Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Beyteci, (Arnavutça tekil bejtexhi, çoğul bejtexhinj) kelimenin tam anlamıyla "beyit yapıcılar" anlamına gelmektedir.Arnavut edebiyatında da aynı anlama gelir; başta Müslüman şairler olmak üzere beyit şiiri ile uğraşanlardır. Bu edebiyat türü 18. yüzyılda Arnavutluk'ta yaratıldı ve günümüzde Arnavutluk, Kosova, Çamlık olarak bilinen bölgelerin farklı şehirlerinde ve dini merkezlerde hakim olmuştur.
Dini uygulamalarda Arnavutça yazılması ve yabancı etkilerden arındırılması yönündeki talep Beyteci Edebiyatı'nın yayılmasına neden olmuştur. Arnavutluk yöneticileri birçok Beyteci şairinin katılımıyla kendi okullarını açmışlardır
Tarih
Beyteci şairler, Arnavutça'yı Osmanlı alfabesinin bir uyarlaması olan Elifba alfabesiyle ve genellikle Osmanlı Türkçesinden alıntı sözcükler biçiminde yazmışlardır. Beyteci Edebiyatı'nın iki gelişim aşaması vardı. İlki 18. yüzyılın sonuna kadar sürmüş ve laik temalarla karakterize edilmiştir. 18. yüzyılın sonundan 19. yüzyıla kadar olan ikinci aşama, ağırlıklı olarak dini bir karaktere sahip olmuştur. Laik eserlerden pek çok Beyteci şair, sevginin, doğal ve kadınsı güzelliğin, erdemlerin, eserlerin, bilginin olumlu değerleri hakkında yazdı ve aynı zamanda hırs ve ikiyüzlülüğün olumsuz özelliklerine de değinmiştir.
Bu doğrultuda çalışan Beyteci şairler Nezim Frakulla, Sulejman Naibi ve Muhamet Kyçyku'ydu. Hasan Zyko Kamberi ve Zenel Bastari gibi diğer Beyteci'lerin, yoksulların zorlu yaşamlarını, geleceğin güvensizliklerini ve feodalizmin koşullarından duydukları hoşnutsuzlukları anlatarak dönemin olaylarını yansıtmasıyla edebiyatta bir sonraki adım atılmıştır.
Beyteci Edebiyatı tek başına ulusal prestij kazanmadı, ancak şairler Arnavut edebiyatına değerli bir katkı sağlamışlardır. Dini temaların yanı sıra, Beyteci Edebiyatı seküler temaları yaygın olarak kullanan ilk edebiyattır. Bu türdeki bazı yazarlar, halka daha yakın olmuş ve gerçekçi toplumsal temaları güçlü bir eleştirel duyarlılıkla kullanarak şiirlerinde günlük hayatın unsurlarına yer vermişlerdir.
1725 yıllarında Muçi Zâde'nin ileri yaşlarında kaleme aldığı tespit edilen bu şiirde kendisinin bir kahve tiryakisi olduğu da anlaşılmaktadır ve dini unsurları kullanarak bunu dua şeklinde söylemektedir:
Dhe kȅtȅ muaj mubareq
Falna gjynahet se jemi pleq
Pȅr gjithȅ sa janȅ meleq
İmzot, mos mȅ lerȅ pa kahve!
Për ismitë që je Gafur
Për Muhamednë q‘është meshhur
Mos më lerë po me bullgur
İmzot, mos mȅ lerȅ pa kahve!
Bu mübarek ay hürmetine
Yaşlıyız nail eyle mağfiretine
Meleklerin sayısınca
Rabbim beni kahvesiz bɪrakma!
Gafûr olan isminin azametine
Meşhur Muhammed hürmetine
Beni sadece bulgur ile koma
Rabbim beni kahvesiz bırakma!
Önem
Beyteci eserleriyle Arnavut şiiri sanatsal açıdan bir adım daha atmış, gerçekten sanatsal değer taşıyan ifadeler ve imgelerden oluşmuştur. Beyteci yazarları ayrıca Arnavutluk'un geleneksel şiirini, özellikle de tüm şairlerin kullandığı sekiz satırlık şiirleri harmanladılar. Eserleri yazılı veya sözlü olarak yayıldı. Bu çağın yetiştirdiği şairlerin sayısı oldukça fazladır; bunlar Berat, Elbasan, İşkodra, Yakova, Priştine gibi şehirlerden ve Kolonya, Fraşer ve Konispol gibi daha küçük kasabalardan gelmektedir.
Beyteci Edebiyatı'nın akışı 19. yüzyılın başında etkisini yitirdi, ancak Kosova gibi bazı yerlerde bu gelenek ve Recep Voka gibi yazarlardan daha da uzun sürmüştür.
Kaynakça
- ^ Elsie 2010, s. 38
- ^ Dizdari 2005, ss. 89
- ^ Pipa 2013, ss. 33–35
- ^ JAHJAİ, Meral (2016). "Osmanlı Yazısı ile Yazılan Arnavut Edebiyatının Dini Karakteri". AVRASYA ETÜDLERİ. 50 (2). T.C. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı. ss. 389-404. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Beyteci Arnavutca tekil bejtexhi cogul bejtexhinj kelimenin tam anlamiyla beyit yapicilar anlamina gelmektedir Arnavut edebiyatinda da ayni anlama gelir basta Musluman sairler olmak uzere beyit siiri ile ugrasanlardir Bu edebiyat turu 18 yuzyilda Arnavutluk ta yaratildi ve gunumuzde Arnavutluk Kosova Camlik olarak bilinen bolgelerin farkli sehirlerinde ve dini merkezlerde hakim olmustur Beyteci yazarlarinin eski Arnavut Divanlari Dini uygulamalarda Arnavutca yazilmasi ve yabanci etkilerden arindirilmasi yonundeki talep Beyteci Edebiyati nin yayilmasina neden olmustur Arnavutluk yoneticileri bircok Beyteci sairinin katilimiyla kendi okullarini acmislardirTarihBeyteci sairler Arnavutca yi Osmanli alfabesinin bir uyarlamasi olan Elifba alfabesiyle ve genellikle Osmanli Turkcesinden alinti sozcukler biciminde yazmislardir Beyteci Edebiyati nin iki gelisim asamasi vardi Ilki 18 yuzyilin sonuna kadar surmus ve laik temalarla karakterize edilmistir 18 yuzyilin sonundan 19 yuzyila kadar olan ikinci asama agirlikli olarak dini bir karaktere sahip olmustur Laik eserlerden pek cok Beyteci sair sevginin dogal ve kadinsi guzelligin erdemlerin eserlerin bilginin olumlu degerleri hakkinda yazdi ve ayni zamanda hirs ve ikiyuzlulugun olumsuz ozelliklerine de deginmistir Bu dogrultuda calisan Beyteci sairler Nezim Frakulla Sulejman Naibi ve Muhamet Kycyku ydu Hasan Zyko Kamberi ve Zenel Bastari gibi diger Beyteci lerin yoksullarin zorlu yasamlarini gelecegin guvensizliklerini ve feodalizmin kosullarindan duyduklari hosnutsuzluklari anlatarak donemin olaylarini yansitmasiyla edebiyatta bir sonraki adim atilmistir Beyteci Edebiyati tek basina ulusal prestij kazanmadi ancak sairler Arnavut edebiyatina degerli bir katki saglamislardir Dini temalarin yani sira Beyteci Edebiyati sekuler temalari yaygin olarak kullanan ilk edebiyattir Bu turdeki bazi yazarlar halka daha yakin olmus ve gercekci toplumsal temalari guclu bir elestirel duyarlilikla kullanarak siirlerinde gunluk hayatin unsurlarina yer vermislerdir 1725 yillarinda Muci Zade nin ileri yaslarinda kaleme aldigi tespit edilen bu siirde kendisinin bir kahve tiryakisi oldugu da anlasilmaktadir ve dini unsurlari kullanarak bunu dua seklinde soylemektedir Dhe kȅtȅ muaj mubareq Falna gjynahet se jemi pleq Pȅr gjithȅ sa janȅ meleq Imzot mos mȅ lerȅ pa kahve Per ismite qe je Gafur Per Muhamedne q eshte meshhur Mos me lere po me bullgur Imzot mos mȅ lerȅ pa kahve Bu mubarek ay hurmetine Yasliyiz nail eyle magfiretine Meleklerin sayisinca Rabbim beni kahvesiz bɪrakma Gafur olan isminin azametine Meshur Muhammed hurmetine Beni sadece bulgur ile koma Rabbim beni kahvesiz birakma OnemBeyteci eserleriyle Arnavut siiri sanatsal acidan bir adim daha atmis gercekten sanatsal deger tasiyan ifadeler ve imgelerden olusmustur Beyteci yazarlari ayrica Arnavutluk un geleneksel siirini ozellikle de tum sairlerin kullandigi sekiz satirlik siirleri harmanladilar Eserleri yazili veya sozlu olarak yayildi Bu cagin yetistirdigi sairlerin sayisi oldukca fazladir bunlar Berat Elbasan Iskodra Yakova Pristine gibi sehirlerden ve Kolonya Fraser ve Konispol gibi daha kucuk kasabalardan gelmektedir Beyteci Edebiyati nin akisi 19 yuzyilin basinda etkisini yitirdi ancak Kosova gibi bazi yerlerde bu gelenek ve Recep Voka gibi yazarlardan daha da uzun surmustur Kaynakca Elsie 2010 s 38 Dizdari 2005 ss 89 Pipa 2013 ss 33 35 JAHJAI Meral 2016 Osmanli Yazisi ile Yazilan Arnavut Edebiyatinin Dini Karakteri AVRASYA ETUDLERI 50 2 T C Turk Isbirligi ve Koordinasyon Ajansi Baskanligi ss 389 404 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2023