Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Boğdan Seferi, Osmanlı İmparatorluğu'nun bağlı devletlerden Boğdan Prensliği üzerine 1574 yılında icra ettiği askerî harekât.
| Boğdan Seferi (1574) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Osmanlı idaresinde Boğdan | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı Devleti  Kırım Hanlığı Eflak Prensliği Erdel Prensliği |  Boğdan Prensliği Zaporojya Kazakları Bazı Leh hetmanları | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Cağaloğlu Sinan Paşa I. Devlet Giray | | ||||||
| Güçler | |||||||
| 70.000 asker 25 top | 30.000 asker 45 top | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 2-3.000 asker | 8-10.000 asker yüksek sayıda esir 45 top | ||||||
Osmanlıların desteğiyle 1572 Şubat'ında Boğdan tahtına çıkan 'ın isyan etmesi üzerine, Osmanlı İmparatorluğu'nun gönderdiği kuvvetler Kartal Ovası Muharebesi'nde Boğdan ordusunu tam bir yenilgiye uğrattıktan sonra, Eflak kökenli Basarab Hanedanından yeni Boğdan Voyvodası olarak tahta çıkarıldı.
Harekat öncesi
Osmanlıların desteğiyle 1572 Şubat'ında Boğdan tahtına çıkan (Kötü Ioan), ilk olarak tahtı kaptıran Bogdan Lăpuşneanu'nun direnişiyle karşılaştı. Devrik Voyvoda Lehistan Krallığı'na bağlı iki hetman'dan 2.000 askerlik destek alıp Ioan'ın üzerine yürüdüyse de, bu küçük birlik Boğdan ordusunu görür görmez dağıldı. Ardından ise, Vidin, Niğbolu, Vulçıtrın, Bender ve Silistre'den gelen takviye Türk birlikleriyle güçlenen III. Ion Boğdan topraklarındaki Leh birliklerini püskürtmeyi başardı.
Bu hadiseler olurken Osmanlı İmparatorluğu ve Lehistan Krallığı (1500 yılından beri) barış halindeydi. Osmanlı Padişahı II. Selim Leh Kralı 'a gönderdiği mektupla Lehistan'ı sınır ihlalleri konusunda uyardı ve Leh topraklarına kaçan sâbık Boğdan Voyvodası Lăpuşneanu'nun iadesini talep etti. Buna mukabil, Leh tarafı İstanbul'a elçi göndererek Lăpuşneanu'nun tahta iadesi ricasında bulundu. Osmanlı sarayı ise bu talebe, Lăpuşneanu'nun İstanbul'a gelerek özür dilemesi halinde durumunun yeniden değerlendirebileceğini bildirdiyse de, 7 Temmuz 1572'de Leh Kralı 'un ölmesiyle Leh tarafının girişimi âkim kaldı ve Lăpuşneanu da Avusturya'ya kaçtı ve Erdel üzerine başarısız bir akın icra etti. II. Selim bu defa Kutsal Roma-Cermen İmparatoru II. Maximilian'na mektup yazarak adıgeçenin iadesini talep ettiyse de, bir süre sonra Lăpuşneanu'dan hiç haber alınamadı.
Boğdan Voyvodası ise bu süreçte tahtını tehlikede gördüğünden 1573 yılında Lehistan Krallığı'ndan destek arayışına girdiyse de, Osmanlıların desteğiyle Leh tahtına çıkmış olan 'dan yardım alamadı. Osmanlı Sarayı ise gerek Ioan'ın kuşkulu davranışları gerek adıgeçenin Boğdan'ın zengin boyar ve ayanlarını öldürüp mal varlıklarına el koyması üzerine 1574 yılında Ioan'ı azlederek Eflak Voyvodasının kardeşi 'yu Boğdan Voyvodası olarak tayin etti.
Ioan ise başkent Yaş'ta bir ordu toplamaya başladığı gibi, 21 Mart 1574'te Kazak Hetmanı Swiercewski önderliğinde 1.200 atlı askerden oluşan takviyeyle ordusunu güçlendirdi ve Osmanlılara açıkça isyan etmiş oldu.
Harekât
Ioan'ın Tuna yakınlarına kadar gelerek nehir boylarındaki köy ve kasabaları tehdit etmesi üzerine, Osmanlı İmparatorluğu Tuna boylarındaki Beyler ile Eflak ile Erdel Prensleri ve Kırım Hanı'na bağlı birlikleri seferber etti. Harekât ise Ioan komutasındaki Boğdan ordusunun kuzeyden ve güneyden kıskaca alınması ve Boğdan'dan kaçış yollarının tıkanması şeklinde planlandı. Buna göre, Erdel Voyvodası askerleri ve toplarıyla Hotin'e gelecek, Bender Sancakbeyi de Erdel askerleriyle Hotin'de buluşarak Lehistan yolunu kapatacaktı. Bu birliklerin komutası ise Kırım Hanı I. Devlet Giray'a verildi. Bu şekilde Hotin'de yaklaşık 38.000 askerlik bir ordu toplandı. Keza, Ioan'ın bir kaleye sığınması ihtimaline karşı bu ordunun istifadesi için Osmanlı donanmasına bağlı kadırgalarla kuşatma aletleri de sevkedildi.
Güneyde ise, Silistre eyaleti ile Köstendil, Niğbolu, Alacahisar ve Vulçıtrın sancaklarının askerleri (yaklaşık 35.000) toplandı. Eflak Voyvodasına ise Eflak-Boğdan sınırındaki Çokaniş'te (Ciorâşti) beklemesi emredildi.İstanbul'dan ise 1.500 tüfekçi ile 25 darbzen topu gönderildi. Bu orduya Cağaloğlu Sinan Paşa komuta ediyordu.
Buna mukabil, Ioan'da önalıcı taarruzda bulundu ve Leh hetmanlarından Osztroczki emrindeki bir birliği Osmanlılarca küçük bir garnizon bırakılmış Bender kalesine hücum ettirdi. Bu birlikler, Kırım ordusunun henüz bölgeye gelmemiş olmasından bilistifade Akkerman'ı da yağmaladı (Akkerman 1484'te II. Bayezid, Bender ise 1538'de Kanuni Sultan Süleyman tarafından Osmanlı topraklarına katılmış eski Boğdan topraklarıydı). 10 Haziran 1574'te Kartal Ovası'nda meydana gelen muharebede kuzeyden Kırım atlılarının taarruzuyla Boğdan ordusu bozguna uğradı. Beraberindeki 200-300 askerle Fokşani'ye sığınan muharebeden sonra takibini sürdüren Osmanlı ordusunca ormanda kuşatıldı ve teslim alındıktan sonra idam edildi.
Harekât sonrası
Kırım Hanlığı ordusu Boğdan'ın dört bir yanına dağılarak ülkeyi yağmaladı. Yeni Voyvoda IV. Petru, Cağaloğlu Sinan Paşa ve Kırım Hanı I. Devlet Giray'la görüşerek, ülkesinin uğradığı yıkımdan dolayı yıllık haracın toplanmasında güçlük çekileceğini ifadeyle, Boğdanlı esirlerin serbest bırakılmasını rica etti. Boğdan ordusundan esir alınanlar hariç reaya mensup olanlar serbest bırakıldı.
IV. Petru ise yine Osmanlıların yardımıyla 24 Haziran 1574 yılında Boğdan’ın başkenti Yaş'ta tahta oturdu. Bununla birlikte, yeni Voyvoda da Eflâk hanedanından (Basarab Hanedanı) geldiği cihetle, Boğdanlı boyarların desteğini toplamakta zorlandı. Lehistan Krallığı da İstanbul'a elçi göndererek Boğdan'daki hanedan değişikliğini protesto etti. Cevaben, Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa Kartal Ovası Muharebesi'nde Lehistan'ın 'a 2.000 askerle destek verdiğini hatırlattı. Padişah I. Selim de Lehistan'a sığınan Boğdanlı boyarla ile 'ın ailesinin Boğdan hazinesini de kaçırdığını vurgulayarak, kaçırılan paraların ve sığınanların iadesini talep etti.Lehistan Krallığı ise 7 Eylül 1574'te Osmanlı elçisine, bazı Leh hetmanlarının ve Kazaklar'ın 'a destek vermiş olmakla birlikte, Lehistan'ın devlet olarak destek vermediğini izah etti ve Ioan'ın yakınlarının Boğdan'a gönderildiği hususunda teminat verdi.
Kaynakça
- ^ "Letopisețul Tarii Moldovei" (Romence), Grigorie Ureche, s. 219-220
- ^ "Documente Turceşti", Mustafa Ali Mehmet, belge 102, s. 98
- ^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MD, sayı.24, sayfa.209, hüküm.551
- ^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MD, sayı.24, sayfa.210, hüküm.553
- ^ "Osmanlı Devleti ve Eflak-Boğdan İlişkileri (1574-1634)", Yusuf Heper, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Ocak, 2020), s.111
- ^ "Letopisețul Tarii Moldovei" (Romence), Grigorie Ureche, s. 232-234
- ^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MD, sayı.26, sayfa.108, hüküm.278
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bogdan Seferi Osmanli Imparatorlugu nun bagli devletlerden Bogdan Prensligi uzerine 1574 yilinda icra ettigi askeri harekat Bogdan Seferi 1574 Osmanli idaresinde BogdanTarihMayis Temmuz 1574BolgeMoldova RomanyaSonucKesin Osmanli zaferiTaraflarOsmanli Devleti Kirim Hanligi Eflak Prensligi Erdel PrensligiBogdan Prensligi Zaporojya Kazaklari Bazi Leh hetmanlariKomutanlar ve liderlerCagaloglu Sinan Pasa I Devlet GirayGucler70 000 asker 25 top30 000 asker 45 topKayiplar2 3 000 asker8 10 000 asker yuksek sayida esir 45 top Osmanlilarin destegiyle 1572 Subat inda Bogdan tahtina cikan in isyan etmesi uzerine Osmanli Imparatorlugu nun gonderdigi kuvvetler Kartal Ovasi Muharebesi nde Bogdan ordusunu tam bir yenilgiye ugrattiktan sonra Eflak kokenli Basarab Hanedanindan yeni Bogdan Voyvodasi olarak tahta cikarildi Harekat oncesiOsmanlilarin destegiyle 1572 Subat inda Bogdan tahtina cikan Kotu Ioan ilk olarak tahti kaptiran Bogdan Lăpusneanu nun direnisiyle karsilasti Devrik Voyvoda Lehistan Kralligi na bagli iki hetman dan 2 000 askerlik destek alip Ioan in uzerine yuruduyse de bu kucuk birlik Bogdan ordusunu gorur gormez dagildi Ardindan ise Vidin Nigbolu Vulcitrin Bender ve Silistre den gelen takviye Turk birlikleriyle guclenen III Ion Bogdan topraklarindaki Leh birliklerini puskurtmeyi basardi Bu hadiseler olurken Osmanli Imparatorlugu ve Lehistan Kralligi 1500 yilindan beri baris halindeydi Osmanli Padisahi II Selim Leh Krali a gonderdigi mektupla Lehistan i sinir ihlalleri konusunda uyardi ve Leh topraklarina kacan sabik Bogdan Voyvodasi Lăpusneanu nun iadesini talep etti Buna mukabil Leh tarafi Istanbul a elci gondererek Lăpusneanu nun tahta iadesi ricasinda bulundu Osmanli sarayi ise bu talebe Lăpusneanu nun Istanbul a gelerek ozur dilemesi halinde durumunun yeniden degerlendirebilecegini bildirdiyse de 7 Temmuz 1572 de Leh Krali un olmesiyle Leh tarafinin girisimi akim kaldi ve Lăpusneanu da Avusturya ya kacti ve Erdel uzerine basarisiz bir akin icra etti II Selim bu defa Kutsal Roma Cermen Imparatoru II Maximilian na mektup yazarak adigecenin iadesini talep ettiyse de bir sure sonra Lăpusneanu dan hic haber alinamadi Bogdan Voyvodasi ise bu surecte tahtini tehlikede gordugunden 1573 yilinda Lehistan Kralligi ndan destek arayisina girdiyse de Osmanlilarin destegiyle Leh tahtina cikmis olan dan yardim alamadi Osmanli Sarayi ise gerek Ioan in kuskulu davranislari gerek adigecenin Bogdan in zengin boyar ve ayanlarini oldurup mal varliklarina el koymasi uzerine 1574 yilinda Ioan i azlederek Eflak Voyvodasinin kardesi yu Bogdan Voyvodasi olarak tayin etti Ioan ise baskent Yas ta bir ordu toplamaya basladigi gibi 21 Mart 1574 te Kazak Hetmani Swiercewski onderliginde 1 200 atli askerden olusan takviyeyle ordusunu guclendirdi ve Osmanlilara acikca isyan etmis oldu HarekatAsi Bogdan Voyvodasi III Ioan Ioan in Tuna yakinlarina kadar gelerek nehir boylarindaki koy ve kasabalari tehdit etmesi uzerine Osmanli Imparatorlugu Tuna boylarindaki Beyler ile Eflak ile Erdel Prensleri ve Kirim Hani na bagli birlikleri seferber etti Harekat ise Ioan komutasindaki Bogdan ordusunun kuzeyden ve guneyden kiskaca alinmasi ve Bogdan dan kacis yollarinin tikanmasi seklinde planlandi Buna gore Erdel Voyvodasi askerleri ve toplariyla Hotin e gelecek Bender Sancakbeyi de Erdel askerleriyle Hotin de bulusarak Lehistan yolunu kapatacakti Bu birliklerin komutasi ise Kirim Hani I Devlet Giray a verildi Bu sekilde Hotin de yaklasik 38 000 askerlik bir ordu toplandi Keza Ioan in bir kaleye siginmasi ihtimaline karsi bu ordunun istifadesi icin Osmanli donanmasina bagli kadirgalarla kusatma aletleri de sevkedildi Guneyde ise Silistre eyaleti ile Kostendil Nigbolu Alacahisar ve Vulcitrin sancaklarinin askerleri yaklasik 35 000 toplandi Eflak Voyvodasina ise Eflak Bogdan sinirindaki Cokanis te Ciorasti beklemesi emredildi Istanbul dan ise 1 500 tufekci ile 25 darbzen topu gonderildi Bu orduya Cagaloglu Sinan Pasa komuta ediyordu Buna mukabil Ioan da onalici taarruzda bulundu ve Leh hetmanlarindan Osztroczki emrindeki bir birligi Osmanlilarca kucuk bir garnizon birakilmis Bender kalesine hucum ettirdi Bu birlikler Kirim ordusunun henuz bolgeye gelmemis olmasindan bilistifade Akkerman i da yagmaladi Akkerman 1484 te II Bayezid Bender ise 1538 de Kanuni Sultan Suleyman tarafindan Osmanli topraklarina katilmis eski Bogdan topraklariydi 10 Haziran 1574 te Kartal Ovasi nda meydana gelen muharebede kuzeyden Kirim atlilarinin taarruzuyla Bogdan ordusu bozguna ugradi Beraberindeki 200 300 askerle Foksani ye siginan muharebeden sonra takibini surduren Osmanli ordusunca ormanda kusatildi ve teslim alindiktan sonra idam edildi Harekat sonrasiBogdan Voyvodasi 1574 1577 Kirim Hanligi ordusu Bogdan in dort bir yanina dagilarak ulkeyi yagmaladi Yeni Voyvoda IV Petru Cagaloglu Sinan Pasa ve Kirim Hani I Devlet Giray la goruserek ulkesinin ugradigi yikimdan dolayi yillik haracin toplanmasinda gucluk cekilecegini ifadeyle Bogdanli esirlerin serbest birakilmasini rica etti Bogdan ordusundan esir alinanlar haric reaya mensup olanlar serbest birakildi IV Petru ise yine Osmanlilarin yardimiyla 24 Haziran 1574 yilinda Bogdan in baskenti Yas ta tahta oturdu Bununla birlikte yeni Voyvoda da Eflak hanedanindan Basarab Hanedani geldigi cihetle Bogdanli boyarlarin destegini toplamakta zorlandi Lehistan Kralligi da Istanbul a elci gondererek Bogdan daki hanedan degisikligini protesto etti Cevaben Sadrazam Sokollu Mehmed Pasa Kartal Ovasi Muharebesi nde Lehistan in a 2 000 askerle destek verdigini hatirlatti Padisah I Selim de Lehistan a siginan Bogdanli boyarla ile in ailesinin Bogdan hazinesini de kacirdigini vurgulayarak kacirilan paralarin ve siginanlarin iadesini talep etti Lehistan Kralligi ise 7 Eylul 1574 te Osmanli elcisine bazi Leh hetmanlarinin ve Kazaklar in a destek vermis olmakla birlikte Lehistan in devlet olarak destek vermedigini izah etti ve Ioan in yakinlarinin Bogdan a gonderildigi hususunda teminat verdi Kaynakca Letopisețul Tarii Moldovei Romence Grigorie Ureche s 219 220 Documente Turcesti Mustafa Ali Mehmet belge 102 s 98 Basbakanlik Osmanli Arsivi MD sayi 24 sayfa 209 hukum 551 Basbakanlik Osmanli Arsivi MD sayi 24 sayfa 210 hukum 553 Osmanli Devleti ve Eflak Bogdan Iliskileri 1574 1634 Yusuf Heper Usak Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Ocak 2020 s 111 Letopisețul Tarii Moldovei Romence Grigorie Ureche s 232 234 Basbakanlik Osmanli Arsivi MD sayi 26 sayfa 108 hukum 278