Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cevizli, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür. Günümüzde harabe halde olan, Orta Çağdan kalma Tbeti Manastırı burada yer almaktadır.
| Cevizli | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Cevizli Cevizli'nin Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1364 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 416 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08700 |
Tarihçe
Cevizli köyünün eski adı Tbeti'dir. Tbeti (ტბეთი), Gürcüce tba (ტბა, göl) kelimesi ile -eti (-ეთი, yer eki) sonekiyle türetmiş bir yer adıdır ve "göller yöresi" ya da "göller bölgesi" anlamına gelir. Nitekim Gürcü coğrafyacı Vahuşti Tbeti'nin adını çok sayıdaki gölden aldığını yazar. Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze de Arsiani Dağlarının eteklerinde, Şavşat taraflarında pek çok yerde küçük tepeler ve bu tepeler arasına dağılmış pek çok göl bulunduğunu belirtmiştir. Bu yer adı Türkiye Tbet şeklinde girmiş, geç dönemde Tibet'e dönüşmüştür. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde Tbet (طبت) olarak geçer. Artvin vilayeti hakkında 1927 tarihli bir eserde ise köyün adı Tibet (طيبه ت) şeklinde yazılmıştır.
Tbeti, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi, 16. yüzyılın ikinci yarısının hemen başında Gürcülerden ele geçirmiştir. Şavşeti bölgesinde Osmanlı idaresi tarafından kurulan Şavşat sancağının 1554 tarihindeki sancak beyi de önceden Gürcü tavadi olan İosebiti idi. Köydeki Sveti Kalesi ile 10. yüzyıldan kalma Tbeti Kilisesi de buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.
Tbeti köyü, Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi toplama amacıyla 1835 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespiti sırasında, Çıldır Eyaleti'ne bağlı Satlel (Şavşat) sancağına bağlı köylerden biriydi. Bu sırada 59 hanede 151 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 302 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.
Tbeti köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresince Tbet (Тбет) olarak kaydedilmiş olan köy, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Garkloba nahiyesinin 10 köyünden biriydi. Köyde bu tarihte, 316'sı kadın ve 275'i erkek olmak üzere, 97 hanede 591 kişi yaşıyordu. Bir hane dışında nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir. Köydeki 1 hanede ise, 3'ü erkek ve 5'i kadın olmak üzere 8 Gürcü ikamet ediyordu. Tbeti köyü bu nüfus tespiti sırasında “Badaçi-ogli”, “Ziad-ogli”, “Cami-megle”, "Dare-megle", "Demurçi-ogli" ve “Turud-ogli” adları taşıyan altı mahalleden meydana geliyordu.
Rus idaresi sırasında Şavşeti ve Klarceti bölgelerini gezen Nikolay Marr'ın 1904 yılında bir bekçiye dayanarak verdiği bilgiye göre, Tbeti köyünden Cevri Efendi Tbeti Kilisesi'nde Gürcüce yazılı iki taş bulup saklamıştı. Nitekim Marr da kilisenin duvarlarında Gürcüce yazılar tespit edip kayda geçirmiştir. Marr'dan otuz yıl önce bölgeyi gezen Giorgi Kazbegi ise, 1874 yılında Tbeti Kilisesi'nde bu kilisenin bağışçıları listesi Tbetis Sulta Matiane'yi (12-15. yüzyıl) bulmuştur. Söz konusu bağışçılar listesinde geçen Tevdore Tbelisdze ile karısı Huaşay, İvane Tbelisdze ile karısı Saydani, Tbeti köyünde yaşayan Gürcülerin taşıdığı adlara örnek oluşturmaktadır.
Tbeti köyü, Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. Bu durum 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya tarafından da tanındı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti tarafından fiilen yeniden Türkiye’ye katıldı. 16 Mart 1921’de, Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması’yla Tbeti’nin de içinde yer aldığı Artvin bölgesi Türkiye’ye bırakıldı.
Tbeti köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus sayımı sırasında, "Tibet" adıyla Şavşat kazasına bağlı Merya nahiyesinin köylerinden biriydi. Köyün nüfusu, 445'i kadın ve 404'ü erkek olmak üzere, 156 hanede yaşayan 849 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir. Tbeti veya Tibet, Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Cevizli olarak değiştirilmiştir. Cevizli, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasına bağlı Merya nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 1.048 kişiden oluşuyordu. 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 1.506 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 656 kişi okuma yazma biliyordu.
Tbeti köyü, günümüze yıkık halde sadece ana kilisesinin ulaştığı Tbeti Manastırı'nın yanı sıra, bu manastırda yazılmış olan Tbeti İncilleri'yle de bilinmektedir.
Coğrafya
Cevizli köyü, Artvin il merkezine 77 km, Şavşat ilçe merkezine 13 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 440 |
| 2020 | 416 |
| 2019 | 418 |
| 2018 | 435 |
| 2017 | 377 |
| 2016 | 379 |
| 2015 | 367 |
| 2014 | 244 |
| 2013 | 361 |
| 2012 | 368 |
| 2011 | 361 |
| 2010 | 362 |
| 2009 | 357 |
| 2008 | 354 |
| 2007 | 323 |
| 2000 | 600 |
| 1990 | 862 |
| 1985 | 1.157 |
Kaynakça
- ^ . Fallingrain.com. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Cevizli Köy Nüfusu". Nufusune.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "ტბა", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 6 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 279". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2024.
- ^ Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 164. 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Yüksek lisans tezi
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 160". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2023.
- ^ Şavşeti (შავშეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2011, s. 16. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 41, 43. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 15, 95-100". 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Eylül 2021.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1437". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023.
- ^ Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (Gürcüce), Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 105, 130. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ "Tbetis Sulta Matiane (Tbeti Manastırı Bağışçı Kayıtları), (Yayıma hazırlayan) Tina Enukidze, Tiflis, 1977, s. 7, 88, 92". 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 2010, s. 188, .
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 88.
- ^ a b c d . YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
Dış bağlantılar
- Cevizli, Şavşat için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cevizli Artvin ilinin Savsat ilcesine bagli bir koydur Gunumuzde harabe halde olan Orta Cagdan kalma Tbeti Manastiri burada yer almaktadir CevizliKoyArtvin in Turkiye deki konumuCevizliCevizli nin Artvin deki konumuUlkeTurkiyeIlArtvinIlceSavsatCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim1364 mNufus 2021 Toplam416Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0466Il plaka kodu08Posta kodu08700Tbeti Kilisesi Fotograf Nikolay Marr Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri 1911 TarihceCevizli koyunun eski adi Tbeti dir Tbeti ტბეთი Gurcuce tba ტბა gol kelimesi ile eti ეთი yer eki sonekiyle turetmis bir yer adidir ve goller yoresi ya da goller bolgesi anlamina gelir Nitekim Gurcu cografyaci Vahusti Tbeti nin adini cok sayidaki golden aldigini yazar Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze de Arsiani Daglarinin eteklerinde Savsat taraflarinda pek cok yerde kucuk tepeler ve bu tepeler arasina dagilmis pek cok gol bulundugunu belirtmistir Bu yer adi Turkiye Tbet seklinde girmis gec donemde Tibet e donusmustur Nitekim 1835 tarihli Osmanli nufus defterinde Tbet طبت olarak gecer Artvin vilayeti hakkinda 1927 tarihli bir eserde ise koyun adi Tibet طيبه ت seklinde yazilmistir Tbeti Orta Cag da Gurcistan in guneybati kesimini olusturan bolgelerden biri olan Savseti de yer alir Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi 16 yuzyilin ikinci yarisinin hemen basinda Gurculerden ele gecirmistir Savseti bolgesinde Osmanli idaresi tarafindan kurulan Savsat sancaginin 1554 tarihindeki sancak beyi de onceden Gurcu tavadi olan Iosebiti idi Koydeki Sveti Kalesi ile 10 yuzyildan kalma Tbeti Kilisesi de buranin eski bir yerlesim oldugunu gostermektedir Tbeti koyu Osmanli idaresinin askere alma ve vergi toplama amaciyla 1835 yilinda gerceklestirdigi nufus tespiti sirasinda Cildir Eyaleti ne bagli Satlel Savsat sancagina bagli koylerden biriydi Bu sirada 59 hanede 151 erkek kaydedilmistir Erkek sayisi kadar kadin eklenince koyun toplam nufusunun yaklasik 302 kisiden olustugu ortaya cikar Tbeti koyu 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan 1878 yilinda imzalanan Berlin Antlasmasi yla Osmanli Devleti tarafindan Rusya ya birakildi Rus idaresince Tbet Tbet olarak kaydedilmis olan koy Artvin sancaginin Savset Imerhevi kazasina bagli Garkloba nahiyesinin 10 koyunden biriydi Koyde bu tarihte 316 si kadin ve 275 i erkek olmak uzere 97 hanede 591 kisi yasiyordu Bir hane disinda nufusun tamami Turk olarak kaydedilmistir Koydeki 1 hanede ise 3 u erkek ve 5 i kadin olmak uzere 8 Gurcu ikamet ediyordu Tbeti koyu bu nufus tespiti sirasinda Badaci ogli Ziad ogli Cami megle Dare megle Demurci ogli ve Turud ogli adlari tasiyan alti mahalleden meydana geliyordu Rus idaresi sirasinda Savseti ve Klarceti bolgelerini gezen Nikolay Marr in 1904 yilinda bir bekciye dayanarak verdigi bilgiye gore Tbeti koyunden Cevri Efendi Tbeti Kilisesi nde Gurcuce yazili iki tas bulup saklamisti Nitekim Marr da kilisenin duvarlarinda Gurcuce yazilar tespit edip kayda gecirmistir Marr dan otuz yil once bolgeyi gezen Giorgi Kazbegi ise 1874 yilinda Tbeti Kilisesi nde bu kilisenin bagiscilari listesi Tbetis Sulta Matiane yi 12 15 yuzyil bulmustur Soz konusu bagiscilar listesinde gecen Tevdore Tbelisdze ile karisi Huasay Ivane Tbelisdze ile karisi Saydani Tbeti koyunde yasayan Gurculerin tasidigi adlara ornek olusturmaktadir Tbeti koyu Birinci Dunya Savasi nin sonlarina dogru Rus ordusunun bolgeden cekilmesinin ardindan bagimsiz Gurcistan sinirlari icinde yer aldi Bu durum 7 Mayis 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlasmasi yla Sovyet Rusya tarafindan da tanindi Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Ankara Hukumeti tarafindan fiilen yeniden Turkiye ye katildi 16 Mart 1921 de Ankara Hukumeti ile Sovyet Rusya arasinda imzalanan Moskova Antlasmasi yla Tbeti nin de icinde yer aldigi Artvin bolgesi Turkiye ye birakildi Tbeti koyu 1922 yilinda Artvin livasinda yapilan nufus sayimi sirasinda Tibet adiyla Savsat kazasina bagli Merya nahiyesinin koylerinden biriydi Koyun nufusu 445 i kadin ve 404 u erkek olmak uzere 156 hanede yasayan 849 kisiden olusuyordu Bu nufusun tamami Turk olarak kaydedilmistir Tbeti veya Tibet Turkce olmadigi icin koyun adi 1925 yilinda Cevizli olarak degistirilmistir Cevizli 1940 genel nufus sayiminda Coruh vilayetinin Savsat kazasina bagli Merya nahiyesinin koylerinden biriydi ve nufusu 1 048 kisiden olusuyordu 1965 yilina gelindiginde koyde yasayan insan sayisi 1 506 kisiyi bulmustu ve bu nufus icinde 656 kisi okuma yazma biliyordu Cevizli koyundeki Tbeti Kilisesi Guney kisminin iceriden gorunusu 2012 Tbeti koyu gunumuze yikik halde sadece ana kilisesinin ulastigi Tbeti Manastiri nin yani sira bu manastirda yazilmis olan Tbeti Incilleri yle de bilinmektedir CografyaCevizli koyu Artvin il merkezine 77 km Savsat ilce merkezine 13 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2021 4402020 4162019 4182018 4352017 3772016 3792015 3672014 2442013 3612012 3682011 3612010 3622009 3572008 3542007 3232000 6001990 8621985 1 157Kaynakca Fallingrain com 16 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d e f g h i j k l m n o p Artvin Savsat Cevizli Koy Nufusu Nufusune com 1 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 ტბა A Comprehensive Georgian English Dictionary Londra 2006 2 cilt 6 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 0 9535878 3 5 Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში Tiflis 1913 s 279 15 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ocak 2024 Ecem Kutlu Savsat Nufus Defteri 1835 Transkripsiyon ve Degerlendirme Artvin 2020 s 164 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yuksek lisans tezi Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye 1927 s 160 29 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2023 Savseti შავშეთი Mamia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Sota Mamuladze Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikidze Cemal Karalidze Batum 2011 s 16 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 407 11 6 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2016 s 41 43 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9 Ecem Kutlu Savsat Nufus Defteri 1835 Transkripsiyon ve Degerlendirme Artvin 2020 s 15 95 100 29 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Eylul 2021 Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Sira no 1437 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2023 Niko Mari Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri Gurcuce Batum 2015 Birinci basim 1911 Petersburg Rusca s 105 130 9 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 434 11 2 Tbetis Sulta Matiane Tbeti Manastiri Bagisci Kayitlari Yayima hazirlayan Tina Enukidze Tiflis 1977 s 7 88 92 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2023 Rossijsko gruzinskij dogovor 07 5 1920 g polnyj tekst i karta odin iz mnogih narushennyh Kremlem 07 5 1920 tarihli Rus Gurcu Anlasmasi tam metin ve harita Kremlin Tarafindan Ihlal Edilen Bircok Anlasmadan Biridir 11 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2023 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1969 3 Cilt 2 cilt s 489 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2023 Nursen Gok Artvin Livasi nin Anavatan a Katilisi Sirasindaki Durumuna Iliskin Belgeler Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu Ataturk Yolu Dergisi Sayi 41 Mayis 2008 s 89 104 PDF 26 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Mayis 2023 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye 2010 s 188 ISBN 9789944197526 1940 Genel Nufus Sayimi Ankara 1946 s 169 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 88 a b c d YerelNet org tr 19 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2014 Dis baglantilarCevizli Savsat icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft