Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Batur (Bahadır), kahraman ve yiğit savaşçı anlamına gelen, Türk ve Moğol dili kökenli onursal unvan. Bu unvan, cengâverlerlik ve yiğitlik yapmış askeri komutanlar ve destansı kahramanlar için kullanılan bir Altay terimidir. Batır, Badır, Bağatur, Bagatur, Bogatur, Bagatır, Batar, Bağatar, Bahadır olarak da söylenir.
Anlam ve İçerik
Moğolistan’ın Başkenti Ulan Batur (Ulağan Bağatur)’un adının anlamı “Kızıl Kahraman” demektir. Bu isim her ne kadar Sosyalist Rejim tarafından koyulmuş olsa da, Moğol tarihiyle de bağlantılıdır.
Bağatur şeklinde telaffuz edilen kelime, Çin’in Sui Hanedanlığı (589-619) tarihçesine göre 7. yüzyılda Çin’in batısında ve kuzeyindeki yaşayan Moğol ve Türk step kavimleri arasında kullanıldı. Bundan bir yüzyıl sonra Göktürk Hanlığı devrinde eski Türkçede Batur kelimesinin kullanılmakta olduğu tespit edilmiştir. Batıda ise 9. yüzyılda Ön Bulgarlar, bağatur kelimesini kullanıyorlardı.
Babası Yesügey Bağatur olarak anılan Cengiz Han, 13. yüzyılda maiyetindeki kuvvetler arasından yiğitlik ve üstün hizmetleri görülen bin kişiye bu onursal lakabı bahşetmişti. Bahadır (veya bağator) unvan kelimesinin kullanımı Cengiz Han'dan sonra gelen Moğol devletlerinde de sürdü. Babürler, İlhanlılar ve Timur hanlığı gibi Müslüman Moğol - Türk devletlerinde bağatur (bahadır) kelimesi, hanlara ait bir saltanat unvanı olarak kullanıldı. 14. yüzyılda İlhanlılar devletinin hanı Ebu Said Bahadır, resmi evraklarda El-Sultan El-Adil Ebu Said Bahadır Han mührünü saltanat unvanını olarak kullanmaktaydı.
Farklı dillerde
Değişik dillerde batur, bağator, bahadır, baghadur biçimde farklılıklar gösteren bu kelime her dilde aynı veya benzer anlamlardadır.
- Rusça Богатырь ()
- Türkçe Batur, Bahadır
- Kazak, Tatar, Özbek lehçelerinde Батыр (Batyr)
- Moğolca Baatar (Ulan Batur şehri Moğolca Ulaanbaatar)
- Lehçe Bohater (Kahraman anlamındadır)
- Ukraynaca Богатир (Bohatyr)
- Farsça ve Sanskritçe Bahadur
- Gürcüce Bagatur
- Macarca Bátor
Türkçede Batur ve Bahadır kişi ismi olarak kullanılmaktadır. Macarcada Bátor kelimesi cesur anlamına; 'hadúr' ise savaş komutanı anlamına gelmektedir.
Hükümdarlar
Farklı dillerde önemli tarihi kişilikler Bahadır, Baghadur, Bagatur ve Batur gibi isimler almışlardı.
- , Cengiz Han'ın babası
- , Hazarlar'ın Kağanı, 8. yüzyıl.
- Moğol general Subutay Moğolların Gizli Tarihinde ba'tur olarak geçer.
- İlhanlı Altın Orda Devleti'ni yendiğinde bahadır unvanını aldı.
- İki Babür İmparatorluğu imparatoru Bahadır Şah adını aldı: I. Bahadır Şah ve II. Bahadır Şah.
- , büyük sih savaşçı ve general
- (1533-1586), Transylvania prensi ve Polonya kralı.
- Field Marshal , ikinci Hint asker "Sam Bahadur" adıyla onurlandırıldı.
Etimoloji
sözcüğünden "ğa" hecesinin düşmesi ve kısa söylenmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Vurmak, kırmak, yıkmak, yere sermek, devirmek gibi anlamları içeren Türkçe (bat-) kökünden türemiştir. Türkçe (bat-) fiil kökünden türediği için Türkçe kökenli bir kelime olarak kabul edilmektedir. Böke köküyle de bağlantılıdır. Böke, daima kazanan demektir. Batur kelimesi Türkçeden Farsçaya geçmiş ve Bahadır biçimine dönüşmüştür. Daha sonra Türkçeye Bahadır şeklinde tekrar geçmiştir.
Kaynakça
- Doerfer, Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen II, Wiesbaden, 1965, s. 366-77.
- Mehmet Fuad Köprülü, “Bahadır,” in İA II, s. 216-19.
- Denis Sinor, “Bahādur,” in EI2, s. 913.
- B. Vladimirtsov, Le régime social des mongols, Paris, 1948, s. 93, 95, 111, 114, 118, 119, 121.
Dipnotlar
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ C. Fleischer, "Bahādor", Encyclopaedia Iranica
- ^ Grousset 194.
- ^ . 14 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2009.
- ^ İsmet Zeki Eyüpoğlu, Türk dilinin etimoloji sözlüğü, Sosyal Yayınları, 1991, s.66
- ^ Hasan Eren, Türk dilinin etimolojik sözlüğü, Bizim Büro Basım Evi, 1999, s.33
İç bağlantılar
- Bahadır2 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Batur Bahadir kahraman ve yigit savasci anlamina gelen Turk ve Mogol dili kokenli onursal unvan Bu unvan cengaverlerlik ve yigitlik yapmis askeri komutanlar ve destansi kahramanlar icin kullanilan bir Altay terimidir Batir Badir Bagatur Bagatur Bogatur Bagatir Batar Bagatar Bahadir olarak da soylenir Anlam ve IcerikMogolistan in Baskenti Ulan Batur Ulagan Bagatur un adinin anlami Kizil Kahraman demektir Bu isim her ne kadar Sosyalist Rejim tarafindan koyulmus olsa da Mogol tarihiyle de baglantilidir Viktor Vasnetsov in yagli boya calismasi Bogatyrlar 1898 soldan saga Dobrynya Nikitich Ilya Muromets Alyosha Popovich Rus Muzesi Bagatur seklinde telaffuz edilen kelime Cin in Sui Hanedanligi 589 619 tarihcesine gore 7 yuzyilda Cin in batisinda ve kuzeyindeki yasayan Mogol ve Turk step kavimleri arasinda kullanildi Bundan bir yuzyil sonra Gokturk Hanligi devrinde eski Turkcede Batur kelimesinin kullanilmakta oldugu tespit edilmistir Batida ise 9 yuzyilda On Bulgarlar bagatur kelimesini kullaniyorlardi Babasi Yesugey Bagatur olarak anilan Cengiz Han 13 yuzyilda maiyetindeki kuvvetler arasindan yigitlik ve ustun hizmetleri gorulen bin kisiye bu onursal lakabi bahsetmisti Bahadir veya bagator unvan kelimesinin kullanimi Cengiz Han dan sonra gelen Mogol devletlerinde de surdu Baburler Ilhanlilar ve Timur hanligi gibi Musluman Mogol Turk devletlerinde bagatur bahadir kelimesi hanlara ait bir saltanat unvani olarak kullanildi 14 yuzyilda Ilhanlilar devletinin hani Ebu Said Bahadir resmi evraklarda El Sultan El Adil Ebu Said Bahadir Han muhrunu saltanat unvanini olarak kullanmaktaydi Farkli dillerdeDegisik dillerde batur bagator bahadir baghadur bicimde farkliliklar gosteren bu kelime her dilde ayni veya benzer anlamlardadir Rusca Bogatyr Turkce Batur Bahadir Kazak Tatar Ozbek lehcelerinde Batyr Batyr Mogolca Baatar Ulan Batur sehri Mogolca Ulaanbaatar Lehce Bohater Kahraman anlamindadir Ukraynaca Bogatir Bohatyr Farsca ve Sanskritce Bahadur Gurcuce Bagatur Macarca Bator Turkcede Batur ve Bahadir kisi ismi olarak kullanilmaktadir Macarcada Bator kelimesi cesur anlamina hadur ise savas komutani anlamina gelmektedir HukumdarlarFarkli dillerde onemli tarihi kisilikler Bahadir Baghadur Bagatur ve Batur gibi isimler almislardi Cengiz Han in babasi Hazarlar in Kagani 8 yuzyil Mogol general Subutay Mogollarin Gizli Tarihinde ba tur olarak gecer Ilhanli Altin Orda Devleti ni yendiginde bahadir unvanini aldi Iki Babur Imparatorlugu imparatoru Bahadir Sah adini aldi I Bahadir Sah ve II Bahadir Sah buyuk sih savasci ve general 1533 1586 Transylvania prensi ve Polonya krali Field Marshal ikinci Hint asker Sam Bahadur adiyla onurlandirildi Etimolojisozcugunden ga hecesinin dusmesi ve kisa soylenmesi sonucu ortaya cikmistir Vurmak kirmak yikmak yere sermek devirmek gibi anlamlari iceren Turkce bat kokunden turemistir Turkce bat fiil kokunden turedigi icin Turkce kokenli bir kelime olarak kabul edilmektedir Boke kokuyle de baglantilidir Boke daima kazanan demektir Batur kelimesi Turkceden Farscaya gecmis ve Bahadir bicimine donusmustur Daha sonra Turkceye Bahadir seklinde tekrar gecmistir KaynakcaDoerfer Turkische und Mongolische Elemente im Neupersischen II Wiesbaden 1965 s 366 77 Mehmet Fuad Koprulu Bahadir in IA II s 216 19 Denis Sinor Bahadur in EI2 s 913 B Vladimirtsov Le regime social des mongols Paris 1948 s 93 95 111 114 118 119 121 Dipnotlar Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi C Fleischer Bahador Encyclopaedia Iranica Grousset 194 14 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2009 Ismet Zeki Eyupoglu Turk dilinin etimoloji sozlugu Sosyal Yayinlari 1991 s 66 Hasan Eren Turk dilinin etimolojik sozlugu Bizim Buro Basim Evi 1999 s 33Ic baglantilarBahadir2 Eylul 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce