Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Astrahan Seferi, Osmanlı Devleti ve Osmanlı Devleti'ne bağlı olan Kırım Hanlığı'nın 1556 yılında Rusya'nın eline geçen Astrahan Hanlığı'nı geri almak için Astrahan ve Azak bölgeleri üzerine düzenledikleri seferdir.
| Astrahan Seferi (1568-1570 Osmanlı-Rus Savaşı) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Rus Savaşları | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rusya Çarlığı |  Osmanlı İmparatorluğu Kırım Hanlığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Korkunç İvan Prens Serebianov | Sokollu Mehmet Paşa I. Devlet Giray Kefeli Kasım Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
| 30.000 asker | 15.000 Osmanlı Askeri, 40-50.000 Kırım Tatarı, 20-30.000 Nogay(A.N.Kurat'a göre) 10.000 Yeniçeri, 20.000 Sipahi 30.000 Kırım Tatarı(Hammer'e göre) 20.000 Sipahi, 3.000 Yeniçeri Bilinmeyen sayıda Kırım Tatarı(Hayrullah Efendi ve A.Refik'e göre) Toplam: 80.000 Asker, 10-15 (Novosilytsev'in Raporuna göre) | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 60.000 | |||||||
Seferin sebepleri ve hazırlıklar
Rus Moskova Knezliği 1552 yılında Kazan Hanlığı’na; 1556 yılında da Astrahan Hanlığı’na son vermiş, ve Don ve Volga nehir boylarına güçlü bir şekilde yerleşmişti. Moskova Prensi IV. İvan bu fetihleriyle Çar unvanını da almıştı.
İlerleyen yüzyıllarda Rus ekonomisinin candamarı haline gelecek olan bölgenin Rusya tarafından ilhak edilmesiyle, Orta Asya ile Kırım ve Anadolu arasındaki Hazar Denizi’nin kuzeyinden geçen ticaret yolu ve Hac yolu da kesintiye uğramıştı. Rus Prensliği ise Urallardan Karadeniz üzerine sarkma stratejisinin ilk adımını atmış oldu.
Padişah II. Selim ile damadı ve Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa, Rusya’nın Kafkasya ve Kırım’a sarkma tehlikesini sezdiler. Bunu önlemek stratejisi olarak Astrahan kalesinin fethi ve bu kalenin bir tahkim edilmiş bir savunma sisteminin merkezi olarak kullanılması gerektiği düşünüldü. Böylece Rus Prensliğinin güneye ilerlemesi önlendiği gibi Osmanlı Devleti'nin Safevi devletinin Kafkaslar ve Azerbaycan'dan atılma stratejisini kolaylaştırılacaktı. Ayrıca eski doğu-batı Asya kervan yollarından biri tekrar açılabilecek ve Orta Asya'da bulunan ve Safevi aleyhtarı olan Özbekler ile bağlantı kolaylaşacaktı. Bu bağlantının kolaylaştırılması için Don ile Volga arasında bir kanal açılması ve Karadeniz ile Hazar Denizi arasında su üzerinden bağlantının sağlanması da imkân dahiline girmişti. Bu sırada İran Safevi Devleti’nin de Türkistan-Anadolu yolunu keserek Türkistan'dan yola çıkan hacıların engellenmesi haberi geldi. Ana stratejiyi uygulamak ve hacıların engellenmesi taktik sorununun çözümlenmesi niyeti ile bir Astrahan Seferi düzenlemesi için kesin bir şekilde karar verildi. Astrahan Seferi’nin, Don-Volga Kanal Projesi ile eş zamanlı olarak yürütülmesi de kararlaştırıldı.
II.Selim, Kırım Hanı I.Devlet Giray’a bir Hatt-ı Hümâyûn göndererek sefer hazırlıklarının başlanması talimatını verdi. Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa da bu iş için, bölgeyi iyi tanıyan Şıkk-ı sâni defterdarı Çerkez Kâsım Bey'i görevlendirdi. Kendisine paşalık ve "Kefe Beylerbeyliği" unvanı verildi.
Astrahan Seferi'nin başarısızlığa uğramasında ise Kırım Hanı'nın etkisi büyüktür. Baştan beri sefere karşı isteksiz davranan Devlet Giray, sefer sırasında çok pasif davranmış, bir an önce Kırım'a dönme arzusu taşımıştır. Devlet Giray Han, kendi yokluğunda Osmanlı sultanının Kırım tahtına Kırım Giray'ı oturtacağından korkuyordu. Bu yüzden daha sefere çıkmadan önce Çar IV.İvan'a elçi göndererek Osmanlıların Astrahan seferine hazırlandıklarını bildirmiştir. Devlet Giray, Çar IV.İvan'dan Astrahan'ı teslim etmesini gerektiği söylemiştir. Bu sayede Sultan'ı seferden vazgeçmeye ikna edeceğini söylemiştir.
Sefer
Rus elçi Novosilytev'e göre tüm ordu 80.000 kişilik kuvvetten oluşuyordu. Asker toplandıktan sonra orduyu taşıyan donanma 4 Ağustos 1569 tarihinde Karadeniz'e açıldı ve Don Nehri ağzına geldi. Niğbolu, Silistre, Amasya, Canik ve Çorum sancak beyleri de askerleri ile gelip Çerkez Kasım Paşa'nın emrine girdiler. Kırım Hanı Devlet Giray da süvarileriyle bölgeye geldi.
Kuşatma, kazı ve başarısızlık
20 Eylül 1569 tarihinde Astrahan kuşatma altına alındı. Kefe, Balaklava, Menkub ve Taman halkından kanal kazısı işinde çalıştırılmak üzere yaklaşık 30.000 işçi toplandı ve 1569 senesinin Kasım ayında kazma işine başlandı. Mevsim koşullarının giderek kötüleşmesi kazı işçileri arasında firar eğilimini artırmaya başladı. Ücretlerin zamanında ödenmemesi gibi sorunlar da baş göstermeye başladı. Bir müddet sonra işçiler arasında meydana gelen isteksizlik, şehri kuşatan askerlere de bulaştı ve zaman zaman isyanlar çıktı. Bu olumsuz gelişmeler üzerine kazı faaliyetleri Kâzım Paşa'nın teklifi, Sadrazam ve padişahın onayı ile durduruldu.
Bu eyleme destek sağlayacak olan Kırım Hanlığı, Ruslar'ın yaydığı Osmanlı Devleti'nin Kırım özerkliğine karşı olduğu ve bu seferde Osmanlı başarısının bu özerkliği tehdit edebileceği korkuları ile ve sefer mevsiminin geçtiği açıklaması ile son anda desteklerini geri çektiler.
Bu faaliyetleri yakından izleyen Rus Çarı IV. İvan, kazı faaliyetlerinin tavsadığını gördü ve bölgeye Prens Serebiyanov komutanlığında 20.000 kişilik bir kuvvet gönderdi. Bu ordu, kazı işindeki işçileri tamamen dağıttı. Osmanlı ordusu için hazırlanan lojistik destek de yeterli değildi. Astrahan şehrini kuşatan Osmanlı askerleri, Prens Serebiyanov güçleri tarafından da kuşatılarak iki ateş arasına alındı. Osmanlı ordusu bir huruç harekâtı yaparak ve çok kayıplar vererek kuşatmayı kaldırdı, kendisini kuşatılmışlıktan kurtardı. Azak Kalesi'ni kuşatacak Osmanlı donanması ise bir fırtınaya yakalanarak büyük zarar gördü. Başarısızlığa uğrayan ve Kırım'da toplanan ordu donanma ile tekrar Anadolu'ya döndü. Sefer dönüşünde Osmanlı ordusu ağır kayıplar vermiştir. Novosilytev'e göre katılan 80.000 kişilik ordunun yaklaşık 1/4'ü sağ dönmüştür.
Barış antlaşması ve sonrası
Osmanlılar Don-Volga Kanal Projesinden vazgeçtiler ve 1570 yılında İstanbul'da Korkunç İvan'ın elçileriyle bir saldırmazlık antlaşması imzaladılar. Antlaşmaya göre Ruslar Terek'teki kaleyi yıkarak, Orta Asya'dan hac ve ticaret kafilelerinin geçmesine izin verecekti.
Buna rağmen Kırım Tatarları, 1570-1572 yılları arasında Rusları Kabraday'dan söküp atmışlar ve Moskova yakınlarına kadar akıncılar hücumlar yapmayı başarmışlardır (Moskova Yangını, Molodi Muharebesi). Diğer taraftan da Sokollu Mehmed Paşa Rusları Karadeniz'in doğu ve batısına sarkmalarını önlemek için Osmanlı devletinin Eflak ve Buğdan prenslikleri üzerinde olan etkilerini güçlendirmiş ve Lehistan ile çok yakın ilişkiler kurmuştur.
Dipnotları
- ^ "II.Selim'den IV.Ivan'a name", H.İnalcık, "Osmanlı-Rus Rekabetinin Menşei ve Don-Volga kanalı teşebbüsü(1569)", ek XI, sayfa: 400-401
- ^ Rus Elçi Raporlarına göre Astrahan Seferi, İlyas Kamalov, sayfa: 11
- ^ Rus Elçi Raporlarına göre Astrahan Seferi, İlyas Kamalov, sayfa: 6
- ^ Gelibolulu Mustafa Âlî, Künhü'l-Ahbâr, sayfa: 59
- ^ Николай Шефов. Битвы России. Военно-историческая библиотека. М., 2002
- ^ A.N.Kurat,Türkiye ve İdil boyu(1569 Astrahan seferi,Ten-İdil Kanalı ve XVI-XVII.Yüzyıl Osmanlı-Rus Münasebetleri) sayfa: 130
- ^ Hammer,Devlet-i Osmaniye Tarihi, çeviri: M.Ata,IV,İstanbul (t), sayfa: 213
- ^ Ahmed Refik Bey, "Bahr-i Hazer-Karadeniz Kanalı ve Ejderhan Seferi", Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası XXXXIII, İstanbul 1333/1917, sayfa: 1-14
- ^ H.İnalcık, "Osmanlı-Rus Rekabetinin Menşei ve Don-Volga Kanalı Teşebbüsü(1569)", sayfa: 378, dipnot:128
- ^ Rus elçi raporlarında Astrahan seferi, İlyas Kamalov, sayfa 9
- ^ Rus elçi raporlarında Astrahan seferi, İlyas Kamalov, sayfa 10
- ^ Kurat, Akdes Nimet (1966) Türkiye ve İdil Boyu. 1569 Astrahan Seferi. Ten-İdil Kanalı ve XVI-XVII Yüzyıl Osmanlı Rus Münasebetleri Ankara
- ^ a b c Shaw, Stanford J. (1976), History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Vol. I. Empire of Gazis Cambridge:Cambridge University Press Say. 177 (İngilizce)
- ^ "Don-Volga Kanal Projesi". 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ağustos 2009.
- ^ İnalcık, Halil (1948), "Osmanlı-Rus Rekabetinin Menşei ve Don-Volga Kanalı Teşebbüsü (1569)", Belleten C.12 Say.349-402.
- ^ N.A.Smirnov, Rossiya i Turtsiya v XVI-XVII Vekah, sayfa:95
- ^ N.A.Smirnov, Rossiya i Turtsiya v XVI-XVII Vekah, sayfa:96
- ^ H.inalcık, "Osmanlı-Rus rekabetinin menşei ve Don-Volga kanalı teşebbüşü(1569)", sayfa: 376-377
- ^ a b Rus elçi raporlarında Astrahan seferi, İlyas Kamalov, sayfa 10.
- ^ Janet Martin, Medieval Russia:980-1584, 356.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Astrahan Seferi Osmanli Devleti ve Osmanli Devleti ne bagli olan Kirim Hanligi nin 1556 yilinda Rusya nin eline gecen Astrahan Hanligi ni geri almak icin Astrahan ve Azak bolgeleri uzerine duzenledikleri seferdir Astrahan Seferi 1568 1570 Osmanli Rus Savasi Osmanli Rus SavaslariTarih1568 1570BolgeAstrahan ve AzakSonucRus askeri zaferi Osmanli diplomatik zaferiTaraflarRusya CarligiOsmanli Imparatorlugu Kirim HanligiKomutanlar ve liderlerKorkunc Ivan Prens SerebianovSokollu Mehmet Pasa I Devlet Giray Kefeli Kasim PasaGucler30 000 asker15 000 Osmanli Askeri 40 50 000 Kirim Tatari 20 30 000 Nogay A N Kurat a gore 10 000 Yeniceri 20 000 Sipahi 30 000 Kirim Tatari Hammer e gore 20 000 Sipahi 3 000 Yeniceri Bilinmeyen sayida Kirim Tatari Hayrullah Efendi ve A Refik e gore Toplam 80 000 Asker 10 15 Novosilytsev in Raporuna gore Kayiplar60 000Seferin sebepleri ve hazirliklarRus Moskova Knezligi 1552 yilinda Kazan Hanligi na 1556 yilinda da Astrahan Hanligi na son vermis ve Don ve Volga nehir boylarina guclu bir sekilde yerlesmisti Moskova Prensi IV Ivan bu fetihleriyle Car unvanini da almisti Ilerleyen yuzyillarda Rus ekonomisinin candamari haline gelecek olan bolgenin Rusya tarafindan ilhak edilmesiyle Orta Asya ile Kirim ve Anadolu arasindaki Hazar Denizi nin kuzeyinden gecen ticaret yolu ve Hac yolu da kesintiye ugramisti Rus Prensligi ise Urallardan Karadeniz uzerine sarkma stratejisinin ilk adimini atmis oldu Padisah II Selim ile damadi ve Sadrazam Sokollu Mehmed Pasa Rusya nin Kafkasya ve Kirim a sarkma tehlikesini sezdiler Bunu onlemek stratejisi olarak Astrahan kalesinin fethi ve bu kalenin bir tahkim edilmis bir savunma sisteminin merkezi olarak kullanilmasi gerektigi dusunuldu Boylece Rus Prensliginin guneye ilerlemesi onlendigi gibi Osmanli Devleti nin Safevi devletinin Kafkaslar ve Azerbaycan dan atilma stratejisini kolaylastirilacakti Ayrica eski dogu bati Asya kervan yollarindan biri tekrar acilabilecek ve Orta Asya da bulunan ve Safevi aleyhtari olan Ozbekler ile baglanti kolaylasacakti Bu baglantinin kolaylastirilmasi icin Don ile Volga arasinda bir kanal acilmasi ve Karadeniz ile Hazar Denizi arasinda su uzerinden baglantinin saglanmasi da imkan dahiline girmisti Bu sirada Iran Safevi Devleti nin de Turkistan Anadolu yolunu keserek Turkistan dan yola cikan hacilarin engellenmesi haberi geldi Ana stratejiyi uygulamak ve hacilarin engellenmesi taktik sorununun cozumlenmesi niyeti ile bir Astrahan Seferi duzenlemesi icin kesin bir sekilde karar verildi Astrahan Seferi nin Don Volga Kanal Projesi ile es zamanli olarak yurutulmesi de kararlastirildi II Selim Kirim Hani I Devlet Giray a bir Hatt i Humayun gondererek sefer hazirliklarinin baslanmasi talimatini verdi Sadrazam Sokollu Mehmed Pasa da bu is icin bolgeyi iyi taniyan Sikk i sani defterdari Cerkez Kasim Bey i gorevlendirdi Kendisine pasalik ve Kefe Beylerbeyligi unvani verildi Astrahan Seferi nin basarisizliga ugramasinda ise Kirim Hani nin etkisi buyuktur Bastan beri sefere karsi isteksiz davranan Devlet Giray sefer sirasinda cok pasif davranmis bir an once Kirim a donme arzusu tasimistir Devlet Giray Han kendi yoklugunda Osmanli sultaninin Kirim tahtina Kirim Giray i oturtacagindan korkuyordu Bu yuzden daha sefere cikmadan once Car IV Ivan a elci gondererek Osmanlilarin Astrahan seferine hazirlandiklarini bildirmistir Devlet Giray Car IV Ivan dan Astrahan i teslim etmesini gerektigi soylemistir Bu sayede Sultan i seferden vazgecmeye ikna edecegini soylemistir SeferDon Volga Kanal Projesi ile Osmanli ve Rus askeri harekatlari Rus elci Novosilytev e gore tum ordu 80 000 kisilik kuvvetten olusuyordu Asker toplandiktan sonra orduyu tasiyan donanma 4 Agustos 1569 tarihinde Karadeniz e acildi ve Don Nehri agzina geldi Nigbolu Silistre Amasya Canik ve Corum sancak beyleri de askerleri ile gelip Cerkez Kasim Pasa nin emrine girdiler Kirim Hani Devlet Giray da suvarileriyle bolgeye geldi Kusatma kazi ve basarisizlik 20 Eylul 1569 tarihinde Astrahan kusatma altina alindi Kefe Balaklava Menkub ve Taman halkindan kanal kazisi isinde calistirilmak uzere yaklasik 30 000 isci toplandi ve 1569 senesinin Kasim ayinda kazma isine baslandi Mevsim kosullarinin giderek kotulesmesi kazi iscileri arasinda firar egilimini artirmaya basladi Ucretlerin zamaninda odenmemesi gibi sorunlar da bas gostermeye basladi Bir muddet sonra isciler arasinda meydana gelen isteksizlik sehri kusatan askerlere de bulasti ve zaman zaman isyanlar cikti Bu olumsuz gelismeler uzerine kazi faaliyetleri Kazim Pasa nin teklifi Sadrazam ve padisahin onayi ile durduruldu Bu eyleme destek saglayacak olan Kirim Hanligi Ruslar in yaydigi Osmanli Devleti nin Kirim ozerkligine karsi oldugu ve bu seferde Osmanli basarisinin bu ozerkligi tehdit edebilecegi korkulari ile ve sefer mevsiminin gectigi aciklamasi ile son anda desteklerini geri cektiler Bu faaliyetleri yakindan izleyen Rus Cari IV Ivan kazi faaliyetlerinin tavsadigini gordu ve bolgeye Prens Serebiyanov komutanliginda 20 000 kisilik bir kuvvet gonderdi Bu ordu kazi isindeki iscileri tamamen dagitti Osmanli ordusu icin hazirlanan lojistik destek de yeterli degildi Astrahan sehrini kusatan Osmanli askerleri Prens Serebiyanov gucleri tarafindan da kusatilarak iki ates arasina alindi Osmanli ordusu bir huruc harekati yaparak ve cok kayiplar vererek kusatmayi kaldirdi kendisini kusatilmisliktan kurtardi Azak Kalesi ni kusatacak Osmanli donanmasi ise bir firtinaya yakalanarak buyuk zarar gordu Basarisizliga ugrayan ve Kirim da toplanan ordu donanma ile tekrar Anadolu ya dondu Sefer donusunde Osmanli ordusu agir kayiplar vermistir Novosilytev e gore katilan 80 000 kisilik ordunun yaklasik 1 4 u sag donmustur Baris antlasmasi ve sonrasiOsmanlilar Don Volga Kanal Projesinden vazgectiler ve 1570 yilinda Istanbul da Korkunc Ivan in elcileriyle bir saldirmazlik antlasmasi imzaladilar Antlasmaya gore Ruslar Terek teki kaleyi yikarak Orta Asya dan hac ve ticaret kafilelerinin gecmesine izin verecekti Buna ragmen Kirim Tatarlari 1570 1572 yillari arasinda Ruslari Kabraday dan sokup atmislar ve Moskova yakinlarina kadar akincilar hucumlar yapmayi basarmislardir Moskova Yangini Molodi Muharebesi Diger taraftan da Sokollu Mehmed Pasa Ruslari Karadeniz in dogu ve batisina sarkmalarini onlemek icin Osmanli devletinin Eflak ve Bugdan prenslikleri uzerinde olan etkilerini guclendirmis ve Lehistan ile cok yakin iliskiler kurmustur Dipnotlari II Selim den IV Ivan a name H Inalcik Osmanli Rus Rekabetinin Mensei ve Don Volga kanali tesebbusu 1569 ek XI sayfa 400 401 Rus Elci Raporlarina gore Astrahan Seferi Ilyas Kamalov sayfa 11 Rus Elci Raporlarina gore Astrahan Seferi Ilyas Kamalov sayfa 6 Gelibolulu Mustafa Ali Kunhu l Ahbar sayfa 59 Nikolaj Shefov Bitvy Rossii Voenno istoricheskaya biblioteka M 2002 A N Kurat Turkiye ve Idil boyu 1569 Astrahan seferi Ten Idil Kanali ve XVI XVII Yuzyil Osmanli Rus Munasebetleri sayfa 130 Hammer Devlet i Osmaniye Tarihi ceviri M Ata IV Istanbul t sayfa 213 Ahmed Refik Bey Bahr i Hazer Karadeniz Kanali ve Ejderhan Seferi Tarih i Osmani Encumeni Mecmuasi XXXXIII Istanbul 1333 1917 sayfa 1 14 H Inalcik Osmanli Rus Rekabetinin Mensei ve Don Volga Kanali Tesebbusu 1569 sayfa 378 dipnot 128 Rus elci raporlarinda Astrahan seferi Ilyas Kamalov sayfa 9 Rus elci raporlarinda Astrahan seferi Ilyas Kamalov sayfa 10 Kurat Akdes Nimet 1966 Turkiye ve Idil Boyu 1569 Astrahan Seferi Ten Idil Kanali ve XVI XVII Yuzyil Osmanli Rus Munasebetleri Ankara a b c Shaw Stanford J 1976 History of the Ottoman Empire and Modern Turkey Vol I Empire of Gazis Cambridge Cambridge University Press ISBN 0 521 29163 1 Say 177 Ingilizce Don Volga Kanal Projesi 19 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Agustos 2009 Inalcik Halil 1948 Osmanli Rus Rekabetinin Mensei ve Don Volga Kanali Tesebbusu 1569 Belleten C 12 Say 349 402 N A Smirnov Rossiya i Turtsiya v XVI XVII Vekah sayfa 95 N A Smirnov Rossiya i Turtsiya v XVI XVII Vekah sayfa 96 H inalcik Osmanli Rus rekabetinin mensei ve Don Volga kanali tesebbusu 1569 sayfa 376 377 a b Rus elci raporlarinda Astrahan seferi Ilyas Kamalov sayfa 10 Janet Martin Medieval Russia 980 1584 356 Ayrica bakinizVolga Don Kanali Don Volga Kanal Projesi II Selim Sokollu Mehmet Pasa