Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abdülkâdir Cami Baykurt (d. 1877, İstanbul veya Bağdat - ö. 5 Kasım 1949, İstanbul), Türk asker ve siyasetçi.
| Cami Baykurt | |
|---|---|
| TBMM Dahiliye Umuru Vekili | |
| Görev süresi 3 Mayıs 1920 - 13 Temmuz 1920 | |
| TBMM Reisi | Mustafa Kemal Atatürk |
| Yerine geldiği | Yeni makam |
| Yerine gelen | Hakkı Behiç Bayiç |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 1. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 23 Nisan 1920 - 16 Nisan 1923 | |
| Seçim bölgesi | 1920 – Aydın |
| Meclis-i Mebûsan 3., 4. ve 6. Dönem Mebusu | |
| Görev süresi 12 Ocak 1920 - 18 Mart 1920 | |
| Seçim bölgesi | 1920 – Aydın |
| Görev süresi 17 Aralık 1908 - 5 Ağustos 1912 | |
| Seçim bölgesi | 1908 – Fizan 1912 – Fizan |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Abdülkadir 1877 İstanbul veya Bağdat, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 5 Kasım 1949 (72 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Bitirdiği okul | Mekteb-i Harbiye |
| Mesleği | Asker, siyasetçi |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Branşı |  Osmanlı ordusu |
| Hizmet yılları | 1896-1908 |
| Rütbesi | Yüzbaşı |
TBMM 1. Dönemde milletvekilliği ve Mustafa Kemal Paşa'nın reislik ettiği I. İcra Vekilleri Heyeti'nin ilk iki ayında Dahiliye Vekilliği yapmış siyaset adamıdır. Bu anlamda Türkiye'nin ilk içişleri bakanıdır. İslami sosyalizme yakın görüşleriyle tanınmıştır.
Cumhuriyet'ten önce Osmanlı Devleti'nin Trablusgarp Eyaleti'nde asker olarak görev yaptı ve buradaki anılarını yazarak Osmanlı Afrikası hakkında önemli bir eser bıraktı.
Beşiktaş Jimnastik Kulübü kurucu üyesidir.
Hayatı
1876'da dünyaya geldi. Doğum yeri çeşitli kaynaklarda İstanbul olarak gösterilir ancak TBMM arşivindeki bir belgede Bağdat olarak görülür. Babası Hacı Mehmet Münir Paşa, annesi Ayşe Hanım’dır. Ailesi tarafından verilen ismi “Abdülkadir” idi. Cami ismi, ünlü Trablusgarp kumandan ve valilerinden Recep Paşa tarafından İranlı filozof Molla Câmî'ye ithafen ismine eklendi ve Abdülkadir Cami ismi ile tanındı. Soyadı Kanunu’ndan sonra “Baykurt” soyadını aldı.
Soğukçeşme Askeri Rüşdiyesi, Kuleli Askeri İdadisi ve Harp Okulu’nda öğrenim gördü. 1896 yılında Harp Okulu'nu bitirerek orduya katıldı.
Mezuniyetinin ardından, o zamanın muhalifleri için en uzak sürgün yeri olan Trablusgarp'a tayin edildi. Burada yaveri olduğu Vali Müşir Recep Paşa'nın koruması altında, sürgündeki genç mekteplileri İttihat ve Terakki cemiyetinde örgütledi.
1905-1906'da Fransızların güneydeki Canet vahasını işgali üzerine verilen görevle vahayı geri aldı. Hem komutan hem kaymakam olarak görev yaptığı Gat’ta iki yıl kaldı; kasabayı ve çevresinde yaşayan Tevarıklar’ı yakından tanıdı. Ölümünden çok sonra yayınlanacak anılarına kaynak sağlayacak olan yoğun notlar tuttu. Notlarında mekânları, sosyal hayatı, farklı etnik grupların özelliklerini ve hayvanları betimledi.
Bu dönemde 1903 yılında Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün kurucuları arasında yer almıştır.
Siyasi Hayatı
Yüzbaşıyken II. Meşrutiyet ilan edilince askerlikten ayrıldı ve Meclis-i Mebûsan 1908-1912 ve 1912 Nisan-Ağustos dönemlerinde Fizan mebusluğu yaptı. Mecliste İttihat ve Terakki Fırkası'nın adlı sol kanadının kurucularından biri oldu. Ancak İttihat ve Terakki'nin genel çizgisine aykırı düşünce siyaseti bıraktı; bir süre gazetecilik yaptı.
I. Dünya Savaşı'nda İzmir'de sansür memuru olarak görevlendirildi. Mondros Mütarekesi'nin ardından yeniden siyasete atıldı; İzmir'de Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin kurulmasında öncü oldu. Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı'na Aydın mebusu olarak seçildi; mecliste Anadolu hareketinin temsil edildiği Felah-ı Vatan grubunun başkanlığını yaptı. 16 Mart 1920'de İstanbul'un işgali sırasında İngilizler Osmanlı Meclis-i Mebusanı'na girince Ankara'ya kaçtı.
İlk TBMM'ye yine Aydın Mebusu olarak giren Cami Bey, 25 Nisan 1920'de geçici İcra Kuruluna seçildi. 3 Mayıs-13 Temmuz 1920 tarihleri arasında kısa bir süre Dahiliye Vekilliği yaptı. Sol görüşlü olduğu için Mustafa Kemal Paşa ile aralarında bazı görüş ayrılıkları çıktı.
TBMM temsilcisi olarak Roma'ya gönderilen Abdülkadir Cami Bey’in, bu görevi birkaç ay sürdü. 27 Nisan 1922'de temsilcilik görevinin bittiği kendisine bildirildi; geri dönmeyince istifa etmiş sayıldı ve milletvekilliği sona erdi. Buna rağmen TBMM Londra Konferansı'na davet edildiğinde mevcut kadro içerisinde yer almıştır.
Son dönemi
Atatürk'ün ölümünden sonra yurda dönen Cami Baykurt, ölümüne kadar bazı gazetelerde köşe yazarlığı yaptı. 1945'ten itibaren yazıları Dikmen ve Görüşler dergisi ile Tan gazetesinde yayımlandı. Çıkardığı Yeni Dünya gazetesi beş sayı yayımlanabildi. Türkiye Emekçi Köylü Sosyalist Partisi kurma isteği gerçekleşemedi.
Robert Kolej'de tarih, Erenköy Kız Lisesi'nde Fransızca öğretmenliği yaptı.
Çok partili düzene geçiş sonrasında, 1948'de, aralarında Mareşal Fevzi Çakmak’ın da bulunduğu bir grup tarafından kuruluş girişiminde bulunan İnsan Hakları Derneği'nin Zekeriya Sertel ve Tevfik Rüştü Aras ile birlikte önderliğini yaptı.
5 Kasım 1949 tarihinde öldü.
Başlıca eserleri
| Wikimedia Commons'ta Cami Baykurt ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Trablusgarp’tan Sahra-yı Kebire Doğru, 1910.
- Osmanlılığın Atisi, Düşmanları ve Dostları, 1913.
- Osmanlı Ülkesinde Hristiyan Türkler, 1922; 1932; 2007, Karma Kitaplar).
- Son Osmanlı Afrikası'nda Hayat, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009, .
Kaynakça
- ^ a b "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ "Abdülnasır Yiner, Farklı İki Meclisten Bir Portre: Abdulkadir Cami Bey R.1293 (1878) -1949, Turkish Studies, Cilt 8, Sayı 11, Yıl: 2013" (PDF). 19 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2014.
- ^ "Erhan Afyoncu, Osmanlı'nın Bilinmeyen Afrika sınırları, Bugün gazetesi, 13.01.2013". 19 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2014.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Yeni makam | TBMM Dahiliye Umuru Vekili 3 Mayıs 1920 - 13 Temmuz 1920 | Sonra gelen: Hakkı Behiç Bayiç |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abdulkadir Cami Baykurt d 1877 Istanbul veya Bagdat o 5 Kasim 1949 Istanbul Turk asker ve siyasetci Cami BaykurtTBMM Dahiliye Umuru VekiliGorev suresi 3 Mayis 1920 13 Temmuz 1920TBMM Reisi Mustafa Kemal AtaturkYerine geldigi Yeni makamYerine gelen Hakki Behic BayicTurkiye Buyuk Millet Meclisi 1 Donem MilletvekiliGorev suresi 23 Nisan 1920 16 Nisan 1923Secim bolgesi 1920 AydinMeclis i Mebusan 3 4 ve 6 Donem MebusuGorev suresi 12 Ocak 1920 18 Mart 1920Secim bolgesi 1920 AydinGorev suresi 17 Aralik 1908 5 Agustos 1912Secim bolgesi 1908 Fizan 1912 FizanKisisel bilgilerDogum Abdulkadir 1877 Istanbul veya Bagdat Osmanli ImparatorluguOlum 5 Kasim 1949 72 yasinda Ankara TurkiyeBitirdigi okul Mekteb i HarbiyeMeslegi Asker siyasetciAskeri hizmetiBagliligi Osmanli ImparatorluguBransi Osmanli ordusuHizmet yillari 1896 1908Rutbesi Yuzbasi TBMM 1 Donemde milletvekilligi ve Mustafa Kemal Pasa nin reislik ettigi I Icra Vekilleri Heyeti nin ilk iki ayinda Dahiliye Vekilligi yapmis siyaset adamidir Bu anlamda Turkiye nin ilk icisleri bakanidir Islami sosyalizme yakin gorusleriyle taninmistir Cumhuriyet ten once Osmanli Devleti nin Trablusgarp Eyaleti nde asker olarak gorev yapti ve buradaki anilarini yazarak Osmanli Afrikasi hakkinda onemli bir eser birakti Besiktas Jimnastik Kulubu kurucu uyesidir Hayati1876 da dunyaya geldi Dogum yeri cesitli kaynaklarda Istanbul olarak gosterilir ancak TBMM arsivindeki bir belgede Bagdat olarak gorulur Babasi Haci Mehmet Munir Pasa annesi Ayse Hanim dir Ailesi tarafindan verilen ismi Abdulkadir idi Cami ismi unlu Trablusgarp kumandan ve valilerinden Recep Pasa tarafindan Iranli filozof Molla Cami ye ithafen ismine eklendi ve Abdulkadir Cami ismi ile tanindi Soyadi Kanunu ndan sonra Baykurt soyadini aldi Sogukcesme Askeri Rusdiyesi Kuleli Askeri Idadisi ve Harp Okulu nda ogrenim gordu 1896 yilinda Harp Okulu nu bitirerek orduya katildi Mezuniyetinin ardindan o zamanin muhalifleri icin en uzak surgun yeri olan Trablusgarp a tayin edildi Burada yaveri oldugu Vali Musir Recep Pasa nin korumasi altinda surgundeki genc mekteplileri Ittihat ve Terakki cemiyetinde orgutledi 1905 1906 da Fransizlarin guneydeki Canet vahasini isgali uzerine verilen gorevle vahayi geri aldi Hem komutan hem kaymakam olarak gorev yaptigi Gat ta iki yil kaldi kasabayi ve cevresinde yasayan Tevariklar i yakindan tanidi Olumunden cok sonra yayinlanacak anilarina kaynak saglayacak olan yogun notlar tuttu Notlarinda mekanlari sosyal hayati farkli etnik gruplarin ozelliklerini ve hayvanlari betimledi Bu donemde 1903 yilinda Besiktas Jimnastik Kulubu nun kuruculari arasinda yer almistir Siyasi Hayati Yuzbasiyken II Mesrutiyet ilan edilince askerlikten ayrildi ve Meclis i Mebusan 1908 1912 ve 1912 Nisan Agustos donemlerinde Fizan mebuslugu yapti Mecliste Ittihat ve Terakki Firkasi nin adli sol kanadinin kurucularindan biri oldu Ancak Ittihat ve Terakki nin genel cizgisine aykiri dusunce siyaseti birakti bir sure gazetecilik yapti I Dunya Savasi nda Izmir de sansur memuru olarak gorevlendirildi Mondros Mutarekesi nin ardindan yeniden siyasete atildi Izmir de Mudafaa i Hukuk Cemiyeti nin kurulmasinda oncu oldu Son Osmanli Meclis i Mebusani na Aydin mebusu olarak secildi mecliste Anadolu hareketinin temsil edildigi Felah i Vatan grubunun baskanligini yapti 16 Mart 1920 de Istanbul un isgali sirasinda Ingilizler Osmanli Meclis i Mebusani na girince Ankara ya kacti Ilk TBMM ye yine Aydin Mebusu olarak giren Cami Bey 25 Nisan 1920 de gecici Icra Kuruluna secildi 3 Mayis 13 Temmuz 1920 tarihleri arasinda kisa bir sure Dahiliye Vekilligi yapti Sol goruslu oldugu icin Mustafa Kemal Pasa ile aralarinda bazi gorus ayriliklari cikti TBMM temsilcisi olarak Roma ya gonderilen Abdulkadir Cami Bey in bu gorevi birkac ay surdu 27 Nisan 1922 de temsilcilik gorevinin bittigi kendisine bildirildi geri donmeyince istifa etmis sayildi ve milletvekilligi sona erdi Buna ragmen TBMM Londra Konferansi na davet edildiginde mevcut kadro icerisinde yer almistir Son donemi Ataturk un olumunden sonra yurda donen Cami Baykurt olumune kadar bazi gazetelerde kose yazarligi yapti 1945 ten itibaren yazilari Dikmen ve Gorusler dergisi ile Tan gazetesinde yayimlandi Cikardigi Yeni Dunya gazetesi bes sayi yayimlanabildi Turkiye Emekci Koylu Sosyalist Partisi kurma istegi gerceklesemedi Robert Kolej de tarih Erenkoy Kiz Lisesi nde Fransizca ogretmenligi yapti Cok partili duzene gecis sonrasinda 1948 de aralarinda Maresal Fevzi Cakmak in da bulundugu bir grup tarafindan kurulus girisiminde bulunan Insan Haklari Dernegi nin Zekeriya Sertel ve Tevfik Rustu Aras ile birlikte onderligini yapti 5 Kasim 1949 tarihinde oldu Baslica eserleriWikimedia Commons ta Cami Baykurt ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Trablusgarp tan Sahra yi Kebire Dogru 1910 Osmanliligin Atisi Dusmanlari ve Dostlari 1913 Osmanli Ulkesinde Hristiyan Turkler 1922 1932 2007 Karma Kitaplar Son Osmanli Afrikasi nda Hayat Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari 2009 ISBN 978 9944 88 722 9 Kaynakca a b TBMM Albumu 1 Cilt 1920 1950 PDF TBMM Basin ve Halkla Iliskiler Mudurlugu 6 Subat 2016 tarihinde kaynagindan PDF Abdulnasir Yiner Farkli Iki Meclisten Bir Portre Abdulkadir Cami Bey R 1293 1878 1949 Turkish Studies Cilt 8 Sayi 11 Yil 2013 PDF 19 Mart 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Mart 2014 Erhan Afyoncu Osmanli nin Bilinmeyen Afrika sinirlari Bugun gazetesi 13 01 2013 19 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mart 2014 Siyasi goreviOnce gelen Yeni makam TBMM Dahiliye Umuru Vekili 3 Mayis 1920 13 Temmuz 1920 Sonra gelen Hakki Behic Bayic