Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Şubat 2024) () |
Aspergillus, dünyanın her yerine yayılmış yaklaşık 200 mantar (küf) türünden oluşmuş bir cinstir. Yuvarlak hücrelerden oluşmuş mayalardan farklı olarak, Aspergilluslar hif olarak adlandırılan hücre zincirlerinden oluşan ipliksi mantar türleridir. Doğada saman ve çürüyen bitki artıklarında yaşarlar.Hayvanlarda, özellikle kuşlarda solunumla ilgili ciddi bir hastalık olan hastalığına yol açar.
| Aspergillus | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||
| |||||||||||||
Aspergillus ilk 1729'da İtalyan rahip ve biyoloğu tarafından, Nova plantarum genera juxta Tournafortii methodum disposita kitabın da kataloglanmıştır. Mantarın şekli ona Hristiyan ayinlerinde kutsal su serpmeye yarayan u hatırlattığı için bu ismi kullanmıştır.
Taksonomi
Aspergillus cinsine bağlı türler:
Büyüme ve dağılımı
Aspergillus türleri aerobiktirler ve bol oksijenli hemen her ortamda rastlanırlar, yüzeyde küf olarak büyürler. Mantarlar genelde bol karbonlu yüzeylerde, glikoz gibi monosakkaritler ile büyümelerine karşın, Aspergillus amilaz enzimleri salgıladığı için nişasta gibi polisakkaritleri de kullanabilir. Bu yüzden Aspergillus türleri ekmek ve patates gibi nişastalı yiyeceklerin bozulmalarında sıkça görülür, ayrıca çoğu bitki ve ağaç üzerinde de büyürler.
Glikoz, früktoz, maltoz ve nişasta gibi karbon kaynakları ile büyüyebilmelerinin yanı sıra çoğu Aspergillus türü besin maddelerinin çok düşük konsantrasyonda olduğu veya başka organizmaların kullanmadığı besin kaynaklarının olduğu ortamlarda da büyüme yeteneğine sahiptir. Bunun başlıca örneği olan , nemli duvarlar üzerinde büyür, banyolardaki küfü oluşturur.
Ticari önemi
Aspergillus türleri, hem birincil hem ikincil metabolitlerin üretimi nedeniyle ticari önemi en büyük olan mantar türü sayılabilir. A. niger'in en önemli kullanımı sitrik asit üretimidir; bu organizma dünya çapındaki üretiminin %99'u olan yılda 4,5 milyon ton sitrik asitten sorumludur. A. niger ayrıca hem kendisine hem başka organizmalara ait enzimlerin üretimi için kullanılır, bunlara örnek ve tavuk yumurta lizozimidir. Bu kullanımlarda kültür katı yüzey üzerinde değil (ancak Japonya'da bu hâlâ yapılır), sıvı ortam içinde, büyütülür. Bu sayede büyümeyle ilgili en önemli parametreler ince bir şekilde kontrol edilebilir. Ayrıca elde edilmek istenen kimyasalı veya enzimi kültür ortamından ayrıştırmak çok daha kolay olduğu için bu yöntem daha ekonomiktir.
Araştırma
A. nidulans bir araştırma organizması olarak uzun yıllardır kullanılmaktadır. Onun ve , A. oryzae ve gibi çeşitli Aspergillus türlerinin genom dizinleri yakın yıllarda çözülmüştür.
Patojenler
Bazı Aspergillus türleri patojendir, insan ve hayvanlarda ciddi hastalıklara yol açabilirler. Envazif etmen olanlardan en yaygınları ve Aspergillus flavus'tur. Alerjik hastalığa neden olanlar arasında en yaygın olanlar ve 'tur. Diğer bazıları zirai patojendir. Aspergillus türlerinin bazıları tahıl ürünlerinde hastalık yapar, aflatoksin dahil çeşitli mikotoksinler üretirler.
Aspergillosis
Aspergillosis (veya aspergilloz), Aspergillus cinslerinin neden olduğu bir hastalık grubudur. Belirtiler arasında ateş, öksürük, göğüs ağrısı veya nefessizlik olabilir, bunlar başka hastalıklarda da görüldüğü için tanı koymak zordur. Bağışıklık sistemi zayıflamış veya başka akciğer sorunları olan hastalar buna müsaittir.
İnsanda hastalığın başlıca biçimleri:
- Alerjik aspergillosis (astım, kistik fibroz ve sinüzit hastalarını etkiler)
- Akut invazif aspergillosis (bazı kanser hastaları ve kemoterapi görenlerde olduğu gibi zayıf bağışıklık sistemlilerde risk artar)
- Dissemine invazif aspergillosis (vücuda yayılmış).
Kaynakça
- Cancer Medicine 5 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Kufe et al., BC Decker Inc 2003: Aspergillus species (İngilizce)
- Asan A (2004, updated: February 10, 2015). Aspergillus, Penicillium, and Related Species Reported from Turkey. Mycotaxon. 89 (1): 155-157. Link: http://www.mycotaxon.com/resources/checklists/asan-v89-checklist.pdf 30 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- , Aspergillus Vakfı, tüm aspergillus hastalarına ve bu hastalığa çare bulma amaçlı araştırmalara destek veren, Birleşik Krallık'ta kayıtlı bir hayır kuruluşudur. (İngilizce)
- The Fungal Genetics Stock Center 1 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Mantar Genetik Stok Merkezi (İngilizce)
- Manchester'de Aspergillus sitesi 14 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- . (İngilizce)
- (PDF). (Büyük bir hastanede Aspergillus izleme projesi) (İngilizce)
Asan A (2004, updated: February 10, 2015). Aspergillus, Penicillium, and Related Species Reported from Turkey. Mycotaxon. 89 (1): 155-157. Link: http://www.mycotaxon.com/resources/checklists/asan-v89-checklist.pdf 30 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Subat 2024 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Aspergillus dunyanin her yerine yayilmis yaklasik 200 mantar kuf turunden olusmus bir cinstir Yuvarlak hucrelerden olusmus mayalardan farkli olarak Aspergilluslar hif olarak adlandirilan hucre zincirlerinden olusan ipliksi mantar turleridir Dogada saman ve curuyen bitki artiklarinda yasarlar Hayvanlarda ozellikle kuslarda solunumla ilgili ciddi bir hastalik olan hastaligina yol acar AspergillusKorunma durumuDegerlendirilmedi IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem FungiBolum AscomycotaSinif Takim Familya Cins Aspergillus ex 1768 Aspergillus ilk 1729 da Italyan rahip ve biyologu tarafindan Nova plantarum genera juxta Tournafortii methodum disposita kitabin da kataloglanmistir Mantarin sekli ona Hristiyan ayinlerinde kutsal su serpmeye yarayan u hatirlattigi icin bu ismi kullanmistir TaksonomiAspergillus cinsine bagli turler Aspergillus flavus Aspergillus nidulans Aspergillus oryzae Aspergillus parasiticus Aspergillus ustusBuyume ve dagilimiAspergillus turleri aerobiktirler ve bol oksijenli hemen her ortamda rastlanirlar yuzeyde kuf olarak buyurler Mantarlar genelde bol karbonlu yuzeylerde glikoz gibi monosakkaritler ile buyumelerine karsin Aspergillus amilaz enzimleri salgiladigi icin nisasta gibi polisakkaritleri de kullanabilir Bu yuzden Aspergillus turleri ekmek ve patates gibi nisastali yiyeceklerin bozulmalarinda sikca gorulur ayrica cogu bitki ve agac uzerinde de buyurler Glikoz fruktoz maltoz ve nisasta gibi karbon kaynaklari ile buyuyebilmelerinin yani sira cogu Aspergillus turu besin maddelerinin cok dusuk konsantrasyonda oldugu veya baska organizmalarin kullanmadigi besin kaynaklarinin oldugu ortamlarda da buyume yetenegine sahiptir Bunun baslica ornegi olan nemli duvarlar uzerinde buyur banyolardaki kufu olusturur Ticari onemiAspergillus turleri hem birincil hem ikincil metabolitlerin uretimi nedeniyle ticari onemi en buyuk olan mantar turu sayilabilir A niger in en onemli kullanimi sitrik asit uretimidir bu organizma dunya capindaki uretiminin 99 u olan yilda 4 5 milyon ton sitrik asitten sorumludur A niger ayrica hem kendisine hem baska organizmalara ait enzimlerin uretimi icin kullanilir bunlara ornek ve tavuk yumurta lizozimidir Bu kullanimlarda kultur kati yuzey uzerinde degil ancak Japonya da bu hala yapilir sivi ortam icinde buyutulur Bu sayede buyumeyle ilgili en onemli parametreler ince bir sekilde kontrol edilebilir Ayrica elde edilmek istenen kimyasali veya enzimi kultur ortamindan ayristirmak cok daha kolay oldugu icin bu yontem daha ekonomiktir ArastirmaA nidulans bir arastirma organizmasi olarak uzun yillardir kullanilmaktadir Onun ve A oryzae ve gibi cesitli Aspergillus turlerinin genom dizinleri yakin yillarda cozulmustur Agar ortamda buyuyenPatojenlerBazi Aspergillus turleri patojendir insan ve hayvanlarda ciddi hastaliklara yol acabilirler Envazif etmen olanlardan en yayginlari ve Aspergillus flavus tur Alerjik hastaliga neden olanlar arasinda en yaygin olanlar ve tur Diger bazilari zirai patojendir Aspergillus turlerinin bazilari tahil urunlerinde hastalik yapar aflatoksin dahil cesitli mikotoksinler uretirler Akcigerde damara yayilmis aspergillosis Damarin elastika tabakasi mavi aspergillus siyah boyali AspergillosisAspergillosis veya aspergilloz Aspergillus cinslerinin neden oldugu bir hastalik grubudur Belirtiler arasinda ates oksuruk gogus agrisi veya nefessizlik olabilir bunlar baska hastaliklarda da goruldugu icin tani koymak zordur Bagisiklik sistemi zayiflamis veya baska akciger sorunlari olan hastalar buna musaittir Insanda hastaligin baslica bicimleri Alerjik aspergillosis astim kistik fibroz ve sinuzit hastalarini etkiler Akut invazif aspergillosis bazi kanser hastalari ve kemoterapi gorenlerde oldugu gibi zayif bagisiklik sistemlilerde risk artar Dissemine invazif aspergillosis vucuda yayilmis KaynakcaCancer Medicine 5 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kufe et al BC Decker Inc 2003 Aspergillus species Ingilizce Asan A 2004 updated February 10 2015 Aspergillus Penicillium and Related Species Reported from Turkey Mycotaxon 89 1 155 157 Link http www mycotaxon com resources checklists asan v89 checklist pdf 30 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilar Aspergillus Vakfi tum aspergillus hastalarina ve bu hastaliga care bulma amacli arastirmalara destek veren Birlesik Krallik ta kayitli bir hayir kurulusudur Ingilizce The Fungal Genetics Stock Center 1 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mantar Genetik Stok Merkezi Ingilizce Manchester de Aspergillus sitesi 14 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Ingilizce PDF Buyuk bir hastanede Aspergillus izleme projesi Ingilizce Asan A 2004 updated February 10 2015 Aspergillus Penicillium and Related Species Reported from Turkey Mycotaxon 89 1 155 157 Link http www mycotaxon com resources checklists asan v89 checklist pdf 30 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde