Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Şubat 2020) |
Atrofi ya da körelme, normal büyüklükteki bir organın sonradan küçülmesidir; edinsel bir olgudur. İrileşim ve aşırı gelişim (hiperplazi), körelmenin karşıtı olan olgulardır.
Körelme kavramını organ küçüklüğü ile ilgili başkaca kavramlarla karıştırmamalıyız:
- Körelme/Atrofi, normal büyüklükteki bir organın sonradan küçülmesidir (edinseldir).
- Doğuştan yokluk/Agenezi, bir organın doğumsal yokluğudur (organın taslağı bile oluşmamıştır).
- Gelişmezlik/Aplazi, bir organın doğumsal yokluğudur (organın taslağı oluşmamıştır ya da oldukça küçük ve bozuk yapıdadır).
- Az gelişim/Hipoplazi, bir organın yetersiz gelişme nedeniyle doğumsal olarak küçük kalmasıdır. Organ, tüm anatomik özelliklerini taşır, fizyolojik işlevlerini yapabilir.
- Eksik gelişim/Displazi, iki anlamlıdır. (i) bir dokunun/organın doğumsal biçim bozukluğudur; (ii) bir dokuda kanser öncüsü olabilen anormal hücrelerin varlığıdır.
Nitelikler ve türler
Atrofinin özgün nitelikleri
- Atrofi normale dönebilir (reversibldir).
- Yeterli sayıda hücrenin etkilenmesiyle birlikte tüm doku/organ küçülür
- Basit atrofideki hücre küçülmesi, metabolizmanın yavaşlaması sonucunda ortaya çıkan sitoplazma niceliği ve organel sayısı azalmasına bağlıdır
- Dejenere olan organellerin parçacıkları lizozomal vakuoller içine alınır ve enzimlerle eritilir (otofaji)
- Organellerden arta kalan membran parçacıkları sitoplazma içinde birikirler. Mikroskopik incelemede kahverengi granüller biçiminde görülen organel artıklarına lipofuscin pigmenti ya da yıpranma pigmenti adı verilir. Yeterince lipofuscin pigmenti içeren atrofik bir doku kahverengidir (kahverengi atrofi)
Atrofinin morfolojik türleri
- Basit atrofi: hücrelerindeki madde kaybı nedeniyle ortaya çıkan organ küçülmesi,
- Nümerik atrofi: hücrelerinin sayısındaki azalma nedeniyle ortaya çıkan organ küçülmesi.
Atrofinin klinik türleri
- Yerel (bölgesel) atrofiler,
- Sistemik atrofiler.
Yerel atrofiler
Yerel atrofiler arasında inaktivite atrofisi, denervasyon (innervasyon kaybı) atrofisi, vasküler atrofi, genetik atrofi, endokrin atrofi ve basınç atrofisi bulunur.
İnaktivite atrofisi (disuse; decreased workload inactivity)
İskelet kasında ve kemikte hareketsizlik sonrasında ortaya çıkan atrofidir. Kemik kırığı nedeniyle alçıya alınan bir ekstremite yerel inaktivite atrofisinin en iyi örneğidir.
- İskelet kası atrofisi: inaktivite ile birlikte kısa sürede başlar. Yerel inaktivite atrofileri basit atrofi niteliğindedir; normale dönebilir (reversibldir).
- Kemik atrofisi: kemik rezorpsiyonunun yapımından önde olduğu izlenir. Kemik trabekülleri incelir, kemik kütlesi azalır. 6 hafta süreyle çalışmayan kemiklerdeki mineral içeriği %90 oranında yitirilir. Reversibldir. Alçıdan sonraki aktiviteyle birlikte kas hücreleri ve ekstremitenin hacmi normale döner.
Denervasyon (innervasyon kaybı) atrofisi
İskelet kaslarının varlığı ve işlevsel gücü innervasyonu ile sağlanır. Alt motor nöronun zarar gördüğü olgularda sinir iletisi bozulan kas hücrelerinde hızla atrofi gelişir. Nedenler: Polio, sinir kesileri, .
Vasküler atrofi (yetersiz kan akımı)
En önemli nedeni, kan debisinde arter patolojisine bağlı azalma (hipoksi) sonucunda oluşan progresif hücre kaybıdır. Örnek; ateroskleroza bağlı serebrovasküler hastalıklarda nöron kaybıyla birlikte oluşan beyin atrofisi.
Genetik atrofi
Beyin atrofisi saptanan çoğu kalıtsal olan sendromlardır. Alzheimer hastalığı (70%), Huntington hastalığı ve Frontotemporal demans (serebral atrofi, nöron kaybı) örnek teşkil eder.
Basınç atrofisi
Dokular üzerindeki uzun süreli basılar etkilenen bölgede atrofiye neden olur. Örnekler:
- Columna vertebralis’e bası yapan tümör (etkilenen vertebralarda ve omurilikte atrofi)
- Ekzokrin bez kanalının tıkanması sonucu tükürük bezi atrofisi
- Uzun süren idrar yolları tıkanmasına bağlı idrar retansiyonu (hidronefroz)
Endokrin atrofi
Seks hormonları salgılayan bezlerin uyarılmasındaki azalmaya bağlı atrofilerdir. Örnekler:
- Menopoz: ovaryumlardaki östrojen üretiminin azalması sonucudur. Bu süreçte endometrium, vagina mukozası ve memelerde atrofi başlar.
- Hipofiz kökenli trofik hormonlarda azalma: endokrin bezlerde (tiroid, sürrenaller, gonadlar) atrofi
- Doping (anabolik steroid kullanılması): erkek sporcularda testislerin endokrin uyarılmasındaki gerilemeye bağlı atrofisi
- Yüksek doz ve uzun süreli kortikosteroid tedavisi: adrenokortikotrop hormon (ACTH) salgılanmasının azalması sonucunda adrenal glandların atrofisi (Addison hastalığı)
Sistemik atrofiler
Sistematik atrofiler arasında sistemik inaktivite atrofisi, açlık atrofisi, senilite (yaşlanma) ve katabolizma artışı ve infeksiyon hastalıkları bulunur.
Sistemik inaktivite atrofisi
Uzun süreli hareketsizlik sonucunda ortaya çıkar. Yaşlılardaki (senilitede) osteoporozun ve boy kısalmasının en önemli nedenlerinden biri hareketsiz yaşamdır. Uzun süre yatalak kalanlarda, başlangıçta basit atrofi vardır, uzun süreli hareketsizlik olgularında tabloya nümerik atrofi de eklenir.
Senilite (yaşlanma)
Ateroskleroza bağlı dolaşım bozukluğu: sistemik hipoksiye bağlı genel atrofidir. Yaşlanmayla birlikte boy kısalması ve organ küçülmeleri başlar. Özellikle beyin ve kalp etkilenmesi önemlidir.
Açlık atrofisi
- Güçlü protein-kalori malnütrisyonu (marasmus): tüm kaslarda belirgin atrofi.
- Açlık: yoksulluk, doğal afetler, savaşlar, göçler, sindirim kanalı (GIS) patolojisi (kronik ülseratif hastalıklar).
Katabolizma artışı ve enfeksiyon hastalıkları
Kaşeksi (cachexia): tüm dokularda erimesidir. 2 olguda sıkça karşılaşılır:
- Kanserler: yaygın metastazlar ve toksik madde üretiminin sonucudur.
- İnfeksiyonlar: AIDS’teki yaygın apoptozis ile tüberkülozdaki toksik ürünlere bağlıdır.
Kaynakça
- ^ a b c d Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981
- ^ a b c d Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
- ^ a b Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019
On-line kaynaklar
WebPath: Pathology images and text for medical education3 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Maksillofasiyal Sendromlar 29 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Subat 2020 Atrofi ya da korelme normal buyuklukteki bir organin sonradan kuculmesidir edinsel bir olgudur Irilesim ve asiri gelisim hiperplazi korelmenin karsiti olan olgulardir Korelme kavramini organ kucuklugu ile ilgili baskaca kavramlarla karistirmamaliyiz Korelme Atrofi normal buyuklukteki bir organin sonradan kuculmesidir edinseldir Dogustan yokluk Agenezi bir organin dogumsal yoklugudur organin taslagi bile olusmamistir Gelismezlik Aplazi bir organin dogumsal yoklugudur organin taslagi olusmamistir ya da oldukca kucuk ve bozuk yapidadir Az gelisim Hipoplazi bir organin yetersiz gelisme nedeniyle dogumsal olarak kucuk kalmasidir Organ tum anatomik ozelliklerini tasir fizyolojik islevlerini yapabilir Eksik gelisim Displazi iki anlamlidir i bir dokunun organin dogumsal bicim bozuklugudur ii bir dokuda kanser oncusu olabilen anormal hucrelerin varligidir Nitelikler ve turlerAtrofinin ozgun nitelikleri Atrofi normale donebilir reversibldir Yeterli sayida hucrenin etkilenmesiyle birlikte tum doku organ kuculur Basit atrofideki hucre kuculmesi metabolizmanin yavaslamasi sonucunda ortaya cikan sitoplazma niceligi ve organel sayisi azalmasina baglidir Dejenere olan organellerin parcaciklari lizozomal vakuoller icine alinir ve enzimlerle eritilir otofaji Organellerden arta kalan membran parcaciklari sitoplazma icinde birikirler Mikroskopik incelemede kahverengi granuller biciminde gorulen organel artiklarina lipofuscin pigmenti ya da yipranma pigmenti adi verilir Yeterince lipofuscin pigmenti iceren atrofik bir doku kahverengidir kahverengi atrofi Atrofinin morfolojik turleri Basit atrofi hucrelerindeki madde kaybi nedeniyle ortaya cikan organ kuculmesi Numerik atrofi hucrelerinin sayisindaki azalma nedeniyle ortaya cikan organ kuculmesi Atrofinin klinik turleri Yerel bolgesel atrofiler Sistemik atrofiler Yerel atrofilerYerel atrofiler arasinda inaktivite atrofisi denervasyon innervasyon kaybi atrofisi vaskuler atrofi genetik atrofi endokrin atrofi ve basinc atrofisi bulunur Inaktivite atrofisi disuse decreased workload inactivity Iskelet kasinda ve kemikte hareketsizlik sonrasinda ortaya cikan atrofidir Kemik kirigi nedeniyle alciya alinan bir ekstremite yerel inaktivite atrofisinin en iyi ornegidir Iskelet kasi atrofisi inaktivite ile birlikte kisa surede baslar Yerel inaktivite atrofileri basit atrofi niteligindedir normale donebilir reversibldir Kemik atrofisi kemik rezorpsiyonunun yapimindan onde oldugu izlenir Kemik trabekulleri incelir kemik kutlesi azalir 6 hafta sureyle calismayan kemiklerdeki mineral icerigi 90 oraninda yitirilir Reversibldir Alcidan sonraki aktiviteyle birlikte kas hucreleri ve ekstremitenin hacmi normale doner Denervasyon innervasyon kaybi atrofisi Iskelet kaslarinin varligi ve islevsel gucu innervasyonu ile saglanir Alt motor noronun zarar gordugu olgularda sinir iletisi bozulan kas hucrelerinde hizla atrofi gelisir Nedenler Polio sinir kesileri Vaskuler atrofi yetersiz kan akimi En onemli nedeni kan debisinde arter patolojisine bagli azalma hipoksi sonucunda olusan progresif hucre kaybidir Ornek ateroskleroza bagli serebrovaskuler hastaliklarda noron kaybiyla birlikte olusan beyin atrofisi Saglikli asagi ve Alzheimer hastalikli yukari beyinlerin karsilastirilmasi Genetik atrofi Beyin atrofisi saptanan cogu kalitsal olan sendromlardir Alzheimer hastaligi 70 Huntington hastaligi ve Frontotemporal demans serebral atrofi noron kaybi ornek teskil eder Basinc atrofisi Dokular uzerindeki uzun sureli basilar etkilenen bolgede atrofiye neden olur Ornekler Columna vertebralis e basi yapan tumor etkilenen vertebralarda ve omurilikte atrofi Ekzokrin bez kanalinin tikanmasi sonucu tukuruk bezi atrofisi Uzun suren idrar yollari tikanmasina bagli idrar retansiyonu hidronefroz Endokrin atrofi Seks hormonlari salgilayan bezlerin uyarilmasindaki azalmaya bagli atrofilerdir Ornekler Menopoz ovaryumlardaki ostrojen uretiminin azalmasi sonucudur Bu surecte endometrium vagina mukozasi ve memelerde atrofi baslar Hipofiz kokenli trofik hormonlarda azalma endokrin bezlerde tiroid surrenaller gonadlar atrofi Doping anabolik steroid kullanilmasi erkek sporcularda testislerin endokrin uyarilmasindaki gerilemeye bagli atrofisi Yuksek doz ve uzun sureli kortikosteroid tedavisi adrenokortikotrop hormon ACTH salgilanmasinin azalmasi sonucunda adrenal glandlarin atrofisi Addison hastaligi Sistemik atrofilerSistematik atrofiler arasinda sistemik inaktivite atrofisi aclik atrofisi senilite yaslanma ve katabolizma artisi ve infeksiyon hastaliklari bulunur Sistemik inaktivite atrofisi Uzun sureli hareketsizlik sonucunda ortaya cikar Yaslilardaki senilitede osteoporozun ve boy kisalmasinin en onemli nedenlerinden biri hareketsiz yasamdir Uzun sure yatalak kalanlarda baslangicta basit atrofi vardir uzun sureli hareketsizlik olgularinda tabloya numerik atrofi de eklenir Senilite yaslanma Ateroskleroza bagli dolasim bozuklugu sistemik hipoksiye bagli genel atrofidir Yaslanmayla birlikte boy kisalmasi ve organ kuculmeleri baslar Ozellikle beyin ve kalp etkilenmesi onemlidir Savas esirinde aclik dolayisiyla gorulen kassal atrofi Aclik atrofisi Guclu protein kalori malnutrisyonu marasmus tum kaslarda belirgin atrofi Aclik yoksulluk dogal afetler savaslar gocler sindirim kanali GIS patolojisi kronik ulseratif hastaliklar Katabolizma artisi ve enfeksiyon hastaliklari Kaseksi cachexia tum dokularda erimesidir 2 olguda sikca karsilasilir Kanserler yaygin metastazlar ve toksik madde uretiminin sonucudur Infeksiyonlar AIDS teki yaygin apoptozis ile tuberkulozdaki toksik urunlere baglidir Kaynakca a b c d Tahsinoglu M Cologlu AS Erseven G Dishekimleri icin Genel Patoloji Altin Matbaacilik Istanbul 1981 a b c d Kumar V Abbas AK Aster JC Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease 9th edt Elsevier Saunders Philadelphia 2015 a b c Arsivlenmis kopya 29 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Subat 2020 a b Goljan EF Rapid Review Pathology 5th edt Elsevier Philadelphia 2019On line kaynaklarWebPath Pathology images and text for medical education3 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Maksillofasiyal Sendromlar 29 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde