Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Giray Hanedanı (Kırım Tatarcası: Geraylar) ya da Âl-i Cengiz, Kırım hanlarının mensubu bulunduğu hanedanın adı (15-18 yüzyıl). 'Cengiz Han'ın soyundan gelen Giray Hanedanı'nın kurucusu olarak 1449 tarihi temel alınır ve kurucusu I. Hacı Giray Han kabul edilir. Cengiz Han geleneğinden gelen Altın Ordu Hanlığının, Kazan Hanlığı ve Kırım Hanlığı olarak bölünmesi üzerine, 'Giraylar' tarih sahnesine çıkar. Giraylar'dan seçilen hükümdar 'Han' unvanını taşır. Hanlığın merkezi bu gün Ukrayna sınırları içerisinde kalan, Kırım'ın Bahçesaray şehridir. Bahçesaray'da bulunan ve günümüze kadar korunabilen Hansaray hanların yönetim merkezidir. Hanedanda, Han'dan sonra tahta geçecek veliaht Kalgay unvanına sahiptir.
| Giray Hanedanı Âl-i Cengiz | |
|---|---|
 | |
| Ülke |  Kırım |
| Milliyet | Tatar |
| Kuruluş | 1441 |
| Kurucu | I. Hacı Giray |
| Yıkılış | 1783 |
| Son hükümdar | Şahin Giray |
| Unvan(lar) | Han |
I. Mengli Giray döneminde Osmanlı İmparatorluğu 'na bağlanır. Sahip Giray Hanlığın baş kentini Eski Kırım şehrinden Bahçesaray'a taşır.
Giray hanedana mensup hanlardan sonra hükümdarlığı üstlenecek 'Kalgay'ın kim olacağı, Kırım'da Mirza adı verilen (Şirin, Barın, Кıpçak, Argın) gibi diğer 'soylu' ailelerin temsilcileri tarafından seçilir. Kalgay adaylarına Nureddin adı verilirdi. 'Mirzalar' adı verilen bu ailelerin mensubu beyler, Kırım'daki iktidarın 'Hanla' birlikte diğer unsurlarıdır.
Osmanlı Dönemi
Osmanlı diplomasi geleneğine göre Giray Hanedanı üyeleri, Osmanlı Hanedanı mensuplarının ardından Osmanlı İmparatorluğu hiyerarşisinde ikinci sırada yer alırdı.
"Eğer Roma ve Bizans üç önemli emperyal değerin ikisini temsil ediyorsa, üçüncüsü Cengiz Han soyudur... Eğer Osmanlı büyüdüyse, bunda Cengiz soylu Giraylar'ı mirasının etkisi büyüktür" ( Prince of Princes: The Life of Potemkin. London, 2000).
15. ve 16. yüzyılda Osmanlı diplomasisina göre protokolde Giray Han Osmanlı Sultanı'nın ardından gelmekteydi ve Vezir-i Azam'dan bir üst seviyedeydi. Semiz Mehmet Giray'ın, isyanından sonra protokoldeki seviyesi Vezir-i Azam seviyesine düşürüldü.
Osmanlı Diplomasisi ve Giraylar
Kırım Han'ı İstanbul'a geldiğinde kendisine görkemli törenler yapılır. Osmanlı Hakanı, üç adım öne çıkarak kendisini karşılar. Kırım Hanı, iki tuğ, iki sancak ve yedi kat mehter sahibidir. Kırım ordusu, Osmanlı ordusuna katıldığında da, top ve tüfek atışlarıyla karşılanır. Rumeli Beylerbeyi bütün maiyetiyle karşılamaya çıkar; Ordugâhın girişinden itibaren bütün rikab-ı hümâyun ağaları, at üstündeki Hanın sağ ve solunda yaya olarak yürürler.
Osmanlı Hakanının oturduğu 'a yaklaşınca vezirler karşılar ve Otağa götürürler. Kırım Hanı atından iner; Vezir-i âzam, Hanın koltuğuna girerek huzur-u hümâyuna çıkarır. Osmanlı Hakanı, "Hoş geldin Han kardeş" diyerek iltifat eder. Bütün bunlar sadece Kırım Hanı için uygulanan en yüksek protokoldür.Kırım ve Kırımlılar Kültür ve Turizm Bakanlığı,'Kırım ve Kırımlılar' maddesi.
Hanedanın Düşüşü
Kırım'ın Ruslar tarafından ilhak edilmesi üzerine Giray Hanedanı mensupları Türkiye'ye göç etti. Bazıları Avrupa'ya yerleşti. Son han, Şahin Giray'ın büyük oğlu ve büyük kızı ise Bursa ve Istanbul'a yerleşti. Hanedan Kırım Hanlığının 1783 yılında sona ermesi ile son han Şahin Giray ile iktidarını tamamladı.
Giray Hanedanı listesi
| Hanlık Süresi | İsim | Han Oluşu |
|---|---|---|
| 1427 ve 1441—1456 | I. Hacı Giray | İlk Saltanatı |
| 1456 | Hayder | |
| 1456-1466 | I. Hacı Giray | İkinci Saltanatı |
| 1466-1467 | Nur Devlet | İlk Saltanatı |
| 1467 | I. Mengli Giray | İlk Saltanatı |
| 1467-1469 | Nur Devlet | İkinci Saltanatı |
| 1469-1475 | I. Mengli Giray | İkinci Saltanatı |
| 1475-1476 | Nur Devlet | Üçüncü Saltanatı |
| 1476-1478 | Hanedanlık Kesintiye Uğradı | |
| 1478-1515 | I. Mengli Giray | Üçüncü Saltanatı |
| 1515-1523 | I. Mehmed Giray | |
| 1523-1524 | I. Gazi Giray | |
| 1524-1532 | I. Saadet Giray | |
| 1532 | I. İslam Giray | |
| 1532-1551 | I. Sahib Giray | |
| 1551-1577 | I. Devlet | |
| 1577-1584 | II. Mehmed Giray | |
| 1584 | II. Saadet Giray | |
| 1584-1588 | II. İslam Giray | |
| 1588-1596 | II. Gazi Giray | İlk Saltanatı |
| 1596 | I . Fetih Giray | |
| 1596-1607 | II. Gazi Giray | İkinci Saltanatı |
| 1607-1608 | ||
| 1608-1610 | I. Selâmet Giray | |
| 1610-1623 | Canıbek Giray | İlk Saltanatı |
| 1623-1628 | III. Mehmet Giray | † |
| 1628-1635 | Canıbek Giray | İkinci Saltanatı |
| 1635-1637 | İnayet Giray | |
| 1637-1641 | I. Bahadır Giray | |
| 1641-1644 | IV. Mehmet Giray | İlk Saltanatı |
| 1644-1654 | III. İslam Giray | |
| 1654-1666 | IV. Mehmet Giray | İkinci Saltanatı |
| 1666-1671 | Adil Giray | |
| 1671-1678 | I. Selim Giray | İlk Saltanatı |
| 1678-1683 | Murat Giray | |
| 1683-1684 | II. Hacı Giray | |
| 1684-1691 | I. Selim Giray | İkinci Saltanatı |
| 1691 | III. Saadet Giray | |
| 1691-1692 | Safa Giray | |
| 1692-1699 | I. Selim Giray | Üçüncü Saltanatı |
| 1699-1702 | II . Devlet Giray | İlk Saltanatı |
| 1702-1704 | I. Selim Giray | Dördüncü Saltanatı |
| 1704-1707 | III. Gazi Giray | |
| 1707-1708 | I. Kaplan Giray | İlk Saltanatı |
| 1709-1713 | II . Devlet Giray | İkinci Saltanatı |
| 1713-1715 | I. Kaplan Giray | İkinci Saltanatı |
| 1716-1717 | III. Devlet Giray | |
| 1717-1724 | IV. Saadet Giray | |
| 1724-1730 | II. Mengli Giray | İlk Saltanatı |
| 1730-1736 | I. Kaplan Giray | Üçüncü Saltanatı |
| 1736-1737 | II. Fetih Giray | |
| 1737-1740 | II. Mengli Giray | İkinci Saltanatı |
| 1740-1743 | II. Selamet Giray | |
| 1743-1748 | II. Selim Giray | |
| 1748-1756 | Arslan Giray | İlk Saltanatı |
| 1756-1758 | Halim Giray | |
| 1758-1764 | Kırım Giray | İlk Saltanatı |
| 1765-1767 | III. Selim Giray | İlk Saltanatı |
| 1767 | Arslan Giray | İkinci Saltanatı |
| 1767-1768 | Maksud Giray | |
| 1768-1769 | Kırım Giray | İkinci Saltanatı |
| 1769-1770 | IV. Devlet Giray | İlk Saltanatı |
| 1770 | II. Kaplan Giray | |
| 1770-1771 | III. Selim Giray | İkinci Saltanatı |
| 1771-1775 | II. Sahib Giray | |
| 1775-1777 | IV. Devlet Giray | İkinci Saltanatı |
| 1777-1782 | Şahin Giray | İlk Saltanatı |
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Giray Hanedani Kirim Tatarcasi Geraylar ya da Al i Cengiz Kirim hanlarinin mensubu bulundugu hanedanin adi 15 18 yuzyil Cengiz Han in soyundan gelen Giray Hanedani nin kurucusu olarak 1449 tarihi temel alinir ve kurucusu I Haci Giray Han kabul edilir Cengiz Han geleneginden gelen Altin Ordu Hanliginin Kazan Hanligi ve Kirim Hanligi olarak bolunmesi uzerine Giraylar tarih sahnesine cikar Giraylar dan secilen hukumdar Han unvanini tasir Hanligin merkezi bu gun Ukrayna sinirlari icerisinde kalan Kirim in Bahcesaray sehridir Bahcesaray da bulunan ve gunumuze kadar korunabilen Hansaray hanlarin yonetim merkezidir Hanedanda Han dan sonra tahta gececek veliaht Kalgay unvanina sahiptir Giray Hanedani Al i CengizUlkeKirimMilliyetTatarKurulus1441KurucuI Haci GirayYikilis1783Son hukumdarSahin GirayUnvan lar Han I Mengli Giray doneminde Osmanli Imparatorlugu na baglanir Sahip Giray Hanligin bas kentini Eski Kirim sehrinden Bahcesaray a tasir Giray hanedana mensup hanlardan sonra hukumdarligi ustlenecek Kalgay in kim olacagi Kirim da Mirza adi verilen Sirin Barin Kipcak Argin gibi diger soylu ailelerin temsilcileri tarafindan secilir Kalgay adaylarina Nureddin adi verilirdi Mirzalar adi verilen bu ailelerin mensubu beyler Kirim daki iktidarin Hanla birlikte diger unsurlaridir Osmanli DonemiOsmanli diplomasi gelenegine gore Giray Hanedani uyeleri Osmanli Hanedani mensuplarinin ardindan Osmanli Imparatorlugu hiyerarsisinde ikinci sirada yer alirdi Eger Roma ve Bizans uc onemli emperyal degerin ikisini temsil ediyorsa ucuncusu Cengiz Han soyudur Eger Osmanli buyuduyse bunda Cengiz soylu Giraylar i mirasinin etkisi buyuktur Prince of Princes The Life of Potemkin London 2000 15 ve 16 yuzyilda Osmanli diplomasisina gore protokolde Giray Han Osmanli Sultani nin ardindan gelmekteydi ve Vezir i Azam dan bir ust seviyedeydi Semiz Mehmet Giray in isyanindan sonra protokoldeki seviyesi Vezir i Azam seviyesine dusuruldu Osmanli Diplomasisi ve GiraylarKirim Han i Istanbul a geldiginde kendisine gorkemli torenler yapilir Osmanli Hakani uc adim one cikarak kendisini karsilar Kirim Hani iki tug iki sancak ve yedi kat mehter sahibidir Kirim ordusu Osmanli ordusuna katildiginda da top ve tufek atislariyla karsilanir Rumeli Beylerbeyi butun maiyetiyle karsilamaya cikar Ordugahin girisinden itibaren butun rikab i humayun agalari at ustundeki Hanin sag ve solunda yaya olarak yururler Osmanli Hakaninin oturdugu a yaklasinca vezirler karsilar ve Otaga gotururler Kirim Hani atindan iner Vezir i azam Hanin koltuguna girerek huzur u humayuna cikarir Osmanli Hakani Hos geldin Han kardes diyerek iltifat eder Butun bunlar sadece Kirim Hani icin uygulanan en yuksek protokoldur Kirim ve Kirimlilar Kultur ve Turizm Bakanligi Kirim ve Kirimlilar maddesi Hanedanin DususuKirim in Ruslar tarafindan ilhak edilmesi uzerine Giray Hanedani mensuplari Turkiye ye goc etti Bazilari Avrupa ya yerlesti Son han Sahin Giray in buyuk oglu ve buyuk kizi ise Bursa ve Istanbul a yerlesti Hanedan Kirim Hanliginin 1783 yilinda sona ermesi ile son han Sahin Giray ile iktidarini tamamladi Giray Hanedani listesiHanlik Suresi Isim Han Olusu1427 ve 1441 1456 I Haci Giray Ilk Saltanati1456 Hayder1456 1466 I Haci Giray Ikinci Saltanati1466 1467 Nur Devlet Ilk Saltanati1467 I Mengli Giray Ilk Saltanati1467 1469 Nur Devlet Ikinci Saltanati1469 1475 I Mengli Giray Ikinci Saltanati1475 1476 Nur Devlet Ucuncu Saltanati1476 1478 Hanedanlik Kesintiye Ugradi1478 1515 I Mengli Giray Ucuncu Saltanati1515 1523 I Mehmed Giray1523 1524 I Gazi Giray1524 1532 I Saadet Giray1532 I Islam Giray1532 1551 I Sahib Giray1551 1577 I Devlet1577 1584 II Mehmed Giray1584 II Saadet Giray1584 1588 II Islam Giray1588 1596 II Gazi Giray Ilk Saltanati1596 I Fetih Giray1596 1607 II Gazi Giray Ikinci Saltanati1607 16081608 1610 I Selamet Giray1610 1623 Canibek Giray Ilk Saltanati1623 1628 III Mehmet Giray 1628 1635 Canibek Giray Ikinci Saltanati1635 1637 Inayet Giray1637 1641 I Bahadir Giray1641 1644 IV Mehmet Giray Ilk Saltanati1644 1654 III Islam Giray1654 1666 IV Mehmet Giray Ikinci Saltanati1666 1671 Adil Giray1671 1678 I Selim Giray Ilk Saltanati1678 1683 Murat Giray1683 1684 II Haci Giray1684 1691 I Selim Giray Ikinci Saltanati1691 III Saadet Giray1691 1692 Safa Giray1692 1699 I Selim Giray Ucuncu Saltanati1699 1702 II Devlet Giray Ilk Saltanati1702 1704 I Selim Giray Dorduncu Saltanati1704 1707 III Gazi Giray1707 1708 I Kaplan Giray Ilk Saltanati1709 1713 II Devlet Giray Ikinci Saltanati1713 1715 I Kaplan Giray Ikinci Saltanati1716 1717 III Devlet Giray1717 1724 IV Saadet Giray1724 1730 II Mengli Giray Ilk Saltanati1730 1736 I Kaplan Giray Ucuncu Saltanati1736 1737 II Fetih Giray1737 1740 II Mengli Giray Ikinci Saltanati1740 1743 II Selamet Giray1743 1748 II Selim Giray1748 1756 Arslan Giray Ilk Saltanati1756 1758 Halim Giray1758 1764 Kirim Giray Ilk Saltanati1765 1767 III Selim Giray Ilk Saltanati1767 Arslan Giray Ikinci Saltanati1767 1768 Maksud Giray1768 1769 Kirim Giray Ikinci Saltanati1769 1770 IV Devlet Giray Ilk Saltanati1770 II Kaplan Giray1770 1771 III Selim Giray Ikinci Saltanati1771 1775 II Sahib Giray1775 1777 IV Devlet Giray Ikinci Saltanati1777 1782 Sahin Giray Ilk SaltanatiAyrica bakinizKeraitler Karaylar