Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Davut Paşa (Arapça: داود باشا Dāvūd Başā; Gürcüce: დაუდ ფაშა; Daud Paşa) (y.1767–1851), Tiflis'te Hristiyan bir ailede dünyaya geldi, doğum ismi (Gürcüce: დავით მანველაშვილი; Davit Manvelaşvili) idi. 1816-1831 tarihlerinde Irak eyaletini yöneten Davut Paşa, Osmanlı Memlûk paşalarının sonuncusudur.
Yaşamı
1774 yılında Gürcü bir ailenin oğlu olarak Tiflis’te doğdu. On, on bir yaşlarında iken esir tüccarları tarafından Bağdat’a götürüldü ve orada önce Mustafa er-Rebîî’ye, sonra da 1780-1802 yılları arasında Bağdat valiliği yapan Büyük Süleyman Paşa’ya satıldı. Onun kölemenleri arasına girerek iyi bir eğitim gördü. Arapça ve fıkıh başta olmak üzere devrinde okutulan derslerde başarı gösterdi, ayrıca Türkçe ve Farsça’yı öğrendi. Bu arada binicilik ve kılıç kullanmada da maharet kazanmıştı.
Zekâsı, kabiliyeti ve çalışkanlığı ile kısa zamanda yükseldi. Efendisi Süleyman Paşa’nın takdirini kazanarak yirmi yedi yaşında iken defterdarlığa getirildi. Bir süre sonra da Süleyman Paşa’nın küçük kızıyla evlendi. Bu evlilik ona daha yüksek mevkilerin kapısını açtı. Süleyman Paşa’nın vefatından sonra yerine geçen büyük damadı Ali Paşa’nın valiliği sırasında (1802-1807) onun idarî faaliyetlerinden hoşlanmadığı için Basra’ya çekilerek fıkıh ve edebiyatla meşgul oldu. Bu arada bazı bölgelerin idaresini ellerine geçiren mahallî idarecileri ortadan kaldırıp devletin merkeziyetçi yapısını güçlendirmek isteyen II. Mahmud, Ali Paşa’nın 1807’de öldürülmesinden sonra eniştesinin yerine vali olan Küçük Süleyman’ı görevden aldı ve yerine Abdullah Paşa’yı tayin etti (1810). Abdullah Paşa ile anlaşamayan Süleyman Paşa’nın oğlu Said, Müntefik aşiretinden topladığı kuvvetlerle Bağdat’a girerek yeniden Kölemenler’in idaresini başlattı. Osmanlı merkezî hükûmeti de bu durumu kabullenmek zorunda kaldı (1813). Bu olaylar sırasında yeniden defterdarlığa getirilen Dâvud daha sonra oldu (1814). Ortaya çıkan karışıklıklardan faydalanarak durumunu kuvvetlendirmeye çalıştı. Dürüstlüğü ve herkese iyi muamelesi sebebiyle halkın kendisine karşı olan güveni arttı. Bunun üzerine Said Paşa kendi yerine geçebileceği endişesiyle onu kethüdâlıktan azletti (1816). Dâvud da bir komploya kurban gitmemek için Süleymaniye ve Kerkük taraflarında kendisine bağlı aşiretlere sığındı. Buralardan topladığı kuvvetlerle Bağdat’a geri dönerek Said’i öldürttü ve valiliği eline geçirdi (Şubat 1817). Osmanlı hükûmeti de Kölemenler’in içinde en iyisi olarak gördüğü Dâvud’a vezâret rütbesiyle Bağdat valiliğini tevcih etti.
Dâvud Paşa öncelikle kendisi için tehlike oluşturan bazı Arap, Kölemen ve Kürd reislerini ortadan kaldırarak kısa sürede Bağdat ve yöresinde güvenliği sağladı (1818). Ardından Bağdat ve çevresinde imar, eğitim, ziraat ve sanayi alanlarında bazı ıslahatlara girişti. Mevcut cami ve medreseleri onarttığı gibi yenilerini de inşa ettirdi. Bağdat’ta medrese sayısını yirmi beşe çıkardı ve kendi adıyla anılan bir külliye yaptırdı. Pek çok ilim adamını, edibi ve mutasavvıfı himayesine aldı. Bağdat ve çevresinde ziraatın gelişmesine de büyük önem verdi. Kapanan su kanallarını temizletti ve yeni kanallar açtırdı, pamuklu ve yünlü dokuma fabrikaları kurdurdu. Ayrıca Avrupa’dan teknisyenler getirterek tüfek imalâthanelerini faaliyete geçirdi. Bölgedeki yabancı imtiyazlarına şiddetle karşı çıktı, hatta bir ara İngilizler’in Osmanlı Devleti’nden anlaşmalarla elde ettiği imtiyazları tanımadığını da ilân etti. Ancak İngilizler durumu Bâbıâli nezdinde protesto edip siyasî baskı yapınca geri adım atmak zorunda kaldı.
Irak için sürekli tehlike arzeden İran’a karşı bölgedeki aşiretleri teşkilâtlandırarak mücadele eden ve ayrıca Vehhâbîler’e karşı Kavalalı İbrahim Paşa ile iş birliği yapan Dâvud Paşa’nın devlete yıllık vergisini vermekle birlikte giderek daha bağımsız davranması, II. Mahmud’un merkeziyetçi siyasetiyle uyuşmuyordu. Osmanlı-Rus savaşının (1828-1829) başladığı sıralarda istenen vergiyi göndermekte gecikmesi üzerine II. Mahmud azledildiğini bildiren bir fermanla Sâdık Efendi’yi Bağdat’a gönderdi. Dâvud Paşa bu emre uymadığı gibi çevresindekilerin de teşvikiyle Sâdık Efendi’yi öldürttü. Bu durum devlete karşı bir isyan olarak değerlendirilerek Halep Valisi Ali Rızâ Paşa Dâvud Paşa’nın tenkiliyle görevlendirildi. Ali Rızâ Paşa kuvvetleri Eylül 1831’de Bağdat’a girerek Dâvud Paşa’yı teslim aldı.
Ali Rızâ Paşa’dan iyi muamele gören Dâvud Paşa ailesiyle birlikte İstanbul’a gönderildi. Burada da iyi karşılandı ve 1833 yılında Bosna’ya vali olarak tayin edildi. İki yıl sonra Dâr-ı Şûrâ-yı Bâbıâli reisliğine getirildi. 1839 yılında Ankara valisi oldu, 1840’ta azledildi. Yaşı hayli ilerlediği için şeyhülharemliğe tayin isteği kabul edildi. Bu görevde iken Medine’de vefat etti (Temmuz 1851).
Kaynakça
- ^ "NATİONAL PARLİAMENTARY LİBRARY OF GEORGİA web sitesi დაუდ ფაშა გურჯი (მანველაშვილი) sayfası". 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2022.
- ^ "TDV İslâm Ansiklopedisi web sitesi DÂVUD PAŞA, Kölemen sayfası". 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Davut Pasa Arapca داود باشا Davud Basa Gurcuce დაუდ ფაშა Daud Pasa y 1767 1851 Tiflis te Hristiyan bir ailede dunyaya geldi dogum ismi Gurcuce დავით მანველაშვილი Davit Manvelasvili idi 1816 1831 tarihlerinde Irak eyaletini yoneten Davut Pasa Osmanli Memluk pasalarinin sonuncusudur Yasami1774 yilinda Gurcu bir ailenin oglu olarak Tiflis te dogdu On on bir yaslarinda iken esir tuccarlari tarafindan Bagdat a goturuldu ve orada once Mustafa er Rebii ye sonra da 1780 1802 yillari arasinda Bagdat valiligi yapan Buyuk Suleyman Pasa ya satildi Onun kolemenleri arasina girerek iyi bir egitim gordu Arapca ve fikih basta olmak uzere devrinde okutulan derslerde basari gosterdi ayrica Turkce ve Farsca yi ogrendi Bu arada binicilik ve kilic kullanmada da maharet kazanmisti Zekasi kabiliyeti ve caliskanligi ile kisa zamanda yukseldi Efendisi Suleyman Pasa nin takdirini kazanarak yirmi yedi yasinda iken defterdarliga getirildi Bir sure sonra da Suleyman Pasa nin kucuk kiziyla evlendi Bu evlilik ona daha yuksek mevkilerin kapisini acti Suleyman Pasa nin vefatindan sonra yerine gecen buyuk damadi Ali Pasa nin valiligi sirasinda 1802 1807 onun idari faaliyetlerinden hoslanmadigi icin Basra ya cekilerek fikih ve edebiyatla mesgul oldu Bu arada bazi bolgelerin idaresini ellerine geciren mahalli idarecileri ortadan kaldirip devletin merkeziyetci yapisini guclendirmek isteyen II Mahmud Ali Pasa nin 1807 de oldurulmesinden sonra enistesinin yerine vali olan Kucuk Suleyman i gorevden aldi ve yerine Abdullah Pasa yi tayin etti 1810 Abdullah Pasa ile anlasamayan Suleyman Pasa nin oglu Said Muntefik asiretinden topladigi kuvvetlerle Bagdat a girerek yeniden Kolemenler in idaresini baslatti Osmanli merkezi hukumeti de bu durumu kabullenmek zorunda kaldi 1813 Bu olaylar sirasinda yeniden defterdarliga getirilen Davud daha sonra oldu 1814 Ortaya cikan karisikliklardan faydalanarak durumunu kuvvetlendirmeye calisti Durustlugu ve herkese iyi muamelesi sebebiyle halkin kendisine karsi olan guveni artti Bunun uzerine Said Pasa kendi yerine gecebilecegi endisesiyle onu kethudaliktan azletti 1816 Davud da bir komploya kurban gitmemek icin Suleymaniye ve Kerkuk taraflarinda kendisine bagli asiretlere sigindi Buralardan topladigi kuvvetlerle Bagdat a geri donerek Said i oldurttu ve valiligi eline gecirdi Subat 1817 Osmanli hukumeti de Kolemenler in icinde en iyisi olarak gordugu Davud a vezaret rutbesiyle Bagdat valiligini tevcih etti Davud Pasa oncelikle kendisi icin tehlike olusturan bazi Arap Kolemen ve Kurd reislerini ortadan kaldirarak kisa surede Bagdat ve yoresinde guvenligi sagladi 1818 Ardindan Bagdat ve cevresinde imar egitim ziraat ve sanayi alanlarinda bazi islahatlara giristi Mevcut cami ve medreseleri onarttigi gibi yenilerini de insa ettirdi Bagdat ta medrese sayisini yirmi bese cikardi ve kendi adiyla anilan bir kulliye yaptirdi Pek cok ilim adamini edibi ve mutasavvifi himayesine aldi Bagdat ve cevresinde ziraatin gelismesine de buyuk onem verdi Kapanan su kanallarini temizletti ve yeni kanallar actirdi pamuklu ve yunlu dokuma fabrikalari kurdurdu Ayrica Avrupa dan teknisyenler getirterek tufek imalathanelerini faaliyete gecirdi Bolgedeki yabanci imtiyazlarina siddetle karsi cikti hatta bir ara Ingilizler in Osmanli Devleti nden anlasmalarla elde ettigi imtiyazlari tanimadigini da ilan etti Ancak Ingilizler durumu Babiali nezdinde protesto edip siyasi baski yapinca geri adim atmak zorunda kaldi Irak icin surekli tehlike arzeden Iran a karsi bolgedeki asiretleri teskilatlandirarak mucadele eden ve ayrica Vehhabiler e karsi Kavalali Ibrahim Pasa ile is birligi yapan Davud Pasa nin devlete yillik vergisini vermekle birlikte giderek daha bagimsiz davranmasi II Mahmud un merkeziyetci siyasetiyle uyusmuyordu Osmanli Rus savasinin 1828 1829 basladigi siralarda istenen vergiyi gondermekte gecikmesi uzerine II Mahmud azledildigini bildiren bir fermanla Sadik Efendi yi Bagdat a gonderdi Davud Pasa bu emre uymadigi gibi cevresindekilerin de tesvikiyle Sadik Efendi yi oldurttu Bu durum devlete karsi bir isyan olarak degerlendirilerek Halep Valisi Ali Riza Pasa Davud Pasa nin tenkiliyle gorevlendirildi Ali Riza Pasa kuvvetleri Eylul 1831 de Bagdat a girerek Davud Pasa yi teslim aldi Ali Riza Pasa dan iyi muamele goren Davud Pasa ailesiyle birlikte Istanbul a gonderildi Burada da iyi karsilandi ve 1833 yilinda Bosna ya vali olarak tayin edildi Iki yil sonra Dar i Sura yi Babiali reisligine getirildi 1839 yilinda Ankara valisi oldu 1840 ta azledildi Yasi hayli ilerledigi icin seyhulharemlige tayin istegi kabul edildi Bu gorevde iken Medine de vefat etti Temmuz 1851 Kaynakca NATIONAL PARLIAMENTARY LIBRARY OF GEORGIA web sitesi დაუდ ფაშა გურჯი მანველაშვილი sayfasi 12 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2022 TDV Islam Ansiklopedisi web sitesi DAVUD PASA Kolemen sayfasi 8 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2022