Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, ; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Kasım 2023) |
Bzıyiko Muharebesi ya da Bzeyko Muharebesi (Batı Çerkesçe: Бзыикъо Зао, Doğu Çerkesçe: Бзыикъуэ Зауэ, Rusça: Бзиюкская битва ), ayaklanan Çerkes avamın oluşturduğu güçler ile feodaller arasında, 10 Haziran 1796'da Bzıyiko / Bzıyuk Irmağı kıyısında gerçekleşen savaştır.
| Bzıyiko Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Sapsığ ve Abzahların ayaklanan avamının oluşturduğu ordu güçleri | Bjeduğ Ordusu | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Güçler | |||||||||
| 10.000 - 12.000 | 4.500 - 5.500 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 400 Şapsığ-Abzeh | 360 Bjeduğ, 9 Kazak | ||||||||
Tarihçe
10 Haziran 1796'da gerçekleşen Bzıyiko Muharebesi, Çerkes Tarihi'nin ve özelde Bjeduğ Tarihi'nin trajik ve üzücü olaylarındandır. Olay, özü itibarıyla kabileler arası bir anlaşmazlık değildir. Sapsığ Kabilesi, avam kesimden bir grup ile feodal bir aile arasında meydana gelen bir anlaşmazlık, sosyolojik değişimlerin başladığı dönem itibarıyla de büyüyerek yayılmış, kontrolden çıkan süreç sonunda da kabileleri karşı karşıya getirmiştir.
Vunereko Ray, Bzıyiko Savaşı makalesinde olaydan şu şekilde söz etmektedir: ... "Hanceri’den başlayarak bugüne dek bilim adamları bu konuda yazı yazıyor, farklı görüşler ortaya koyuyor. 70'li yıllara gelinceye dek, Avle Pşımaf’ın yazdığına göre, bu konuda 53 ayrı çalışma yayınlanmış. Ondan sonra da yayınlanan çalışmalar var. 1996 yılında, Bzıyiko Savaşı’nın 200’üncü yılı nedeniyle bilim adamları büyük bir toplantı yapmışlardı.
Çoğu bilim insanı, Çerkesya'da (süregelen) sınıfsal savaşın, Bzıyiko Savaşı’nın başlatılmasında da, bitirilmesinde de önemli etkisi olduğu görüşünde. Savaş, Şapsığ fekol’leri (avam tabakası) Abzah ve Natuhuayların da katılmasıyla Şapsığların kendi topraklarından kovdukları Şerel’ıko Lekoleşler’i (soyluları) ve onların safında yer alan Bjeduğ Pşı (Prens), Vork (Şövalye)leri arasında oldu.
Bzıyiko Vadisinde meydana gelen bu olay, aynı amaçla dünyada yapılmış diğer savaşlarla kıyaslanıyor. Söz gelimi, Fransa’da meydana gelen ihtilale benzetenler vardır. Bzıyiko Savaşı’nı, en son yapılmış olan konferansta bu görüş ağırlıktaydı. Fakat bilim insanı Bıj Ali, Çerkesya'da 18. yüzyılın sonlarında yaşama geçirilen demokratik yaşam ve anlayışının başlaması, Bzıyiko Savaşı’nın yapılmasında etkili olduğu görüşünde."
Muharebenin Gelişimi
Ayaklanan avamın oluşturduğu güçler ile feodaller arasında, 10 Haziran 1796'da Bzeyko / Bziyuk Irmağı (Бзиюк / Бзюк Река) kıyısında gerçekleşen Bzeyko Muharebesi, Adige Savaş Tekniği ve Taktikleri'ne ilişkin örneklerdendir.
Muharebenin teknik ve taktiği hakkında askeri bir inceleme
A.A. Ostakhov, Adigelerin Askerlik Sanatı adlı incelemesinde Adigelerin savaş taktiklerini anlattığı çalışmasında, bu taktiklere örnek teşkil etmesi sebebiyle Bzeyko Muharebesi'ne de yer vermiştir. İlgili bölüm aşağıda sunulmaktadır:
Muharebenin güç dağılımı
Yukarıda da görüleceği gibi, farklı kaynaklarda orduların büyüklüklerine ilişkin farklı değerler verilmektedir;
İsyancı güçler için 10.000, 12.000, 18.000, feodal güçler için 4.000, 5.000 gibi farklılıklar mevcuttur.
Ayrıca, kaynaklarda orduların alt birliklerine ilişkin sayısal herhangi bir ayrıntı da bulunmamaktadır.
Ancak, bazı ipuçları ve dönemin askeri yaklaşımları dikkate alınarak tahminleme yapılmıştır.
İSYANCI GÜÇLER
(Sapsığ ve Abzahların ayaklanan avamının oluşturduğu ordu güçleri) 10.000 - 12.000
Komutanlar : Çipako Ahmed
Süvari Birliği : 3.000 - 4.000
Piyade Birliği : 6.500 - 7.000
Topçu Birliği : 0
Top Sayısı : 0
Avcı Birliği : 300 - 400
FEODAL GÜÇLER
Bjeduğ Ordusu 4.500 - 5.500
Komutanlar : Pşı Hacemıko Batceriy
Süvari Birliği : 2.500 - 3.000
Piyade Birliği : 1.000 - 1.500
Topçu Birliği : 100 - 300
Top Sayısı : 1 - 3
Avcı Birliği : 300 - 400
Muharebe Senaryosu
Kaynaklarda anlatılanlardan hareketle bir değerlendirme ve kurgu yapılmış ve tahmin edilen muharebe senaryosu aşağıda ve grafiklerde tanımlanmıştır. (Bakınız: Muharebe Düzeni - Vaziyet Planı 1)
- Alana konuşlanan orduların, muharebe düzenini alması. (Bakınız: Muharebe Düzeni - Vaziyet Planı 2)
- İsyancı güçlerin süvari birliklerinin saldırısı.
- Feodal güçlerin öncü süvari birliklerinin saldırıya aldatmaca karşılık vermesi. (Bakınız: Muharebe Düzeni - Vaziyet Planı 3)
- Feodal güçlerin öncü süvari birliğinin, aldatmaca karşılığı ve çatışmasının ardından yenilmiş etkisi yaratarak süratli taktik geri çekilmesi (taktik ricat).
- İsyancı güçlerin, geri çekilen feodal güçleri takibi ve erken zafer heyecanı ile topyekûn saldırıya geçmesi. (Bakınız: Muharebe Düzeni - Vaziyet Planı 4)
- Feodal güçlerin, kendilerini takibe geçen isyancı güçleri ölüm bölgesi tuzağına çekmeleri.
- Ölüm bölgesine çekilen isyancı birliklerin, ağır top ateşi ve hafif avcı ateşi (okçu ve tüfekçi atışı) altına alınarak ezilmesi ve imha edilmesi. (Bakınız: Muharebe Düzeni - Vaziyet Planı 5)
- Yoğun ateş altında kalan isyancı süvari birliklerinin ani dönüşü ile cepheye ilerlemekte olan piyadelerine zarar vermesi, isyancı güçlerin harp düzeninin ve koordinasyonunun bozulması.
- Yoğun ateş altında ezilen isyancı güçlere, feodal güçlerin (1) cepheden, (2) sağ kanattan ve (3) sol kanattan topyekûn hücum ile kıskaç harekâtının başlatılması. (Bakınız: Muharebe Düzeni - Vaziyet Planı 6)
- Feodal güçlerin, isyancıları içine aldıkları kıskacı kapatmaları, düşmanın vurucu gücünün parçalanması ve piyade desteği ile düşmanın ezilmesi. (Bakınız: Muharebe Düzeni - Vaziyet Planı 7)
- Bozguna uğrayan düşmanın kati ricatının başlaması, feodal güçlerin düşmanı muharebe alanından sürmesi.
Bzeyiko Anıtı
Bzeyiko Anıtı (Çerkesçe: Саугъэтыр Бзыикъо Зау "10 Мэкъуогъу 1796", Rusça: Памятник Бзиюкская Война "10 Июня 1796"; 10 Haziran 1796'de Bzıyiko Irmağı kıyısında gerçekleşen Bzıyiko Muharebesi'nde kaybettiğimiz atalarımızın aziz hatıraları için bir anıt bulunmaktadır. Anıt 1980'li yıllarda dikilmiştir. Anıtın konumu Novodmitrievskoy'un (Новодмитриевская - Новодмитриевской) kuzey, Shuvaeva'nın (Шуваев (хутор) güney, Novyy ve Oasis'in (Оазис Xутора ) batı sınırının buluştuğu bölgeden Bzeyiko Irmağı'na paralel tali yolun kuzey tarafındadır.
Anıtın özellikleri
Beton bir kaide üzerine doğal taş görünümde yaklaşık 2-3 metrelik bir anıttır. Doğal taş görünümde yontulmuş ana gövde üzerine 6 adet oyma figür ve 1 adet açıklayıcı mermer plaka bulunmaktadır.
Mermer Levha Yazısı: ЗДЕСЬ В УРОЧИШЕ РЕКИ БЗИЮК В ИЮАЕ 1796 ГОДА ПРОИЗОШДА ОЖЕСТОЧЕННАЯ БИТВА МЕЖДУ ФЕОДАПЬНОИ ЗНАТЬЮ И КРЕСТЬЯ НАМИ ВОШЕДШАЯ В ИСТОРИЮ ЧЕРКЕСИИ КАК БЗИЮКСКАЯ
Ayrıca bakınız
- Fransız İhtilali
- Bzıyiko Anıtı'nın diğer fotoğrafları
Kaynakça
- ^ Atalay, Mevlüt. "Bir Halk, Farklı İki Dünya". 9 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2014.
- ^ Остахов, А.А. (2011). Состояние Военного Искуства Адыгов XV-XIX вв. Adigelerin Askerlik Sanatı (XV-XIX YY). Пятигорск Pyatigorsk.
- ^ Потто, В.А (2006). Кавказская Война. Kafkas Savası. Москва.
- ^ Демьянович, П.И. (1858). Черноморские Казаки В Их Гражданском И Военном Быту Karadeniz Kazakları. Санкт-Петербург.
- ^ Дубровин, Н. Ф. (1991). Черкесы (Адыге) Çerkesler (Adigeler). Нальчик.
- ^ Хан-Гирей (1989). Черкесские Предания. Избранные произведения Çerkez Gelenekleri. Seçilmis Eserler. Нальчик.
- ^ Машбаш, И.Ш. (1982). Раскаты Далёкого Грома Gökgürültüsü'nün Yankıları. Москва.
- ^ "ИСТОРИЧЕСКАЯ СПРАВКА ст. НОВОДМИТРИЕВСКОЙ". 12 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2014.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde oksuz maddedir zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmis bir baglanti yoktur Lutfen ilgili maddelerden bu sayfaya baglanti vermeye calisin Kasim 2023 Bziyiko Muharebesi ya da Bzeyko Muharebesi Bati Cerkesce Bzyiko Zao Dogu Cerkesce Bzyikue Zaue Rusca Bziyukskaya bitva ayaklanan Cerkes avamin olusturdugu gucler ile feodaller arasinda 10 Haziran 1796 da Bziyiko Bziyuk Irmagi kiyisinda gerceklesen savastir Bziyiko MuharebesiTarih10 Haziran 1796BolgeCerkesya yaniSebepAyaklanan avamin olusturdugu gucler ile feodaller arasindaSonucBjedug ordusunun kesin galibiyetiTaraflarSapsig ve Abzahlarin ayaklanan avaminin olusturdugu ordu gucleriBjedug OrdusuKomutanlar ve liderlerGucler10 000 12 0004 500 5 500Kayiplar400 Sapsig Abzeh360 Bjedug 9 KazakTarihce10 Haziran 1796 da gerceklesen Bziyiko Muharebesi Cerkes Tarihi nin ve ozelde Bjedug Tarihi nin trajik ve uzucu olaylarindandir Olay ozu itibariyla kabileler arasi bir anlasmazlik degildir Sapsig Kabilesi avam kesimden bir grup ile feodal bir aile arasinda meydana gelen bir anlasmazlik sosyolojik degisimlerin basladigi donem itibariyla de buyuyerek yayilmis kontrolden cikan surec sonunda da kabileleri karsi karsiya getirmistir Vunereko Ray Bziyiko Savasi makalesinde olaydan su sekilde soz etmektedir Hanceri den baslayarak bugune dek bilim adamlari bu konuda yazi yaziyor farkli gorusler ortaya koyuyor 70 li yillara gelinceye dek Avle Psimaf in yazdigina gore bu konuda 53 ayri calisma yayinlanmis Ondan sonra da yayinlanan calismalar var 1996 yilinda Bziyiko Savasi nin 200 uncu yili nedeniyle bilim adamlari buyuk bir toplanti yapmislardi Cogu bilim insani Cerkesya da suregelen sinifsal savasin Bziyiko Savasi nin baslatilmasinda da bitirilmesinde de onemli etkisi oldugu gorusunde Savas Sapsig fekol leri avam tabakasi Abzah ve Natuhuaylarin da katilmasiyla Sapsiglarin kendi topraklarindan kovduklari Serel iko Lekolesler i soylulari ve onlarin safinda yer alan Bjedug Psi Prens Vork Sovalye leri arasinda oldu Bziyiko Vadisinde meydana gelen bu olay ayni amacla dunyada yapilmis diger savaslarla kiyaslaniyor Soz gelimi Fransa da meydana gelen ihtilale benzetenler vardir Bziyiko Savasi ni en son yapilmis olan konferansta bu gorus agirliktaydi Fakat bilim insani Bij Ali Cerkesya da 18 yuzyilin sonlarinda yasama gecirilen demokratik yasam ve anlayisinin baslamasi Bziyiko Savasi nin yapilmasinda etkili oldugu gorusunde Muharebenin Gelisimi Ayaklanan avamin olusturdugu gucler ile feodaller arasinda 10 Haziran 1796 da Bzeyko Bziyuk Irmagi Bziyuk Bzyuk Reka kiyisinda gerceklesen Bzeyko Muharebesi Adige Savas Teknigi ve Taktikleri ne iliskin orneklerdendir Muharebenin teknik ve taktigi hakkinda askeri bir inceleme A A Ostakhov Adigelerin Askerlik Sanati adli incelemesinde Adigelerin savas taktiklerini anlattigi calismasinda bu taktiklere ornek teskil etmesi sebebiyle Bzeyko Muharebesi ne de yer vermistir Ilgili bolum asagida sunulmaktadir Muharebenin guc dagilimi Yukarida da gorulecegi gibi farkli kaynaklarda ordularin buyukluklerine iliskin farkli degerler verilmektedir Isyanci gucler icin 10 000 12 000 18 000 feodal gucler icin 4 000 5 000 gibi farkliliklar mevcuttur Ayrica kaynaklarda ordularin alt birliklerine iliskin sayisal herhangi bir ayrinti da bulunmamaktadir Ancak bazi ipuclari ve donemin askeri yaklasimlari dikkate alinarak tahminleme yapilmistir ISYANCI GUCLER Sapsig ve Abzahlarin ayaklanan avaminin olusturdugu ordu gucleri 10 000 12 000 Komutanlar Cipako Ahmed Suvari Birligi 3 000 4 000 Piyade Birligi 6 500 7 000 Topcu Birligi 0 Top Sayisi 0 Avci Birligi 300 400 FEODAL GUCLER Bjedug Ordusu 4 500 5 500 Komutanlar Psi Hacemiko Batceriy Suvari Birligi 2 500 3 000 Piyade Birligi 1 000 1 500 Topcu Birligi 100 300 Top Sayisi 1 3 Avci Birligi 300 400 Muharebe Senaryosu Kaynaklarda anlatilanlardan hareketle bir degerlendirme ve kurgu yapilmis ve tahmin edilen muharebe senaryosu asagida ve grafiklerde tanimlanmistir Bakiniz Muharebe Duzeni Vaziyet Plani 1 Alana konuslanan ordularin muharebe duzenini almasi Bakiniz Muharebe Duzeni Vaziyet Plani 2 Isyanci guclerin suvari birliklerinin saldirisi Feodal guclerin oncu suvari birliklerinin saldiriya aldatmaca karsilik vermesi Bakiniz Muharebe Duzeni Vaziyet Plani 3 Feodal guclerin oncu suvari birliginin aldatmaca karsiligi ve catismasinin ardindan yenilmis etkisi yaratarak suratli taktik geri cekilmesi taktik ricat Isyanci guclerin geri cekilen feodal gucleri takibi ve erken zafer heyecani ile topyekun saldiriya gecmesi Bakiniz Muharebe Duzeni Vaziyet Plani 4 Feodal guclerin kendilerini takibe gecen isyanci gucleri olum bolgesi tuzagina cekmeleri Olum bolgesine cekilen isyanci birliklerin agir top atesi ve hafif avci atesi okcu ve tufekci atisi altina alinarak ezilmesi ve imha edilmesi Bakiniz Muharebe Duzeni Vaziyet Plani 5 Yogun ates altinda kalan isyanci suvari birliklerinin ani donusu ile cepheye ilerlemekte olan piyadelerine zarar vermesi isyanci guclerin harp duzeninin ve koordinasyonunun bozulmasi Yogun ates altinda ezilen isyanci guclere feodal guclerin 1 cepheden 2 sag kanattan ve 3 sol kanattan topyekun hucum ile kiskac harekatinin baslatilmasi Bakiniz Muharebe Duzeni Vaziyet Plani 6 Feodal guclerin isyancilari icine aldiklari kiskaci kapatmalari dusmanin vurucu gucunun parcalanmasi ve piyade destegi ile dusmanin ezilmesi Bakiniz Muharebe Duzeni Vaziyet Plani 7 Bozguna ugrayan dusmanin kati ricatinin baslamasi feodal guclerin dusmani muharebe alanindan surmesi Bzeyiko AnitiBzeyiko Aniti Cerkesce Saugetyr Bzyiko Zau 10 Mekuogu 1796 Rusca Pamyatnik Bziyukskaya Vojna 10 Iyunya 1796 10 Haziran 1796 de Bziyiko Irmagi kiyisinda gerceklesen Bziyiko Muharebesi nde kaybettigimiz atalarimizin aziz hatiralari icin bir anit bulunmaktadir Anit 1980 li yillarda dikilmistir Anitin konumu Novodmitrievskoy un Novodmitrievskaya Novodmitrievskoj kuzey Shuvaeva nin Shuvaev hutor guney Novyy ve Oasis in Oazis Xutora bati sinirinin bulustugu bolgeden Bzeyiko Irmagi na paralel tali yolun kuzey tarafindadir Anitin ozellikleri Beton bir kaide uzerine dogal tas gorunumde yaklasik 2 3 metrelik bir anittir Dogal tas gorunumde yontulmus ana govde uzerine 6 adet oyma figur ve 1 adet aciklayici mermer plaka bulunmaktadir Mermer Levha Yazisi ZDES V UROChIShE REKI BZIYuK V IYuAE 1796 GODA PROIZOShDA OZhESTOChENNAYa BITVA MEZhDU FEODAPNOI ZNATYu I KRESTYa NAMI VOShEDShAYa V ISTORIYu ChERKESII KAK BZIYuKSKAYaAyrica bakinizFransiz Ihtilali Bziyiko Aniti nin diger fotograflariKaynakca Atalay Mevlut Bir Halk Farkli Iki Dunya 9 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Aralik 2014 Ostahov A A 2011 Sostoyanie Voennogo Iskustva Adygov XV XIX vv Adigelerin Askerlik Sanati XV XIX YY Pyatigorsk Pyatigorsk Potto V A 2006 Kavkazskaya Vojna Kafkas Savasi Moskva Demyanovich P I 1858 Chernomorskie Kazaki V Ih Grazhdanskom I Voennom Bytu Karadeniz Kazaklari Sankt Peterburg Dubrovin N F 1991 Cherkesy Adyge Cerkesler Adigeler Nalchik Han Girej 1989 Cherkesskie Predaniya Izbrannye proizvedeniya Cerkez Gelenekleri Secilmis Eserler Nalchik Mashbash I Sh 1982 Raskaty Dalyokogo Groma Gokgurultusu nun Yankilari Moskva ISTORIChESKAYa SPRAVKA st NOVODMITRIEVSKOJ 12 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Aralik 2014