Buenos Aires eyaleti (İspanyolca: Provincia de Buenos Aires), 2007 yılı tahminlerine göre on beş milyona yaklaşan nüfusuyla Arjantin'in en kalabalık eyaletidir. Ülkenin doğusunda ve merkez bölgesinde yer alan eyalet Córdoba, La Pampa, Río Negro, Entre Ríos ve Santa Fe eyaletleriyle komşudur. Buenos Aires içinde yer alan Buenos Aires Özerk Şehri eyalete bağlı değildir ve federal bir bölgedir. Eyalet başkenti La Plata şehridir.
Buenos Aires eyaleti Provincia de Buenos Aires | |
---|---|
Bayrak Arma | |
Ülke | Arjantin |
Başkent | La Plata |
İdare | |
• Vali | () |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 307,571 km² |
Nüfus (2010) | |
• Toplam | 15,625,084 |
• Yoğunluk | 51/km² |
Zaman dilimi | UTC-03.00 () |
Resmî site www.gba.gob.ar |
Tarihçe
İspanyol sömürgecilerin gelişinden önce bölgede yaşayan yerli halk olan Pampas yerlileri ve Querandíler gibi diğer grupların kültürleri hemen hemen tamamen yok olmuştur. Santa María del Buen Ayre 'yi kurdu, yerlilerle olan ilk ilişkiler barışçıl olsa da sonradan durum kötüleşti. Şehir 1541 yılında boşaltıldı. , şehri 1580 yılında Santísima Trinidad y Puerto Santa María de los Buenos Aires olarak tekrar kurdu.
Yerlilerle sürekli savaş hâli devam ederken sığır çiftlikleri bölge ekonomisinin merkezi olan Buenos Aires limanından ülke içine doğru yayılmaya başladı. 18. yüzyılda Río de la Plata Genel Valiliği'nin kurulmasıyla birlikte et, deri ve bunlardan yapılan ürünlerin bu limandan ihraç edilmesi bölgenin ekonomik gelişmesinin kaynağı olmuştur.
Yerli halkı, İspanyol fatihler tarafından bölgeye getirilen Avrupa kültürüne asimile etmek için uğraşan Cizvitler başarılı olamadılar. 18. yüzyılın sonuna doğru iki uygarlık arasında sınır olmuş ve belirgin bir dengeye erişilmişti. Sınır yerleşimlerine yapılan yerli akınlarının tamamen durması ancak 1879'da başlayan (İspanyolca: Conquista del Desierto) ile yerli halkların hemen hemen tamamen soyunun yok edilmesiyle mümkün olmuştur.
1816 yılında İspanya'dan bağımsızlık kazanıldıktan sonra federal sistemin yönetildiği yer olan Buenos Aires şehri ve eyaleti ülkenin diğer eyaletleri ile sürekli çekişme hâlinde olmuştur. Bu dahili istikrarsızlık dönemi uzun yıllar boyunca sürmüştür.
La Plata şehri eyaletin başkenti olması amacıyla 1882 yılında kuruldu. Bu dönemde eyalet nüfusu yarım milyona yaklaşıyordu.
Coğrafya
Buenos Aires eyaletinin yüzölçümü 307.571 km²'dir. Eyaletin doğusunda Atlantik Okyanusu bulunur. Arjantin'in en büyük eyaletidir. Güneybatıdan itibaren saat yönünde ilerlenirse komşuları Rio Negro, La Pampa, Córdoba, Santa Fe ve Entre Rios eyaletleridir.
Genel olarak düzlük olan eyalette iki alçak sıradağ bulunur: Sierra de la Ventana (Bahía Blanca yakınında) ve Sierra de Tandil (). En yüksek noktası Cerro Tres Picos (1.239 m, 38° 8' S, 61° 58' W) ve en uzun irmağı 'dur (700 km).
Pampaların bir parçası olan eyaletin iklimi okyanustan çok etkilenir ve yazları sıcak, kışları ılımandır. Sıcaklık ortalamaları 13 ile 17 °C arasındadır. Nem oranı yüksektir ve yıl içinde düzenli olarak çok yağış alır. Kıyı bölgelerde yağış miktarı yıl boyunca 500 ile 1.000 mm arasında değişir. Batı ve güneybatı bölgeler görece daha kurudur.
Batıdan esen Pampero rüzgârları tüm eyaleti kateder. Güneyden esen sıcaklık düşüşlerine ve fırtınalara neden olur.Özellikle her yıl 30 Ağustos'ta olan Santa Rosa fırtınasının kaynağı da Sudestada'dır.
Ekonomi
Her ne kadar sığır yetiştiriciliği tarihsel olarak Buenos Aires'in ana ekonomi kaynağı olsa da eyalet ülkenin koyun, domuz ve tavuk eti konusunda da en önde gelen üreticisidir. Süt endüstrisi de aynı derecede önemlidir.
Son yıllarda hayvancılığın yanı sıra tarım sektörü de bölgede önem kazanmaya başlamıştır. En önemli tarım ürünleri arasında soya fasulyesi, darı, buğday ve ayçiçeği bulunur.
Bölgede bulunan endüstri oldukça çeşitlidir. Kimya, metalürji, otomobil, tekstil ve gıda endüstrisi en dikkate değer endüstrilerdir ve ülkenin endüstriyel üretiminin 50%'sini oluştururlar.
İdari bölümler
Buenos Aires eyaleti, Arjantin'in diğer eyaletlerinden farklı olarak illere değil tek belediyelerden oluşan İspanyolca partido denen bölümlere ayrılır. Eyalette 134 partido bulunur. Aşağıdaki listede parantez içinde idarî merkezler belirtilmiştir:
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- (Avellaneda)
- ()
- ()
- (Bahía Blanca)
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- (Campana)
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- (Daireaux)
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- (Ezeiza)
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- (Mar del Plata)
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- (La Plata)
- (Lanús)
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- (Lomas de Zamora)
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- (Merlo)
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- (Olavarría)
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- (Tigre)
- ()
- ()
- ()
- ()
- (Caseros)
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
- ()
Notlar
- ^ . Censo 2010 (İspanyolca). Instituto Nacional de Estadística y Censos. 1 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2012.
- ^ Santa Rosa fırtınası 26 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İspanyolca)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Buenos Aires eyaleti Ispanyolca Provincia de Buenos Aires 2007 yili tahminlerine gore on bes milyona yaklasan nufusuyla Arjantin in en kalabalik eyaletidir Ulkenin dogusunda ve merkez bolgesinde yer alan eyalet Cordoba La Pampa Rio Negro Entre Rios ve Santa Fe eyaletleriyle komsudur Buenos Aires icinde yer alan Buenos Aires Ozerk Sehri eyalete bagli degildir ve federal bir bolgedir Eyalet baskenti La Plata sehridir Buenos Aires eyaleti Provincia de Buenos AiresEyaletBayrakArmaUlkeArjantinBaskentLa PlataIdare Vali Yuzolcumu Toplam307 571 km Nufus 2010 Toplam15 625 084 Yogunluk51 km Zaman dilimiUTC 03 00 Resmi site www gba gob arTarihceIspanyol somurgecilerin gelisinden once bolgede yasayan yerli halk olan Pampas yerlileri ve Querandiler gibi diger gruplarin kulturleri hemen hemen tamamen yok olmustur Santa Maria del Buen Ayre yi kurdu yerlilerle olan ilk iliskiler bariscil olsa da sonradan durum kotulesti Sehir 1541 yilinda bosaltildi sehri 1580 yilinda Santisima Trinidad y Puerto Santa Maria de los Buenos Aires olarak tekrar kurdu Yerlilerle surekli savas hali devam ederken sigir ciftlikleri bolge ekonomisinin merkezi olan Buenos Aires limanindan ulke icine dogru yayilmaya basladi 18 yuzyilda Rio de la Plata Genel Valiligi nin kurulmasiyla birlikte et deri ve bunlardan yapilan urunlerin bu limandan ihrac edilmesi bolgenin ekonomik gelismesinin kaynagi olmustur Yerli halki Ispanyol fatihler tarafindan bolgeye getirilen Avrupa kulturune asimile etmek icin ugrasan Cizvitler basarili olamadilar 18 yuzyilin sonuna dogru iki uygarlik arasinda sinir olmus ve belirgin bir dengeye erisilmisti Sinir yerlesimlerine yapilan yerli akinlarinin tamamen durmasi ancak 1879 da baslayan Ispanyolca Conquista del Desierto ile yerli halklarin hemen hemen tamamen soyunun yok edilmesiyle mumkun olmustur 1816 yilinda Ispanya dan bagimsizlik kazanildiktan sonra federal sistemin yonetildigi yer olan Buenos Aires sehri ve eyaleti ulkenin diger eyaletleri ile surekli cekisme halinde olmustur Bu dahili istikrarsizlik donemi uzun yillar boyunca surmustur La Plata sehri eyaletin baskenti olmasi amaciyla 1882 yilinda kuruldu Bu donemde eyalet nufusu yarim milyona yaklasiyordu CografyaBuenos Aires eyaletinin yuzolcumu 307 571 km dir Eyaletin dogusunda Atlantik Okyanusu bulunur Arjantin in en buyuk eyaletidir Guneybatidan itibaren saat yonunde ilerlenirse komsulari Rio Negro La Pampa Cordoba Santa Fe ve Entre Rios eyaletleridir Genel olarak duzluk olan eyalette iki alcak siradag bulunur Sierra de la Ventana Bahia Blanca yakininda ve Sierra de Tandil En yuksek noktasi Cerro Tres Picos 1 239 m 38 8 S 61 58 W ve en uzun irmagi dur 700 km Pampalarin bir parcasi olan eyaletin iklimi okyanustan cok etkilenir ve yazlari sicak kislari ilimandir Sicaklik ortalamalari 13 ile 17 C arasindadir Nem orani yuksektir ve yil icinde duzenli olarak cok yagis alir Kiyi bolgelerde yagis miktari yil boyunca 500 ile 1 000 mm arasinda degisir Bati ve guneybati bolgeler gorece daha kurudur Batidan esen Pampero ruzgarlari tum eyaleti kateder Guneyden esen sicaklik dususlerine ve firtinalara neden olur Ozellikle her yil 30 Agustos ta olan Santa Rosa firtinasinin kaynagi da Sudestada dir EkonomiHer ne kadar sigir yetistiriciligi tarihsel olarak Buenos Aires in ana ekonomi kaynagi olsa da eyalet ulkenin koyun domuz ve tavuk eti konusunda da en onde gelen ureticisidir Sut endustrisi de ayni derecede onemlidir Son yillarda hayvanciligin yani sira tarim sektoru de bolgede onem kazanmaya baslamistir En onemli tarim urunleri arasinda soya fasulyesi dari bugday ve aycicegi bulunur Bolgede bulunan endustri oldukca cesitlidir Kimya metalurji otomobil tekstil ve gida endustrisi en dikkate deger endustrilerdir ve ulkenin endustriyel uretiminin 50 sini olustururlar Idari bolumlerEyaletin idari bolumleri ve eyalet baskenti La Plata kirmizi nokta Buenos Aires eyaleti Arjantin in diger eyaletlerinden farkli olarak illere degil tek belediyelerden olusan Ispanyolca partido denen bolumlere ayrilir Eyalette 134 partido bulunur Asagidaki listede parantez icinde idari merkezler belirtilmistir Avellaneda Bahia Blanca Campana Daireaux Ezeiza Mar del Plata La Plata Lanus Lomas de Zamora Merlo Olavarria Tigre Caseros Notlar Censo 2010 Ispanyolca Instituto Nacional de Estadistica y Censos 1 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Agustos 2012 Santa Rosa firtinasi 26 Aralik 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ispanyolca