
Cümleden birden fazla anlamın çıkmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğudur.
Zamir eksikliğinden kaynaklanan belirsizlikler
"Onun" ve "senin" zamirleri ile kurulan belirtili isim tamlamalarında zamir kısmı gizli durumda bırakıldığında bazen anlam karmaşası ortaya çıkabilir.
- Gazetedeki yazılarını zevkle takip ediyoruz. (Kimin yazılarının takip edildiği tek başına bu cümleden anlaşılamaz.)
Karşılaştırma hataları
Cümlede kıyaslama yapılırken sözcüklerin yanlış kullanılması veya eksik olması anlam karmaşasına neden olabilir.
- Akif, sınıf arkadaşlarına göre az çalışıyor. (Kıyaslamayı yazarın mı yoksa diğer öğrencilerin mi yaptığı açık değildir.)
- Tatlı yemeyi senden çok seviyorum. (Yazarın tatlı yemeyi karşısındaki kişinin tatlı yemeyi sevdiğinden mi, karşısındaki kişiden mi çok sevdiği belli değildir.)
Noktalama işareti hataları
Türkçede noktalama işaretlerinin; özellikle nokta, virgül ve noktalı virgülün hatalı kullanımı bir cümlenin anlamını değiştirebilir.
- Genç adamı hasretle kucakladı. (Genç bir adamın mı kucaklandığı yoksa bir gencin adamı mı kucakladığı belli değildir.)
- Burası elmasıyla meşhur bir yerdir. (Meşhur olan şeyin elma mı elmas mı olduğu açık olmadığı için kök tırnak içine alınmalıdır: "elma"sıyla, "elmas"ıyla.)
Anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanılması
Cümlede şüphesiz ve muhtemelen, yaklaşık ve tam gibi anlamca çelişen sözcükler bir arada kullanılmamalıdır.
- Şüphesiz bu tabloyu Sema Hanım yapmış olmalı. (yanlış)
Yanlış sözcük seçimi
Yanlış sözcük seçimi bazı kaynaklarda "sözcükleri yanlış anlamda kullanmak" olarak geçer. Anlamca benzer bazı sözcüklerin karıştırılması anlatım bozukluğuna neden olur. Bunlara örnek olarak şans ve risk, neden olmak ve sağlamak, dokumak ve örmek, has ve özgün, kapsamak ve kaplamak, özel ve özgü, sayesinde ve yüzünden gibi sözcük grupları verilebilir.
- Bu ameliyatta az da olsa ölüm şansı vardır. ("Şans" genellikle olumlu anlamda kullanılır. Burada "risk" kullanılmalıdır.)
- Yöneticilerin sorumsuzluğu şirketin iflas etmesini sağladı. (Yüklem olumsuz bir anlam taşıdığı için "neden olmak" daha uygundur.)
Deyim ve atasözlerinin hatalı kullanımı
Deyim ve atasözleri kalıplaşmış sözcük gruplarıdır. Bunların sözcüklerini eş ya da yakın anlamlılarıyla ile değiştirmek veya bunları yanlış anlamda kullanmak anlatım bozukluğuna neden olur.
- Arı kovanına parmak sokmak (yanlış) || Arı kovanına çomak sokmak (doğru)
- Eşim işyerinde üstlerinin gözüne batarak kısa zamanda terfi aldı. ("Göze batmak" olumsuz anlam taşır. Doğrusu "göze girmek" olmalıdır.)
Mantık ve sıralama hataları
Mantık hataları genellikle cümlede sözcük sıralamasından kaynaklanan hatalardır.
- Bebekler bu dönemde yürümeyi, ardından da ayakta durmayı öğrenirler. (Yürümek, ayakta durmakdan sonra öğrenilir.)
- Yoğun kar yağışı nedeniyle ölümlü kazalar ve hatta yaralanmalar meydana geldi. (Ölüm, yaralanmadan daha ciddi bir durumdur.)
- Birinci Geleneksel Şenlik'imize hoş geldiniz. (İlk kez yapılan bir şey geleneksel olamaz.)
Anlatım bozukluğu gidermede yardımcı olacak cümlenin anlatım özellikleri
Duruluk
Cümlede gereksiz sözcük, ek vs. bulunmamasıdır. Örneğin, “Doktor istirahat edip dinlenmemi istedi” cümlesi duru değildir çünkü “İstirahat etmek” ile “dinlenmek” aynı anlamdadır.
- “Doktor dinlenmemi istedi” cümlesi duru bir cümledir, gereksiz sözcük yoktur.
- “Olayı öğrenir öğrenmez hemen savcılığa koştu.” cümlesinde “öğrenir öğrenmez” ile “hemen” aynı anlamdadır ve duruluğu engellemektedir.
Cümlenin herkesçe aynı şekilde anlaşılmasıdır. Birden çok yoruma yer vermemesidir.
- “Genç kadına yardım etti.” cümlesi iki anlama gelmektedir, virgül kullanımı veya bir özne eklenmesi bu duruma açıklık getirir.
- “Genç, kadına yardım etti.” cümlede anlam belirsizliği ortadan kalkmıştır, açık bir cümledir.
- “Adam, genç kadına yardım etti.” cümlede anlam belirsizliği ortadan kalkmıştır, açık bir cümledir.
Doğruluk
Cümledeki tüm ögelerin tam ve yerinde kullanılmasıdır.
- “Seni seviyor, asla kızmıyoruz” cümlesinde “sana” dolaylı tümleci eksik olduğundan cümle doğru değildir.
- “Seni seviyor, sana asla kızmıyoruz.” cümlesinin ögeleri yeterlidir ve doğru bir cümledir.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Anlatim bozukluklari yazili veya sozlu anlatimda karsilasilan hatalardir Bu hatalar yapisal dilbilgisel veya anlam ve mantik bakimindan olabilir Oge eksikligi ek eksikligi gibi yapisal bozukluklara baglasiklik hatalari gereksiz sozcuk kullanimi yanlis sozcuk kullanimi gibi anlamsal bozukluklara ise bagdasiklik hatalari denir Baglasiklik bakimindan yapisal bozukluklarYazili veya sozlu anlatimda karsilasilan yapisal bozukluklar sunlardir Ozne yuklem uyumsuzlugu Tekillik cogulluk bakimindan Ozne tekil ise yuklem de tekil olmalidir Ancak bazen saygi veya alay amaci ile yuklem cogul kullanilabilir Sayin Basbakanimiz toren alanina tesrif ediyorlar dogru Kucuk Bey hala kalkmadilar mi hanim dogru Ozne bir insan ise yuklem tekil de cogul da olabilir Ozne insan degilse ve kisilestirilmemisse hayvanlar bitkiler cansiz varliklar soyut kavramlar vs yuklem tekil olur Masanin uzerindeki kalemler yere yuvarlandi Edebi sanatlarla insan olmayan varliklar kisilestirildiginde yuklem cogul olabilir Kelebekler dans ederek baharin gelisini mujdeliyorlar Belgisiz sifatlarla coklu bir ozne kastedildiginde yuklem tekil kalir Herkes ikinci bir dil ogrenebilir Amator sporcularin cogu bitis cizgisine vardi Coklu oznedeki sahislardan biri birinci tekil sahis zamiri ben ise yuklemin kisisi birinci cogul sahis biz olur Ben ve agabeyim yarin seni istasyondan alacagiz Coklu oznedeki sahislardan biri ikinci tekil sahis zamiri sen ise yuklemin kisisi ikinci cogul sahis siz olur Murat ve sen beni disarida bekleyin Olumluluk olumsuzluk bakimindan Turkcede bazi belgisiz zamirler ve baglaclar sadece olumlu veya sadece olumsuz yuklemle birlikte kullanilir hem hem ne ne herkes butun gt olumlu hicbiri kimse gt olumsuzKonsere ne Esra ne de Aysun gitmedi yanlis Konsere ne Esra ne de Aysun gitti dogru Herkes canla basla calisiyor sikayet etmiyordu yanlis Herkes canla basla calisiyor kimse sikayet etmiyordu Dogru Olumsuz yuklem ortak kullanilamaz Oge eksikligi Cumlelerde gerekli olan bazi ogelerin kullanilmamasindan kaynaklanir Duzeltilebilmesi icin uygun ogelerin getirilmesi gerekir Ozne eksikligi Ozne eksikligi hatasi genellikle birlesik bagli veya sirali cumlelerde gorulur Bu tur cumlelerde birden fazla yargi bulunur Yan cumleciklerin yargisi ana cumlenin oznesi ile uyumlu degilse ozne paylasilamiyorsa uygun bir ozne eklenmelidir Tava nin bakiri cikinca kullanilmaz oldu Tava nin bakiri cikinca tava kullanilmaz oldu Tava bakiri cikinca kullanilmaz oldu Hastanenin insaati 29 Ekim de tamamlanacak ve hizmete acilacak Hastanenin insaati 29 Ekim de tamamlanacak ve hastane hizmete acilacak Turkcede gizli ozne kullanimi oldukca yaygindir ve bu durum genellikle bir ozne eksikligi hatasi degildir Konsere gelecek misin Sen oznesi gizli durumda cumle dogru Yuklem eksikligi Sirali ve bagli cumlelerde yuklemin ortak kullanilmasi bazen yapisal bozukluklara neden olur Sen kendi isine biz kendi isimize bakalim Sen kendi isine bak biz kendi isimize bakalim Nesne duz tumlec eksikligi Nesne eksikliginden kaynaklanan problemler genellikle hem gecisli hem de gecissiz yargi bulunduran cumlelerde gorulur Siz birbirinizi bagislasaniz bile ben bagislamam yanlis Siz birbirinizi bagislasaniz bile ben sizi bagislamam dogru Ona hem cok kiziyorum hem de cok seviyorum Ona hem cok kiziyorum hem de onu cok seviyorum dogru Dolayli tumlec eksikligi Genellikle gecisli ve gecissiz yargi barindiran sirali veya bilesik cumlelerde gorulur Yeni cikan kitaplari incelemek ve tezi icin yararlanmak istiyordu Yeni cikan kitaplari incelemek ve onlardan tezi icin yararlanmak istiyordu dogru Zarf tumleci eksikligi Genellikle sirali cumlelerde gorulur Yasli komsusuna hemen her gun ugrar ilgilenirdi Yasli komsusuna hemen her gun ugrar onunla ilgilenirdi Ek fiil eksikligi Turkcedeki ek fiiller ek eylemler idi imis ise ve dir dir Bunlarin ozellikle bagli veya sirali cumlelerde kullanilmamasi anlatim bozukluguna neden olabilir Yemekler lezzetli fakat yeterince sicak degildi Yemekler lezzetliydi fakat yeterince sicak degildi Fiilimsilerin yanlis kullanilmasi Turkcede fiilimsiler eylemsiler isim fiil sifat fiil ve zarf fiildir Bunlarin hatali kullanimi veya gerektiginde kullanilmamasi anlatim bozukluguna neden olur Doktor hastanin tuzlu yemekler ve alkol almasini yasakladi Yemek alinmadigi icin yeme isim fiili eklenmelidir Doktor hastanin tuzlu yemekler yemesini ve alkol almasini yasakladi dogru Yardimci fiil hatalari Cumlede etmek olmak gibi yardimci fiiller hatali olarak eksik birakilmamali bilesik fiillerin ilk sozcugu sirali ve bagli cumlelerde hatali yardimci fiillere baglanmamalidir Umut etmek yanlis Umutlanmak dogru Kusku etmek yanlis Kuskulanmak dogru Istek almak yanlis Istemek dogru Hasta olmak yanlis Hastalanmak dogru Fiil catisi uyumsuzluklari Cumledeki fiillerin cogunlukla etkenlik edilgenlik bakimindan uyumsuz olmasindan kaynaklanir Tamlama hatalari Isim ve sifat tamlamalarinin yanlis yazilmasi veya yanlis sozcuklere baglanmasi anlatim bozukluguna neden olur Ornegin Turkcede kaliplasmis birkac ozel tamlama disinda sayi tamlamalarinda cogul eki kullanilmaz Uc Silahsorlar iki elma Orman otusen kuslari ve cicekleriyle bir baska guzeldir Cicekler otusmeyecegi icin kuslariyla yazilmali veya cumle cicekleri ve otusen kuslari diye duzenlenmelidir Eklerin hatali kullanimi Ek hatalari genellikle iyelik ekinin gereksiz kullanilmasindan veya tamlayan ekinin kullanilmamasindan kaynaklanir Bu yaz bisiklete binmesini ogrenmisti Binmesini sozcugundeki iyelik eki gereksizdir sozcuk binmeyi olmalidir Metin kimsenin onemsemedigi onemli konulari icermesi beni mutlu etti Metin icermesi dogru olmayacagindan metin sozcugune tamlayan eki getirilerek metnin icermesi olmalidir Bu ornek tamlama hatalari basligi altina da girebilir Baglaclarin hatali kullanimi Baglaclar cumlede anlamlarina uygun olacak sekilde kullanilmalidir Uc dakikaya gelirim dedi ama tam uc dakika sonra geldi Ama baglaci cumlenin yonunu degistirir ve oncesindeki yargiyla sonrasindaki yargi celismelidir bu cumlede ama baglaci yerine ve gibi bir baglac kullanilabilir Bagdasiklik bakimindan anlamsal bozukluklarGereksiz sozcuk kullanimi Es anlamli sozcuklerin bir arada kullanilmasi Cumlede es anlamli sestes iki sozcugu birlikte kullanmak anlatim bozukluguna sebep olur Isini hala daha bitirememis Saglik ve sihhat insanin en buyuk hazinesidir Turkcede bazen ayni sozcugu birden fazla kez kullanmak gerektiginde ayni sozcugu tekrar kullanmaktan kacinmak icin es anlamli sozcukler birlikte kullanilabilir Bu bir anlatim bozuklugu degildir Yardimci fiilin gereksiz kullanilmasi Cumlede etmek olmak gibi yardimci fiiller hatali olarak eksik birakilmamali bilesik fiillerin ilk sozcugu sirali ve bagli cumlelerde hatali yardimci fiillere baglanmamalidir Umut etmek yanlis Umutlanmak dogru Kusku etmek yanlis Kuskulanmak dogru Istek almak yanlis Istemek dogru Hasta olmak yanlis Hastalanmak dogru Sozcugun anlaminin baska bir sozcukte ekte bulunmasi Kardesim ne istedigini sessizce kulagima fisildadi Fisildamak sozcugunde sessizce anlami vardir Bir cocuk dergisi vasitasiyla tanistigim mektup arkadasimla uzun yillar karsilikli mektuplastik Istes fiilde karsilikli anlami mevcuttur Eger bileti almamis olsaydim gelmezdim sa eki eger anlamini vermektedir Bunu sana odunc veriyorum cunku verecegini bildigim icin Cunku baglaci ve icin edati ikisi de neden bildirir Sozcugun yanlis yerde kullanimi Cumledeki sozcuklerin hatali siralamasi anlam bozukluguna neden olabilir Sanatci konserde besteledigi sarkilari soyledi Sarkilar konser esnasinda bestelenmedigi icin kendi sozcugu eklenebilir veya ogelerin sirasi degistirilebilir Sabahtan beri cok basim agriyor yanlis Sabahtan beri basim cok agriyor dogru Tamirci on dakikada havuzun suyunu bosaltan dinamoyu tamir etti yanlis cumlesindeki on dakikada sozunun yeri anlatimda bozukluga yol acmaktadir cunku soylenmek istenen dinamonun havuz suyunu on dakikada bosaltmasi degil tamirin on dakikada yapilmasidir Tamirci havuzun suyunu bosaltan dinamoyu on dakikada tamir etti dogru Turkcede vurgulanan oge yukleme yaklastigi icin sozcuk sirasi her zaman bir hata belirtisi degildir Anlam belirsizligi kapaliligi Cumleden birden fazla anlamin cikmasindan kaynaklanan bir anlatim bozuklugudur Zamir eksikliginden kaynaklanan belirsizlikler Onun ve senin zamirleri ile kurulan belirtili isim tamlamalarinda zamir kismi gizli durumda birakildiginda bazen anlam karmasasi ortaya cikabilir Gazetedeki yazilarini zevkle takip ediyoruz Kimin yazilarinin takip edildigi tek basina bu cumleden anlasilamaz Karsilastirma hatalari Cumlede kiyaslama yapilirken sozcuklerin yanlis kullanilmasi veya eksik olmasi anlam karmasasina neden olabilir Akif sinif arkadaslarina gore az calisiyor Kiyaslamayi yazarin mi yoksa diger ogrencilerin mi yaptigi acik degildir Tatli yemeyi senden cok seviyorum Yazarin tatli yemeyi karsisindaki kisinin tatli yemeyi sevdiginden mi karsisindaki kisiden mi cok sevdigi belli degildir Noktalama isareti hatalari Turkcede noktalama isaretlerinin ozellikle nokta virgul ve noktali virgulun hatali kullanimi bir cumlenin anlamini degistirebilir Genc adami hasretle kucakladi Genc bir adamin mi kucaklandigi yoksa bir gencin adami mi kucakladigi belli degildir Burasi elmasiyla meshur bir yerdir Meshur olan seyin elma mi elmas mi oldugu acik olmadigi icin kok tirnak icine alinmalidir elma siyla elmas iyla Anlamca celisen sozcuklerin bir arada kullanilmasi Cumlede suphesiz ve muhtemelen yaklasik ve tam gibi anlamca celisen sozcukler bir arada kullanilmamalidir Suphesiz bu tabloyu Sema Hanim yapmis olmali yanlis Yanlis sozcuk secimi Yanlis sozcuk secimi bazi kaynaklarda sozcukleri yanlis anlamda kullanmak olarak gecer Anlamca benzer bazi sozcuklerin karistirilmasi anlatim bozukluguna neden olur Bunlara ornek olarak sans ve risk neden olmak ve saglamak dokumak ve ormek has ve ozgun kapsamak ve kaplamak ozel ve ozgu sayesinde ve yuzunden gibi sozcuk gruplari verilebilir Bu ameliyatta az da olsa olum sansi vardir Sans genellikle olumlu anlamda kullanilir Burada risk kullanilmalidir Yoneticilerin sorumsuzlugu sirketin iflas etmesini sagladi Yuklem olumsuz bir anlam tasidigi icin neden olmak daha uygundur Deyim ve atasozlerinin hatali kullanimi Deyim ve atasozleri kaliplasmis sozcuk gruplaridir Bunlarin sozcuklerini es ya da yakin anlamlilariyla ile degistirmek veya bunlari yanlis anlamda kullanmak anlatim bozukluguna neden olur Ari kovanina parmak sokmak yanlis Ari kovanina comak sokmak dogru Esim isyerinde ustlerinin gozune batarak kisa zamanda terfi aldi Goze batmak olumsuz anlam tasir Dogrusu goze girmek olmalidir Mantik ve siralama hatalari Mantik hatalari genellikle cumlede sozcuk siralamasindan kaynaklanan hatalardir Bebekler bu donemde yurumeyi ardindan da ayakta durmayi ogrenirler Yurumek ayakta durmakdan sonra ogrenilir Yogun kar yagisi nedeniyle olumlu kazalar ve hatta yaralanmalar meydana geldi Olum yaralanmadan daha ciddi bir durumdur Birinci Geleneksel Senlik imize hos geldiniz Ilk kez yapilan bir sey geleneksel olamaz Anlatim bozuklugu gidermede yardimci olacak cumlenin anlatim ozellikleriDuruluk Cumlede gereksiz sozcuk ek vs bulunmamasidir Ornegin Doktor istirahat edip dinlenmemi istedi cumlesi duru degildir cunku Istirahat etmek ile dinlenmek ayni anlamdadir Doktor dinlenmemi istedi cumlesi duru bir cumledir gereksiz sozcuk yoktur Olayi ogrenir ogrenmez hemen savciliga kostu cumlesinde ogrenir ogrenmez ile hemen ayni anlamdadir ve durulugu engellemektedir Aciklik Cumlenin herkesce ayni sekilde anlasilmasidir Birden cok yoruma yer vermemesidir Genc kadina yardim etti cumlesi iki anlama gelmektedir virgul kullanimi veya bir ozne eklenmesi bu duruma aciklik getirir Genc kadina yardim etti cumlede anlam belirsizligi ortadan kalkmistir acik bir cumledir Adam genc kadina yardim etti cumlede anlam belirsizligi ortadan kalkmistir acik bir cumledir Dogruluk Cumledeki tum ogelerin tam ve yerinde kullanilmasidir Seni seviyor asla kizmiyoruz cumlesinde sana dolayli tumleci eksik oldugundan cumle dogru degildir Seni seviyor sana asla kizmiyoruz cumlesinin ogeleri yeterlidir ve dogru bir cumledir Kaynakca a b c d e f kpssdelisi com question anlatim bozukluklari turkce anlatim bozuklugu 24 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Kasim 2015