Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Nisan 2023) () |
Boy kısalığı; bir insanın boyunun ortalamanın, yani 2 SD (standart deviasyon) değerinden daha düşük veya boy persantil eğrilerinde boyun 3. persantilin altında olması durumudur. Boyları ortalamanın 3 SD veya 1. persantil altında olan çocukların ise boy kısalıklarının patolojik olma olasılığı daha yüksektir. Boyu normal persantiller içinde olduğu halde düşük olması veya boyun hedef boya göre geri olması da patolojiktir. Boy kısalığı önemlidir çünkü bu durum, altta yatan başka bir hastalığın ilk bulgusu olabilir.
Boy kısalığının tanımında dikkat edilecek noktalar
Takvim yaşının doğru hesaplanması, ölçümlerin doğru alınması, ölçümlerin persantil eğrisine işaretlenmesi ve değerlendirilmesi, büyüme hızının yaşa ve ergenlik durumuna göre değerlendirilmesi ve anne-baba boyunun ölçülerek çocuğun boyunun hedef boya uygunluğunun saptanması ve boy kısalığı varsa vücut oranlarının değerlendirilmesi.
Boy kısalığı nedenleri
En sık nedenler konstitüsyonel (yapısal) boy kısalığı ve ailevi boy kısalığıdır. Bu çocukların büyüme hızları normaldir ve hedef boylarına uygun bir boya erişirler. Patolojik nedenlerde ise büyüme hızı düşüktür.
Orantısız boy kısalıklarında en sık neden iskelet displazileridir. İskelet hastalıkları içinde hipokondroplazi sıktır ve oran bozukluğu çok fazla olmadığı için kolay atlanabilir. Anne ve/veya babası kısa olanlarda mutlaka düşünmek gerekir.
SGA bebeklerde (doğum haftasına göre küçük bebekler) mutlaka Turner sendromu düşünülmelidir.Özellikle Turner sendromunda tek bulgu boy kısalığı olabilir ve boyu 3. persantil altında olan kızlar arasında oranı 60'ta birdir.
Postnatal (doğum sonrası) nedenler içinde malnutrisyon ve kronik hastalıklar önemli yer tutar. Çölyak ve Crohn hastalıklarında da ilk ve tek bozukluk büyümede duraklama olabilir.
Endokrin nedenler içinde büyüme hormonu (BH) eksikliği önemli bir boy kısalığı nedenidir. Konjenital hipotiroidide beyin gelişmesi de etkilendiğinden, boy kısalığı yanı sıra zeka geriliği de olur. Tartı artışı ve büyümede duraklamada Cushing mutlaka akla gelmelidir. Büyümede duraklamanın diğer endokrin nedenleri arasında sonradan edinilmiş bir büyüme hormonu eksikliği(en sık neden kraniofaringioma) veya sonradan edinilmiş hipotiroididir.
Boy kısalığında tanısal yaklaşım
Hastanın öyküsü: Doğum tartısı ve boyu, gestasyon yaşı ve gebelik öyküsü, eğer varsa eski boy ölçümleri, beslenme anamnezi, kronik ilaç kullanımı, psikososyal çevre, kronik hastalık öyküsü, ailenin puberte başlama yaşı, boy kısalığı öyküsü ve sosyo ekonomik durum araştırılır.
Fizik inceleme: İlk çıkış noktası çocuğun ölçülerinin, o toplumun standart büyüme eğrilerine göre değerlendirilmesidir. Boy, tartı, vücut oranları ve ilk 5 yaşta baş çevresi mutlaka kaydedilir. Tartının boya göre daha düşük olması bir kronik hastalığı ve malnutrisyonu akla getirir. Endokrin nedenlerde tartı boya göre artmış olabilir. Dismorfik bulgular değerlendirilir. Sonradan edinilmiş büyüme duraklamasında kraniofaringeoma tümör tanısı için mutlaka görme ve göz dibi muayenesi yapılmalıdır, şüphe durumunda beyin MR incelemesi de yapılır.
Laboratuvar: Kemik olgunlaşmasının değerlendirilmesi çok önemlidir, bunu için kemik yaşı değerlendirilir. Sol el ve el bileği grafisi çekilerek değerlendirilir ve kemik yaşı olarak ifade edilir. Bir çocuğun kemik yaşı, büyümesinin ne kadar tamamlandığını ve bundan sonra ne kadar büyüyeceğini gösterir. Boy kısalığında istenecek ilk tetkikler kronik hastalık araştırmasına yönelik olarak tam kan sayımı, tam idrar tahlili, eritrosit sedimentasyon hızı, sodyum, potasyum, üre, kalsiyum, fosfor, alkalen fosfataz, albumin, karaciğer fonksiyon testleri, kan pH, dışkı tetkiki, tüberkülin testi (ve gerekirse akciğer grafisi) ve tiroid hormonları sayılabilir. Bazı merkezlerde bu rutin taramalara çölyak hastalığı açısından antigliadin veya antiendomisium antikorları da eklenir. Vücut oran bozukluğu durumunda iskelet grafileri çekilir. Boyu kısa her kız çocuğunda başka neden yoksa Turner sendromunu dışlamak için kromozom incelemesi istenir. Sonradan bir duraklama varsa, kraniyofaringeoma gibi bir beyin tümörünü düşünüp görüntüleme yöntemlerine başvurulur.
Büyüme hormonu eksikliği düşünülüyorsa bazal BH düzeyi bakmanın bir yararı yoktur. IGF-I özellikle BH eksikliğinde tarama testi olarak kullanılabilir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Türk çocuklarında vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi ve vücut kitle indeksi referans değerleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2008; 51: 1-14. Neyzi O, Günöz H, Furman A, Bundak R, Gökçay G Darendeliler F, Baş F Türk Çocukları Büyüme Eğrileri 8 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Boy kisaligi haber gazete kitap akademik JSTOR Nisan 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Boy kisaligi bir insanin boyunun ortalamanin yani 2 SD standart deviasyon degerinden daha dusuk veya boy persantil egrilerinde boyun 3 persantilin altinda olmasi durumudur Boylari ortalamanin 3 SD veya 1 persantil altinda olan cocuklarin ise boy kisaliklarinin patolojik olma olasiligi daha yuksektir Boyu normal persantiller icinde oldugu halde dusuk olmasi veya boyun hedef boya gore geri olmasi da patolojiktir Boy kisaligi onemlidir cunku bu durum altta yatan baska bir hastaligin ilk bulgusu olabilir Boy kisaliginin taniminda dikkat edilecek noktalarTakvim yasinin dogru hesaplanmasi olcumlerin dogru alinmasi olcumlerin persantil egrisine isaretlenmesi ve degerlendirilmesi buyume hizinin yasa ve ergenlik durumuna gore degerlendirilmesi ve anne baba boyunun olculerek cocugun boyunun hedef boya uygunlugunun saptanmasi ve boy kisaligi varsa vucut oranlarinin degerlendirilmesi Boy kisaligi nedenleriEn sik nedenler konstitusyonel yapisal boy kisaligi ve ailevi boy kisaligidir Bu cocuklarin buyume hizlari normaldir ve hedef boylarina uygun bir boya erisirler Patolojik nedenlerde ise buyume hizi dusuktur Orantisiz boy kisaliklarinda en sik neden iskelet displazileridir Iskelet hastaliklari icinde hipokondroplazi siktir ve oran bozuklugu cok fazla olmadigi icin kolay atlanabilir Anne ve veya babasi kisa olanlarda mutlaka dusunmek gerekir SGA bebeklerde dogum haftasina gore kucuk bebekler mutlaka Turner sendromu dusunulmelidir Ozellikle Turner sendromunda tek bulgu boy kisaligi olabilir ve boyu 3 persantil altinda olan kizlar arasinda orani 60 ta birdir Postnatal dogum sonrasi nedenler icinde malnutrisyon ve kronik hastaliklar onemli yer tutar Colyak ve Crohn hastaliklarinda da ilk ve tek bozukluk buyumede duraklama olabilir Endokrin nedenler icinde buyume hormonu BH eksikligi onemli bir boy kisaligi nedenidir Konjenital hipotiroidide beyin gelismesi de etkilendiginden boy kisaligi yani sira zeka geriligi de olur Tarti artisi ve buyumede duraklamada Cushing mutlaka akla gelmelidir Buyumede duraklamanin diger endokrin nedenleri arasinda sonradan edinilmis bir buyume hormonu eksikligi en sik neden kraniofaringioma veya sonradan edinilmis hipotiroididir Boy kisaliginda tanisal yaklasimHastanin oykusu Dogum tartisi ve boyu gestasyon yasi ve gebelik oykusu eger varsa eski boy olcumleri beslenme anamnezi kronik ilac kullanimi psikososyal cevre kronik hastalik oykusu ailenin puberte baslama yasi boy kisaligi oykusu ve sosyo ekonomik durum arastirilir Fizik inceleme Ilk cikis noktasi cocugun olculerinin o toplumun standart buyume egrilerine gore degerlendirilmesidir Boy tarti vucut oranlari ve ilk 5 yasta bas cevresi mutlaka kaydedilir Tartinin boya gore daha dusuk olmasi bir kronik hastaligi ve malnutrisyonu akla getirir Endokrin nedenlerde tarti boya gore artmis olabilir Dismorfik bulgular degerlendirilir Sonradan edinilmis buyume duraklamasinda kraniofaringeoma tumor tanisi icin mutlaka gorme ve goz dibi muayenesi yapilmalidir suphe durumunda beyin MR incelemesi de yapilir Laboratuvar Kemik olgunlasmasinin degerlendirilmesi cok onemlidir bunu icin kemik yasi degerlendirilir Sol el ve el bilegi grafisi cekilerek degerlendirilir ve kemik yasi olarak ifade edilir Bir cocugun kemik yasi buyumesinin ne kadar tamamlandigini ve bundan sonra ne kadar buyuyecegini gosterir Boy kisaliginda istenecek ilk tetkikler kronik hastalik arastirmasina yonelik olarak tam kan sayimi tam idrar tahlili eritrosit sedimentasyon hizi sodyum potasyum ure kalsiyum fosfor alkalen fosfataz albumin karaciger fonksiyon testleri kan pH diski tetkiki tuberkulin testi ve gerekirse akciger grafisi ve tiroid hormonlari sayilabilir Bazi merkezlerde bu rutin taramalara colyak hastaligi acisindan antigliadin veya antiendomisium antikorlari da eklenir Vucut oran bozuklugu durumunda iskelet grafileri cekilir Boyu kisa her kiz cocugunda baska neden yoksa Turner sendromunu dislamak icin kromozom incelemesi istenir Sonradan bir duraklama varsa kraniyofaringeoma gibi bir beyin tumorunu dusunup goruntuleme yontemlerine basvurulur Buyume hormonu eksikligi dusunuluyorsa bazal BH duzeyi bakmanin bir yarari yoktur IGF I ozellikle BH eksikliginde tarama testi olarak kullanilabilir Ayrica bakinizCucelikKaynakca Turk cocuklarinda vucut agirligi boy uzunlugu bas cevresi ve vucut kitle indeksi referans degerleri Cocuk Sagligi ve Hastaliklari Dergisi 2008 51 1 14 Neyzi O Gunoz H Furman A Bundak R Gokcay G Darendeliler F Bas F Turk Cocuklari Buyume Egrileri 8 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde