Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avrupa'da Türkleri konu alan operalar Avrupa'da klasik anlamıyla opera tanımına uyan ilk yapıt olan 1594 yılında Floransa'da bir sarayda sahnelenmişti ancak bu eser günümüze kalmamıştır. Günümüzde müziği ve dizeleri elde kalan ilk opera ise 1600'de aynı sarayda sahnelenen Euridice dir. Türkleri konu alan ilk opera olan Kara Mustafa ise 1686 tarihlidir.
Avrupa'da operanın doğumu, 1595'te Padişah III. Murat'ın ölümüyle başlayan Osmanlı İmparatorluğu'nun duraklama dönemine rastlar. İlk Türk operasının bestelenmesi ise Padişah IV. Mehmet zamanında sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın 1683'te II. Viyana Kuşatması başarısızlığının üç yıl sonrasına rastlar. Yani bu tarih Osmanlı'nın gerileme döneminin hemen öncesidir. Avrupa'da Türk operalarına ilgi bir süre sonra adeta bir "Türk operaları akımı"na dönüşmüş, 18. yüzyılda bu akım zirvesine ulaşmış, 19. yüzyılda ise ilgi yavaş yavaş sönmeye başlamıştır.
17. yüzyıldan başlayarak yaklaşık 200 yıl boyunca Avrupa'da yazılıp bestelenmiş operalardan Türkleri konu alan ve çoğunun da konusu Türkiye'de geçenlerin sayısı 200'ün üzerindedir. Bunların birçoğu padişahların yaşantıları ile ilgilidir. Bu Osmanlı padişahlarının en başında yirmi kadar Avrupa operasına konu olan Kanuni Sultan Süleyman gelmektedir. Onu on operayla Fatih Sultan Mehmet takip etmektedir. I. Bayezid (Timur'la olan ilişkileri dolayısıyla) 15 kadar operaya konu olmuş, onları sırasıyla Sultan İbrahim, II. Ahmet ve II. Osman takip etmişlerdir. Barbaros Hayreddin de iki operada geçmektedir.
Bu operalardan çoğunda mekân İstanbul ve Padişah sarayları iken 7-8 tanesinde de konu İzmir'de geçmektedir. Operadaki Türk karakterler ise genelde olumlu resmedilmiştir. Bu eserlerdeki Türkler cesur, iyi yürekli, içi dışı bir, duygusal, samimi ve erdemli kişiler olarak gösterilmişlerdir. Ancak bütün bunlara rağmen batıyla olan kültür, din ve töre farklılıkları sonucunda eserin sonunda Türkler ve Avrupalılar asla birleşememişlerdir. Bu eserlerde Türklere karşı alttan alta bir çekingenlik duyulmuş, güçlerinden korkulmaktan ziyade bu güce karşı bir hayranlık beslenmiştir.
Bu operalardan bazıları şunlardır:
| İlk temsil tarihi | İsim | Besteci | Notlar |
|---|---|---|---|
| 1686 | Türkleri konu alan bilinen ilk opera. İkinci Viyana kuşatmasından 3 yıl sonra bestelenmiş. | ||
| 1724 | Tamerlano (Timurlenk) | Georg Friedrich Handel | İlk kez Londra'da oynanmış. Metin yazarı Nicolo Haym'dır. Konu Ankara Savaşı'nda geçer. Timur esir aldığı Bayezid'in kızı Asteria'ya aşık olur ama ondan nefret eden Asteria bu aşka cevap vermez. Timur acımasız gösterilirken cesur ve soylu bir lider olarak betimlenen Bayezid sonunda intihar eder. |
| 1732 | Tamerlano | "Georg Friedrich Handel"in Tamerlano'suyla aynı konuyu işliyor. İtalya'da sahnelenmiş. | |
| 1735 | Bajazet (Bayezid) | Antonio Vivaldi | "Georg Friedrich Handel"in Tamerlano'suyla aynı konuyu işliyor. |
| 1735 | Les Indes galantes (İyi Yürekli Hindistanlılar) | Jean-Philippe Rameau | Paris'te "Theatre Opera Royale"'da ilk sahnelenmiştir. Bu eserdeki I. Entree (perde)'nin adı "le Turc généreux (Cömert Türk)" olup konu Mozart'ın "Saraydan Kız Kaçırma" operasına çok benzer. |
| 1760 | (Aldatılmış Kadı) | Fransa'da bestelenmiş. Konu İstanbul'da geçiyor. | |
| 1761 | (Aldatılmış Kadı) | Christoph Willibald Gluck | Librettosunu Le Monnier yazmış. Güzel bir kızla evleneceğini sanan kadı, muzip çevresi tarafından çirkin bir kadınla evlendirilir. |
| 1764 | Christoph Willibald Gluck | Viyana'da sahnelenmiştir. Konusu Mozart'ın "Saraydan Kız Kaçırma" operasına çok benzer. | |
| 1780 | Zaide | Wolfgang Amadeus Mozart | Metni Andreas Schachtner yazmış. Köle Gomez Sultan Süleyman'ın sarayında cariye Zaide'ye aşık olur ve bir görevlinin yardımıyla kaçarlar. |
| 1782 | Die Entführung aus dem Serail (Saraydan Kız Kaçırma) | Wolfgang Amadeus Mozart | Türkleri konu alan en ünlü operadır. İmparator II. Joseph'in isteğiyle bestelendi ve Viyana saray tiyatrosunda sahnelendi. Konuyu Christoph Fredrich Bretzner yazmış. Avrupalı güzel kız Konstanze, uşağı ve hizmetçisiyle birlikte Türklere tutsak düşer ve Selim Paşa'nın konağına satılır. Nişanlısı Belmont ise peşinden İstanbul'a gelir ve onu konaktan kaçırmaya çalışırken yakalanırlar. Selim Paşa da Konstanz'a aşık olduğu için bu kaçırma girişimini hoş görür, gitmelerine izin verir. |
| 1783 | (Kahire Kazı) | Wolfgang Amadeus Mozart | Mozart'ın Türklerle ilgili üçüncü operası. İkinci perdesi yazılamamış, opera yarım kalmıştır. Metnini İtalyan Giambattista Varesco yazmıştır. Tutsak sevgilisini kurtarmak için kaz maketi içine gizlenen genç kaleye girmeyi başarır. |
| 1813 | L'italiana in Algeri (Cezayir'de İtalyan kız) | Gioacchino Rossini | Metin Angelo Annelli'ye ait. Babacan bir adam olan Cezayir Beyi Mustafa, bıktığı karısı Isabella'yı Lindoro adlı bir İtalyan esirle evlendirmek ister, ancak delikanlının İtalya'daki sevgilisi Elvira Cezayir'e doğru yola çıkar ama gemisi batar. Kazadan kurtulan Elvira'yı beğenen Mustafa Bey onunla evlenmek ister. |
| 1814 | Il Turco in İtalia (İtalya'da Bir Türk) | Gioacchino Rossini | Felice Romani metnini yazmış. İlk kez 1914'te Milano'da sahnelenmiş, 1820'de ise Londra'da sansüre takılmış ve uzun yıllar yasaklı kalmış. En son 1950'lerde Maria Callas tarafından tekrar sahneye konmuş, operanın başrolünü de kendisi üstlenmiştir. |
| 1820 | Maometto II (İkinci Mehmed, Fatih Sultan Mehmet ya da Korent'in Kuşatılması) | Gioacchino Rossini | Fatih Sultan Mehmet 1459'da Korent'i kuşattığında kral Kleomene'nin kızı Pamira'yla birbirlerine aşık olurlar. Ancak tercihini ülkesinden yana koyan prenses kuşatmada ölür. |
| ?? | Albert Lortzing | Bu opera seria Almanya'da bestelendi. | |
| 1846 | Attila | Giuseppe Verdi | Metnini ozan Temistocle Solera yazmıştır. İlk kez Venedik'te sahnelendi. |
| 1872 | Djamileh' Cemile | Georges Bizet | Alfred de Musset'in şiirsel "Namouna" eserinden uyarlanarak librettosu "Louis Galet" tarafından yazilan tek perdelik bu opera ilk kez Paris'te "Opéra Comique"te sahnelendi. Genç zengin Harun esir pazarından aldığı kızlarla gönül eğlendirir, gömlek değiştirir gibi bu kızları değiştirir durur. Fakat son aldığı kız Cemile Harun'a aşik olur ve kurnazlıkla uzun süre evde kalmayı başarır ve sonunda sahibiyle evlenir. |
| 1890 | Prens İgor | Aleksandr Borodin | Prens İgor ve oğlu Viladimir, çıktıkları sefer sırasında Kıpçak Türklerine esir düşerler. Türk başbuğun kızı Konçakovna, Vladimir'e aşık olur. Türk Hanı evliliğe sıcak bakar, Prens İgor'u ebedi barış karşılığında özgür bırakır, İgor önce barışa yanaşmaz ama gençler evlenince o da yumuşar. Barış sağlanmış opera mutlu sonla bitmiştir. |
| 1898 | Amerikalı besteci Wathall'ın eseri. | ||
| 1920 | İlk kez Dresden'de oynanmış. Alman soylu Kont von Glerchen İstanbullu Şirin'e aşık olur, ona bekar olduğu yalanını söyleyerek Almanya'ya götürür. Orada kontun evli olduğu ortaya çıkar. Alman karısı Gertrude ile Şirin birlikte çapkın kontu kovarak başkalarıyla evlenirler. | ||
| 1935 | Amerikalı bestecinin bu trajik operası ilk kez New York'ta Metropolitan sahnesinde oynanmıştır. İstanbul'da geçen operada kıskanç bir Paşanın karısı bir Fransız genciyle köşkün bahçesinde buluşmaktadır. Bir gün Paşaya yakalanacağını anlayan kadın sevgilisini sandığa saklar, durumu anlayan Paşa sandıkla birlikte aşığı diri diri toprağa gömdürür. | ||
| 1957 | Çek bestecinin bu eseri ilk kez Prag'da sahnelendi. |
Kaynakça
- Faruk Yener'in kendi arşivlerinde ve 'nın Viyana'daki Albertina Müzesi Arşivleri'nde yaptığı araştırmalara dayanan "Türklerde Opera-Operada Türkler" adlı 4 bölümlük yazı dizisi Milliyet Sanat dergisinin 1978 tarihli 299-303. sayılarında yayımlanmıştır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Avrupa da Turkleri konu alan operalar Avrupa da klasik anlamiyla opera tanimina uyan ilk yapit olan 1594 yilinda Floransa da bir sarayda sahnelenmisti ancak bu eser gunumuze kalmamistir Gunumuzde muzigi ve dizeleri elde kalan ilk opera ise 1600 de ayni sarayda sahnelenen Euridice dir Turkleri konu alan ilk opera olan Kara Mustafa ise 1686 tarihlidir Avrupa da operanin dogumu 1595 te Padisah III Murat in olumuyle baslayan Osmanli Imparatorlugu nun duraklama donemine rastlar Ilk Turk operasinin bestelenmesi ise Padisah IV Mehmet zamaninda sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Pasa nin 1683 te II Viyana Kusatmasi basarisizliginin uc yil sonrasina rastlar Yani bu tarih Osmanli nin gerileme doneminin hemen oncesidir Avrupa da Turk operalarina ilgi bir sure sonra adeta bir Turk operalari akimi na donusmus 18 yuzyilda bu akim zirvesine ulasmis 19 yuzyilda ise ilgi yavas yavas sonmeye baslamistir 17 yuzyildan baslayarak yaklasik 200 yil boyunca Avrupa da yazilip bestelenmis operalardan Turkleri konu alan ve cogunun da konusu Turkiye de gecenlerin sayisi 200 un uzerindedir Bunlarin bircogu padisahlarin yasantilari ile ilgilidir Bu Osmanli padisahlarinin en basinda yirmi kadar Avrupa operasina konu olan Kanuni Sultan Suleyman gelmektedir Onu on operayla Fatih Sultan Mehmet takip etmektedir I Bayezid Timur la olan iliskileri dolayisiyla 15 kadar operaya konu olmus onlari sirasiyla Sultan Ibrahim II Ahmet ve II Osman takip etmislerdir Barbaros Hayreddin de iki operada gecmektedir Bu operalardan cogunda mekan Istanbul ve Padisah saraylari iken 7 8 tanesinde de konu Izmir de gecmektedir Operadaki Turk karakterler ise genelde olumlu resmedilmistir Bu eserlerdeki Turkler cesur iyi yurekli ici disi bir duygusal samimi ve erdemli kisiler olarak gosterilmislerdir Ancak butun bunlara ragmen batiyla olan kultur din ve tore farkliliklari sonucunda eserin sonunda Turkler ve Avrupalilar asla birlesememislerdir Bu eserlerde Turklere karsi alttan alta bir cekingenlik duyulmus guclerinden korkulmaktan ziyade bu guce karsi bir hayranlik beslenmistir Bu operalardan bazilari sunlardir Wolfgang Amadeus Mozart ortada kendi operasi Die Entfuhrung aus dem Serail Saraydan Kiz Kacirma in 1789 da Berlin deki bir temsiline bizzat katilmisti Ilk temsil tarihi Isim Besteci Notlar1686 Turkleri konu alan bilinen ilk opera Ikinci Viyana kusatmasindan 3 yil sonra bestelenmis 1724 Tamerlano Timurlenk Georg Friedrich Handel Ilk kez Londra da oynanmis Metin yazari Nicolo Haym dir Konu Ankara Savasi nda gecer Timur esir aldigi Bayezid in kizi Asteria ya asik olur ama ondan nefret eden Asteria bu aska cevap vermez Timur acimasiz gosterilirken cesur ve soylu bir lider olarak betimlenen Bayezid sonunda intihar eder 1732 Tamerlano Georg Friedrich Handel in Tamerlano suyla ayni konuyu isliyor Italya da sahnelenmis 1735 Bajazet Bayezid Antonio Vivaldi Georg Friedrich Handel in Tamerlano suyla ayni konuyu isliyor 1735 Les Indes galantes Iyi Yurekli Hindistanlilar Jean Philippe Rameau Paris te Theatre Opera Royale da ilk sahnelenmistir Bu eserdeki I Entree perde nin adi le Turc genereux Comert Turk olup konu Mozart in Saraydan Kiz Kacirma operasina cok benzer 1760 Aldatilmis Kadi Fransa da bestelenmis Konu Istanbul da geciyor 1761 Aldatilmis Kadi Christoph Willibald Gluck Librettosunu Le Monnier yazmis Guzel bir kizla evlenecegini sanan kadi muzip cevresi tarafindan cirkin bir kadinla evlendirilir 1764 Christoph Willibald Gluck Viyana da sahnelenmistir Konusu Mozart in Saraydan Kiz Kacirma operasina cok benzer 1780 Zaide Wolfgang Amadeus Mozart Metni Andreas Schachtner yazmis Kole Gomez Sultan Suleyman in sarayinda cariye Zaide ye asik olur ve bir gorevlinin yardimiyla kacarlar 1782 Die Entfuhrung aus dem Serail Saraydan Kiz Kacirma Wolfgang Amadeus Mozart Turkleri konu alan en unlu operadir Imparator II Joseph in istegiyle bestelendi ve Viyana saray tiyatrosunda sahnelendi Konuyu Christoph Fredrich Bretzner yazmis Avrupali guzel kiz Konstanze usagi ve hizmetcisiyle birlikte Turklere tutsak duser ve Selim Pasa nin konagina satilir Nisanlisi Belmont ise pesinden Istanbul a gelir ve onu konaktan kacirmaya calisirken yakalanirlar Selim Pasa da Konstanz a asik oldugu icin bu kacirma girisimini hos gorur gitmelerine izin verir 1783 Kahire Kazi Wolfgang Amadeus Mozart Mozart in Turklerle ilgili ucuncu operasi Ikinci perdesi yazilamamis opera yarim kalmistir Metnini Italyan Giambattista Varesco yazmistir Tutsak sevgilisini kurtarmak icin kaz maketi icine gizlenen genc kaleye girmeyi basarir 1813 L italiana in Algeri Cezayir de Italyan kiz Gioacchino Rossini Metin Angelo Annelli ye ait Babacan bir adam olan Cezayir Beyi Mustafa biktigi karisi Isabella yi Lindoro adli bir Italyan esirle evlendirmek ister ancak delikanlinin Italya daki sevgilisi Elvira Cezayir e dogru yola cikar ama gemisi batar Kazadan kurtulan Elvira yi begenen Mustafa Bey onunla evlenmek ister 1814 Il Turco in Italia Italya da Bir Turk Gioacchino Rossini Felice Romani metnini yazmis Ilk kez 1914 te Milano da sahnelenmis 1820 de ise Londra da sansure takilmis ve uzun yillar yasakli kalmis En son 1950 lerde Maria Callas tarafindan tekrar sahneye konmus operanin basrolunu de kendisi ustlenmistir 1820 Maometto II Ikinci Mehmed Fatih Sultan Mehmet ya da Korent in Kusatilmasi Gioacchino Rossini Fatih Sultan Mehmet 1459 da Korent i kusattiginda kral Kleomene nin kizi Pamira yla birbirlerine asik olurlar Ancak tercihini ulkesinden yana koyan prenses kusatmada olur Albert Lortzing Bu opera seria Almanya da bestelendi 1846 Attila Giuseppe Verdi Metnini ozan Temistocle Solera yazmistir Ilk kez Venedik te sahnelendi 1872 Djamileh Cemile Georges Bizet Alfred de Musset in siirsel Namouna eserinden uyarlanarak librettosu Louis Galet tarafindan yazilan tek perdelik bu opera ilk kez Paris te Opera Comique te sahnelendi Genc zengin Harun esir pazarindan aldigi kizlarla gonul eglendirir gomlek degistirir gibi bu kizlari degistirir durur Fakat son aldigi kiz Cemile Harun a asik olur ve kurnazlikla uzun sure evde kalmayi basarir ve sonunda sahibiyle evlenir 1890 Prens Igor Aleksandr Borodin Prens Igor ve oglu Viladimir ciktiklari sefer sirasinda Kipcak Turklerine esir duserler Turk basbugun kizi Koncakovna Vladimir e asik olur Turk Hani evlilige sicak bakar Prens Igor u ebedi baris karsiliginda ozgur birakir Igor once barisa yanasmaz ama gencler evlenince o da yumusar Baris saglanmis opera mutlu sonla bitmistir 1898 Amerikali besteci Wathall in eseri 1920 Ilk kez Dresden de oynanmis Alman soylu Kont von Glerchen Istanbullu Sirin e asik olur ona bekar oldugu yalanini soyleyerek Almanya ya goturur Orada kontun evli oldugu ortaya cikar Alman karisi Gertrude ile Sirin birlikte capkin kontu kovarak baskalariyla evlenirler 1935 Amerikali bestecinin bu trajik operasi ilk kez New York ta Metropolitan sahnesinde oynanmistir Istanbul da gecen operada kiskanc bir Pasanin karisi bir Fransiz genciyle koskun bahcesinde bulusmaktadir Bir gun Pasaya yakalanacagini anlayan kadin sevgilisini sandiga saklar durumu anlayan Pasa sandikla birlikte asigi diri diri topraga gomdurur 1957 Cek bestecinin bu eseri ilk kez Prag da sahnelendi Kaynakca a b Faruk Yener Mayis 1983 Turkler 300 Yildir Opera Sahnelerinde Hurriyet Gosteri Cilt Sayi 30 ss Sayfa 35 Faruk Yener 1978 Turklerde Opera Operada Turkler Milliyet Sanat Faruk Yener in kendi arsivlerinde ve nin Viyana daki Albertina Muzesi Arsivleri nde yaptigi arastirmalara dayanan Turklerde Opera Operada Turkler adli 4 bolumluk yazi dizisi Milliyet Sanat dergisinin 1978 tarihli 299 303 sayilarinda yayimlanmistir