Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Antikitera düzeneği (Yunanca: Αντικύθηρα, romanize: Antikitera), astronomik konumları hesaplamak için tasarlanan eski mekanik bir hesap makinesidir. 1900-1901 yılları arasında Girit ve Mora Yarımadası arasında bulunan Yunan Küçük Çuha (Antikitera) adası yakınlarında keşfedilmiş Antikitera batığından çıkarılmıştır.
Keşfi
1900 yılında, Elias Stadiatos adlı bir Yunan süngerci, Yunanistan'da Antikitera adlı küçük bir adanın yakınlarında, eski çağlardan kalma bir batık keşfetti. Bu yaklaşık MÖ 87 yılında batmış bir yük gemisiydi. Denizin dibinde, batığın çevresine saçılmış heykeller, süngerciyi çok etkilemişti. Geminin taşıdığı yükler arasında, mücevherler, çömlekler, mobilyalar, bronz eşyalar ve amforalar dolusu şarap vardı.
MÖ 1. yüzyılda yaşayan insanlar için lüks tüketim malları taşıyan bir gemiydi bu. Batıktan çıkarılanlar arasındaki en değerli bulgu, içinde tuzlu suyun etkisiyle bozunmuş, ezilerek iç içe geçmiş çarklar bulunan tahta bir kutucuktu. Yaklaşık bir ayakkabı kutusu büyüklüğündeki bu kutunun içinde, bir tür mekanik düzenek bulunuyordu. Batığın bulunduğu yıllarda, ahşap buluntuları korumaya yarayan yöntemler henüz olmadığından, kutu çıkarıldıktan kısa bir süre sonra bozularak yok oldu.
Düzeneğin işlevi
Bugün "Antikitera Düzeneği" olarak adlandırılan bu aygıtın ne işe yaradığı hâlâ tam olarak bilinmemektedir. Kesin olarak bilinen, onun, MÖ 1. yüzyıl teknolojisinin ipuçlarını veren eşsiz bir bulgu olduğu. Antikitera düzeneği, bilinen en eski çarklı düzenektir. Keşfedildiği günden bu yana bilim ve teknoloji tarihçileri için gizemini koruyor. Düzenekle ilgili en çok kabul edilen görüş, kimi gök cisimlerinin gökyüzündeki konumlarını modellemeye yarayan bir tür "analog bilgisayar" olduğu. (Analog bilgisayar, birbirinin ardı sıra değişen nicelikleri ölçerek işlem yapan aygıtlara verilen isim. Örneğin, sayısal hesap makineleri geliştirilmeden önce hesap yapmada kullanılan "facit" adlı mekanik hesap makineleri gibi.) Düzeneğin en çarpıcı yönü, birbirine bağlı çarklardan oluşan bu sistemin, bu kadar eski bir zamanda geliştirilmiş olması. Çünkü, daha önceleri bu sistemin ilk kez 16. yüzyılda geliştirildiği sanılıyordu.
Bilim çevrelerince yapılan araştırmalar
1959 yılında, Yale Üniversitesi'nden Derek J. De Solla Price adlı bir bilim tarihçisi, bu düzeneği anlatan bir bilimsel makale kaleme aldı. Bu makalede, düzeneğin işleyişiyle ilgili çizimlere de yer verdi. O sıralarda, Yunan arkeologlar, gama ışınları yardımıyla düzeneği incelemeye başlamışlardı. Solla Price, aygıtın, Eski Yunan gök bilimci Rodoslu Geminus tarafından yapılmış olduğunu öne sürdü. Bu tezi, dönemin öteki uzmanlarınca kabul edilmedi. Çünkü, o dönemin uzmanlarına göre, Eski Yunanlar böyle bir düzeneği yapmak için gerekli kuramsal bilgilere sahip olsalar dahi düzeneği tasarlayacak ve çarkları yapacak teknolojiye sahip değillerdi.[]
1990'lı yıllarda, Avustralyalı bilgisayar bilimcisi Allan George Bromley, Sidney'deki bir saatçiyle birlikte Antikitera Düzeneğinin bir kopyasını yapmaya çalıştı. Ancak, bunda tam olarak başarılı olamadı. Çünkü düzeneğin bazı bölümlerinin ne işe yaradığını bulamadılar. Daha sonra, John Gleave adlı bir İngiliz gök bilimci, aygıtın parçalarını yeniden yaparak bunları çalışır bir düzenek ortaya çıkacak biçimde bir araya getirdi. Ortaya çıkan aygıtın ön yüzünde, Güneş'in ve Ay'ın gökyüzünde yıl boyunca değişen konumları gösteriliyordu. Arka yüzündeyse, Eski Yunanların yıl ve ay kavramlarına göre yıllar ve aylar gösteriliyordu.
2002 yılında, Londra'daki Bilim Müzesi'nde çalışan Michael Wright adlı bir uzman, Allan G. Bromley'den de yardım alarak Antikitera üzerinde çalışmaya başladı. İki uzman, "linear tomografi" adlı özel ve gelişmiş bir görüntüleme yöntemiyle düzeneği yeniden incelediler. Düzeneği oluşturan çarkların çok ayrıntılı görüntüleri elde edildi. Wright, bu bilgiler ışığında düzeneğin çalışır bir kopyasını yaptı. Bu yeni düzenek, yalnızca Ay'ın ve Güneş'in hareketlerini değil, Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn'ün hareketlerini de gösteriyordu. Eski Yunanlar'ın bildiği tüm gökcisimleri bunlardı.
Uzmanlara göre Antikitera Düzeneği, yalnızca gökcisimlerinin konumunu göstermekle kalmıyor, çeşitli olayların yıl dönümlerini hesaplamada da kullanılıyordu. Ancak, öncekiler gibi bu yeni düzeneğin de aslına ne kadar uygun olduğu belki de hiçbir zaman bilinemeyecek. Yine de, düzeneğin bu son hâli, kimi eski yazarların Eski Yunan dünyasına ilişkin anlattıklarıyla da tutarlılık gösteriyor. Örneğin, MÖ 1. yüzyılda Cicero, Poseidoneus adlı arkadaşının yaptığı bir aygıttan söz ediyordu. Bu aygıt, Güneş'in, Ay'ın ve beş gezegenin gökyüzündeki konumlarını gösteriyordu.
Günümüzde sergilendiği yer
Antikitera Düzeneği, Eski Yunanlar'ın karmaşık mekanik düzenekler yapmaya yarayan teknolojiye sahip olduklarını gösteriyor. Kimi uzmanlara göre bu teknoloji, daha sonra Arap dünyasına geçmiş, oradan da Avrupa'ya taşınmıştı. Bugün, Antikitera Düzeneğinin aslı, Yunanistan'ın Atina kentindeki Ulusal Arkeoloji Müzesi'nde sergileniyor. Yanında da, uzmanlar tarafından yapılmış çalışır bir kopyası bulunuyor. Düzeneğin bir başka kopyasıysa, ABD'de, Montana'daki Amerikan Bilgisayar Müzesi'nde sergileniyor.
Kaynakça
- ^ "The Antikythera Mechanism Research Project 21 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", The Antikythera Mechanism Research Project. Retrieved 2007-07-01 Quote: "The Antikythera Mechanism is now understood to be dedicated to astronomical phenomena and operates as a complex mechanical "computer" which tracks the cycles of the Solar System."
- ^ Post[] Quote: Imagine tossing a top-notch laptop into the sea, leaving scientists from a foreign culture to scratch their heads over its corroded remains centuries later. A Roman shipmaster inadvertently did something just like it 2,000 years ago off southern Greece, experts said late Thursday.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Antikitera düzeneği ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- . 18 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- . 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- "Bilim insanları dünyanın "ilk bilgisayar"ı olarak bilinen 2 bin yıllık Antikythera düzeneğinin sırrını çözdü". 12 Mart 2021. 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mart 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Antikitera duzenegi Yunanca Antiky8hra romanize Antikitera astronomik konumlari hesaplamak icin tasarlanan eski mekanik bir hesap makinesidir 1900 1901 yillari arasinda Girit ve Mora Yarimadasi arasinda bulunan Yunan Kucuk Cuha Antikitera adasi yakinlarinda kesfedilmis Antikitera batigindan cikarilmistir Kesfi1900 yilinda Elias Stadiatos adli bir Yunan sungerci Yunanistan da Antikitera adli kucuk bir adanin yakinlarinda eski caglardan kalma bir batik kesfetti Bu yaklasik MO 87 yilinda batmis bir yuk gemisiydi Denizin dibinde batigin cevresine sacilmis heykeller sungerciyi cok etkilemisti Geminin tasidigi yukler arasinda mucevherler comlekler mobilyalar bronz esyalar ve amforalar dolusu sarap vardi MO 1 yuzyilda yasayan insanlar icin luks tuketim mallari tasiyan bir gemiydi bu Batiktan cikarilanlar arasindaki en degerli bulgu icinde tuzlu suyun etkisiyle bozunmus ezilerek ic ice gecmis carklar bulunan tahta bir kutucuktu Yaklasik bir ayakkabi kutusu buyuklugundeki bu kutunun icinde bir tur mekanik duzenek bulunuyordu Batigin bulundugu yillarda ahsap buluntulari korumaya yarayan yontemler henuz olmadigindan kutu cikarildiktan kisa bir sure sonra bozularak yok oldu Duzenegin isleviBugun Antikitera Duzenegi olarak adlandirilan bu aygitin ne ise yaradigi hala tam olarak bilinmemektedir Kesin olarak bilinen onun MO 1 yuzyil teknolojisinin ipuclarini veren essiz bir bulgu oldugu Antikitera duzenegi bilinen en eski carkli duzenektir Kesfedildigi gunden bu yana bilim ve teknoloji tarihcileri icin gizemini koruyor Duzenekle ilgili en cok kabul edilen gorus kimi gok cisimlerinin gokyuzundeki konumlarini modellemeye yarayan bir tur analog bilgisayar oldugu Analog bilgisayar birbirinin ardi sira degisen nicelikleri olcerek islem yapan aygitlara verilen isim Ornegin sayisal hesap makineleri gelistirilmeden once hesap yapmada kullanilan facit adli mekanik hesap makineleri gibi Duzenegin en carpici yonu birbirine bagli carklardan olusan bu sistemin bu kadar eski bir zamanda gelistirilmis olmasi Cunku daha onceleri bu sistemin ilk kez 16 yuzyilda gelistirildigi saniliyordu Bilim cevrelerince yapilan arastirmalar1959 yilinda Yale Universitesi nden Derek J De Solla Price adli bir bilim tarihcisi bu duzenegi anlatan bir bilimsel makale kaleme aldi Bu makalede duzenegin isleyisiyle ilgili cizimlere de yer verdi O siralarda Yunan arkeologlar gama isinlari yardimiyla duzenegi incelemeye baslamislardi Solla Price aygitin Eski Yunan gok bilimci Rodoslu Geminus tarafindan yapilmis oldugunu one surdu Bu tezi donemin oteki uzmanlarinca kabul edilmedi Cunku o donemin uzmanlarina gore Eski Yunanlar boyle bir duzenegi yapmak icin gerekli kuramsal bilgilere sahip olsalar dahi duzenegi tasarlayacak ve carklari yapacak teknolojiye sahip degillerdi kaynak belirtilmeli 1990 li yillarda Avustralyali bilgisayar bilimcisi Allan George Bromley Sidney deki bir saatciyle birlikte Antikitera Duzeneginin bir kopyasini yapmaya calisti Ancak bunda tam olarak basarili olamadi Cunku duzenegin bazi bolumlerinin ne ise yaradigini bulamadilar Daha sonra John Gleave adli bir Ingiliz gok bilimci aygitin parcalarini yeniden yaparak bunlari calisir bir duzenek ortaya cikacak bicimde bir araya getirdi Ortaya cikan aygitin on yuzunde Gunes in ve Ay in gokyuzunde yil boyunca degisen konumlari gosteriliyordu Arka yuzundeyse Eski Yunanlarin yil ve ay kavramlarina gore yillar ve aylar gosteriliyordu 2002 yilinda Londra daki Bilim Muzesi nde calisan Michael Wright adli bir uzman Allan G Bromley den de yardim alarak Antikitera uzerinde calismaya basladi Iki uzman linear tomografi adli ozel ve gelismis bir goruntuleme yontemiyle duzenegi yeniden incelediler Duzenegi olusturan carklarin cok ayrintili goruntuleri elde edildi Wright bu bilgiler isiginda duzenegin calisir bir kopyasini yapti Bu yeni duzenek yalnizca Ay in ve Gunes in hareketlerini degil Merkur Venus Mars Jupiter ve Saturn un hareketlerini de gosteriyordu Eski Yunanlar in bildigi tum gokcisimleri bunlardi Uzmanlara gore Antikitera Duzenegi yalnizca gokcisimlerinin konumunu gostermekle kalmiyor cesitli olaylarin yil donumlerini hesaplamada da kullaniliyordu Ancak oncekiler gibi bu yeni duzenegin de aslina ne kadar uygun oldugu belki de hicbir zaman bilinemeyecek Yine de duzenegin bu son hali kimi eski yazarlarin Eski Yunan dunyasina iliskin anlattiklariyla da tutarlilik gosteriyor Ornegin MO 1 yuzyilda Cicero Poseidoneus adli arkadasinin yaptigi bir aygittan soz ediyordu Bu aygit Gunes in Ay in ve bes gezegenin gokyuzundeki konumlarini gosteriyordu On panelin 2007 yilinda yeniden uretilmis bir modeli Gunumuzde sergilendigi yerAntikitera Duzenegi Eski Yunanlar in karmasik mekanik duzenekler yapmaya yarayan teknolojiye sahip olduklarini gosteriyor Kimi uzmanlara gore bu teknoloji daha sonra Arap dunyasina gecmis oradan da Avrupa ya tasinmisti Bugun Antikitera Duzeneginin asli Yunanistan in Atina kentindeki Ulusal Arkeoloji Muzesi nde sergileniyor Yaninda da uzmanlar tarafindan yapilmis calisir bir kopyasi bulunuyor Duzenegin bir baska kopyasiysa ABD de Montana daki Amerikan Bilgisayar Muzesi nde sergileniyor Kaynakca The Antikythera Mechanism Research Project 21 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Antikythera Mechanism Research Project Retrieved 2007 07 01 Quote The Antikythera Mechanism is now understood to be dedicated to astronomical phenomena and operates as a complex mechanical computer which tracks the cycles of the Solar System Post olu kirik baglanti Quote Imagine tossing a top notch laptop into the sea leaving scientists from a foreign culture to scratch their heads over its corroded remains centuries later A Roman shipmaster inadvertently did something just like it 2 000 years ago off southern Greece experts said late Thursday Dis baglantilarWikimedia Commons ta Antikitera duzenegi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir 18 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi 8 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Bilim insanlari dunyanin ilk bilgisayar i olarak bilinen 2 bin yillik Antikythera duzeneginin sirrini cozdu 12 Mart 2021 20 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mart 2021