Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azerbaycan'da tiyatro sanatının kökleri Azeri halkın yaşamı, şenlik ve düğün gelenekleri, ayrıca bakış açısı ile ilgilidir. Tören, ayin ve oyunlardaki gösteri unsurları bağımsız halk tiyatrosunun oluşmasında önemli rol oynamıştır. Azerbaycan halk tiyatrosu realist özellik taşımıştır. Halk tiyatrosunun repertuvarını belirli etik içerikli küçük performanslar, özellikle de fars, teşkil etmiştir. Azerbaycan tiyatrosu geleneksel halk tiyatro ve batı etkisi altında gelişen profesyonel tiyatro olarak ele alınabilir. Ancak Azerbaycan profesyonel tiyatrosunun oluşumunda halk tiyatrosu önemli rol oynamıştır.
Modern Azerbaycan edebiyatının ve Azerbaycan millî tiyatrosunun kurucusu sayılan Mirza Fetali Ahundov, 1850-1855 yıllan arasında "Hekayeti-Molla İbrahimhelil Kimyager" (1850), "Hekayeti-Müsyö Jordan Hekimi-Nebatat ve Derviş Mesteli Şah Cadügüni-Meşhur" (1850), "Sergüzeşti-Veziri-Hani-Lenkeran" (1850), "Hekayeti-Xırs Quldurbasan" (1851), " Sergüzeşti-Merdi Hesis" (ikinci adı "Hacı Kara", 1852), "Mürafie Vekillerinin Hekayeti" (1855) adındaki 6 komedisini yazdı ve Azerbaycan'da ve İslam dünyasında modern dramatürjinin temelini attı ve hem anadili Azericede ve bir Türk dilinde tiyatroyu ilk yazan kişi oldu. Bu ilk tiyatro eserleri aynı zamanda Azerbaycan edebiyatının ilk dram eserleridir.
Ahundov 'un 23 Mart 1873'te "Hacı Kara" ve "Lenkaran Hanının Veziri" adlı komedi eserlerinin Bakü'de sahnelenmeleri ile Azerbaycan profesyonel tiyatrosunun temeli atılmış oldu. Bu, aynı zamanda profesyonel Azerbaycan tiyatrosunun doğuş günü sayılmaktadır. Yazarın dram yaratıcılığı; Kafkasya, Orta Asya ve Yakın Doğu ülkelerinin edebiyatları için de bir örnek teşkil etti. İlk Osmanlı ve İran tiyatro eserleri Ahundov'un komedilerinden sonra ortaya çıktı. Nihayet, bu komediler Azerbaycan Devlet Akademik Millî Dram Tiyatrosu'nun kuruluşunda ve Azeri halkı arasında çağdaş tiyatro sanatının yayılması için edebî malzeme rolünü oynadı.
Azeri iş insanı ve hayırsever Zeynelabidin Tağıyev'in 1883'te Bakü'de ilk profesyonel tiyatro binasını yaptırmasıyla Azerbaycan'da profesyonel tiyatro sanatının yayılmasında katkısı oldu. Cihangir Zeynalov, Habib Bey Mahmudbeyov, Necefkulu Veliyev gibi ilk Azeri profesyonel tiyatrocular yetişti. Kuba, Nuha (Şeki), Şuşa, Nahçıvan, Gence ve başka şehirlerde profesyonel tiyatro gösterileri sunulmaya başlandı. Hayır derneklerinin bünyesinde tiyatro grupları ve şubeleri kurulmaya başlandı. Şuşa yeni tiyatro merkezine dönüştü. 1883'te Nahçıvan'da ilk tiyatro topluluğu kuruldu. 1895'te "Bakü Artistler Cemiyeti" kuruldu. Azerbaycan'da milliyetçilik akımının yükselişiyle, 1904'te "Müslüman Artistleri Cemiyeti" kuruldu. Cihangir Zeynalov, Hüseyin Arablinski, C. Hacınski, Abbas Rızayev, Mirzaağa Aliyev, Sıtkı Ruhulla ve Hüseynkulu Sarabski, Azerbaycan millî tiyatrosunun en önemli tiyatro sanatçıları olarak ün kazandılar.
İlk bağımsız Azerbaycan devleti olan Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti döneminde (1918-1920) çok sayıda tiyatro grubu kuruldu. 1919'de Azerbaycan Devlet Akademik Millî Dram Tiyatrosu, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti döneminde (1920-1991), 1920'de Azerbaycan Devlet Akademik Opera ve Bale Tiyatrosu, 1927'de Azerbaycan Devlet Genç Seyirciler Tiyatrosu, 1931'de Azerbaycan Devlet Kukla Tiyatrosu, 1938'de kuruldu. Sovyet döneminde Adil İskenderov, Abbas Mirza Şerifzade, Sıtkı Ruhulla, Ulvi Receb, Rıza Tahmasib, Merziye Davudova, Alesker Alekperov gibi önemli oyuncular ve yönetmenler yer almıştır. 1991'de Azerbaycan bağımsızlığını elde etmesiyle, 1990'lı yıllarda başta Azerbaycan tiyatrosu maddi zorluk çekmekle birlikte serbestlik kazandı. Ülkede çok sayıda yeni tiyatrolar faaliyete başladı.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Azeri Tiyatrosu 27 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Azeri.org 16 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Azerbaycan da tiyatro sanatinin kokleri Azeri halkin yasami senlik ve dugun gelenekleri ayrica bakis acisi ile ilgilidir Toren ayin ve oyunlardaki gosteri unsurlari bagimsiz halk tiyatrosunun olusmasinda onemli rol oynamistir Azerbaycan halk tiyatrosu realist ozellik tasimistir Halk tiyatrosunun repertuvarini belirli etik icerikli kucuk performanslar ozellikle de fars teskil etmistir Azerbaycan tiyatrosu geleneksel halk tiyatro ve bati etkisi altinda gelisen profesyonel tiyatro olarak ele alinabilir Ancak Azerbaycan profesyonel tiyatrosunun olusumunda halk tiyatrosu onemli rol oynamistir un onderligindeki tiyatro toplulugu 1888Azerbaycan Devlet Akademik Milli Dram Tiyatrosu Modern Azerbaycan edebiyatinin ve Azerbaycan milli tiyatrosunun kurucusu sayilan Mirza Fetali Ahundov 1850 1855 yillan arasinda Hekayeti Molla Ibrahimhelil Kimyager 1850 Hekayeti Musyo Jordan Hekimi Nebatat ve Dervis Mesteli Sah Caduguni Meshur 1850 Serguzesti Veziri Hani Lenkeran 1850 Hekayeti Xirs Quldurbasan 1851 Serguzesti Merdi Hesis ikinci adi Haci Kara 1852 Murafie Vekillerinin Hekayeti 1855 adindaki 6 komedisini yazdi ve Azerbaycan da ve Islam dunyasinda modern dramaturjinin temelini atti ve hem anadili Azericede ve bir Turk dilinde tiyatroyu ilk yazan kisi oldu Bu ilk tiyatro eserleri ayni zamanda Azerbaycan edebiyatinin ilk dram eserleridir Ahundov un 23 Mart 1873 te Haci Kara ve Lenkaran Haninin Veziri adli komedi eserlerinin Baku de sahnelenmeleri ile Azerbaycan profesyonel tiyatrosunun temeli atilmis oldu Bu ayni zamanda profesyonel Azerbaycan tiyatrosunun dogus gunu sayilmaktadir Yazarin dram yaraticiligi Kafkasya Orta Asya ve Yakin Dogu ulkelerinin edebiyatlari icin de bir ornek teskil etti Ilk Osmanli ve Iran tiyatro eserleri Ahundov un komedilerinden sonra ortaya cikti Nihayet bu komediler Azerbaycan Devlet Akademik Milli Dram Tiyatrosu nun kurulusunda ve Azeri halki arasinda cagdas tiyatro sanatinin yayilmasi icin edebi malzeme rolunu oynadi Azeri is insani ve hayirsever Zeynelabidin Tagiyev in 1883 te Baku de ilk profesyonel tiyatro binasini yaptirmasiyla Azerbaycan da profesyonel tiyatro sanatinin yayilmasinda katkisi oldu Cihangir Zeynalov Habib Bey Mahmudbeyov Necefkulu Veliyev gibi ilk Azeri profesyonel tiyatrocular yetisti Kuba Nuha Seki Susa Nahcivan Gence ve baska sehirlerde profesyonel tiyatro gosterileri sunulmaya baslandi Hayir derneklerinin bunyesinde tiyatro gruplari ve subeleri kurulmaya baslandi Susa yeni tiyatro merkezine donustu 1883 te Nahcivan da ilk tiyatro toplulugu kuruldu 1895 te Baku Artistler Cemiyeti kuruldu Azerbaycan da milliyetcilik akiminin yukselisiyle 1904 te Musluman Artistleri Cemiyeti kuruldu Cihangir Zeynalov Huseyin Arablinski C Hacinski Abbas Rizayev Mirzaaga Aliyev Sitki Ruhulla ve Huseynkulu Sarabski Azerbaycan milli tiyatrosunun en onemli tiyatro sanatcilari olarak un kazandilar Ilk bagimsiz Azerbaycan devleti olan Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti doneminde 1918 1920 cok sayida tiyatro grubu kuruldu 1919 de Azerbaycan Devlet Akademik Milli Dram Tiyatrosu Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti doneminde 1920 1991 1920 de Azerbaycan Devlet Akademik Opera ve Bale Tiyatrosu 1927 de Azerbaycan Devlet Genc Seyirciler Tiyatrosu 1931 de Azerbaycan Devlet Kukla Tiyatrosu 1938 de kuruldu Sovyet doneminde Adil Iskenderov Abbas Mirza Serifzade Sitki Ruhulla Ulvi Receb Riza Tahmasib Merziye Davudova Alesker Alekperov gibi onemli oyuncular ve yonetmenler yer almistir 1991 de Azerbaycan bagimsizligini elde etmesiyle 1990 li yillarda basta Azerbaycan tiyatrosu maddi zorluk cekmekle birlikte serbestlik kazandi Ulkede cok sayida yeni tiyatrolar faaliyete basladi Ayrica bakinizTagiyev in TiyatrosuDis baglantilarAzeri Tiyatrosu 27 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Azeri org 16 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca PDF 14 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2013 4 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Agustos 2013