Bu madde, uygun değildir.Eylül 2018) ( |
Tamerlano (Timur) (HWV 18: dizini) George Frideric Handel tarafından bestelenmiş üç perdelik "Dramma per musica" janrında bir opera seria eseridir. Libretto İtalyanca olarak "Nicola Francesco Haym" tarafından "Agostin Piovene"'in Francesco Gasparini için hazırladığı Tamerlano librettosu; Bizanslı tarihçi Dukas'in Historia'sına dayanan Jacques Pradon'un nesir eseri Tamerlan ou La Mort de Bajazet adlı eserlerinden uyarlanarak hazırlanmıştır. Bu eser Londra'da bulunan "Royal Academy of Music" opera şarkıcıları trupu için hazırlanmış ve prömiyer temsili 31 Ekim 1724'te "King's Theatre" Tiyatrosu, Londra'da sahnelenmiştir.
Müzik | George Frideric Handel |
---|---|
Libretto | Nicola Francesco Haym |
Gala | 26 Aralık 1709 |
İlk gösterim yeri | King's Theatre Tiyatrosu, Londra |
Oyuncular |
|
Sahnelenmeler
Bu opera eserini İngiltere'de yaşayıp Londra'da opera hazırlayıp; yapımlayıp temsillerini organize etmekle geçinen Handel bu eserini Temmuz 1724'te 20 gün gibi kısa zamanda tamamlayıp bitirip sahnelemiştir. Handel o yıl Tamerlano operası yanında, önemli eserlerinden olduğu kritiklerce kabul edilen ve opera eserlerini de hazırlayıp sahneye koymuştur. Tamerlano eserinin de o yıl hazırladığı diğer opera eserleri Handel'in önemli eserlerinden olduğu kabul edilmektedir.
İngiltere'de Timur'un hayatı ve Osmanlı Devleti ile savaşı 16. yüzyıldan itibaren okurların ve tiyatro seyircilerinin ilgisini çekmiştir. Timur ve Beyazid ile ilgili tiytro eserleri de gayet popüler seyirci toplamaktaydı. Bunlar arasında en önemli olanı 1587/88 'de Christopher Marlowe tarafından yazılmış Timur'un hayatını ele alan iki tiyatro oyunu Temburlainedir. 1701'de İngiliz tiyatro yazarı Nicolas Rowe "Tamerlane" adlı bir piyes yazmış ve bu eser her yıl Kasım ayı başında Londra tiyatrolarında temsil edilmiştir.
Handel'in Tamerlano operasının prömiyer sahnelenmesi 31 Ekim 1724'te "King's Theatre Tiyatrosu", Londra'da yapıldı. Opera eserinin prömiyeri Nicolas Rowe'ın Temarlane adlı tiyatro piyesinin 4-5 Kasım'da o yılki sahnelenmesinden hemen önce sahneye konmuştu. Tamerlano operası o sezon 13 defa sahnelendikten sonra kapandı. 13 Kasım 1731'de yeni bir yapımla sahneye getirildi. Bundan sonra opera eseri Hamburg'da yapımlandı ve bu yapımda aryalar orijinal İtalyanca ama resitatifler Almanca olarak temsil edildi.
Bu eserin ilk 20. yüzyıl modern yapımı 7 Eylül 1924'te Karlsruhe'de yapıldı. Bu tarihten sonra Tamerlano operası iyi bilinen hatta Handel operaları arasından popüler olanlardan olmamasına rağmen her opera sezonu dünyada bulunan asgari bir operaevi tarafından yapımlanıp sahnelenmektedir.
"Operabase" istatistikleri 2009/10 ile 2013/14 arasındaki 5 sezonda dünya operaevlerinde yapımlanan toplam 2581 sayıda opera eserlerinin arasında değişik opera eserlerinin sayısını incelemektedir. Bunlara göre göre Handel'in Tamerlano operası, yapımlama sayısına nazaran sıralamada 217inci gelmiştir. Yine aynı istatistiklere göre aynı 5 sezonda operaevleri repratuvaralarında bulunan 57 Handel operası arasındaki sıralamada Tamerlaneo eseri 20. sırayı almıştır.
Roller
Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller, 26 Ekim 1724 (Orkestra şefi: Bilinmiyor ) |
---|---|---|
Tamerlano, Timur Devleti İmparatoru | alto/kastrato | Andrea Pacini |
Bajazet, Osmanlı Padişahı, Tamerlano'nun esiri | tenor | Francesco Borosini |
Asteria, Beyazid'ın kızı | soprano | Francesca Cuzzoni |
Andronico, Bizanslı Rum prens | alto/kastrato | Francesco Bernardi, "Senesino" |
İrene, Trabzon İmparatorluğu prensesi, Tamerlano'un nişanlısı | kontralto | Anna Vincenza Dotti |
Leone, Andronico ve Tamerlano'nun sırdaşı | bas | Giuseppe Maria Boschi |
Zaide: Asteria'nın sırdaşı | Sessiz rol |
Konu özeti
Zaman: 1402 Mekan: Bursa
I. Perde
Ankara Muharebesi'nde yenilmiş olan Osmanlı Padişahı Bajazet zincirlere vurulmuş olarak Timur'un Bursa'da kaldığı otağına getirilir. Tamerlano Andronico'ya Bajazet'in bu zincirlerini çözüp çıkartması emrini vermiştir; ama bu emrin arkasında başka bir neden olacağını sanan Bajazet bu emire hiç güvencesiz gayet şüpheli olarak bakmaktadır. Bajazat esir olunca intihar etmemesine tek sebebin kızı olan Asteria'ya olan derin sevgisi olduğunu bir şarkı ile açıklar. (Arya: "Forte e lieto a morte andrei") Tamerlano çadıra girer ve Andronico'ya bir emir vererek Bajazet ve Asteria'yı ikna etmesini ve Asteria'nın Tamerlano ile evlenmesini sağlamasını ister. Eğer Andronico bunda başarılı olursa onun Trabzon İmparatorluğu prensesi İrene ile evlenmesini ve böylece Trabzon İmparatorluğu tahtına geçmesini sağlayacağını ona vadeder. Fakat Andronico bundan çok hoşnutsuzdur. Kendisinin de sevdiği Asteria'yı Tamerlano huzuruna onun Tamerlano'yu Andronico'ya inandırıp Bizans lehinde kararlar alması için getirmiştir. Fakat Tamerlano da Asteria'yı görünce ona âşık olmuştur. (Arya:"Bella Asteria") Tamerlano Asteria'ya onunla evlenmek istediğini açıklar. Bu Asteria'yı kızdırır çünkü bunu Andronico'nun kendisini kandırıp ihanet ettiğinin nişanesi olarak kabul eder.
Bajazet Tamerlano'nun kızını alma teklifini şiddetle reddeder. Ayrıca kızı Asteria'nın Tamerlano'nun teklifine karşı gayet yumuşak başlı davranarak hiç açıkça itiraz etmeden hareket etmesi dolayısıyla da kızına da kızmıştır. (Arya:"Ciel e terra armi di sdegno") Fakat Asteria tek başına kaldığı zaman, kendisinin Andronico'nun sevgisine karşılık verdiğini; Andronico'nun Timur'un sözcülüğünü yapıp kendine ihanet ettiğini düşündüğünü ve buna rağmen ona karşı sevgisinin değişmediğini anlatan bir şarkı söyler. (Aria:"Deh, lasciatemi."). Trabzon İmparatorluğu prensesi İrene sahneye girer ve beklediği gibi Tamerlano ile evlenmeyeceğini ve onun yerine Andronico ile evlenmesi gerektiğini öğrenir. Andronico İrene'ye eğer hala durumu ve Tamerlano'nun kararını değiştirebileceğini söyler ve bunun için İrene'nin Trabzon İmparatorluğu prensesi değil de bu devletin elçisi imiş gibi hareket edip Tamerlano'ya bu karara olan Trabzon İmparatorluğu ve Bizanslılar itirazlarını açıklaması ile mümkün olabileceğini anlatır. İrene bu planı kabul edip uygulayacağını söyler. Andronico ise ortaya çıkan olayların kendinin o sıradaki durumunu ve şerefini tehlikeye düşüreceğini düşünmeye başlar.
II. Perde
Tamerlano Asteria'nın ona evlenmek için yaptığı teklifi kabul ettiğini Andronico'a bildirir ve yakın bir zamanda hem kendi ile Asteria'nın hem de Trabzon İmparatorluğu prensesi İrene ile Andronico'nun düğün tören ve eğlencelerinin aynı zamanda yapılamasını planladığını açıklar. Tamerlano ve Asteria ayrı ayrı iki arya söyleyerek kendilerinin bu durum hakkında birbirine karşıt görüşlerini bu şarkılarda ortaya çıkartırlar. Asteria Andronico'ya Tamerlano'ya gayet yumuşak davranışının onunla evliliği kabul edermiş gibi göründüğünü ama Tamerlano'nun bunu yumuşak davranışı yanlış anladığını söyler; ama Andronico da onun davranışını yanlış anlamıştır ve üzüntüye düşmüştür.
Bu sırada Leone bir Trabzon İmparatorluğu elçisi gibi değişik kıyafet giyinmiş olan İrene'yi Tamerlano'un çadırına getirir ve burada bu elçi olarak İrene'nin bu Tamerlano'nun Asteria ve Andronico'ya karşı tutumlarının Trabzon İmparatorluğu ve Bizans tarafından uygun görülemeyeceğini diplomatik şekilde Tamerlano'ya açıklar. (Arya:"Par che mi nasca.") Tamerlano bu "elçi"nin açıklamalarını hiç kızmadan gayet sakin bir şekilde dinler. Tamerlano çadırdan ayrılıp İrene ve Asteria birlikte çadırda kaldıkları zaman Asteria İrene ile konuşmaya başlar. Asteria İrene'ye onunla aynı fikirde olduğunu; kendinin de Tamerlano ile evlilik istemediğini ve Andronico'ya gayet büyük bir yakınlık duyduğunu söyler. İrene Asteria'nın bu ifşaatının kendine uygun iyi bir sonuç çıkacağına hakkında ümit verdiğini söyler. Bu sırada orada bulunan Leone ise "aşkın ya iyiyi ya da kötüyü ortaya çıkartmak için hiç karşı konulamaz bir gücü olduğu" hakkında fikrini söylemekle yetinir.
Bajazet kızının Tamerlano ile nikâhının hemen yapılacağı haberini alınca gayet çok öfkelenir ve bu evliliği durdurmaya yemin eder. Aynı haberi duyan Andronico da buna gayet kızgındır ve Tamerlano'dan intikam almaya ve sonra da kendini öldürmeye azmeder. Asteria da aynı zamanda gizlice Tamerlano'u öldürmek için plan ve hazırlık yapmaktadır. Bajazet evlenmenin biraz gecikmesini sağlar ve bunu yaparken kendisinin Tamerlano tarafından küçük düşürülüp utandırılmasını da önler. Asteria yaptığı planı uygulamak için, bir murassa hançer koynunda gizli olarak, tahtı üzerinde oturmakta olan Tamerlano'ya yaklaşmakta iken babası Bajazet tarafından durdurulur. Bunun üzerine Asteria koynunda sakladığı hançeri çıkararak bu hançeri Tamerlanor'a hediye vermek için tahta yaklaşmakta olduğunu bildirir. Tamerlano, Bajazet ve Asteria birlikte durumu açıklayan bir üçlü (trio) şarkı söylemeye koyulurlar. Sonunda Tamerlano Bajazet ve Asteria'nın idam edilmelerini emreder. Fakat Asteria buna itiraz ederek kendinin hiçbir komploya katılmadığını ve böylece Tamerlano'ya karşı bir sadakatsizlik yapmadığını söyler . Bu sözlerini Bajazed, Andronico ve İrene de teyit ederler ve bu Asteria'yı bir teselli konusu olur. Ancak Tamerlano'yu öldürme planını gerçekleştirmediği ve böylece kendine kısa bir saadet sağlayacak tek emeline yetişemeyeceğinden dolayı kendini gayet bedbaht hissetmektedir.
III. Perde
Bajazet üzerinde saklamaya başardığı zehri kızı Asteria ile birlikte alarak kendilerini öldürmeye karar verir. Tek başına iken Asteria kendini zehirleyerek öldürme sürecinde neler olabileceğini düşünmeye başlar. Tamerlano Asteria'yı kendi isteğine dönüştürmek için son bir girişim yapar ve kendi ile evlenirse babası Bajazet'a bile merhametli davranıp onu affedeceğini bildirir. Fakat Asteria ile Andrenico Tamerlano'nun huzurunda birbirlerine âşık olduklarını ilan ederler. Bu Tamerlano 'yu gayet öfkelendirir ve onlardan kendi intikamını alacağına yemin etmesine neden olur. Bajazet iki gencin açıkça birbirlerine olan aşklarını açıkaca itiraf etmelerinde iki gencin Tamerlano'nun herhangi bir cezasına hatta ölüme bile karşı birlikte gelmelerinden büyük bir saadet duyacaklarını söyleyerek onların bu cesur itiraflarının kendinin ölümünü kabul gelmesi için bir ilham verdiğini açıklar.
Bu sırada İrene Tamerlano'ya ona âşık olduğunu ve onun kendi aşkına karşılık verirse gayet mesut olup devamlı sadakatla ona bağlanacığını açıklar. Leone sonunda bu aşkın Tamerlano'nun intikam hislerine karşı geleceğini ümit ettiğini söyler. Tamerlano intikam almak için düşmanları küçük düşürüp onlara hakaret etmeye hazırdır ve oönec Bajazet'i ve sonra Asteria'yı huzuruna getirtir. Andrinico Tamerlano'dan merhametli davranması için o an yalvarır. fakat Tamerlano onu hiç dinlemez. Asteria'nın kendisine bir hizmetçi gibi hizmet etmesini ister ve ilk olarak ondan kendisine bir kapta şarap sunmasını emreder. Asteria babasından almış olduğu zehri gizlice Tamerlano'ya sunacağı şarap kabına boşaltır. Tam bu sırada İrene Tamerlano'ya, kendinin bir elçi değil, gerçekte Trabzon İmparatorluğu prensesi olduğunu ifşa eder ve Tamerlano'a sunulacak şarap kabında zehir olduğunu da ona açıklar. Bunun üzerine Tamerlano, bunu bilmezmiş gibi davranarak, Asteria'ya şarap kabını kendine sunmadan önce babası Bajazed'a mı yoksa âşık olduğu Andronico'ya sunacağına karar vermesini emreder. Asteria kabı ağzına götürüp zehirli şarabı kendisi içmeye çalışmakta iken Andronico onun eline vurup şarabı içmesini önler. Bu Tamerlano'yu daha da kızdırır. Tamerlano Asteria'nın tutuklanmasını ve Bursa sarayının zindanında hapis edilmesini emreder. Böylece Bajazet'in kendi saray zindanında kızının hapsedilmesi ile onu küçük düşürüp ona hakaret edip onu utandırmak istemektedir. Bajazed buna gayet öfkelenir. Tamerlano'ya bağırarak öldüğü zaman ruhunun hortlayarak Tamerlano'yu her yaşadığı an ziyaret ederek hayatını zehir edeceğini bildirir. (Arya:"Empio, per farti guerra".)
İrene ve Tamerlano birlikte, Tamerlano düşmanlarından intikamını aldıktan sonra, mesut bir hayat yaşayacaklarını anlatan bir ikili (düet) söylemeye başlarlar. Leone gelerek onlara, Bajazed ve Asteria'nın yanlarına getirilmekte olduğunu bildirir. Huzura gelen Bajazet şaşılacak şekilde sakindir çünkü gizlediği zehir içmiştir ve hemen ölmeyi sakin olarak beklemektedir. Kızı Asteria'ya veda eder ve Tamerlano'ya ağır tenkit edici laflar atıp onu azarlar. Fakat içtiği zehir nedeni ile konuşması gittikçe tutarsız olmaya başlar. Bajazet'i Andrinico ve Asteria birlikte taşıyarak sahneden çıkartırlar. Hemen sonra Asteria tekrar sahneye dönüp, Tamerlano'a onunla istediği evliliği yapamayacağı için artık kendisinin ölmesinin uygun olacağını bildirir ve tekrar oradan ayrılır. İrene ve Andronico birlikte intihar edip kendini öldürmekten onu caydırmak için takip edip sahneden ayrılırlar. Tamerlano İrene'nin yaptığı merhametli olma talepleri ve kendinin de şahit olduğu hüzün verici olaylardan etkilenmiştir. Öç ve intikam almak için onları idam ettirme kararını değiştirmiştir. Sonunda Asteria, Andorico ve Bajazet'i affettiğini ilan eder. Bu opera eseri İrene ve Tamerlano'nun birlikte söylediği bir aşk ikili (düet) şarkısi ve koronun söylediği "aşkın ışığı karanlıktan kurtarıp geri getireceği" hakkında söylediği bir şarkı ile son bulur.
Enstrümentasyon
Handel'in orijinal partitür notaları ve kopyalarında bu operanın sahnelenmesi için gereken müziksel çalgılar ve sayıları şöyle verilmiştir: 2 blokflüt, 2 düz veya yan flüt, 2 ahşap obua, 1 fagot, 2 valfsız Barok trompeti, telli çalgılar olarak Barok müzikte kullanılan "basso continuo" ensambli (genel olarak viyolonsel, lavta, klavsen).
Müziksel parçalar
- Uvertür
I. Perde
- Andronico : Esci, oh Signore! Abbia libero il piede (resitatif)
- Bajazed: Forte e lieto a morte andrei (arya)
- Tamerlano: Vo'dar pace a un alma altiera (arya)
- Andronico : Bella Asteria, il tuo cor mi difenda (arya)
- Tamerlano: Dammi pace, oh volto amato (arya)
- Asteria: Se non vuol amar (arya)
- Bajazed: Ciel e terra armi disdegno (arya)
- Asteria: Deh! lasciatemi il nemico (arya)
- Irene: Dal crudel che m'ha tradita (arya)
- Andronico: Chi vide may più sventurato amante? (resitatif)
- -- : Benche mi sprezzi l'idol che adore (arya)
II. Perde
- Tamerlano: Bella gara che faranso coronati (arya)
- Asteria: Non è più tempo, no, un altro stringerò (arya)
- Andronico: Ah nò! dove trascorri, idolo mio? (resitatif)
- -- : Coreo in vano di piacare l'idol mio' (arya)
- Irene: Par che mi nasca in seno (arya)
- Leone: Amor dà guerra e pace, dà pena e dà tormenti (arya)
- Bajazet: A suoi piedi padre esangue (arya)
- Andronico: Più d'una tigre altero (arya)
- Bajazet : Asteria (che per figlia non ti ravvisi piu) (resitatif)
- Asteria } Eccoti il cor, sarò contento }
- Tamerlano} Voglio stragi, voglio sangue } (üçlü)
- Bajazet } Eccoti il petto, non mi spaventa}
- Bajazet : No, che del adegno mi placo (arya)
- Andronico: No che del tuo gran cor io sono l'offensor (arya)
- Irene : No, che sei tanto costante nella fede (arya)
- Asteria: Se potessi un di piacare (arya)
III. Perde
- Asteria: Cor di padre, e cor d'amante (arya)
- Tamerlano: A dispetto d'un volyo ingrato (arya)
- Asteria }:Vivo in te, mio ccaroo bene! }(ikili)
- Andrenico}:Vivo in te, mia dolce vita! }
- Irene:Crudel piu non son io, amerlo (arya)
- Leone:Se ad un costante core tu non dai pace (arya)
- Andrenico:Se non mi rendi il mio teseror (arya)
- Asteria:Padre, amante, di voi (resitatif)
- -- :Folle sei, se lo consenti! (arioso)
- Bajazet : Empio, per farti guerra, dal regue di solterra (arya)
- Irene } : Vedro ch'un di si cangera }(ikili}
- Tamerlano } : Vedrai ch'un cangiar saprò }
- Bajazet: "Fremi minascola (resitatif)
- -- : Figlia mia, non pianger, nò (arya)
- -- : Tu, spietato, il vedrai (restatif)
- -- : Su, via. furie e ministre' (ariosa ve resitatif)
- Asteria: Barbaro! or manca solo ikl morir mio
- Koro: D'aira notte gia mirasi a scorno
Değerlendirme
Kritik Eva Meyer Handel'in bu eseri ile opera sanatına döneminde önemli sayılabilecek bazı yenilikler getirmiştir. Bajazet rolü bir tenor şarkıcıya verilmiştir. Bu sonradan 18. ve 19. yüzyılda önem kazanacak tenor sesli şarkıcı rollerinden ilki olmuştur. Tamerlano'den sonra tenor sesli şarkıcılara opera eserlerinde en önemli roller verilmeye başlanmıştır.
16. - 18. yüzyıl döneminde Batı Avrupa'da Türköri adlı bir moda akımı ortaya çıkmıştır. Osmanlı devleti ve Türklerin sanatı ve kültürü batı Avrupalılara gayet egzotik görünmekte idi ve bunun için Türk kültür ve sanatı bazı batı Avrupalı sanatçılarda derin merak uyandırmakta idi. Bu meraklı batı Avrupalı sanatçılar egzotik buldukları Türk sanat ve kültüründen etkilenip Türk sanat ve kültürü taklit etmeye çalışmışlardır. İşte böylece Türköri adlı bir moda akımı batı Avrupa sanat çevrelerine yayılmıştır. Handel'in Tamerlano operası bu moda akımına gayet iyi uyup uygulayan bir kültür fenomeni olarak da görünmektedir.
Fakat bu moda yalnlz Handel tarafından opera bestecilik sanatında akis göstermemiştir. Hemen hemen Handel ile aynı dönemde yaşayan diğer bazı opera besteciler de bu modaya değişik yönlerden katılmışlardır. Handel'de benzer şekilde Türköri moda akımına katılan şu opera besteciler sayılabilir. Fransız tiyatro eseri yazarı 'un 1676'da bastırdığı "Tamerlan, ou la Mort de Bajazet" kitabından uyarlama yapan Antoni Salvo'nun hazırladığı librettoyu kullanan Alessandro Scarlatti İl gran Tamerlano operası bestelemiş ve Eylül 1704'te bu opera Floransa'da sahnelenmiştir. 1711'da Agostin Piovene librettosunu yazıp Francesco Gasparini tarafından bestelenen "Tamerlano" operası Venedik'te sahnelenmiştir. Antonio Vivaldi yine Piovene'nin librettosunu kullanıp ve eskiden bestelediği değişik müziksel parçalarını birleştirip bir "pasticcio" tipi Bajazet (veye bazen "Tamerlano" adı verilen) eserini hazırlamış ve bu eser 1735'te Verona'da Carnaval sezonunda sahnelemiştir.
Bu eser ismi Timur ile ilgili olup tarihsel bir konunun işlenmesi sanılması tümüyle yanlış olacaktır. Handel ve diğer opera bestecilerinin ana amaçları tiyatro salonuna para ödeyip gelmiş olan seyircileri ses, şarkı ve çalgılarla eğlendirmek ve ileride hazırlanacak ve sahnelenecek opera eserlerine yeniden seyirci çekmekti. Opera eseri bir kültür eseri olmakla beraber sonunda besteciye, tiyatroya, şarkıcılara ve müzikçilere para getiren seyirciye sağlanan bir ticari hizmet olarak görülmesi gerekmektedir. Bu özellikle eserlerine seyirci çekip para yapmak hedefiyle Almanya'dan İngiltere'ye Londra'ya göçmüş olan Handel için gayet açıkça görülmektedir. Onun için bu Tamerlano (Timur) eserinde Handel'in 1402'de Ankara Muharebesi sonunda Timur'a mağlup düşen Osmanlı Padişahı I. Beyazid'in bu esaret sırasında başından geçen olayları gerçekçi ve geçmiş tarihe uygun olarak ele almak gibi bir kaygısı bulunmamaktadır. Eserde rol verilmiş şahıslardan ancak ikisi (Beyazid ve Timur) tarihsel gerçeğe göre isimlendirilmiştir; diğer roller tamamiyle hayalidir. Eserde ele alınan olaylar tarihsel gerçeklerden gayet çok uzak ve seyircinin hayal gücünü geliştirip onu eğlendirmek için bu esere konulmuştur.
Ses ve video kayıtları
Ses kayıtları
Yıl | Roller: Tamerlano,Bajazet, Asteria, Andronico, Irene, Leone | Orkestra Şefi, Orkestra, koro | Marka |
---|---|---|---|
1970 | Gwendolyn Killebrew, Alexander Young, Carole Bogard, Sophia Steffan, Joanna Simon, Marius Rintzler | John Moriarty, Copenhagen Oda Orkestrası | CD: Parnassus Cat:PACD96038/40 |
1984 | Henri Ledroit, John Elwes, Mieke van der Sluis, René Jacobs, Isabelle Poulenard, Gregory Reinhart | Jean-Claude Malgoire, La Grande Écurie et La Chambre du Roy | CD:The Sony Opera House Cat: 88697527252 |
1985 | Derek Lee Ragin, Nigel Robson, Nancy Argenta, Michael Chance, Jane Findlay, René Schirrer | John Eliot Gardiner, English Baroque Soloists | CD: Warner Classics Cat:2564698383 |
2007 | Nicholas Spanos, Tassis Christoyannis, Mata Katsuli, Mary-Ellen Nesi, Irina Karaianni, Petros Magoulas | George Petrou, Patras Orkestrası | CD: MDG Scene Cat: MDG6091457 |
2014 | Xavier Sabata, John Mark Ainsley, Karina Gauvin, Max Emanuel Cencic, Ruxandra Donose, Pavel Kudinov | Riccardo Minasi Il Pomo d'Oro | CD: Naïve Records Cat: V5373 |
Video kayıtları
Yıl | Roller: Tamerlano, Bajazet, Asteria, Andronico, Irene, Leone | Orkestra Şefi, Orkestra ve koro | Sahne yönetmeni | Marka |
---|---|---|---|---|
2001 | Monica Bacelli, Thomas Randle, Elisabeth Norberg-Schulz, Graham Pushee, Anna Bonitatibus, Antonio Abete | Trevor Pinnock The English Consort | Jonathan Miller | DVD: Arthaus Musik Cat: 100703 |
2008 | Monica Bacelli, Plácido Domingo, Ingela Bohlin, Sara Mingardo, Jennifer Holloway, Luigi De Donato | Paul McCreesh Teatro Real, Madrid | Graham Vick | DVD: Opus Arte Cst: OA1006D |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- (opera) İngilizce Wikipedia "Agrippina (opera)" maddesi Tarih:24.5.2011 (İngilizce)
- ^ . 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2016.
- ^ . Gfhandel.org (İngilizce). Handel Institute. 6 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2014.
- ^ . Handelhouse.org (İngilizce). Handel House Museum. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ "Tamerlano konu özeti". Naxos.com (İngilizce). 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
- ^ Kobbé, Gustav. (Earl of Harewood (ed.)) (1987 1.ed.),The Definitive Kobbé's Book of Opera. New York: G.P. Putnam's and Sons. (İngilizce)
- ^ Meyer, Eve R., "Turquerie and Eighteenth-Century Music" (Yaz 1974). Eighteenth-Century Studies, Cilt:7( No:4), say.. 474-488.
- ^ "Tamerlano ses ve video kayıtları". Operadis.org.uk. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Haziran 2014.
- ^ "Tamerlano ses ve video kayıtları". Prestoclassical.co.uk. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Haziran 2014.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Tamerlano ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Dean, Winton ve Knapp, John Merrill (2009) Handel’s Operas 1704–1726 Woodbridge: The Boydell Press . (İngilizce)
- Hicks, A., "Tamerlano", Stanley Sadie (ed.) (1992)The New Grove Dictionary of Opera, Londra: Macmillan Reference (İngilizce)
- Kobbé, Gustav "", Earl of Harewood (ed.) (1987) The Definitive Kobbé's Book of Opera; 1. American ed. New York: G. P. Putnam's Sons; (İngilizce)
Dış bağlantılar
- IMSLP Petrucci Music Library websitesi "Tamerlano, HWV 18 (Handel, George Frideric)" maddesi [1]4 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- MDZ/Digitale Biblithek" websitesinde "Friedrich Chrysander (ed.) George_Frideric_Handel's Werke, Tamerlano" opera partitür notalari, Leipzing 1876" [2]
- YouTube websitesinde "Georg Friedrich Händel. Tamerlano. " adlı ses kaydı (Erişim tarihi:27-1-2016) [3]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Eylul 2018 Tamerlano Timur HWV 18 dizini George Frideric Handel tarafindan bestelenmis uc perdelik Dramma per musica janrinda bir opera seria eseridir Libretto Italyanca olarak Nicola Francesco Haym tarafindan Agostin Piovene in Francesco Gasparini icin hazirladigi Tamerlano librettosu Bizansli tarihci Dukas in Historia sina dayanan Jacques Pradon un nesir eseri Tamerlan ou La Mort de Bajazet adli eserlerinden uyarlanarak hazirlanmistir Bu eser Londra da bulunan Royal Academy of Music opera sarkicilari trupu icin hazirlanmis ve promiyer temsili 31 Ekim 1724 te King s Theatre Tiyatrosu Londra da sahnelenmistir Tamerlano TimurCaricature of Francesco Borosini who created the role of BajazetMuzikGeorge Frideric HandelLibrettoNicola Francesco HaymGala26 Aralik 1709Ilk gosterim yeriKing s Theatre Tiyatrosu LondraOyuncularTamerlano Timur Timur Devleti Hukumdari alto kastrato Bajazet I Beyazid Osmanli Padissahi tenor Asteria Beyazid in kizi soprano Andronico Bizansli Rum prens alto kastrato Irene Trabzon Imparatorlugu prensesi Timur un nisanlisi kontralto Leone Andronico ve Tamerlano nun sirdasi bas Zaide Asteria nin sirdasi Sessiz rolSahnelenmelerBu opera eserini Ingiltere de yasayip Londra da opera hazirlayip yapimlayip temsillerini organize etmekle gecinen Handel bu eserini Temmuz 1724 te 20 gun gibi kisa zamanda tamamlayip bitirip sahnelemistir Handel o yil Tamerlano operasi yaninda onemli eserlerinden oldugu kritiklerce kabul edilen ve opera eserlerini de hazirlayip sahneye koymustur Tamerlano eserinin de o yil hazirladigi diger opera eserleri Handel in onemli eserlerinden oldugu kabul edilmektedir Ingiltere de Timur un hayati ve Osmanli Devleti ile savasi 16 yuzyildan itibaren okurlarin ve tiyatro seyircilerinin ilgisini cekmistir Timur ve Beyazid ile ilgili tiytro eserleri de gayet populer seyirci toplamaktaydi Bunlar arasinda en onemli olani 1587 88 de Christopher Marlowe tarafindan yazilmis Timur un hayatini ele alan iki tiyatro oyunu Temburlainedir 1701 de Ingiliz tiyatro yazari Nicolas Rowe Tamerlane adli bir piyes yazmis ve bu eser her yil Kasim ayi basinda Londra tiyatrolarinda temsil edilmistir Handel in Tamerlano operasinin promiyer sahnelenmesi 31 Ekim 1724 te King s Theatre Tiyatrosu Londra da yapildi Opera eserinin promiyeri Nicolas Rowe in Temarlane adli tiyatro piyesinin 4 5 Kasim da o yilki sahnelenmesinden hemen once sahneye konmustu Tamerlano operasi o sezon 13 defa sahnelendikten sonra kapandi 13 Kasim 1731 de yeni bir yapimla sahneye getirildi Bundan sonra opera eseri Hamburg da yapimlandi ve bu yapimda aryalar orijinal Italyanca ama resitatifler Almanca olarak temsil edildi Bu eserin ilk 20 yuzyil modern yapimi 7 Eylul 1924 te Karlsruhe de yapildi Bu tarihten sonra Tamerlano operasi iyi bilinen hatta Handel operalari arasindan populer olanlardan olmamasina ragmen her opera sezonu dunyada bulunan asgari bir operaevi tarafindan yapimlanip sahnelenmektedir Operabase istatistikleri 2009 10 ile 2013 14 arasindaki 5 sezonda dunya operaevlerinde yapimlanan toplam 2581 sayida opera eserlerinin arasinda degisik opera eserlerinin sayisini incelemektedir Bunlara gore gore Handel in Tamerlano operasi yapimlama sayisina nazaran siralamada 217inci gelmistir Yine ayni istatistiklere gore ayni 5 sezonda operaevleri repratuvaralarinda bulunan 57 Handel operasi arasindaki siralamada Tamerlaneo eseri 20 sirayi almistir RollerPromiyerde Asteria rolunu oynayan Francesca CuzzoniTimur ve demir kafesde Beyazit Ressam Johann Nepomuk Geiger 1860 Rol Ses tipi Promiyerde roller 26 Ekim 1724 Orkestra sefi Bilinmiyor Tamerlano Timur Devleti Imparatoru alto kastrato Andrea PaciniBajazet Osmanli Padisahi Tamerlano nun esiri tenor Francesco BorosiniAsteria Beyazid in kizi soprano Francesca CuzzoniAndronico Bizansli Rum prens alto kastrato Francesco Bernardi Senesino Irene Trabzon Imparatorlugu prensesi Tamerlano un nisanlisi kontralto Anna Vincenza DottiLeone Andronico ve Tamerlano nun sirdasi bas Giuseppe Maria BoschiZaide Asteria nin sirdasi Sessiz rolKonu ozetiZaman 1402 Mekan Bursa I Perde Ankara Muharebesi nde yenilmis olan Osmanli Padisahi Bajazet zincirlere vurulmus olarak Timur un Bursa da kaldigi otagina getirilir Tamerlano Andronico ya Bajazet in bu zincirlerini cozup cikartmasi emrini vermistir ama bu emrin arkasinda baska bir neden olacagini sanan Bajazet bu emire hic guvencesiz gayet supheli olarak bakmaktadir Bajazat esir olunca intihar etmemesine tek sebebin kizi olan Asteria ya olan derin sevgisi oldugunu bir sarki ile aciklar Arya Forte e lieto a morte andrei Tamerlano cadira girer ve Andronico ya bir emir vererek Bajazet ve Asteria yi ikna etmesini ve Asteria nin Tamerlano ile evlenmesini saglamasini ister Eger Andronico bunda basarili olursa onun Trabzon Imparatorlugu prensesi Irene ile evlenmesini ve boylece Trabzon Imparatorlugu tahtina gecmesini saglayacagini ona vadeder Fakat Andronico bundan cok hosnutsuzdur Kendisinin de sevdigi Asteria yi Tamerlano huzuruna onun Tamerlano yu Andronico ya inandirip Bizans lehinde kararlar almasi icin getirmistir Fakat Tamerlano da Asteria yi gorunce ona asik olmustur Arya Bella Asteria Tamerlano Asteria ya onunla evlenmek istedigini aciklar Bu Asteria yi kizdirir cunku bunu Andronico nun kendisini kandirip ihanet ettiginin nisanesi olarak kabul eder Bajazet Tamerlano nun kizini alma teklifini siddetle reddeder Ayrica kizi Asteria nin Tamerlano nun teklifine karsi gayet yumusak basli davranarak hic acikca itiraz etmeden hareket etmesi dolayisiyla da kizina da kizmistir Arya Ciel e terra armi di sdegno Fakat Asteria tek basina kaldigi zaman kendisinin Andronico nun sevgisine karsilik verdigini Andronico nun Timur un sozculugunu yapip kendine ihanet ettigini dusundugunu ve buna ragmen ona karsi sevgisinin degismedigini anlatan bir sarki soyler Aria Deh lasciatemi Trabzon Imparatorlugu prensesi Irene sahneye girer ve bekledigi gibi Tamerlano ile evlenmeyecegini ve onun yerine Andronico ile evlenmesi gerektigini ogrenir Andronico Irene ye eger hala durumu ve Tamerlano nun kararini degistirebilecegini soyler ve bunun icin Irene nin Trabzon Imparatorlugu prensesi degil de bu devletin elcisi imis gibi hareket edip Tamerlano ya bu karara olan Trabzon Imparatorlugu ve Bizanslilar itirazlarini aciklamasi ile mumkun olabilecegini anlatir Irene bu plani kabul edip uygulayacagini soyler Andronico ise ortaya cikan olaylarin kendinin o siradaki durumunu ve serefini tehlikeye dusurecegini dusunmeye baslar II Perde Tamerlano Asteria nin ona evlenmek icin yaptigi teklifi kabul ettigini Andronico a bildirir ve yakin bir zamanda hem kendi ile Asteria nin hem de Trabzon Imparatorlugu prensesi Irene ile Andronico nun dugun toren ve eglencelerinin ayni zamanda yapilamasini planladigini aciklar Tamerlano ve Asteria ayri ayri iki arya soyleyerek kendilerinin bu durum hakkinda birbirine karsit goruslerini bu sarkilarda ortaya cikartirlar Asteria Andronico ya Tamerlano ya gayet yumusak davranisinin onunla evliligi kabul edermis gibi gorundugunu ama Tamerlano nun bunu yumusak davranisi yanlis anladigini soyler ama Andronico da onun davranisini yanlis anlamistir ve uzuntuye dusmustur Bu sirada Leone bir Trabzon Imparatorlugu elcisi gibi degisik kiyafet giyinmis olan Irene yi Tamerlano un cadirina getirir ve burada bu elci olarak Irene nin bu Tamerlano nun Asteria ve Andronico ya karsi tutumlarinin Trabzon Imparatorlugu ve Bizans tarafindan uygun gorulemeyecegini diplomatik sekilde Tamerlano ya aciklar Arya Par che mi nasca Tamerlano bu elci nin aciklamalarini hic kizmadan gayet sakin bir sekilde dinler Tamerlano cadirdan ayrilip Irene ve Asteria birlikte cadirda kaldiklari zaman Asteria Irene ile konusmaya baslar Asteria Irene ye onunla ayni fikirde oldugunu kendinin de Tamerlano ile evlilik istemedigini ve Andronico ya gayet buyuk bir yakinlik duydugunu soyler Irene Asteria nin bu ifsaatinin kendine uygun iyi bir sonuc cikacagina hakkinda umit verdigini soyler Bu sirada orada bulunan Leone ise askin ya iyiyi ya da kotuyu ortaya cikartmak icin hic karsi konulamaz bir gucu oldugu hakkinda fikrini soylemekle yetinir Bajazet kizinin Tamerlano ile nikahinin hemen yapilacagi haberini alinca gayet cok ofkelenir ve bu evliligi durdurmaya yemin eder Ayni haberi duyan Andronico da buna gayet kizgindir ve Tamerlano dan intikam almaya ve sonra da kendini oldurmeye azmeder Asteria da ayni zamanda gizlice Tamerlano u oldurmek icin plan ve hazirlik yapmaktadir Bajazet evlenmenin biraz gecikmesini saglar ve bunu yaparken kendisinin Tamerlano tarafindan kucuk dusurulup utandirilmasini da onler Asteria yaptigi plani uygulamak icin bir murassa hancer koynunda gizli olarak tahti uzerinde oturmakta olan Tamerlano ya yaklasmakta iken babasi Bajazet tarafindan durdurulur Bunun uzerine Asteria koynunda sakladigi hanceri cikararak bu hanceri Tamerlanor a hediye vermek icin tahta yaklasmakta oldugunu bildirir Tamerlano Bajazet ve Asteria birlikte durumu aciklayan bir uclu trio sarki soylemeye koyulurlar Sonunda Tamerlano Bajazet ve Asteria nin idam edilmelerini emreder Fakat Asteria buna itiraz ederek kendinin hicbir komploya katilmadigini ve boylece Tamerlano ya karsi bir sadakatsizlik yapmadigini soyler Bu sozlerini Bajazed Andronico ve Irene de teyit ederler ve bu Asteria yi bir teselli konusu olur Ancak Tamerlano yu oldurme planini gerceklestirmedigi ve boylece kendine kisa bir saadet saglayacak tek emeline yetisemeyeceginden dolayi kendini gayet bedbaht hissetmektedir III Perde Bajazet uzerinde saklamaya basardigi zehri kizi Asteria ile birlikte alarak kendilerini oldurmeye karar verir Tek basina iken Asteria kendini zehirleyerek oldurme surecinde neler olabilecegini dusunmeye baslar Tamerlano Asteria yi kendi istegine donusturmek icin son bir girisim yapar ve kendi ile evlenirse babasi Bajazet a bile merhametli davranip onu affedecegini bildirir Fakat Asteria ile Andrenico Tamerlano nun huzurunda birbirlerine asik olduklarini ilan ederler Bu Tamerlano yu gayet ofkelendirir ve onlardan kendi intikamini alacagina yemin etmesine neden olur Bajazet iki gencin acikca birbirlerine olan asklarini acikaca itiraf etmelerinde iki gencin Tamerlano nun herhangi bir cezasina hatta olume bile karsi birlikte gelmelerinden buyuk bir saadet duyacaklarini soyleyerek onlarin bu cesur itiraflarinin kendinin olumunu kabul gelmesi icin bir ilham verdigini aciklar Bu sirada Irene Tamerlano ya ona asik oldugunu ve onun kendi askina karsilik verirse gayet mesut olup devamli sadakatla ona baglanacigini aciklar Leone sonunda bu askin Tamerlano nun intikam hislerine karsi gelecegini umit ettigini soyler Tamerlano intikam almak icin dusmanlari kucuk dusurup onlara hakaret etmeye hazirdir ve oonec Bajazet i ve sonra Asteria yi huzuruna getirtir Andrinico Tamerlano dan merhametli davranmasi icin o an yalvarir fakat Tamerlano onu hic dinlemez Asteria nin kendisine bir hizmetci gibi hizmet etmesini ister ve ilk olarak ondan kendisine bir kapta sarap sunmasini emreder Asteria babasindan almis oldugu zehri gizlice Tamerlano ya sunacagi sarap kabina bosaltir Tam bu sirada Irene Tamerlano ya kendinin bir elci degil gercekte Trabzon Imparatorlugu prensesi oldugunu ifsa eder ve Tamerlano a sunulacak sarap kabinda zehir oldugunu da ona aciklar Bunun uzerine Tamerlano bunu bilmezmis gibi davranarak Asteria ya sarap kabini kendine sunmadan once babasi Bajazed a mi yoksa asik oldugu Andronico ya sunacagina karar vermesini emreder Asteria kabi agzina goturup zehirli sarabi kendisi icmeye calismakta iken Andronico onun eline vurup sarabi icmesini onler Bu Tamerlano yu daha da kizdirir Tamerlano Asteria nin tutuklanmasini ve Bursa sarayinin zindaninda hapis edilmesini emreder Boylece Bajazet in kendi saray zindaninda kizinin hapsedilmesi ile onu kucuk dusurup ona hakaret edip onu utandirmak istemektedir Bajazed buna gayet ofkelenir Tamerlano ya bagirarak oldugu zaman ruhunun hortlayarak Tamerlano yu her yasadigi an ziyaret ederek hayatini zehir edecegini bildirir Arya Empio per farti guerra Irene ve Tamerlano birlikte Tamerlano dusmanlarindan intikamini aldiktan sonra mesut bir hayat yasayacaklarini anlatan bir ikili duet soylemeye baslarlar Leone gelerek onlara Bajazed ve Asteria nin yanlarina getirilmekte oldugunu bildirir Huzura gelen Bajazet sasilacak sekilde sakindir cunku gizledigi zehir icmistir ve hemen olmeyi sakin olarak beklemektedir Kizi Asteria ya veda eder ve Tamerlano ya agir tenkit edici laflar atip onu azarlar Fakat ictigi zehir nedeni ile konusmasi gittikce tutarsiz olmaya baslar Bajazet i Andrinico ve Asteria birlikte tasiyarak sahneden cikartirlar Hemen sonra Asteria tekrar sahneye donup Tamerlano a onunla istedigi evliligi yapamayacagi icin artik kendisinin olmesinin uygun olacagini bildirir ve tekrar oradan ayrilir Irene ve Andronico birlikte intihar edip kendini oldurmekten onu caydirmak icin takip edip sahneden ayrilirlar Tamerlano Irene nin yaptigi merhametli olma talepleri ve kendinin de sahit oldugu huzun verici olaylardan etkilenmistir Oc ve intikam almak icin onlari idam ettirme kararini degistirmistir Sonunda Asteria Andorico ve Bajazet i affettigini ilan eder Bu opera eseri Irene ve Tamerlano nun birlikte soyledigi bir ask ikili duet sarkisi ve koronun soyledigi askin isigi karanliktan kurtarip geri getirecegi hakkinda soyledigi bir sarki ile son bulur EnstrumentasyonHandel in orijinal partitur notalari ve kopyalarinda bu operanin sahnelenmesi icin gereken muziksel calgilar ve sayilari soyle verilmistir 2 blokflut 2 duz veya yan flut 2 ahsap obua 1 fagot 2 valfsiz Barok trompeti telli calgilar olarak Barok muzikte kullanilan basso continuo ensambli genel olarak viyolonsel lavta klavsen Muziksel parcalarUverturI Perde Andronico Esci oh Signore Abbia libero il piede resitatif Bajazed Forte e lieto a morte andrei arya Tamerlano Vo dar pace a un alma altiera arya Andronico Bella Asteria il tuo cor mi difenda arya Tamerlano Dammi pace oh volto amato arya Asteria Se non vuol amar arya Bajazed Ciel e terra armi disdegno arya Asteria Deh lasciatemi il nemico arya Irene Dal crudel che m ha tradita arya Andronico Chi vide may piu sventurato amante resitatif Benche mi sprezzi l idol che adore arya II Perde Tamerlano Bella gara che faranso coronati arya Asteria Non e piu tempo no un altro stringero arya Andronico Ah no dove trascorri idolo mio resitatif Coreo in vano di piacare l idol mio arya Irene Par che mi nasca in seno arya Leone Amor da guerra e pace da pena e da tormenti arya Bajazet A suoi piedi padre esangue arya Andronico Piu d una tigre altero arya Bajazet Asteria che per figlia non ti ravvisi piu resitatif Asteria Eccoti il cor saro contento Tamerlano Voglio stragi voglio sangue uclu Bajazet Eccoti il petto non mi spaventa Bajazet No che del adegno mi placo arya Andronico No che del tuo gran cor io sono l offensor arya Irene No che sei tanto costante nella fede arya Asteria Se potessi un di piacare arya III Perde Asteria Cor di padre e cor d amante arya Tamerlano A dispetto d un volyo ingrato arya Asteria Vivo in te mio ccaroo bene ikili Andrenico Vivo in te mia dolce vita Irene Crudel piu non son io amerlo arya Leone Se ad un costante core tu non dai pace arya Andrenico Se non mi rendi il mio teseror arya Asteria Padre amante di voi resitatif Folle sei se lo consenti arioso Bajazet Empio per farti guerra dal regue di solterra arya Irene Vedro ch un di si cangera ikili Tamerlano Vedrai ch un cangiar sapro Bajazet Fremi minascola resitatif Figlia mia non pianger no arya Tu spietato il vedrai restatif Su via furie e ministre ariosa ve resitatif Asteria Barbaro or manca solo ikl morir mio Koro D aira notte gia mirasi a scornoDegerlendirmeKritik Eva Meyer Handel in bu eseri ile opera sanatina doneminde onemli sayilabilecek bazi yenilikler getirmistir Bajazet rolu bir tenor sarkiciya verilmistir Bu sonradan 18 ve 19 yuzyilda onem kazanacak tenor sesli sarkici rollerinden ilki olmustur Tamerlano den sonra tenor sesli sarkicilara opera eserlerinde en onemli roller verilmeye baslanmistir 16 18 yuzyil doneminde Bati Avrupa da Turkori adli bir moda akimi ortaya cikmistir Osmanli devleti ve Turklerin sanati ve kulturu bati Avrupalilara gayet egzotik gorunmekte idi ve bunun icin Turk kultur ve sanati bazi bati Avrupali sanatcilarda derin merak uyandirmakta idi Bu merakli bati Avrupali sanatcilar egzotik bulduklari Turk sanat ve kulturunden etkilenip Turk sanat ve kulturu taklit etmeye calismislardir Iste boylece Turkori adli bir moda akimi bati Avrupa sanat cevrelerine yayilmistir Handel in Tamerlano operasi bu moda akimina gayet iyi uyup uygulayan bir kultur fenomeni olarak da gorunmektedir Fakat bu moda yalnlz Handel tarafindan opera bestecilik sanatinda akis gostermemistir Hemen hemen Handel ile ayni donemde yasayan diger bazi opera besteciler de bu modaya degisik yonlerden katilmislardir Handel de benzer sekilde Turkori moda akimina katilan su opera besteciler sayilabilir Fransiz tiyatro eseri yazari un 1676 da bastirdigi Tamerlan ou la Mort de Bajazet kitabindan uyarlama yapan Antoni Salvo nun hazirladigi librettoyu kullanan Alessandro Scarlatti Il gran Tamerlano operasi bestelemis ve Eylul 1704 te bu opera Floransa da sahnelenmistir 1711 da Agostin Piovene librettosunu yazip Francesco Gasparini tarafindan bestelenen Tamerlano operasi Venedik te sahnelenmistir Antonio Vivaldi yine Piovene nin librettosunu kullanip ve eskiden besteledigi degisik muziksel parcalarini birlestirip bir pasticcio tipi Bajazet veye bazen Tamerlano adi verilen eserini hazirlamis ve bu eser 1735 te Verona da Carnaval sezonunda sahnelemistir Bu eser ismi Timur ile ilgili olup tarihsel bir konunun islenmesi sanilmasi tumuyle yanlis olacaktir Handel ve diger opera bestecilerinin ana amaclari tiyatro salonuna para odeyip gelmis olan seyircileri ses sarki ve calgilarla eglendirmek ve ileride hazirlanacak ve sahnelenecek opera eserlerine yeniden seyirci cekmekti Opera eseri bir kultur eseri olmakla beraber sonunda besteciye tiyatroya sarkicilara ve muzikcilere para getiren seyirciye saglanan bir ticari hizmet olarak gorulmesi gerekmektedir Bu ozellikle eserlerine seyirci cekip para yapmak hedefiyle Almanya dan Ingiltere ye Londra ya gocmus olan Handel icin gayet acikca gorulmektedir Onun icin bu Tamerlano Timur eserinde Handel in 1402 de Ankara Muharebesi sonunda Timur a maglup dusen Osmanli Padisahi I Beyazid in bu esaret sirasinda basindan gecen olaylari gercekci ve gecmis tarihe uygun olarak ele almak gibi bir kaygisi bulunmamaktadir Eserde rol verilmis sahislardan ancak ikisi Beyazid ve Timur tarihsel gercege gore isimlendirilmistir diger roller tamamiyle hayalidir Eserde ele alinan olaylar tarihsel gerceklerden gayet cok uzak ve seyircinin hayal gucunu gelistirip onu eglendirmek icin bu esere konulmustur Ses ve video kayitlariSes kayitlari Yil Roller Tamerlano Bajazet Asteria Andronico Irene Leone Orkestra Sefi Orkestra koro Marka1970 Gwendolyn Killebrew Alexander Young Carole Bogard Sophia Steffan Joanna Simon Marius Rintzler John Moriarty Copenhagen Oda Orkestrasi CD Parnassus Cat PACD96038 401984 Henri Ledroit John Elwes Mieke van der Sluis Rene Jacobs Isabelle Poulenard Gregory Reinhart Jean Claude Malgoire La Grande Ecurie et La Chambre du Roy CD The Sony Opera House Cat 886975272521985 Derek Lee Ragin Nigel Robson Nancy Argenta Michael Chance Jane Findlay Rene Schirrer John Eliot Gardiner English Baroque Soloists CD Warner Classics Cat 25646983832007 Nicholas Spanos Tassis Christoyannis Mata Katsuli Mary Ellen Nesi Irina Karaianni Petros Magoulas George Petrou Patras Orkestrasi CD MDG Scene Cat MDG60914572014 Xavier Sabata John Mark Ainsley Karina Gauvin Max Emanuel Cencic Ruxandra Donose Pavel Kudinov Riccardo Minasi Il Pomo d Oro CD Naive Records Cat V5373Video kayitlari Yil Roller Tamerlano Bajazet Asteria Andronico Irene Leone Orkestra Sefi Orkestra ve koro Sahne yonetmeni Marka2001 Monica Bacelli Thomas Randle Elisabeth Norberg Schulz Graham Pushee Anna Bonitatibus Antonio Abete Trevor Pinnock The English Consort Jonathan Miller DVD Arthaus Musik Cat 1007032008 Monica Bacelli Placido Domingo Ingela Bohlin Sara Mingardo Jennifer Holloway Luigi De Donato Paul McCreesh Teatro Real Madrid Graham Vick DVD Opus Arte Cst OA1006DAyrica bakinizOpera George Frideric Handel Georg Friedrich Handel operalari listesi Timur Yildirim BayezidKaynakca opera Ingilizce Wikipedia Agrippina opera maddesi Tarih 24 5 2011 Ingilizce 4 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Ocak 2016 Gfhandel org Ingilizce Handel Institute 6 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Haziran 2014 Handelhouse org Ingilizce Handel House Museum 10 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ocak 2016 Tamerlano konu ozeti Naxos com Ingilizce 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ocak 2016 Kobbe Gustav Earl of Harewood ed 1987 1 ed The Definitive Kobbe s Book of Opera New York G P Putnam s and Sons Ingilizce Meyer Eve R Turquerie and Eighteenth Century Music Yaz 1974 Eighteenth Century Studies Cilt 7 No 4 say 474 488 Tamerlano ses ve video kayitlari Operadis org uk 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Haziran 2014 Tamerlano ses ve video kayitlari Prestoclassical co uk 17 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Haziran 2014 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Tamerlano ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Dean Winton ve Knapp John Merrill 2009 Handel s Operas 1704 1726 Woodbridge The Boydell Press ISBN 978 1 84383 525 7 Ingilizce Hicks A Tamerlano Stanley Sadie ed 1992 The New Grove Dictionary of Opera Londra Macmillan Reference ISBN 0 333 73432 7 Ingilizce Kobbe Gustav Earl of Harewood ed 1987 The Definitive Kobbe s Book of Opera 1 American ed New York G P Putnam s Sons Ingilizce Dis baglantilarIMSLP Petrucci Music Library websitesi Tamerlano HWV 18 Handel George Frideric maddesi 1 4 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde MDZ Digitale Biblithek websitesinde Friedrich Chrysander ed George Frideric Handel s Werke Tamerlano opera partitur notalari Leipzing 1876 2 YouTube websitesinde Georg Friedrich Handel Tamerlano adli ses kaydi Erisim tarihi 27 1 2016 3