Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Börçigin (Moğolca: Боржигин, Borçigin; Çince: 博爾濟吉特; pinyin: Bó'ěrjìjítè Eski Türkçe: Börü Tegin), Cengiz Han ve ardıllarının üyesi olduğu boydur. Ayrıca "Altan Urug" (Moğolca: Алтан ураг), yani "altın soy" ve Munkak olarak da bilinir.
| Börçigin | |
|---|---|
 | |
| Ülke | Moğol İmparatorluğu, Kuzey Yuan Hanedanı, Moğolistan |
| Aktif bölge(ler) | Moğolistan, Rusya, Orta Asya, İran ve Çin |
| Köken yeri | Hamag Moğol |
| Kuruluş | y. 900 |
| Kurucu | Bodonçir |
| Devriliş | 1930 |
| Son hükümdar |
|
| Unvan(lar) | Kağan, Han, Noyan, Çar |
| Alt kolları | Cucidler (Giraylar, Şeybanîler, Töre), Yuan, Hülagü Hanedanı, Çağatay Hanedanı |
Esasen 'ın sülalesi için kullanılan Börçigin adı, Moğol İmparatorluğu kurulduktan sonra Kiyat boyundan sadece Cengiz, , ve olmak üzere dört kardeşin sülalesinden gelenler ("Altan Uruk") için kullanılmaya başlamıştır.
1271'de Cengiz Han'ın torunu olan Kubilay Han Çin'de Yuan Hanedanını kurdu. Börçiginler 14. yüzyılın büyük bölümü boyunca da Moğol İmparatorluğu'nda, Çin'de ve Asya'nın diğer kısımlarında hüküm sürdüler. 1368'de Togan Timur yönetimindeyken Börçiginler Çin hakimiyetini kaybettiler ama aile mensupları 17. yüzyıla kadar Moğolistan'ı yönetmeye devam etmiştirler ve Çin'in Kin Hanedanı'ndaki 49 Moğol sancağının en güçlüsüydüler. Börçigin günümüz Moğolistan'ında yaygın bir soyadıdır.
Âl-i Cengiz
'nun izlerini özellikle Orta Asya'da bulmak mümkündür. Onun dört oğlu ve onun hemen ardından gelen vârisleri adları ve yaptıklarıyla şöhret sahibidirler. Daha sonraki Asyalı hükümdarlar çürük dayanaklarla kendilerini bu soydan gelmiş göstermeye çalışmışlardır. 14. yüzyılda geçerli kaynaklar (ki bunlar büyük oranda Reşidüddin'e ve diğer Arap tarihçilerine dayanmaktaydı) bu konuda bilgi verememektedir. Genbilimsel DNA testinin yakın zamanda gördüğü revaçla birlikte daha çok insan bu büyük Kağan'ın soyundan geldiğini iddia etmeye başlamıştır.
Cengiz Han soyundan inen Asya hanedanları arasında şunlar vardır: Çin'de Yuan Hanedanı, İran'da İlhanlılar, Deşt-i Kıpçak'ta Altın Ordu (Cuci ulusu), Kuzey Asya ve Orta Asya'da Sibir Hanlığı, Şeybani Hanlığı ve Astrahan Hanlığı Cungarya ve Altaylarda Ögeday Hanlığı. Kural olarak Cengiz soyu Tatar politikalarında çok büyük önem arz ediyordu.
Örneğin yetkisini kukla hanlar eliyle kullanabiliyor ama kendisi Cengiz soyundan gelmediği için han unvanını kullanamıyordu.
dipnot: Börçigin; Börü Tigin'den türemiş olup "kurt prens" anlamına gelir.
Güncel ilgisi
Boy teşkilatlanmasının 20. yüzyılda uygulanan bir bağı kalmamıştır ama hâlen pek çok Moğol için bir şeref ve gurur meselesi sayılmaktadır. 1920'lerde komünist rejim boy adlarının kullanılmasını yasaklamıştı. Bu yasak 1997'de yürürlükten kaldırıldığında ailelerin çoğunluğu boy bağları hakkındaki bilgilerini yitirmişlerdi. Bu nedenle de aşırı sayıda aile nüfus kaydını en prestijli boy ismi olan Börçigin mensubu olarak yapmıştır, ki bunların pek çoğunun tarihi bir temeli yoktur.
Soy ağacı
(Gri lekeli Kurt) | Goa Maral (Beyaz Geyik) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Moğolların Gizli Tarihi''ne göre | Bataçi Han | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tamaça | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Horiçar-Mergan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| A'ucan-Boro'ul | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sali-Haça'u | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yeke-Nidun | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Semsoçi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Harçu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Borcigindai-Mergan | Mangholcin-ho'a | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Borohcin-ho'a | Toroholcin | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Duva-Sohor | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dobun Mergen | Alan Ho'a | "Nur" | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bodonçar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kabiçi Ba'atur | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Menen Tudun | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kaçi Külük | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Haidu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Baişinghor-Dohşin | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tambinai-Seçen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kabul Han | Ambagai | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bartan Ba'atur | Kutla Han | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yesügey Bahadır | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Cengiz | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dipnot
- "Borjigin" 16 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. başlıklı İngilizce Vikipedi maddesinden çevrilmiştir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Borcigin Mogolca Borzhigin Borcigin Cince 博爾濟吉特 pinyin Bo erjijite Eski Turkce Boru Tegin Cengiz Han ve ardillarinin uyesi oldugu boydur Ayrica Altan Urug Mogolca Altan urag yani altin soy ve Munkak olarak da bilinir Borcigin ᠪᠣᠷᠵᠢᠭᠢᠨ Mogolca BorzhiginUlkeMogol Imparatorlugu Kuzey Yuan Hanedani MogolistanAktif bolge ler Mogolistan Rusya Orta Asya Iran ve CinKoken yeriHamag MogolKurulusy 900KurucuBodoncirDevrilis1930Son hukumdarSahin Giray Avrupa da Maksut Sah Asya da Unvan lar Kagan Han Noyan CarAlt kollariCucidler Giraylar Seybaniler Tore Yuan Hulagu Hanedani Cagatay Hanedani Esasen in sulalesi icin kullanilan Borcigin adi Mogol Imparatorlugu kurulduktan sonra Kiyat boyundan sadece Cengiz ve olmak uzere dort kardesin sulalesinden gelenler Altan Uruk icin kullanilmaya baslamistir 1271 de Cengiz Han in torunu olan Kubilay Han Cin de Yuan Hanedanini kurdu Borciginler 14 yuzyilin buyuk bolumu boyunca da Mogol Imparatorlugu nda Cin de ve Asya nin diger kisimlarinda hukum surduler 1368 de Togan Timur yonetimindeyken Borciginler Cin hakimiyetini kaybettiler ama aile mensuplari 17 yuzyila kadar Mogolistan i yonetmeye devam etmistirler ve Cin in Kin Hanedani ndaki 49 Mogol sancaginin en guclusuyduler Borcigin gunumuz Mogolistan inda yaygin bir soyadidir Al i Cengiz nun izlerini ozellikle Orta Asya da bulmak mumkundur Onun dort oglu ve onun hemen ardindan gelen varisleri adlari ve yaptiklariyla sohret sahibidirler Daha sonraki Asyali hukumdarlar curuk dayanaklarla kendilerini bu soydan gelmis gostermeye calismislardir 14 yuzyilda gecerli kaynaklar ki bunlar buyuk oranda Residuddin e ve diger Arap tarihcilerine dayanmaktaydi bu konuda bilgi verememektedir Genbilimsel DNA testinin yakin zamanda gordugu revacla birlikte daha cok insan bu buyuk Kagan in soyundan geldigini iddia etmeye baslamistir Cengiz Han soyundan inen Asya hanedanlari arasinda sunlar vardir Cin de Yuan Hanedani Iran da Ilhanlilar Dest i Kipcak ta Altin Ordu Cuci ulusu Kuzey Asya ve Orta Asya da Sibir Hanligi Seybani Hanligi ve Astrahan Hanligi Cungarya ve Altaylarda Ogeday Hanligi Kural olarak Cengiz soyu Tatar politikalarinda cok buyuk onem arz ediyordu Ornegin yetkisini kukla hanlar eliyle kullanabiliyor ama kendisi Cengiz soyundan gelmedigi icin han unvanini kullanamiyordu dipnot Borcigin Boru Tigin den turemis olup kurt prens anlamina gelir Guncel ilgisiBoy teskilatlanmasinin 20 yuzyilda uygulanan bir bagi kalmamistir ama halen pek cok Mogol icin bir seref ve gurur meselesi sayilmaktadir 1920 lerde komunist rejim boy adlarinin kullanilmasini yasaklamisti Bu yasak 1997 de yururlukten kaldirildiginda ailelerin cogunlugu boy baglari hakkindaki bilgilerini yitirmislerdi Bu nedenle de asiri sayida aile nufus kaydini en prestijli boy ismi olan Borcigin mensubu olarak yapmistir ki bunlarin pek cogunun tarihi bir temeli yoktur Soy agaci Gri lekeli Kurt Goa Maral Beyaz Geyik Mogollarin Gizli Tarihi ne gore Bataci Han Tamaca Horicar Mergan A ucan Boro ul Sali Haca u Yeke Nidun Semsoci Harcu Borcigindai Mergan Mangholcin ho a Borohcin ho a Toroholcin Duva Sohor Dobun Mergen Alan Ho a Nur Bodoncar Kabici Ba atur Menen Tudun Kaci Kuluk Haidu Baisinghor Dohsin Tambinai Secen Kabul Han Ambagai Bartan Ba atur Kutla Han Yesugey Bahadir Cengiz Dipnot Borjigin 16 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi baslikli Ingilizce Vikipedi maddesinden cevrilmistir