Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2020) () |
Bozoklar, Türk mitolojisinde "göksel boylar"ı (semavi kavimleri) ifade etmek için kullanılan bir kavramdır. Bunlar, Oğuz Han’ın ikinci (gökten inen) eşinden olan üç oğlu ve onlardan türeyen boylardır. Altın Yay’ın sahibidirler. 24 Oğuz boyundan 12'sini oluştururlar.
Bozok Boyları
Ok sözcüğü birçok kaynakta boy anlamında kullanılmıştır. Boylara ok anlamını içeren adlar verilir. Onok, Bozok, Üçok. Yine bu sözcükle bağlantılı Oğuz ve Oğur kelimeleri de benzer biçimde kullanılır. On Oğur, Beş Oğur, Şar Oğur, Dokuz Oğuz gibi… Oğur ve Öğür (Bölük) kelimeleri de yakından ilişkilidir. Okruk sözcüğü hem Türkçede hem de bazı Sibirya özerk devletlerinde Devlet (günümüzde Cumhuriyet) demektir. Hungar (Macar) sözcüğünün Onoğur’dan geldiği düşünülmektedir.
Anadolu'ya gelen Oğuzlardan Bozoklu topluluklarının bugünkü Yozgat bölgesini yurt tutmalarından ötürü, bu bölge Cumhuriyet'e değin Bozok adıyla anılmıştır. Anadolu beyliklerinden Osmanlılar Bozok boylarının kurduğu devletlerdir. Bozoklara "Dış Oğuz" da denir, sağ tarafta yer alırlar.
Kün Alp / Gün Han
Sembolü Şahin'dir. Oğulları:
- a) Kayı: Sağlıklı, katı anlamındadır. Üç kıta ve yedi denizde altı yüz yıldan fazla iktidarda olan Osmanlı sülalesinin bu boydan olduğu iddia edilir. Fakat Prof. Dr. Halil İnalcık "Osmanlının Kayı boyundan geldiği iddiası hurafeden ibarettir. Oğuzname'ye göre Kut verilen Kayı boyundan ötürü II. Murad zamanında Timur'a üstünlük kurmak için bu iddialar ortaya atılmıştır." der.
- b) Bayat / Bayad: Zengin, saygın anlamındadır. Maraş ve çevresine hâkim olan Zülkadiroğulları, İran'da yaşayan Kaçarların bir kolu (Şamabayatılar), Horasan'da Kara Bayatlar, Maku ve Doğubeyazıt hanları, Erbil ve Kerkük Türkmenlerinin çoğu bu boydandır.
- c) Alkabölük / Alkaevli: Nereye gitse başarır anlamındadır. Türkiye ve Âzerbaycan'daki Alaca, Alacalılar adı taşıyan yerler bu boyun hatırasıdır.
- d) Karabölük / Karaevli: Siyah odalı, siyah çadırlı anlamındadır. Karalar ve karalı gibi coğrafî yer adları bunlardan kalmadır. Osmanlı zamanında şehzadeleri eğiten Lala'lar bu boydan seçiliyordu. Türkiye ve Kırım civarlarında yaşamışlardır.
Ay Alp / Ay Han
Sembolü Kartal'dır. Oğulları:
- a) Yazgur / Yazır: Çok ülkesi olan demektir. Ak Yabgu dönemindeki Yenikent yabguları, Batı Türkistan'daki Cend Emirleri, Karadaş denilen Horasan yazırları, Toroslardaki Gündüzoğulları Hanedanı bu boydandır.
- b) Düger / Tohar: Birikenler, döğüşenler anlamındadır. Yenikentli Vezir, Aydur, Harput-Diyarbakır-Mardin hâkimleri, Artuklular, Sincar-Siverek, Suruç arasındaki eski Caber Beyleri, Memluklar devrinde Halep, Hama elleri, Hazar Denizi doğusundaki Saka Boyu Toharlar; Malatya Toharıs, Dağıstan'daki Digor ve Kars ve Arpaçay sağındaki Digor kazası bu boydan hatıradır.
- c) Totırka / Dodurga: Ülke almak ve hanlık yapmak anlamındadır. Sivas doğusundaki Tüdergeler bu boydandır.
- d) Yaparlı: Mis kokulu anlamındadır. Misk ticareti yapan Yaparlı oymağı bu boydandır. Yaparlı oymağının Akkoyunlu ve Giraylı camilerinin mihrap duvarına bu güzel ıtriyattan kattıklarından hâlâ kokmaktadır. Diyarbakır ve Kırım'da hatıraları vardır.
Uldız Alp / Yıldız Han
Sembolü Tavşancıl'dır. Oğulları:
- a) Avşar / Afşar: Çevik ve vahşî hayvan avına hevesli, avcı anlamındadır. Huzistan beyleri, Karamandaki Karamanoğulları, Nadir Şah ve hanedanı, Urumiye ve Horasan Avşarları bu boydandır.
- b) Kızık / Kırık: Çok ciddi ve kuvvetli anlamındadır. Gaziantep, Halep ve Ankara çevresindeki Kızıklar, Doğu Gürcistan'da ve Şirvanın batısındaki ovalığa Kazak adını verenler bu boydandır. Kırıklı aşiretleri bu boyun nişanesidir.
- c) Bekteli / Beğdili: Ulu, aziz anlamındadır. Harzemşahlar, Halep çevresindeki Beydililer bu boydandır.
- d) Kargın / Karkın: Taşkın ve doyurucu anlamındadır. Akkoyunlu ve Halep-Hatay bölgesindeki Kargunlar, Azerbaycan'daki Karhun köyleri bu boyun adındandır.
Etimoloji
Boz “gri renk” ve Ok sözcüklerinin bileşimidir. Moğolcada "Bosoh" fiili yükselmek, güneşin doğması anlamlarına gelir. (Ok) kökü Türkçede silah, sivrilik, öğrenmek, öğreticilik, okul anlamları içerir.
Kaynakça
- Dipnotlar
- ^ İnalcık, Halil. "Kayı soyu teorisi siyasi bir iddia". 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2017.
- Kitaplar
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- E. G. Ambros, P. A. Andrews, Ç. Balım, L. Bazin, J. Cler, P. B. Golden, A. Gökalp, B. Flemming, G. Hazai, A. T. Karamustafa, S. Kleinmichel, P. Zieme, E. J. Zürcher; Artikel Turks, Encyclopaedia of Islam, Digital Edition, The Tribal History Of The Central Asian Turks
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Bozoklar haber gazete kitap akademik JSTOR Haziran 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bozoklar Turk mitolojisinde goksel boylar i semavi kavimleri ifade etmek icin kullanilan bir kavramdir Bunlar Oguz Han in ikinci gokten inen esinden olan uc oglu ve onlardan tureyen boylardir Altin Yay in sahibidirler 24 Oguz boyundan 12 sini olustururlar Bozok BoylariOk sozcugu bircok kaynakta boy anlaminda kullanilmistir Boylara ok anlamini iceren adlar verilir Onok Bozok Ucok Yine bu sozcukle baglantili Oguz ve Ogur kelimeleri de benzer bicimde kullanilir On Ogur Bes Ogur Sar Ogur Dokuz Oguz gibi Ogur ve Ogur Boluk kelimeleri de yakindan iliskilidir Okruk sozcugu hem Turkcede hem de bazi Sibirya ozerk devletlerinde Devlet gunumuzde Cumhuriyet demektir Hungar Macar sozcugunun Onogur dan geldigi dusunulmektedir Anadolu ya gelen Oguzlardan Bozoklu topluluklarinin bugunku Yozgat bolgesini yurt tutmalarindan oturu bu bolge Cumhuriyet e degin Bozok adiyla anilmistir Anadolu beyliklerinden Osmanlilar Bozok boylarinin kurdugu devletlerdir Bozoklara Dis Oguz da denir sag tarafta yer alirlar Kun Alp Gun Han Sembolu Sahin dir Ogullari a Kayi Saglikli kati anlamindadir Uc kita ve yedi denizde alti yuz yildan fazla iktidarda olan Osmanli sulalesinin bu boydan oldugu iddia edilir Fakat Prof Dr Halil Inalcik Osmanlinin Kayi boyundan geldigi iddiasi hurafeden ibarettir Oguzname ye gore Kut verilen Kayi boyundan oturu II Murad zamaninda Timur a ustunluk kurmak icin bu iddialar ortaya atilmistir der b Bayat Bayad Zengin saygin anlamindadir Maras ve cevresine hakim olan Zulkadirogullari Iran da yasayan Kacarlarin bir kolu Samabayatilar Horasan da Kara Bayatlar Maku ve Dogubeyazit hanlari Erbil ve Kerkuk Turkmenlerinin cogu bu boydandir c Alkaboluk Alkaevli Nereye gitse basarir anlamindadir Turkiye ve Azerbaycan daki Alaca Alacalilar adi tasiyan yerler bu boyun hatirasidir d Karaboluk Karaevli Siyah odali siyah cadirli anlamindadir Karalar ve karali gibi cografi yer adlari bunlardan kalmadir Osmanli zamaninda sehzadeleri egiten Lala lar bu boydan seciliyordu Turkiye ve Kirim civarlarinda yasamislardir Ay Alp Ay Han Sembolu Kartal dir Ogullari a Yazgur Yazir Cok ulkesi olan demektir Ak Yabgu donemindeki Yenikent yabgulari Bati Turkistan daki Cend Emirleri Karadas denilen Horasan yazirlari Toroslardaki Gunduzogullari Hanedani bu boydandir b Duger Tohar Birikenler dogusenler anlamindadir Yenikentli Vezir Aydur Harput Diyarbakir Mardin hakimleri Artuklular Sincar Siverek Suruc arasindaki eski Caber Beyleri Memluklar devrinde Halep Hama elleri Hazar Denizi dogusundaki Saka Boyu Toharlar Malatya Toharis Dagistan daki Digor ve Kars ve Arpacay sagindaki Digor kazasi bu boydan hatiradir c Totirka Dodurga Ulke almak ve hanlik yapmak anlamindadir Sivas dogusundaki Tudergeler bu boydandir d Yaparli Mis kokulu anlamindadir Misk ticareti yapan Yaparli oymagi bu boydandir Yaparli oymaginin Akkoyunlu ve Girayli camilerinin mihrap duvarina bu guzel itriyattan kattiklarindan hala kokmaktadir Diyarbakir ve Kirim da hatiralari vardir Uldiz Alp Yildiz Han Sembolu Tavsancil dir Ogullari a Avsar Afsar Cevik ve vahsi hayvan avina hevesli avci anlamindadir Huzistan beyleri Karamandaki Karamanogullari Nadir Sah ve hanedani Urumiye ve Horasan Avsarlari bu boydandir b Kizik Kirik Cok ciddi ve kuvvetli anlamindadir Gaziantep Halep ve Ankara cevresindeki Kiziklar Dogu Gurcistan da ve Sirvanin batisindaki ovaliga Kazak adini verenler bu boydandir Kirikli asiretleri bu boyun nisanesidir c Bekteli Begdili Ulu aziz anlamindadir Harzemsahlar Halep cevresindeki Beydililer bu boydandir d Kargin Karkin Taskin ve doyurucu anlamindadir Akkoyunlu ve Halep Hatay bolgesindeki Kargunlar Azerbaycan daki Karhun koyleri bu boyun adindandir EtimolojiBoz gri renk ve Ok sozcuklerinin bilesimidir Mogolcada Bosoh fiili yukselmek gunesin dogmasi anlamlarina gelir Ok koku Turkcede silah sivrilik ogrenmek ogreticilik okul anlamlari icerir KaynakcaDipnotlar Inalcik Halil Kayi soyu teorisi siyasi bir iddia 9 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2017 KitaplarTurk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi E G Ambros P A Andrews C Balim L Bazin J Cler P B Golden A Gokalp B Flemming G Hazai A T Karamustafa S Kleinmichel P Zieme E J Zurcher Artikel Turks Encyclopaedia of Islam Digital Edition The Tribal History Of The Central Asian TurksAyrica bakinizTurk Boylarinin Tamgalari Oguz Kagan Destani Oguzlar Ucoklar