Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Britanya Malayası, Malay Yarımadası ve Singapur'daki 18 ve 20. yüzyıl ortaları arası İngiliz hegemonyası altındaki bir dizi eyalettir. Hint devletlerini dışlayan "Britanya Hindistanı" teriminin aksine Britanya Malayası genellikle federe ve federe olmayan Malay Devletlerini tanımlamak için kullanılır.
Britanya Malayası British Malaya | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1826-1957 | |||||||||||||||||||
 Britanya İmparatorluğu bayrağı | |||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||
| Demonim | İngiliz,Malay | ||||||||||||||||||
| Hükûmet | İmparatorluk | ||||||||||||||||||
| Yasama organı | Parlamento | ||||||||||||||||||
| Lordlar Kamarası | |||||||||||||||||||
| Avam Kamarası | |||||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
1946'da Malay Birliği kurulmadan önce, bir İngiliz askeri subayının Malaya'nın geçici yöneticisi olduğu II. Dünya Savaşı sonrası dönem dışında, bölgeler tek bir birleşik yönetim altında birleştirilmedi. Bunun yerine Britanya Malayası; Boğazlar Yerleşimleri, Federe Malay Devletleri ve Federe Olmayan Malay Devletleri'nden oluşuyordu. Japon işgalinden sonra kurulan Malay Birliği çok kabul görmedi ve 1948'de feshedildi. Yerini 31 Ağustos 1957'de tamamen bağımsız hale gelen Malay Federasyonu aldı.
İngiliz hegemonyası altında Malaya, dünyanın en büyük kalay ve daha sonra kauçuk üreticisi olarak İmparatorluğun en karlı bölgelerinden biriydi.
İngilizlerin Malay siyasetine ilk müdahelesi
Malay Yarımadası'nı ziyaret eden ilk İngiliz tüccar, 16. yüzyılda gelen Ralph Fitch'ti. Bununla birlikte, İngilizler Malay siyasetine ancak 1771'de, eskiden Kedah'ın bir parçası olan Penang'da ticaret karakolları kurmaya çalıştığında resmen dahil oldu. İngilizler 1819'da Singapur'da bir ticaret karakolu kurdu ve 1824'te adanın tam kontrolünü ele geçirdi.
Penang ve Kedah
18. yüzyılın ortalarında, Malay Yarımadası'nda ticaret yapan İngiliz firmaları bulunabilirdi . Nisan 1771'de Hindistan'ın Madras kentinde bulunan İngiliz Jourdain, Sulivan ve De Souza firmaları,Francis Light'ı eyalet pazarını ticarete açmak için Kedah Sultanı Sultan Muhammed Jiwa Zainal Adilin II ile görüşmesi için gönderdi. Light ayrıca Doğu Hindistan Şirketi hizmetinde bir kaptandı.
Padişah bu dönemde dış tehditlerle karşı karşıya kalmıştır. Burma ile savaş halinde olan ve Kedah'ı kendi vasal devleti olarak gören Siyam, sık sık Kedah'tan takviye kuvvet göndermesini talep etti. Kedah, birçok durumda, Siyam'ın bir müttefikiydi.
Light ile müzakerelerin ardından Sultan, İngilizler Kedah'ı dış tehditlerden korumayı kabul ederse, Jourdain, Sulivan ve De Souza'nın Kedah'ta bir ticaret karakolu inşa edip işletmesine izin vermeyi kabul etti. Light, bu mesajı Hindistan'daki üstlerine iletti. Ancak Doğu Hindistan Şirketi bu teklife katılmadı.
İki yıl sonra Sultan Muhammed Jiwa öldü ve yerine Sultan Abdullah Mahrum Şah geçti. Yeni Sultan, Kedah'a askeri yardım karşılığında Light'a Penang Adası'nı teklif etti. Light, Doğu Hindistan Şirketi'ne padişahın teklifini bildirdi. Şirket, Light'a Penang'ı devralmasını emretti ama Sultan'ın istediği askeri yardım konusunda hiçbir garanti vermedi. Light daha sonra Penang'ı devraldı ve Şirketin konumuna rağmen Sultan'a askeri yardım garantisi verdi. Kısa süre sonra Şirket kararını verdi ve Light'a Kedah'a herhangi bir askeri yardım yapmayacaklarını söyledi. Haziran 1788'de Light, Sultan'a Şirketin kararını bildirdi. Aldatıldığını hisseden Sultan, Light'a Penang'ı terk etmesini emretti, ancak Light reddetti.
Light'ın reddi, Sultan'ın Kedah'ın askerî güçlerini güçlendirmesine ve Penang'ın karşısındaki bir sahil şeridi olan güçlendirmesine neden oldu. Bu tehdidi fark eden İngilizler içeri girdi ve Perai'deki kaleyi yerle bir etti. İngilizler böylece Padişahı, İngilizlere Penang'ı işgal etme hakkı veren bir anlaşma imzalamaya zorladı; karşılığında, Sultan yıllık 6.000 İspanyol pezosu kira alacaktı. 1 Mayıs 1791'de, Birlik Bayrağı ilk kez Penang'da resmen çekildi. 1800 yılında Kedah, Perai'yi İngilizlere devretti ve Sultan, yıllık kirasında 4.000 peso artış aldı. Penang daha sonra Galler Prensi Adası olarak adlandırılırken, Perai'nin adı olarak değiştirildi.
İngiliz etkisinin genişlemesi (19.yüzyıl)
19. yüzyılın sonlarından önce, İngilizler büyük ölçüde müdahaleci olmayan bir politika uyguladılar. Dalgalanan hammadde arzı ve güvenlik gibi çeşitli faktörler, İngilizleri Malay eyaletlerinde daha aktif bir rol oynamaya ikna etti.
17. yüzyıldan 19. yüzyılın başlarına kadar, Malakka bir Hollanda mülküydü. Napolyon Savaşları sırasında, 1811 ile 1815 yılları arasında Malakka, Güneydoğu Asya'daki diğer Hollanda toprakları gibi İngilizlerin işgali altındaydı. Bu, Fransızların Hollanda mallarına sahip çıkmasını engellemek içindi. 1815'te savaş sona erdiğinde, Malakka Hollandalılara iade edildi. 1824'te İngilizler ve Hollandalılar, imzaladılar. Anlaşma, Malakka'yı yasal olarak İngiliz yönetimine devretti ve Malay dünyasını resmi olarak iki ayrı varlığa bölerek mevcut Endonezya-Malezya sınırının temelini attı.
Johor ve Singapur
Singapur, 1819'da Binbaşı William Farquhar'ın büyük yardımıyla Sir Stamford Raffles tarafından kuruldu. Raffles, Singapur'u kurmadan önce 1811'den 1815'e kadar Java Vali Yardımcısıydı. 1818'de atandı. Hollandalıların Malay Takımadaları'ndaki ticareti nasıl tekelleştirdiğini anlayınca, İngilizlerin Hollanda'nın ticaret gücüne karşı koymak için yeni bir ticaret kolonisine ihtiyacı olduğuna ikna oldu. Aylar süren araştırmalar onu Malay Yarımadası'nın ucundaki bir ada olan Singapur'a getirdi.
Ada bir tarafından yönetiliyordu.
Singapur daha sonra Johor Sultanlığı Sultanı Tengku Abdul Rahman'ın, ardından Hollandalıların ve Bugis'in etkisi altındaydı. Sultan, Singapur'da bir İngiliz üssü kurulmasını asla kabul etmezdi. Babaları olan sultan 1812 yılında öldüğünde Tengku Abdul Rahman, ağabeyi Tengku Hüseyin uzakta olduğu için padişah olmuştu. Malay kültürel geleneklerinde, bir kişinin yeni hükümdar olarak kabul edilmesi için ölmekte olan padişahın yanında olması gerekir. Tengku Abdul Rahman, eski padişah öldüğünde oradaydı. Ağabey gelişmeden memnun değilken, Singapur'dan sorumlu temenggung küçük erkek kardeş yerine Tengku Hüseyin'i tercih etti.
İngilizler, Tengku Abdul Rahman'ı ilk olarak Malakka'daki ilk varlıkları sırasında kabul etmişti. Ancak durum değişmişti. 1818'de Farquhar, Bintan kıyılarındaki küçük Tengku Hüseyin'i ziyaret etti. Orada yeni planlar yapıldı ve 1819'da Raffles, Tengku Hüseyin ile bir anlaşma yaptı. Anlaşma, Eğer İngilizlerin orada bir ticaret karakolu kurmalarına izin verilirse, İngilizlerin Tengku Hüseyin'i Singapur'un meşru hükümdarı olarak kabul edeceğini belirtiyordu. Ayrıca, Tengku Hüseyin ve , İngilizlerden yıllık bir maaş alacaktı. Antlaşma 6 Şubat 1819'da onaylandı. Hüseyin, Temenggung'un yardımıyla 'balığa gidiyormuş' numarası yaparak Penyengat'tan ayrıldı ve kısa sürede padişah olarak atandığı Singapur'a ulaştı.
Hollandalılar, Raffles'ın eyleminden son derece rahatsızdı. Ancak, 1824 İngiliz-Flemenk Antlaşması'nın imzalanmasıyla, Hollanda'nın Singapur'daki İngiliz varlığına karşı muhalefeti geriledi. Antlaşma ayrıca Johor Sultanlığı'nı modern Johor ve yeni Riau Sultanlığı olarak ikiye ayırdı.
Boğazlar Yerleşimleri
İngilizler, ile Malakka'yı Hollandalılardan aldıktan sonra Penang, Malakka ve Singapur'un idaresini merkezileştirmeyi hedeflediler. Bu amaçla, 1826'da başkenti Penang olmak üzere Boğazlar Yerleşimleri olarak bilinen bir çerçeve kuruldu. Daha sonra 1832'de başkent Singapur'a taşındı. Üç holding Yerleşimlerin bel kemiğini oluştururken, yıllar boyunca Christmas Adası, Cocos Adaları, Labuan ve Dinding of Perak Boğazlar Yerleşimlerinin yetkisi altına alındı.
1867 yılına kadar Boğaz Yerleşimleri, Kalküta'daki Doğu Hindistan Şirketi'nin İngiliz yöneticisine karşı sorumluydu. Yerleşimlerin yöneticileri, Kalküta'nın işlerini yürütme şeklinden memnun değildi ve Londra'ya şikayette bulundular. 1856'da Şirket, Singapur'un serbest liman statüsünü bile iptal etmeye çalıştı.
1858'de Hint İsyanı'nın ardından Doğu Hindistan Şirketi feshedildi ve Britanya Hindistanı, Kraliyetin doğrudan yönetimi altına girdi. Kalküta'nın gücünün azalmasıyla ve Yerleşimlerin yöneticilerinin yoğun çalışmalarının ardından, Malaya 1867'de bir kraliyet kolonisi ilan edildi ve doğrudan Londra'daki Sömürge Ofisi'nin kontrolü altına alındı. Bununla birlikte, deklarasyon, koloniye Britanya İmparatorluğu içinde önemli ölçüde özyönetim sağladı.
1946'da İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra koloni feshedildi. Malakka ve Penang, yeni Malay Birliği tarafından teslim alınırken, Singapur eski koloninin geri kalanından ayrıldı ve kendi başına yeni bir kraliyet kolonisi oldu. Malaya Birliği daha sonra 1948'de Malay Federasyonu ile değiştirildi ve 1963'te Kuzey Borneo, Sarawak ve Singapur ile birlikte Malezya adında genişlemiş bir federasyon kuruldu.
Kuzey Malay eyaletleri ve Siyam
19. yüzyılın sonlarından önce İngiliz Doğu Hindistan Şirketi yalnızca ticaretle ilgileniyordu ve Malay siyasetinden olabildiğince uzak durmaya çalıştı. Ancak Siyam'ın Kuzey Malay eyaletlerindeki, özellikle Kedah, Terengganu, Kelantan ve Pattani'deki etkisi, Şirketin barış içinde ticaret yapmasını engelliyordu. Bu nedenle, 1826'da İngilizler, Şirket aracılığıyla Siyam Kralı ile bugün olarak bilinen gizli bir antlaşma imzaladılar. Dört Malay eyaleti, anlaşmanın imzalanması sırasında yoktular. Bu antlaşmada İngilizler, Siyam'ın tüm bu devletler üzerindeki egemenliğini kabul etti. Karşılığında Siyam, İngilizlerin Penang ve mülkiyetini kabul etti ve şirketin Terengganu ve Kelantan'da engelsiz ticaret yapmasına izin verdi.
83 yıl sonra, iki güç arasında adında yeni bir antlaşma imzalandı. Yeni anlaşmada Siyam, Kedah; Perlis, Terengganu ve Kelantan üzerindeki iddiasından vazgeçmeyi kabul ederken, Pattani Siyam bölgesi olarak kaldı. Perlis daha önce Kedah'ın bir parçasıydı, ancak Siyam hükümdarlığı sırasında Kedah'tan ayrıldı. Kedah'ın Satun bölgesi ise aynı anlaşmada Siyam tarafından ilhak edildi.
Siyam Kralı Chulalongkorn anlaşmayı imzalama konusunda isteksiz olsa da, Siyam'ın doğu sınırındaki artan Fransız baskısı, Siyam'ı İngilizlerle işbirliği yapmaya zorladı. Rama IV gibi Chulalongkorn da, talepleri kabul ederse İngilizlerin Siyam'ı rahat bırakacağını umuyordu. 1893'ün başlarında Siyam, kuzeydoğu Burma'nın bölgesini İngilizlere kaptırmıştı.
Anlaşmada belirtildiği gibi bu sınır bugün Malezya-Tayland Sınırı olarak kalmaktadır.
Malay hükümdarları anlaşmayı kabul etmediler, ancak İngiliz baskısına direnemeyecek kadar zayıftılar. Bangkok Antlaşması'ndan sonra George Maxwell İngilizler tarafından Kedah'a padişahın danışmanı olarak atandı. İngilizler, ekonomik planlama ve yürütmeyi etkili bir şekilde devraldı. 1912'de Kedah'ı Siyam'a bağlamak için bir demiryolu hattı inşa edilirken, 1914'te toprak reformu yapıldı. Kedah hükümdarı Sultan Abdülhamid Halim Şah, bir İngiliz danışmanını ancak 1923'te kabul etti.
Perlis de benzer bir deneyim yaşadı. Hükümdar 1909 antlaşmasını tanımadı ama İngilizler devletin fiili yöneticileriydi. Ancak 1930'da hükümdar Raja Syed Alwi, Meadows Frost'u ilk İngiliz danışman olarak kabul ederek Perlis'teki İngiliz varlığını kabul etti.
Pangkor Antlaşması ve Perak
Perak, Malay Yarımadası'nın batı kıyısında yer alan bir eyalettir. 18. ve 19. yüzyıllarda, dünyanın en zengin alüvyal kalay birikintileri ile kalay açısından zengin olduğu keşfedildi. Avrupa aynı zamanda bir sanayi devrimi yaşıyordu ve bu kalay için büyük bir talep yarattı. Hollandalılar kadar İngilizler de eyaletlerde etkindi ve her biri kalay ve diğer metaların üretimini tekelleştirmeye çalışıyordu. Ancak Perak'taki siyasi atmosfer, kalay madenciliğinin maliyetini yükseltecek kadar değişkendi. Örneğin, 1818'de Siyam, Kedah'a; Perak'a saldırmasını emretti. Perak'ta güvenlik eksikliği, İngilizleri 1826'da Perak'ı korumaya zorladı.
Perak, madencilik faaliyetlerini artırmaya devam ederken, işgücü sıkıntısı yaşadı. Sorunu çözmek isteyen Malay yönetici Long Jaafar, Penang'daki Çinlileri Perak'ta, özellikle çalışmaya davet etti. 1840'larda Perak'ın Çinli nüfusu patladı. Yeni göçmenler çoğunlukla Çin gizli cemiyetlerinin üyeleriydi. En büyüklerinden ikisi ve . Bu iki grup düzenli olarak Perak'ta nüfuzlarını artırmaya çalıştılar ve bu sık sık çatışmalara neden oldu. Bu çatışmalar kontrolden çıkıyordu, öyle ki Menteri Besar veya başbakan Ngah İbrahim bile hukukun üstünlüğünü uygulayamadı.
Bu sırada Perak kraliyet sarayında bir güç mücadelesi yaşandı. Sultan Ali 1871'de öldü ve bir sonraki tahta Raja Muda Raja Abdullah oturdu. Buna rağmen padişahın cenazesi sırasında orada bulunmamıştır. Johorlu Tengku Hüseyin örneğinde olduğu gibi Raja Abdullah, Perak bakanları tarafından yeni padişah olarak atanmadı. Bunun yerine ikinci sıradaki Raja Ismail, Perak'ın bir sonraki padişahı oldu.
Raja Abdullah öfkelendi ve haberi nazikçe kabul etmeyi reddetti. Daha sonra, Perak'ın birkaç yerel şefi ve geçmişte iş yaptığı birkaç İngiliz personeli de dahil olmak üzere çeşitli kanallardan siyasi destek aradı ve topladı, gizli cemiyetler taht mücadelesinde onların vekili oldu. Ayrıca, İngilizler onu Perak'ın meşru hükümdarı olarak tanırsa, bir İngiliz danışmanı kabul edeceğine söz verdi.
Ne yazık ki, o zamanki Boğaz Yerleşimleri valisi Sir ve vali, Raja Abdullah ile çözülmemiş sorunları olan Ngah İbrahim'in bir arkadaşıydı. Ord'un yardımıyla Ngah İbrahim, Raja Abdullah'ın aktif olarak tahta geçmesini ve Çin gizli toplulukları üzerinde kontrolü genişletmesini önlemek için Hindistan'dan sepoy birlikleri gönderdi.
1873'te Londra'daki Sömürge Ofisi, Ord'u yetersiz olarak algılamaya başladı. Kısa süre sonra yerini Sir Andrew Clarke aldı ve Clarke'a Malay eyaletlerinde olup bitenlerin tam bir resmini elde etmesi ve Malaya'daki İngiliz yönetiminin nasıl düzene konulacağı konusunda tavsiyede bulunması emredildi. Bunun nedeni, Londra'nın Boğazlar Yerleşimlerinin Malay eyaletlerinin ekonomisine giderek daha fazla bağımlı hale geldiğinin farkına varmasıydı. Clarke'ın Singapur'a gelişinden sonra, birçok İngiliz tüccar valiyle yakınlaştı. Clarke, Raja Abdullah'ın sorununu ve İngilizler Afaja Abdullaha yardım ederse mahkemesinde bir İngiliz temsilcisini kabul etmeye istekli olduğunu öğrendi.
Clarke, İngiliz nüfuzunu genişletme fırsatını değerlendirdi. İlk olarak, tüm Çin gizli topluluklarını bir araya topladı ve kalıcı bir ateşkes talep etti. Daha sonra, 20 Ocak 1874'te imzalanmasıyla Clarke, Raja Abdullah'ı Perak'ın meşru sultanı olarak kabul etti. JWW Birch'in o yıl Perak'ta bir İngiliz mukimi olarak atanmasıyla sonuçlandı. Raja Ismail ise anlaşmaya taraf olmamakla birlikte Clarke'ın uyguladığı yoğun dış baskı nedeniyle tahttan çekilmek zorunda kaldı.
Selangor
Perak'ın hemen güneyindeki Selangor'da ve kuzeyde Hulu Selangor, orta bölgede Hulu Klang ve güneyde Negeri Sembilan yakınlarında önemli ölçüde kalay birikintileri vardı. 1840 civarında, Raja Jumaat'ın önderliğinde kalay madenciliği büyük bir girişim haline geldi. Çabaları kısa süre sonra Selangorlu Sultan Muhammed tarafından ödüllendirildi. Raja Jumaat, 1846'da yöneticisi olarak atandı. 1850'lerde bölge, Boğazlar Yerleşimleri dışında Malay Yarımadası'ndaki en modern yerleşim yerlerinden biri haline geldi.
Bu arada Hulu Klang, kalay madenciliği nedeniyle benzeri görülmemiş bir büyüme yaşadı. Lukut'un ekonomik önemi yavaş yavaş azalırken, Hulu Klang'ınki yükseliyordu. Bu, birçok işçiyi, özellikle de Lukut'ta çalışmış Çinli göçmenleri oraya taşınmaya çekti.
Bu hızlı gelişme Perak'ta olduğu gibi Boğazlar Yerleşimleri'nde de İngilizler tarafından büyük ilgi gördü. Selangor'un ekonomisi, Boğazlar Yerleşimlerinin refahı için o kadar önemli hale geldi ki, bu durumdaki herhangi bir rahatsızlık Boğazlar Yerleşimlerine zarar verecekti. Bu nedenle İngilizler, Selangor siyasetinde söz sahibi olmaları gerektiğini hissettiler. Bir iç savaşa varan büyük bir karışıklık, 1867'den 1874'e kadar olan .
Sungai Ujong, Negeri Sembilan
Negeri Sembilan, Malaya'daki bir başka büyük kalay üreticisiydi. 1869'da Tengku Antah ve Tengku Ahmad Tunggal arasında çatışma çıktı. İkisi de Negeri Sembilan'ın bir sonraki hükümdarı olmayı arzularken bir güç mücadelesi çıktı. İki prens arasındaki bu çatışma, konfederasyonu böldü ve Negeri Sembilan'dan gelen kalay tedarikinin güvenilirliğini tehdit etti.
Özellikle konfederasyon içindeki bir eyalet olan Sungei Ujong, yerel olarak önemli birçok madenin bulunduğu yerdi bu eyalettede iç karışıklık söz konusuydu.
Bu gelişmeler üzerine İngilizler müdahaleci olmama politikasını değiştirdi. Çıkan iç savaş sırasında İngilizler taraflara destek verdi.
Pahang
İngilizler, 1858 ile 1863 yılları arasında krallıkta tahta talip olan iki aday arasında çıkan bir iç savaşın ardından Pahang'ın yönetimine dahil oldu.
Merkezileştirme (1890-1910'lar)
Malay eyaletlerinin yönetimini düzene sokmak ve özellikle kalay madenciliği ve kauçuktaki kazançlı ticareti korumak ve daha da geliştirmek için Britanya, birbirine bitişik dört eyalet olan Selangor, Perak, Negeri Sembilan ve Pahang'ı tek bir çatı altında birleştirerek kontrolü sağlamlaştırmaya ve merkezileştirmeye çalıştı. başkenti Kuala Lumpur olan yeni oluşum, Federal Malay Devletleri (FMD) oldu.
İngiliz General, federasyonu yönetti, ancak Sultanların İslam ve Malay gelenekleri konusunda otorite olarak sınırlı yetkileri elinde tutmasına izin vererek uzlaşma sağladı. Federal Konsey'in oluşturulmasıyla birlikte modern mevzuat tanıtıldı. Sultanlar, Federe Olmayan Malay Devletlerindeki muadillerinden daha az güce sahip olsalar da, FMD'ler çok daha yüksek bir modernizasyon derecesine sahipti. Federalleşme, kooperatif ekonomik kalkınma yoluyla da fayda sağladı.
Öte yandan Federe Olmayan Malay Devletleri(FOMD), yarı bağımsızlıklarını sürdürdüler, daha fazla özerkliğe sahiptiler ve bir Mukim yerine yalnızca bir İngiliz Danışmanı kabul etmeleri gerekiyordu, ancak gerçekte hâlâ antlaşmayla tavsiyeyi kabul etmeye bağlıydılar. Bu eyaletlerdeki sınırlı ekonomik potansiyel, İngilizleri daha fazla siyasi işlere karışmaktan caydırdı.
İktidarın merkezi bir hükûmette yavaş yavaş sağlamlaştırıldığı ve uzlaşmanın (Sultanlar saltanatlarını sürdürür, ancak devletlerinde hüküm sürmez anlayışı) ile bu dönem, ulusluğa giden sonraki yolda büyük bir etkiye sahip olacaktır. Malay devletleri fikrinin,toprakları farklı feodal yöneticilerin yönetmesi anlayışı yerine, Westminster tarzı anayasal monarşi ile bir federasyona geçişini etkili bir şekilde sağladı. Bu, gelecekteki Malaya Federasyonu ve nihayetinde Malezya için kabul edilen model oldu.
1910'a gelindiğinde İngilizler Malay Yarımadası'nda yedi yönetim kurdu - Boğazlar Yerleşimleri, Federe Malay Devletleri ve bağımsız Perlis, Kedah, Kelantan, Terengganu ve Johore bu yönetimlerdir.
Ademi Merkeziyetçilik (1920'ler)
19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarındaki İngiliz politikası, aynı zamanda Boğaz Yerleşimleri valisi olan Yüksek Komiser tarafından yönetilen Federe Malay Devletlerinin merkezileştirilmesiydi.
Bununla birlikte, 1909'da, Yüksek Komiser Sir John Anderson, yerel padişahları politikadan uzaklaştıran aşırı merkezileşme konusundaki endişelerini dile getirdi. İngilizlerin resmi bir Malay yanlısı politikası vardı ve sömürge yöneticileri Malay sultanlarıyla karşılıklı güven geliştirme konusunda dikkatliydiler. Ancak merkezileşme, bazı İngiliz yetkililerin yeniden kazanmayı önemli hissettikleri güveni aşındırmıştı. Bu, padişahların üyesi olduğu, sömürge hükûmetinin temsilcileri ve Malay olmayan toplulukların üyelerinden oluşan Federal Konsey'in kurulmasına yol açtı. Ancak konseyin oluşturulması, yetkileri FMD'lerin belirttiği kişilere dağıtamadı. 1925'te Sir Laurence Guillemard tarafından gerçekleştirilen bir başka ademi merkeziyetçilik girişimi 1925-1927 Ademi Merkeziyet Tartışması olarak adlandırıldı. Malayların hükûmetin yönetiminde bir rolü olacağını kanıtlamak ve FOMD'leri federasyona katılmaya ikna etmek için FMD'lerde kamu hizmetinde Malaylar için pozitif ayrımcılık başlattı. Malaylar, kendilerine daha fazla güç vereceği için öneriyi desteklerken, Çinli tüccarlar ve İngiliz yetiştiriciler, ademi merkeziyetçiliğin verimliliği kötü etkileyeceğinden ve birleşik bir modern devlet kurma çabalarını yavaşlatacağından korkarak buna karşı çıktılar. Bir sonraki Yüksek Komiser Sir Cecil Clementi FOMD'ni bir Malaya birliği kurarak FMD'ne katılmaya ikna edeceğine inanarak ademi merkeziyetçilik için daha çok bastırdı. Federasyona sonunda Boğazlar Yerleşimleri ve katılacağını öngördü.
Ekonomik bunalım (1930'lar)
1930'larda dünya ekonomisi bir bunalım içindeydi. Malaya ekonomisinin küresel tedarik zincirine entegrasyonu nedeniyle Malaya buhrandan kurtulamadı.
İkinci Dünya Savaşı (1941-1945)
Japonya, Pearl Harbor'la başlayan koordineli saldırının bir parçası olarak 1941'de Malaya'yı işgal etti. Malaya ve Singapur, 1942'den 1945'e kadar Japon işgali altındaydı. Japonya, Syiam'a bu dönemdeki işbirliğinden dolayı Perlis, Kedah, Kelantan ve Terengganu eyaletlerini vererek ödüllendirdi. Malaya'nın geri kalanı, Singapur'dan tek bir koloni olarak yönetildi.
İkinci Dünya Savaşı sonunda Japonya'nın teslim olmasının ardından Malaya ve Singapur verildi.
Dekolonizasyon (1945-1963)
İkinci Dünya Savaşı'ndan sonraki bir yıl içinde, Britanya Malayası'nın gevşek yönetimi nihayet 1 Nisan 1946'da Malay Birliği'nin kurulmasıyla sağlamlaştırıldı. Ancak Singapur dahil edilmedi ve başlı başına bir kraliyet kolonisi olarak kabul edildi. Yeni Birlik, yerel Malayların güçlü muhalefetiyle karşılandı. Tepkiler iki konu etrafında dönüyordu: gevşek vatandaşlık şartları ve Malay yöneticilerinin gücünün azaltılması. Uygulanan baskı nedeniyle Birlik, 31 Ocak 1948'de Malay Federasyonu ile değiştirildi. Federasyon, 31 Ağustos 1957'de bağımsızlığını kazandı. 16 Eylül 1963'te federasyon, Singapur'u bünyesine katarak Malezya oldu.
Kaynakça
- ^ Malaya'daki İngilizler. History Today. Haziran 1956. ss. 367-375.
- ^ a b Red Star Over Malaya:Resistance And Social Conflict during and after the Japanese Occupation 1941-1946. Singapore University Press. s. 28.
- ^ Ralph Fitch, İngiltere'nin Hindistan ve Burma'ya Öncüsü: Yoldaşları ve Çağdaşları . 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
- ^ Malay Solunun Sosyal Kökenleri: Kesatuan Melayu Muda'nın Analizi (İngilizce). SIRD. 2008. s. 12. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
- ^ 13 May 1969. a historical survey of Sino-Malay relations. Heinemann Asia. 1983. ss. 9-10. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
- ^ Malay Solunun Sosyal kökenleri: Kesatuan Melayu Muda'nın Analizi. 2008. s. 14. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
- ^ Malay Milliyetçiliğinin kökenleri. Oxford University Press. 1994. s. 117-118. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
- ^ 13 Mayıs 1969:Çin-Malay İlişkilerinin Tarihsel Bir Araştırması. Heinemann Asia. 1983. ss. 11-14. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Britanya Malayasi Malay Yarimadasi ve Singapur daki 18 ve 20 yuzyil ortalari arasi Ingiliz hegemonyasi altindaki bir dizi eyalettir Hint devletlerini dislayan Britanya Hindistani teriminin aksine Britanya Malayasi genellikle federe ve federe olmayan Malay Devletlerini tanimlamak icin kullanilir Britanya MalayasiBritish Malaya1826 1957Britanya Imparatorlugu bayragiDemonimIngiliz MalayHukumetImparatorlukYasama organiParlamento Ust meclisLordlar Kamarasi Alt meclisAvam KamarasiTarihce Kurulusu1826 1824 Ingiliz Flemenk Antlasmasi17 Mart 1824 Pangkor Antlasmasi20 Ocak 1874 Japon isgali8 Aralik 1941 Ingiliz Askeri Idaresi12 Eylul 1945 Malaya Birligi1 Nisan 1946 Malaya Federasyonu1 Subat 1948 Bagimsizlik31 Agustos 1957 Dagilisi1957 1946 da Malay Birligi kurulmadan once bir Ingiliz askeri subayinin Malaya nin gecici yoneticisi oldugu II Dunya Savasi sonrasi donem disinda bolgeler tek bir birlesik yonetim altinda birlestirilmedi Bunun yerine Britanya Malayasi Bogazlar Yerlesimleri Federe Malay Devletleri ve Federe Olmayan Malay Devletleri nden olusuyordu Japon isgalinden sonra kurulan Malay Birligi cok kabul gormedi ve 1948 de feshedildi Yerini 31 Agustos 1957 de tamamen bagimsiz hale gelen Malay Federasyonu aldi Ingiliz hegemonyasi altinda Malaya dunyanin en buyuk kalay ve daha sonra kaucuk ureticisi olarak Imparatorlugun en karli bolgelerinden biriydi Ingilizlerin Malay siyasetine ilk mudahelesiMalay Yarimadasi ni ziyaret eden ilk Ingiliz tuccar 16 yuzyilda gelen Ralph Fitch ti Bununla birlikte Ingilizler Malay siyasetine ancak 1771 de eskiden Kedah in bir parcasi olan Penang da ticaret karakollari kurmaya calistiginda resmen dahil oldu Ingilizler 1819 da Singapur da bir ticaret karakolu kurdu ve 1824 te adanin tam kontrolunu ele gecirdi Penang ve Kedah 18 yuzyilin ortalarinda Malay Yarimadasi nda ticaret yapan Ingiliz firmalari bulunabilirdi Nisan 1771 de Hindistan in Madras kentinde bulunan Ingiliz Jourdain Sulivan ve De Souza firmalari Francis Light i eyalet pazarini ticarete acmak icin Kedah Sultani Sultan Muhammed Jiwa Zainal Adilin II ile gorusmesi icin gonderdi Light ayrica Dogu Hindistan Sirketi hizmetinde bir kaptandi Penang in baskenti George Town Kuzey Kanali nin karsisinda eskiden Wellesley Eyaleti olan Seberang Perai olarak bilinen Butterworth goruluyor Padisah bu donemde dis tehditlerle karsi karsiya kalmistir Burma ile savas halinde olan ve Kedah i kendi vasal devleti olarak goren Siyam sik sik Kedah tan takviye kuvvet gondermesini talep etti Kedah bircok durumda Siyam in bir muttefikiydi Light ile muzakerelerin ardindan Sultan Ingilizler Kedah i dis tehditlerden korumayi kabul ederse Jourdain Sulivan ve De Souza nin Kedah ta bir ticaret karakolu insa edip isletmesine izin vermeyi kabul etti Light bu mesaji Hindistan daki ustlerine iletti Ancak Dogu Hindistan Sirketi bu teklife katilmadi Iki yil sonra Sultan Muhammed Jiwa oldu ve yerine Sultan Abdullah Mahrum Sah gecti Yeni Sultan Kedah a askeri yardim karsiliginda Light a Penang Adasi ni teklif etti Light Dogu Hindistan Sirketi ne padisahin teklifini bildirdi Sirket Light a Penang i devralmasini emretti ama Sultan in istedigi askeri yardim konusunda hicbir garanti vermedi Light daha sonra Penang i devraldi ve Sirketin konumuna ragmen Sultan a askeri yardim garantisi verdi Kisa sure sonra Sirket kararini verdi ve Light a Kedah a herhangi bir askeri yardim yapmayacaklarini soyledi Haziran 1788 de Light Sultan a Sirketin kararini bildirdi Aldatildigini hisseden Sultan Light a Penang i terk etmesini emretti ancak Light reddetti Light in reddi Sultan in Kedah in askeri guclerini guclendirmesine ve Penang in karsisindaki bir sahil seridi olan guclendirmesine neden oldu Bu tehdidi fark eden Ingilizler iceri girdi ve Perai deki kaleyi yerle bir etti Ingilizler boylece Padisahi Ingilizlere Penang i isgal etme hakki veren bir anlasma imzalamaya zorladi karsiliginda Sultan yillik 6 000 Ispanyol pezosu kira alacakti 1 Mayis 1791 de Birlik Bayragi ilk kez Penang da resmen cekildi 1800 yilinda Kedah Perai yi Ingilizlere devretti ve Sultan yillik kirasinda 4 000 peso artis aldi Penang daha sonra Galler Prensi Adasi olarak adlandirilirken Perai nin adi olarak degistirildi Ingiliz etkisinin genislemesi 19 yuzyil 19 yuzyilin sonlarindan once Ingilizler buyuk olcude mudahaleci olmayan bir politika uyguladilar Dalgalanan hammadde arzi ve guvenlik gibi cesitli faktorler Ingilizleri Malay eyaletlerinde daha aktif bir rol oynamaya ikna etti 17 yuzyildan 19 yuzyilin baslarina kadar Malakka bir Hollanda mulkuydu Napolyon Savaslari sirasinda 1811 ile 1815 yillari arasinda Malakka Guneydogu Asya daki diger Hollanda topraklari gibi Ingilizlerin isgali altindaydi Bu Fransizlarin Hollanda mallarina sahip cikmasini engellemek icindi 1815 te savas sona erdiginde Malakka Hollandalilara iade edildi 1824 te Ingilizler ve Hollandalilar imzaladilar Anlasma Malakka yi yasal olarak Ingiliz yonetimine devretti ve Malay dunyasini resmi olarak iki ayri varliga bolerek mevcut Endonezya Malezya sinirinin temelini atti Johor ve Singapur 1888 Alman Singapur Haritasi Singapur 1819 da Binbasi William Farquhar in buyuk yardimiyla Sir Stamford Raffles tarafindan kuruldu Raffles Singapur u kurmadan once 1811 den 1815 e kadar Java Vali Yardimcisiydi 1818 de atandi Hollandalilarin Malay Takimadalari ndaki ticareti nasil tekellestirdigini anlayinca Ingilizlerin Hollanda nin ticaret gucune karsi koymak icin yeni bir ticaret kolonisine ihtiyaci olduguna ikna oldu Aylar suren arastirmalar onu Malay Yarimadasi nin ucundaki bir ada olan Singapur a getirdi Ada bir tarafindan yonetiliyordu Singapur daha sonra Johor Sultanligi Sultani Tengku Abdul Rahman in ardindan Hollandalilarin ve Bugis in etkisi altindaydi Sultan Singapur da bir Ingiliz ussu kurulmasini asla kabul etmezdi Babalari olan sultan 1812 yilinda oldugunde Tengku Abdul Rahman agabeyi Tengku Huseyin uzakta oldugu icin padisah olmustu Malay kulturel geleneklerinde bir kisinin yeni hukumdar olarak kabul edilmesi icin olmekte olan padisahin yaninda olmasi gerekir Tengku Abdul Rahman eski padisah oldugunde oradaydi Agabey gelismeden memnun degilken Singapur dan sorumlu temenggung kucuk erkek kardes yerine Tengku Huseyin i tercih etti Ingilizler Tengku Abdul Rahman i ilk olarak Malakka daki ilk varliklari sirasinda kabul etmisti Ancak durum degismisti 1818 de Farquhar Bintan kiyilarindaki kucuk Tengku Huseyin i ziyaret etti Orada yeni planlar yapildi ve 1819 da Raffles Tengku Huseyin ile bir anlasma yapti Anlasma Eger Ingilizlerin orada bir ticaret karakolu kurmalarina izin verilirse Ingilizlerin Tengku Huseyin i Singapur un mesru hukumdari olarak kabul edecegini belirtiyordu Ayrica Tengku Huseyin ve Ingilizlerden yillik bir maas alacakti Antlasma 6 Subat 1819 da onaylandi Huseyin Temenggung un yardimiyla baliga gidiyormus numarasi yaparak Penyengat tan ayrildi ve kisa surede padisah olarak atandigi Singapur a ulasti Hollandalilar Raffles in eyleminden son derece rahatsizdi Ancak 1824 Ingiliz Flemenk Antlasmasi nin imzalanmasiyla Hollanda nin Singapur daki Ingiliz varligina karsi muhalefeti geriledi Antlasma ayrica Johor Sultanligi ni modern Johor ve yeni Riau Sultanligi olarak ikiye ayirdi Bogazlar Yerlesimleri Ingilizler ile Malakka yi Hollandalilardan aldiktan sonra Penang Malakka ve Singapur un idaresini merkezilestirmeyi hedeflediler Bu amacla 1826 da baskenti Penang olmak uzere Bogazlar Yerlesimleri olarak bilinen bir cerceve kuruldu Daha sonra 1832 de baskent Singapur a tasindi Uc holding Yerlesimlerin bel kemigini olustururken yillar boyunca Christmas Adasi Cocos Adalari Labuan ve Dinding of Perak Bogazlar Yerlesimlerinin yetkisi altina alindi 1867 yilina kadar Bogaz Yerlesimleri Kalkuta daki Dogu Hindistan Sirketi nin Ingiliz yoneticisine karsi sorumluydu Yerlesimlerin yoneticileri Kalkuta nin islerini yurutme seklinden memnun degildi ve Londra ya sikayette bulundular 1856 da Sirket Singapur un serbest liman statusunu bile iptal etmeye calisti 1858 de Hint Isyani nin ardindan Dogu Hindistan Sirketi feshedildi ve Britanya Hindistani Kraliyetin dogrudan yonetimi altina girdi Kalkuta nin gucunun azalmasiyla ve Yerlesimlerin yoneticilerinin yogun calismalarinin ardindan Malaya 1867 de bir kraliyet kolonisi ilan edildi ve dogrudan Londra daki Somurge Ofisi nin kontrolu altina alindi Bununla birlikte deklarasyon koloniye Britanya Imparatorlugu icinde onemli olcude ozyonetim sagladi 1946 da Ikinci Dunya Savasi ndan sonra koloni feshedildi Malakka ve Penang yeni Malay Birligi tarafindan teslim alinirken Singapur eski koloninin geri kalanindan ayrildi ve kendi basina yeni bir kraliyet kolonisi oldu Malaya Birligi daha sonra 1948 de Malay Federasyonu ile degistirildi ve 1963 te Kuzey Borneo Sarawak ve Singapur ile birlikte Malezya adinda genislemis bir federasyon kuruldu Kuzey Malay eyaletleri ve Siyam Fransiz Ve Ingiliz baskilari sonrasi Siyam in toprak kayiplari Kirmizlar Birtanya Morlar Fransa 19 yuzyilin sonlarindan once Ingiliz Dogu Hindistan Sirketi yalnizca ticaretle ilgileniyordu ve Malay siyasetinden olabildigince uzak durmaya calisti Ancak Siyam in Kuzey Malay eyaletlerindeki ozellikle Kedah Terengganu Kelantan ve Pattani deki etkisi Sirketin baris icinde ticaret yapmasini engelliyordu Bu nedenle 1826 da Ingilizler Sirket araciligiyla Siyam Krali ile bugun olarak bilinen gizli bir antlasma imzaladilar Dort Malay eyaleti anlasmanin imzalanmasi sirasinda yoktular Bu antlasmada Ingilizler Siyam in tum bu devletler uzerindeki egemenligini kabul etti Karsiliginda Siyam Ingilizlerin Penang ve mulkiyetini kabul etti ve sirketin Terengganu ve Kelantan da engelsiz ticaret yapmasina izin verdi 83 yil sonra iki guc arasinda adinda yeni bir antlasma imzalandi Yeni anlasmada Siyam Kedah Perlis Terengganu ve Kelantan uzerindeki iddiasindan vazgecmeyi kabul ederken Pattani Siyam bolgesi olarak kaldi Perlis daha once Kedah in bir parcasiydi ancak Siyam hukumdarligi sirasinda Kedah tan ayrildi Kedah in Satun bolgesi ise ayni anlasmada Siyam tarafindan ilhak edildi Siyam Krali Chulalongkorn anlasmayi imzalama konusunda isteksiz olsa da Siyam in dogu sinirindaki artan Fransiz baskisi Siyam i Ingilizlerle isbirligi yapmaya zorladi Rama IV gibi Chulalongkorn da talepleri kabul ederse Ingilizlerin Siyam i rahat birakacagini umuyordu 1893 un baslarinda Siyam kuzeydogu Burma nin bolgesini Ingilizlere kaptirmisti Anlasmada belirtildigi gibi bu sinir bugun Malezya Tayland Siniri olarak kalmaktadir Malay hukumdarlari anlasmayi kabul etmediler ancak Ingiliz baskisina direnemeyecek kadar zayiftilar Bangkok Antlasmasi ndan sonra George Maxwell Ingilizler tarafindan Kedah a padisahin danismani olarak atandi Ingilizler ekonomik planlama ve yurutmeyi etkili bir sekilde devraldi 1912 de Kedah i Siyam a baglamak icin bir demiryolu hatti insa edilirken 1914 te toprak reformu yapildi Kedah hukumdari Sultan Abdulhamid Halim Sah bir Ingiliz danismanini ancak 1923 te kabul etti Perlis de benzer bir deneyim yasadi Hukumdar 1909 antlasmasini tanimadi ama Ingilizler devletin fiili yoneticileriydi Ancak 1930 da hukumdar Raja Syed Alwi Meadows Frost u ilk Ingiliz danisman olarak kabul ederek Perlis teki Ingiliz varligini kabul etti Pangkor Antlasmasi ve Perak Perak Malay Yarimadasi nin bati kiyisinda yer alan bir eyalettir 18 ve 19 yuzyillarda dunyanin en zengin aluvyal kalay birikintileri ile kalay acisindan zengin oldugu kesfedildi Avrupa ayni zamanda bir sanayi devrimi yasiyordu ve bu kalay icin buyuk bir talep yaratti Hollandalilar kadar Ingilizler de eyaletlerde etkindi ve her biri kalay ve diger metalarin uretimini tekellestirmeye calisiyordu Ancak Perak taki siyasi atmosfer kalay madenciliginin maliyetini yukseltecek kadar degiskendi Ornegin 1818 de Siyam Kedah a Perak a saldirmasini emretti Perak ta guvenlik eksikligi Ingilizleri 1826 da Perak i korumaya zorladi Perak madencilik faaliyetlerini artirmaya devam ederken isgucu sikintisi yasadi Sorunu cozmek isteyen Malay yonetici Long Jaafar Penang daki Cinlileri Perak ta ozellikle calismaya davet etti 1840 larda Perak in Cinli nufusu patladi Yeni gocmenler cogunlukla Cin gizli cemiyetlerinin uyeleriydi En buyuklerinden ikisi ve Bu iki grup duzenli olarak Perak ta nufuzlarini artirmaya calistilar ve bu sik sik catismalara neden oldu Bu catismalar kontrolden cikiyordu oyle ki Menteri Besar veya basbakan Ngah Ibrahim bile hukukun ustunlugunu uygulayamadi Bu sirada Perak kraliyet sarayinda bir guc mucadelesi yasandi Sultan Ali 1871 de oldu ve bir sonraki tahta Raja Muda Raja Abdullah oturdu Buna ragmen padisahin cenazesi sirasinda orada bulunmamistir Johorlu Tengku Huseyin orneginde oldugu gibi Raja Abdullah Perak bakanlari tarafindan yeni padisah olarak atanmadi Bunun yerine ikinci siradaki Raja Ismail Perak in bir sonraki padisahi oldu Raja Abdullah ofkelendi ve haberi nazikce kabul etmeyi reddetti Daha sonra Perak in birkac yerel sefi ve gecmiste is yaptigi birkac Ingiliz personeli de dahil olmak uzere cesitli kanallardan siyasi destek aradi ve topladi gizli cemiyetler taht mucadelesinde onlarin vekili oldu Ayrica Ingilizler onu Perak in mesru hukumdari olarak tanirsa bir Ingiliz danismani kabul edecegine soz verdi Ne yazik ki o zamanki Bogaz Yerlesimleri valisi Sir ve vali Raja Abdullah ile cozulmemis sorunlari olan Ngah Ibrahim in bir arkadasiydi Ord un yardimiyla Ngah Ibrahim Raja Abdullah in aktif olarak tahta gecmesini ve Cin gizli topluluklari uzerinde kontrolu genisletmesini onlemek icin Hindistan dan sepoy birlikleri gonderdi 1873 te Londra daki Somurge Ofisi Ord u yetersiz olarak algilamaya basladi Kisa sure sonra yerini Sir Andrew Clarke aldi ve Clarke a Malay eyaletlerinde olup bitenlerin tam bir resmini elde etmesi ve Malaya daki Ingiliz yonetiminin nasil duzene konulacagi konusunda tavsiyede bulunmasi emredildi Bunun nedeni Londra nin Bogazlar Yerlesimlerinin Malay eyaletlerinin ekonomisine giderek daha fazla bagimli hale geldiginin farkina varmasiydi Clarke in Singapur a gelisinden sonra bircok Ingiliz tuccar valiyle yakinlasti Clarke Raja Abdullah in sorununu ve Ingilizler Afaja Abdullaha yardim ederse mahkemesinde bir Ingiliz temsilcisini kabul etmeye istekli oldugunu ogrendi Clarke Ingiliz nufuzunu genisletme firsatini degerlendirdi Ilk olarak tum Cin gizli topluluklarini bir araya topladi ve kalici bir ateskes talep etti Daha sonra 20 Ocak 1874 te imzalanmasiyla Clarke Raja Abdullah i Perak in mesru sultani olarak kabul etti JWW Birch in o yil Perak ta bir Ingiliz mukimi olarak atanmasiyla sonuclandi Raja Ismail ise anlasmaya taraf olmamakla birlikte Clarke in uyguladigi yogun dis baski nedeniyle tahttan cekilmek zorunda kaldi Selangor Perak in hemen guneyindeki Selangor da ve kuzeyde Hulu Selangor orta bolgede Hulu Klang ve guneyde Negeri Sembilan yakinlarinda onemli olcude kalay birikintileri vardi 1840 civarinda Raja Jumaat in onderliginde kalay madenciligi buyuk bir girisim haline geldi Cabalari kisa sure sonra Selangorlu Sultan Muhammed tarafindan odullendirildi Raja Jumaat 1846 da yoneticisi olarak atandi 1850 lerde bolge Bogazlar Yerlesimleri disinda Malay Yarimadasi ndaki en modern yerlesim yerlerinden biri haline geldi 1884 yilinda Kuala Lumpur Bu arada Hulu Klang kalay madenciligi nedeniyle benzeri gorulmemis bir buyume yasadi Lukut un ekonomik onemi yavas yavas azalirken Hulu Klang inki yukseliyordu Bu bircok isciyi ozellikle de Lukut ta calismis Cinli gocmenleri oraya tasinmaya cekti Bu hizli gelisme Perak ta oldugu gibi Bogazlar Yerlesimleri nde de Ingilizler tarafindan buyuk ilgi gordu Selangor un ekonomisi Bogazlar Yerlesimlerinin refahi icin o kadar onemli hale geldi ki bu durumdaki herhangi bir rahatsizlik Bogazlar Yerlesimlerine zarar verecekti Bu nedenle Ingilizler Selangor siyasetinde soz sahibi olmalari gerektigini hissettiler Bir ic savasa varan buyuk bir karisiklik 1867 den 1874 e kadar olan Sungai Ujong Negeri Sembilan Negeri Sembilan Bayragi Negeri Sembilan Malaya daki bir baska buyuk kalay ureticisiydi 1869 da Tengku Antah ve Tengku Ahmad Tunggal arasinda catisma cikti Ikisi de Negeri Sembilan in bir sonraki hukumdari olmayi arzularken bir guc mucadelesi cikti Iki prens arasindaki bu catisma konfederasyonu boldu ve Negeri Sembilan dan gelen kalay tedarikinin guvenilirligini tehdit etti Ozellikle konfederasyon icindeki bir eyalet olan Sungei Ujong yerel olarak onemli bircok madenin bulundugu yerdi bu eyalettede ic karisiklik soz konusuydu Bu gelismeler uzerine Ingilizler mudahaleci olmama politikasini degistirdi Cikan ic savas sirasinda Ingilizler taraflara destek verdi Pahang Ingilizler 1858 ile 1863 yillari arasinda krallikta tahta talip olan iki aday arasinda cikan bir ic savasin ardindan Pahang in yonetimine dahil oldu Merkezilestirme 1890 1910 lar Malay eyaletlerinin yonetimini duzene sokmak ve ozellikle kalay madenciligi ve kaucuktaki kazancli ticareti korumak ve daha da gelistirmek icin Britanya birbirine bitisik dort eyalet olan Selangor Perak Negeri Sembilan ve Pahang i tek bir cati altinda birlestirerek kontrolu saglamlastirmaya ve merkezilestirmeye calisti baskenti Kuala Lumpur olan yeni olusum Federal Malay Devletleri FMD oldu Ingiliz General federasyonu yonetti ancak Sultanlarin Islam ve Malay gelenekleri konusunda otorite olarak sinirli yetkileri elinde tutmasina izin vererek uzlasma sagladi Federal Konsey in olusturulmasiyla birlikte modern mevzuat tanitildi Sultanlar Federe Olmayan Malay Devletlerindeki muadillerinden daha az guce sahip olsalar da FMD ler cok daha yuksek bir modernizasyon derecesine sahipti Federallesme kooperatif ekonomik kalkinma yoluyla da fayda sagladi Ote yandan Federe Olmayan Malay Devletleri FOMD yari bagimsizliklarini surdurduler daha fazla ozerklige sahiptiler ve bir Mukim yerine yalnizca bir Ingiliz Danismani kabul etmeleri gerekiyordu ancak gercekte hala antlasmayla tavsiyeyi kabul etmeye bagliydilar Bu eyaletlerdeki sinirli ekonomik potansiyel Ingilizleri daha fazla siyasi islere karismaktan caydirdi Iktidarin merkezi bir hukumette yavas yavas saglamlastirildigi ve uzlasmanin Sultanlar saltanatlarini surdurur ancak devletlerinde hukum surmez anlayisi ile bu donem ulusluga giden sonraki yolda buyuk bir etkiye sahip olacaktir Malay devletleri fikrinin topraklari farkli feodal yoneticilerin yonetmesi anlayisi yerine Westminster tarzi anayasal monarsi ile bir federasyona gecisini etkili bir sekilde sagladi Bu gelecekteki Malaya Federasyonu ve nihayetinde Malezya icin kabul edilen model oldu 1910 a gelindiginde Ingilizler Malay Yarimadasi nda yedi yonetim kurdu Bogazlar Yerlesimleri Federe Malay Devletleri ve bagimsiz Perlis Kedah Kelantan Terengganu ve Johore bu yonetimlerdir Ademi Merkeziyetcilik 1920 ler 1922 de Malay Yarimadasi Mavi Renk Federe Olmayan Malay Devletleri Kirmizi renk Bogazlar Yerlesimleri sari renk Federe Malay Devletleri 19 yuzyilin sonlari ve 20 yuzyilin baslarindaki Ingiliz politikasi ayni zamanda Bogaz Yerlesimleri valisi olan Yuksek Komiser tarafindan yonetilen Federe Malay Devletlerinin merkezilestirilmesiydi Bununla birlikte 1909 da Yuksek Komiser Sir John Anderson yerel padisahlari politikadan uzaklastiran asiri merkezilesme konusundaki endiselerini dile getirdi Ingilizlerin resmi bir Malay yanlisi politikasi vardi ve somurge yoneticileri Malay sultanlariyla karsilikli guven gelistirme konusunda dikkatliydiler Ancak merkezilesme bazi Ingiliz yetkililerin yeniden kazanmayi onemli hissettikleri guveni asindirmisti Bu padisahlarin uyesi oldugu somurge hukumetinin temsilcileri ve Malay olmayan topluluklarin uyelerinden olusan Federal Konsey in kurulmasina yol acti Ancak konseyin olusturulmasi yetkileri FMD lerin belirttigi kisilere dagitamadi 1925 te Sir Laurence Guillemard tarafindan gerceklestirilen bir baska ademi merkeziyetcilik girisimi 1925 1927 Ademi Merkeziyet Tartismasi olarak adlandirildi Malaylarin hukumetin yonetiminde bir rolu olacagini kanitlamak ve FOMD leri federasyona katilmaya ikna etmek icin FMD lerde kamu hizmetinde Malaylar icin pozitif ayrimcilik baslatti Malaylar kendilerine daha fazla guc verecegi icin oneriyi desteklerken Cinli tuccarlar ve Ingiliz yetistiriciler ademi merkeziyetciligin verimliligi kotu etkileyeceginden ve birlesik bir modern devlet kurma cabalarini yavaslatacagindan korkarak buna karsi ciktilar Bir sonraki Yuksek Komiser Sir Cecil Clementi FOMD ni bir Malaya birligi kurarak FMD ne katilmaya ikna edecegine inanarak ademi merkeziyetcilik icin daha cok bastirdi Federasyona sonunda Bogazlar Yerlesimleri ve katilacagini ongordu Britanya Borneosu ile Hollanda BorneosuEkonomik bunalim 1930 lar 1930 larda dunya ekonomisi bir bunalim icindeydi Malaya ekonomisinin kuresel tedarik zincirine entegrasyonu nedeniyle Malaya buhrandan kurtulamadi Ikinci Dunya Savasi 1941 1945 Japonya Pearl Harbor la baslayan koordineli saldirinin bir parcasi olarak 1941 de Malaya yi isgal etti Malaya ve Singapur 1942 den 1945 e kadar Japon isgali altindaydi Japonya Syiam a bu donemdeki isbirliginden dolayi Perlis Kedah Kelantan ve Terengganu eyaletlerini vererek odullendirdi Malaya nin geri kalani Singapur dan tek bir koloni olarak yonetildi Ikinci Dunya Savasi sonunda Japonya nin teslim olmasinin ardindan Malaya ve Singapur verildi Dekolonizasyon 1945 1963 Ikinci Dunya Savasi ndan sonraki bir yil icinde Britanya Malayasi nin gevsek yonetimi nihayet 1 Nisan 1946 da Malay Birligi nin kurulmasiyla saglamlastirildi Ancak Singapur dahil edilmedi ve basli basina bir kraliyet kolonisi olarak kabul edildi Yeni Birlik yerel Malaylarin guclu muhalefetiyle karsilandi Tepkiler iki konu etrafinda donuyordu gevsek vatandaslik sartlari ve Malay yoneticilerinin gucunun azaltilmasi Uygulanan baski nedeniyle Birlik 31 Ocak 1948 de Malay Federasyonu ile degistirildi Federasyon 31 Agustos 1957 de bagimsizligini kazandi 16 Eylul 1963 te federasyon Singapur u bunyesine katarak Malezya oldu Kaynakca Malaya daki Ingilizler History Today Haziran 1956 ss 367 375 a b Red Star Over Malaya Resistance And Social Conflict during and after the Japanese Occupation 1941 1946 Singapore University Press s 28 Ralph Fitch Ingiltere nin Hindistan ve Burma ya Oncusu Yoldaslari ve Cagdaslari 9 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2023 Malay Solunun Sosyal Kokenleri Kesatuan Melayu Muda nin Analizi Ingilizce SIRD 2008 s 12 9 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2023 13 May 1969 a historical survey of Sino Malay relations Heinemann Asia 1983 ss 9 10 9 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2023 Malay Solunun Sosyal kokenleri Kesatuan Melayu Muda nin Analizi 2008 s 14 9 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2023 Malay Milliyetciliginin kokenleri Oxford University Press 1994 s 117 118 9 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2023 13 Mayis 1969 Cin Malay Iliskilerinin Tarihsel Bir Arastirmasi Heinemann Asia 1983 ss 11 14 9 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2023