Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mart 2023) () |
Aşılama, bitkilerde uygulanan eşeysiz bir üreme biçimidir. Çoğaltılması istenilen çeşitten, bir gözün ya da aşı kalemi adı verilen bir dal parçasının anaç adı verilen diğer bir bitki üzerine yerleştirilip tutturulmasıdır.
Meyve çeşitleri, genel olarak, tohumla üretildiklerinde çeşit niteliklerini kaybederek, yabanileşmeye doğru yönelmektedirler. Üreticiler, kalıtsal özelliklerin korunumu için, aşı yöntemi ile üretmek zorunda kalırlar. Üretilmesi istenilen, nitelikli, bol verimli ve hastalıklara dayanıklı meyve çeşitlerini, aşılamak yoluyla çoğaltmak olanağı sağlanmaktadır.
Bağ-bahçe tarımında kullanılan birçok aşılama biçimi vardır. Bunlardan en çok kullanılanları, göz ve kalem aşılarıdır.
Tarihi
Bitki aşılarının tarihi oldukça eskilere dayanır. MÖ 1000'li yılların Çin kaynaklarında ağaç aşılamanın bilindiğine ve sanatsal amaçlar için kullanıldığına dair bilgiler vardır. Aristo'un yazılarında[]Antik Yunanistan'da aşılama konusunda önemli bir bilgi birikimi olduğundan bahsedilir.
Göz aşıları
Göz aşıları, meyve ağaçlarının çoğaltılmasında kalem aşılarına oranla daha çok uygulanmaktadır. Göz aşıları, küçük fidanlarda kullanılmaktadır. Yapıldıkları zamana göre biri sürgün (yaprak aşısı), diğeri de durgun aşı olmak üzere ikiye ayrılır:
Sürgün göz aşısında, göz anaca takıldığı yıl uyanır ve aynı yıl sürgün verir. Aşıya, yerine göre, Mayıs sonu veya Haziranın ilk haftalarında başlanır ve Temmuza kadar devam edilir. Aşı sürgünlerinin, kışın şiddetli soğuklardan zarar görmeleri tehlikesi vardır. Onun için, sürgün göz aşısı, kışları ılık geçen yerlerde yapılır.
Durgun göz aşılarında; anaç üzerine takılan göz, aynı yıl tutar, fakat kışa girildiğinden uyanmayıp, ertesi ilkbaharda sürer. Daha çok, kışları soğuk geçen yerlerde uygulanır. Durgun göz aşısı, yaz sonlarında (Ağustos-Eylül) yapılır.
Göz aşısının yapılışı: Toprak seviyesinden 15 santim yükseklikten itibaren, aşı çakısının ucu ile anacın kabuğu (T) şeklinde kesilir. Kesik kısmın iki kenarındaki kabuk, aşı çakısının tırnağı ile yerinden kaldırılır. Bundan sonra üzerinde aşı gözlerinin bulunduğu kalem ele alınır. Bir gözün üst ve altında bir parmak kadar bir kısım bırakıldıktan sonra, gözün altı hafif odunlu olarak kesilir. Anacın tepesinin daha yüksek tarafında iki anacın kesilen kısmına yukarıdan aşağıya doğru sürülerek yerleştirilip, rafya ile sarılır. Göz aşılarının tutup tutmadıkları, aşıdan 15-20 gün sonra belli olur.
Kalem aşıları
Göz aşısı yapılamayacak kadar kartlaşmış olan meyve ağaçlarına kalem aşıları yapılır. Kalem aşılarında, üzerinde 2-3-4 göz bulunan bir dal parçası (kalem) kullanılır. Kalem aşılarının yapılış şekillerine göre çok çeşitleri vardır. Pratikte en çok kullanılanları; kakma aşı, çoban aşısı, yarma aşı ve İngiliz aşısıdır.
- Kakma aşı
- Fidanlarda, gözden yapılmış, göz aşılarının tutmayanlarına ilkbaharda kakma aşı yapılır. Kakma aşı en çok başparmak kalınlığındaki anaçlara uygulanmaktadır. Aşılanacak anacın tepesi, toprak seviyesinden itibaren bir karış yükseklikten hafif meyilli olarak kesilir. Anacın tepesinin daha yüksek tarafında iki bıçak kesimi ile (V) şeklinde bir oluk açılır. Aşı kaleminin ucu anacın oluğuna uyacak şekilde yontulur, hazırlanan kalem, anacın oluğu içerisine, anaçla kalem kabukları birbirine denk gelecek şekilde yerleştirilir; rafya ile iyice bağlanır ve yara yerleri aşı macunu ile hava almayacak şekilde sıvanır.
- Çoban aşısı
- Çoban aşısı, kalınlaşmış anaçlara tatbik edilir. Anaç düzgün olarak kesilir ve üzeri perdahlanır. Kalemler 10-15 santim boyunda 2-3 gözlü olurlar. Kalemin en altındaki gözün karşı tarafından, bir taraflı olarak yontulur ve üzerinde oturmayı kolaylaştırmak için, kertik yapılır. Hazırlanmış kalem, evvelce kuru kalemle anacın kabuğu içerisinde açılmış olan yuvasına yerleştirilir. Anaçla kalem iyice bağlanır ve bütün yara yerleri aşı macunuyla sıvanır.
- Yarma aşı
- Gövdesi bilek kalınlığında olan ve bu şekilde diğer aşılar uygulanamayan yumuşak çekirdekli meyve türlerinde yapılmaktadır. Anacın tepesi kesilir ve üzeri perdahlanır. Anacın tepesine yarma aşı usturası dikey bir şekilde konarak üzerine tahta tokmakla yavaş yavaş vurularak, anacın tepesi yarılır. Üzerinde 2-4 göz bulunan kalem de alttaki gözün iki yanından başlanarak düzgün bir şekilde yontulur. Kalem takılırken, anacın ve kalemin kabuklarının birbirine denk gelmesine dikkat edilir. Aşı yeri bağlanır ve yaralı kısımlar aşı macunu ile sıvanır.
- İngiliz kalem aşısı
- Kış aylarında cemakanda yapılan bir aşıdır. Anaç ile aşı kaleminin aynı kalınlıkta olmasına dikkat edilir. Anacın tepesi vurulur ve aşı bıçağı ile anacın tepesinden itibaren 3-4 santimlik bir kısmı, bir taraflı olmak üzere dikine kesilir. Üzerinde 4-5 gözü bulunan ve anaçla aynı kalınlıktaki kalemin alt ucu, anaçtaki gibi kesilir ve kalemin kesik kısmı anacın kesik kısmı üzerine oturtulur. Rafya ile bağlanır ve macunla sıvanır.
Aşıda açık uç ve yaralanma bölgelerinin kapatılmasında esnek streç film uygulaması, kullanışlı ve etkili bir yöntemdir.
Dış bağlantılar
- Agaclar.net15 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ Sezer, İlay Çelik (Nisan 2010), "Aşı Zamanı", Bilim ve Teknik, Ankara. s. 70.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Asi botanik haber gazete kitap akademik JSTOR Mart 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Asilama bitkilerde uygulanan eseysiz bir ureme bicimidir Cogaltilmasi istenilen cesitten bir gozun ya da asi kalemi adi verilen bir dal parcasinin anac adi verilen diger bir bitki uzerine yerlestirilip tutturulmasidir Asi elma agaci Meyve cesitleri genel olarak tohumla uretildiklerinde cesit niteliklerini kaybederek yabanilesmeye dogru yonelmektedirler Ureticiler kalitsal ozelliklerin korunumu icin asi yontemi ile uretmek zorunda kalirlar Uretilmesi istenilen nitelikli bol verimli ve hastaliklara dayanikli meyve cesitlerini asilamak yoluyla cogaltmak olanagi saglanmaktadir Bag bahce tariminda kullanilan bircok asilama bicimi vardir Bunlardan en cok kullanilanlari goz ve kalem asilaridir TarihiBitki asilarinin tarihi oldukca eskilere dayanir MO 1000 li yillarin Cin kaynaklarinda agac asilamanin bilindigine ve sanatsal amaclar icin kullanildigina dair bilgiler vardir Aristo un yazilarinda hangileri Antik Yunanistan da asilama konusunda onemli bir bilgi birikimi oldugundan bahsedilir Goz asilariGoz asilari meyve agaclarinin cogaltilmasinda kalem asilarina oranla daha cok uygulanmaktadir Goz asilari kucuk fidanlarda kullanilmaktadir Yapildiklari zamana gore biri surgun yaprak asisi digeri de durgun asi olmak uzere ikiye ayrilir Surgun goz asisinda goz anaca takildigi yil uyanir ve ayni yil surgun verir Asiya yerine gore Mayis sonu veya Haziranin ilk haftalarinda baslanir ve Temmuza kadar devam edilir Asi surgunlerinin kisin siddetli soguklardan zarar gormeleri tehlikesi vardir Onun icin surgun goz asisi kislari ilik gecen yerlerde yapilir Durgun goz asilarinda anac uzerine takilan goz ayni yil tutar fakat kisa girildiginden uyanmayip ertesi ilkbaharda surer Daha cok kislari soguk gecen yerlerde uygulanir Durgun goz asisi yaz sonlarinda Agustos Eylul yapilir Goz asisinin yapilisi Toprak seviyesinden 15 santim yukseklikten itibaren asi cakisinin ucu ile anacin kabugu T seklinde kesilir Kesik kismin iki kenarindaki kabuk asi cakisinin tirnagi ile yerinden kaldirilir Bundan sonra uzerinde asi gozlerinin bulundugu kalem ele alinir Bir gozun ust ve altinda bir parmak kadar bir kisim birakildiktan sonra gozun alti hafif odunlu olarak kesilir Anacin tepesinin daha yuksek tarafinda iki anacin kesilen kismina yukaridan asagiya dogru surulerek yerlestirilip rafya ile sarilir Goz asilarinin tutup tutmadiklari asidan 15 20 gun sonra belli olur Kalem asilariGoz asisi yapilamayacak kadar kartlasmis olan meyve agaclarina kalem asilari yapilir Kalem asilarinda uzerinde 2 3 4 goz bulunan bir dal parcasi kalem kullanilir Kalem asilarinin yapilis sekillerine gore cok cesitleri vardir Pratikte en cok kullanilanlari kakma asi coban asisi yarma asi ve Ingiliz asisidir Kakma asi Fidanlarda gozden yapilmis goz asilarinin tutmayanlarina ilkbaharda kakma asi yapilir Kakma asi en cok basparmak kalinligindaki anaclara uygulanmaktadir Asilanacak anacin tepesi toprak seviyesinden itibaren bir karis yukseklikten hafif meyilli olarak kesilir Anacin tepesinin daha yuksek tarafinda iki bicak kesimi ile V seklinde bir oluk acilir Asi kaleminin ucu anacin oluguna uyacak sekilde yontulur hazirlanan kalem anacin olugu icerisine anacla kalem kabuklari birbirine denk gelecek sekilde yerlestirilir rafya ile iyice baglanir ve yara yerleri asi macunu ile hava almayacak sekilde sivanir Coban asisi Coban asisi kalinlasmis anaclara tatbik edilir Anac duzgun olarak kesilir ve uzeri perdahlanir Kalemler 10 15 santim boyunda 2 3 gozlu olurlar Kalemin en altindaki gozun karsi tarafindan bir tarafli olarak yontulur ve uzerinde oturmayi kolaylastirmak icin kertik yapilir Hazirlanmis kalem evvelce kuru kalemle anacin kabugu icerisinde acilmis olan yuvasina yerlestirilir Anacla kalem iyice baglanir ve butun yara yerleri asi macunuyla sivanir source source source source source source source source Yarma asi uygulamasini gosteren bir video Yarma asi Govdesi bilek kalinliginda olan ve bu sekilde diger asilar uygulanamayan yumusak cekirdekli meyve turlerinde yapilmaktadir Anacin tepesi kesilir ve uzeri perdahlanir Anacin tepesine yarma asi usturasi dikey bir sekilde konarak uzerine tahta tokmakla yavas yavas vurularak anacin tepesi yarilir Uzerinde 2 4 goz bulunan kalem de alttaki gozun iki yanindan baslanarak duzgun bir sekilde yontulur Kalem takilirken anacin ve kalemin kabuklarinin birbirine denk gelmesine dikkat edilir Asi yeri baglanir ve yarali kisimlar asi macunu ile sivanir Ingiliz kalem asisi Kis aylarinda cemakanda yapilan bir asidir Anac ile asi kaleminin ayni kalinlikta olmasina dikkat edilir Anacin tepesi vurulur ve asi bicagi ile anacin tepesinden itibaren 3 4 santimlik bir kismi bir tarafli olmak uzere dikine kesilir Uzerinde 4 5 gozu bulunan ve anacla ayni kalinliktaki kalemin alt ucu anactaki gibi kesilir ve kalemin kesik kismi anacin kesik kismi uzerine oturtulur Rafya ile baglanir ve macunla sivanir Asida acik uc ve yaralanma bolgelerinin kapatilmasinda esnek strec film uygulamasi kullanisli ve etkili bir yontemdir Dis baglantilarAgaclar net15 Mayis 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Sezer Ilay Celik Nisan 2010 Asi Zamani Bilim ve Teknik Ankara s 70