Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Burhanettin Tepsi, (7 Haziran 1882, İstanbul - 20 Şubat 1947, İstanbul), Türk tiyatro ve sinema oyuncusu ve tiyatro yönetmeni.
II. Meşrutiyet'ten itibaren başlayan tiyatro çalışmalarını Cumhuriyet döneminde de sürdürmüş bir tiyatrocudur. Muhsin Ertuğrul, İsmail Galip Arcan, Afife Jale, Bedia Muvahhit, , Şadi ve gibi tiyatrocuların yetişmesinde emeği geçti. Türk sinemasındaki ilk tarihi sinema denemesi olan Alemdar Mustafa Paşa (1918) adlı filmde başrol oynadı. 1922'de Türkiye'den ayrılan ve Fransa'ya yerleşen sanatçı, 1940 yılında Türkiye'ye dönerek Burhanettin Tiyatrosu'nu kurdu.
Yaşamı
1882 yılında İstanbul'un Fatih ilçesinde Kabasakal Mahallesi'nde doğdu. Babası Tarsus eşrafından Mısrîzâde Ali Rıza Efendi'nin oğlu Yusuf Neyyir; annesi ise Osmanlı Sultanı Abdülmecid'in kahvecibaşısı Ali Bey'in kızı Farhande Hanım idi. Üç çocuklu ailenin en küçük çocuğu idi.
Çeşitli memurluk ve öğretmenlik görevlerinde bulunan babası Yusuf Neyyir'i iki yaşına iken kaybetti. Çocukluk yılları babasının ölümünden önce Üsküdar Nuhkuyusu'nda yaptırdığı on odalı, bahçe içindeki evde geçti. Altı yaşında okula başladı. 1894 yılında ise babasının yakın dostu olan okul müdürünün yardımıyla ücretsiz olarak Mektebi Sultani'ye kaydedildi.
Tiyatroya ilgisi 1890'lı yıllarda başladı. Ağabeyi Seyfeddin Bey'in Marsilya'ya elçi tayin edilmesi üzerine eğitimine onun yanında devam etti. İki yıl sonra İstanbul'a dönerek Mektebi Sultani'nin son sınıfına devam etti ve bu okuldan 1903 yılında mezun olarak Hariciye Nezareti'nde memuriyete başladı. Memuriyet hayatı sırasında tiyatroya ilgisi devam etti, bazı geceler Tepebaşı Bahçesi'ndeki dram kumpanyalarında takma isimle sahneye çıktı.
İstanbul'da tanıştığı Fransız oyuncu Eugène Silvain'in daveti üzerine tiyatro eğitimi görmek üzere 1906'da Fransa'ya gitti. Silvain'den ve trajedi oyuncusu Segond-Weber'den dersler aldı. 1908'de konservatuvara girdi. Üç ay sonra final sınavlarına girerek mezun oldu. 1908 yılında Osmanlı Devleti'nde Meşrutiyet'in ilanı üzerine Fransa'dan ayrıldı.
İstanbul'a döndükten sonra kendisini “Silvain’in Şakirdi” şeklinde tanıtan Burhanettin Tepsi, bir tiyatro kurmak için çalışmaya başladı. İstanbul şehremini, kumpanyanın merkezi olmak üzere kendisine Şehremânet bahçesindeki üç odayı tahsis etti. Müze müdürü Osman Hamdi Bey ve Recaizade Mahmut Ekrem başkanlığında bir edebî heyeti oluşturuldu. Hüseyin Rahmi, Hüseyin Cahit, Halit Ziya gibi devrin önemli yazarları bu edebi heyette yer aldı. Sonradan Sahne-i Osmaniye adını alacak heyet, Abülhak Hamit'in Tarık piyesinden Hazineler perdesi ve Marquis Priola'dan bir sahneyi temsile hazırladı. İlk temsil 29 Ekim 1908'de Tepebaşı Tiyatrosu'nda gerçekleşti. Burhanettin Tepsi, Tarık bin Ziyad rolünde sahneye çıktı.
Sahne-i Osmaniye, İstanbul'un çeşitli semtlerinde 1909 yılına kadar Burhanettin Tepsi yönetiminde sahne alarak o devirde kurulan ve devam eden en uzun ömürlü tiyatro heyeti oldu. Heyet, çoğunlukla Abdülhak Hamit'in manzum eserlerini sahneledi. 1909 yılında Burhanettin Bey ve Kumpanyası adını aldı. 1910'da Reşad Rıdvan'ın Milî Osmanlı Tiyatrosu ile birleşerek Sahne-i Milliye-i Osmaniye adını aldı ve 1914 yılına kadar ortak çalışmalar yaptı. Bu dönemde Burhanettin Tepsi, Ahmet Fehim'in tiyatro topluluğu ile de ortak sahne aldı. 1911 yılında İstanbul'a gelen hocası Silvain'i ağırlama ve onunla birlikte klasik yazarların oyunlarını sahneleme imkanı buldu.
Burhanettin Tepsi, 1913 yılında yeniden Fransa'ya giderek oyunlar izledi. Folies Bergére Tiyatrosu'nda Sans-Culottes oyununda oynadı. Bordeaux'daki Royal Tiyatrosu'nda teklif aldı, Fransızca kaleme aldığı Boğaziçi Geceleri adlı oyunu sahneledi. 1914'te İstanbul'a dönerek Şehzadebaşı'ndaki Ferah Tiyatrosu'nu kiralayarak oyunlar sahneledi. Belediye bünyesinde bir okul olarak açılan Darülbedayi-i Osmani'nin ilk öğretmenleri arasında yer aldı. Kurum, 1916'da bir tiyatro topluluğu halini aldı ve Burhanettin Tepsi sahnelenecek oyunlarda rejisörlük görevini üstlendi.
Burhanettin Tepsi, 1918 yılında Müdafaa-i Milliye Cemiyeti adına çekilen Alemdar Mustafa Paşa adlı tarihsel filmde yönetmen ve başrol oyuncusu idi; ancak film kurgulanmadı ve vizyona girmedi. İstanbul'da tiyatro ve sinema yaşamının durgunlaştığı işgal ve mütareke yıllarında zor şartlar altında çalışmalarını sürdüren Burhanettin Tepsi, 1922'de Moliere'in 300. doğum yılı sebebiyle Ferah Tiyatrosu'nda yazarın L'avare adlı oyunundan uyarlanmış Pinti'yi sahneledi.
Berlin'de eğitim almış oyuncu ve dansçı Seniye Hanım ile 1922 yılında evlendi. Evliliklerinin ilk yılında Türkiye'den ayrılan çift Suriye, Mısır, İtalya, Almanya, Macarsitan ve Kuzey Afrika'ya turneler düzenledikten sonra Fransa'ya yerleşti. 18 yıl sonra II. Dünya Savaşı nedeniyle Fransa'dan ayrılarak Türkiye'ye döndü. İstanbul'da bir tiyatro kurma hayalini gerçekleştiremedi; ikinci hayali olan Abülhak Hamit'in heykelini diktirmek için çalıştı ancak başaramadı. Burhanettin-Seniye Tepsi Tiyatrosu adlı topluluğu kurarak Anadolu'nun kent ve kasabalarında kısa oyunlardan oluşan temsiller verdi.
20 Temmuz 1947'de İstanbul'da kalp hastalığından öldü. Zincirlikuyu Mezarlığı'nda Abülhak Hamit'in mezarının yanına gömülmeyi vasiyet eden Tepsi, yer bulunamadığı için biraz uzağına defnedilmiştir.
Kaynakça
- ^ a b c d e f Tepsi, Burhanettin; Özen, İbrahim (23 Şubat 2018). Bir Aktörün Hatıraları: Silvain’in Şakird-i Marifeti. DBY Yayınları. ISBN . 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2022.
- ^ a b Aytaş, Gıyasettin. "72- II. MEŞRUTİYET SONRA TİYATRO EDEBİYATI.doc". 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2022.
- ^ . Tsa.org.tr. 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022.
Dış bağlantılar
- IMDb'de Burhanettin Tepsi
- SinemaTürk'te Burhanettin Tepsi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Burhanettin Tepsi 7 Haziran 1882 Istanbul 20 Subat 1947 Istanbul Turk tiyatro ve sinema oyuncusu ve tiyatro yonetmeni Kasim 1908 tarihli Resimli Kitab dergisinde Burhaneddin BeyOcak 1909 tarihli Resimli Kitab dergisinde Burhannedin Tepsi Burhanettin Tepsi II Mesrutiyet ten itibaren baslayan tiyatro calismalarini Cumhuriyet doneminde de surdurmus bir tiyatrocudur Muhsin Ertugrul Ismail Galip Arcan Afife Jale Bedia Muvahhit Sadi ve gibi tiyatrocularin yetismesinde emegi gecti Turk sinemasindaki ilk tarihi sinema denemesi olan Alemdar Mustafa Pasa 1918 adli filmde basrol oynadi 1922 de Turkiye den ayrilan ve Fransa ya yerlesen sanatci 1940 yilinda Turkiye ye donerek Burhanettin Tiyatrosu nu kurdu Yasami1882 yilinda Istanbul un Fatih ilcesinde Kabasakal Mahallesi nde dogdu Babasi Tarsus esrafindan Misrizade Ali Riza Efendi nin oglu Yusuf Neyyir annesi ise Osmanli Sultani Abdulmecid in kahvecibasisi Ali Bey in kizi Farhande Hanim idi Uc cocuklu ailenin en kucuk cocugu idi Cesitli memurluk ve ogretmenlik gorevlerinde bulunan babasi Yusuf Neyyir i iki yasina iken kaybetti Cocukluk yillari babasinin olumunden once Uskudar Nuhkuyusu nda yaptirdigi on odali bahce icindeki evde gecti Alti yasinda okula basladi 1894 yilinda ise babasinin yakin dostu olan okul mudurunun yardimiyla ucretsiz olarak Mektebi Sultani ye kaydedildi Tiyatroya ilgisi 1890 li yillarda basladi Agabeyi Seyfeddin Bey in Marsilya ya elci tayin edilmesi uzerine egitimine onun yaninda devam etti Iki yil sonra Istanbul a donerek Mektebi Sultani nin son sinifina devam etti ve bu okuldan 1903 yilinda mezun olarak Hariciye Nezareti nde memuriyete basladi Memuriyet hayati sirasinda tiyatroya ilgisi devam etti bazi geceler Tepebasi Bahcesi ndeki dram kumpanyalarinda takma isimle sahneye cikti Istanbul da tanistigi Fransiz oyuncu Eugene Silvain in daveti uzerine tiyatro egitimi gormek uzere 1906 da Fransa ya gitti Silvain den ve trajedi oyuncusu Segond Weber den dersler aldi 1908 de konservatuvara girdi Uc ay sonra final sinavlarina girerek mezun oldu 1908 yilinda Osmanli Devleti nde Mesrutiyet in ilani uzerine Fransa dan ayrildi Istanbul a dondukten sonra kendisini Silvain in Sakirdi seklinde tanitan Burhanettin Tepsi bir tiyatro kurmak icin calismaya basladi Istanbul sehremini kumpanyanin merkezi olmak uzere kendisine Sehremanet bahcesindeki uc odayi tahsis etti Muze muduru Osman Hamdi Bey ve Recaizade Mahmut Ekrem baskanliginda bir edebi heyeti olusturuldu Huseyin Rahmi Huseyin Cahit Halit Ziya gibi devrin onemli yazarlari bu edebi heyette yer aldi Sonradan Sahne i Osmaniye adini alacak heyet Abulhak Hamit in Tarik piyesinden Hazineler perdesi ve Marquis Priola dan bir sahneyi temsile hazirladi Ilk temsil 29 Ekim 1908 de Tepebasi Tiyatrosu nda gerceklesti Burhanettin Tepsi Tarik bin Ziyad rolunde sahneye cikti Sahne i Osmaniye Istanbul un cesitli semtlerinde 1909 yilina kadar Burhanettin Tepsi yonetiminde sahne alarak o devirde kurulan ve devam eden en uzun omurlu tiyatro heyeti oldu Heyet cogunlukla Abdulhak Hamit in manzum eserlerini sahneledi 1909 yilinda Burhanettin Bey ve Kumpanyasi adini aldi 1910 da Resad Ridvan in Mili Osmanli Tiyatrosu ile birleserek Sahne i Milliye i Osmaniyeadini aldi ve 1914 yilina kadar ortak calismalar yapti Bu donemde Burhanettin Tepsi Ahmet Fehim in tiyatro toplulugu ile de ortak sahne aldi 1911 yilinda Istanbul a gelen hocasi Silvain i agirlama ve onunla birlikte klasik yazarlarin oyunlarini sahneleme imkani buldu Burhanettin Tepsi 1913 yilinda yeniden Fransa ya giderek oyunlar izledi Folies Bergere Tiyatrosu nda Sans Culottes oyununda oynadi Bordeaux daki Royal Tiyatrosu nda teklif aldi Fransizca kaleme aldigi Bogazici Geceleri adli oyunu sahneledi 1914 te Istanbul a donerek Sehzadebasi ndaki Ferah Tiyatrosu nu kiralayarak oyunlar sahneledi Belediye bunyesinde bir okul olarak acilan Darulbedayi i Osmani nin ilk ogretmenleri arasinda yer aldi Kurum 1916 da bir tiyatro toplulugu halini aldi ve Burhanettin Tepsi sahnelenecek oyunlarda rejisorluk gorevini ustlendi Burhanettin Tepsi 1918 yilinda Mudafaa i Milliye Cemiyeti adina cekilen Alemdar Mustafa Pasa adli tarihsel filmde yonetmen ve basrol oyuncusu idi ancak film kurgulanmadi ve vizyona girmedi Istanbul da tiyatro ve sinema yasaminin durgunlastigi isgal ve mutareke yillarinda zor sartlar altinda calismalarini surduren Burhanettin Tepsi 1922 de Moliere in 300 dogum yili sebebiyle Ferah Tiyatrosu nda yazarin L avare adli oyunundan uyarlanmis Pinti yi sahneledi Berlin de egitim almis oyuncu ve dansci Seniye Hanim ile 1922 yilinda evlendi Evliliklerinin ilk yilinda Turkiye den ayrilan cift Suriye Misir Italya Almanya Macarsitan ve Kuzey Afrika ya turneler duzenledikten sonra Fransa ya yerlesti 18 yil sonra II Dunya Savasi nedeniyle Fransa dan ayrilarak Turkiye ye dondu Istanbul da bir tiyatro kurma hayalini gerceklestiremedi ikinci hayali olan Abulhak Hamit in heykelini diktirmek icin calisti ancak basaramadi Burhanettin Seniye Tepsi Tiyatrosu adli toplulugu kurarak Anadolu nun kent ve kasabalarinda kisa oyunlardan olusan temsiller verdi 20 Temmuz 1947 de Istanbul da kalp hastaligindan oldu Zincirlikuyu Mezarligi nda Abulhak Hamit in mezarinin yanina gomulmeyi vasiyet eden Tepsi yer bulunamadigi icin biraz uzagina defnedilmistir Kaynakca a b c d e f Tepsi Burhanettin Ozen Ibrahim 23 Subat 2018 Bir Aktorun Hatiralari Silvain in Sakird i Marifeti DBY Yayinlari ISBN 978 605 4635 44 3 5 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2022 a b Aytas Giyasettin 72 II MESRUTIYET SONRA TIYATRO EDEBIYATI doc 5 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2022 Tsa org tr 2 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Nisan 2022 Dis baglantilarIMDb de Burhanettin Tepsi SinemaTurk te Burhanettin Tepsi